ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ҚОРЖЫННЫҢ ТҮСІНІГІ

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
Кіріспе 3
1 ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ҚОРЖЫННЫҢ ТҮСІНІГІ 6
1.1 Инвестиция және компанияның инвестициялық қоржыны 6
1.2 Компанияның инвестициялық портфелінің құрылу көздері 9
1.3 Дамушы елдердің инвестициялық қоржынның қалыптасуы 11
2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ҚОРЖЫНДАРДЫ БАСҚАРУ МЕН ОНЫҢ
ЖҮЗЕГЕ АСЫРЫЛУЫН ТАЛДАУ 15
2.1 Астана – Қаржы инвестициялық компаниясының нвестициялық қоржынын
басқаруын талдау 15
2.2 Астана – Қаржы инвестициялық компаниясының инвестиция қоржынын
бағалау әдістері 18
2.3 Астана – Қаржы инвестициялық компаниясының оңтайлы қоржынды талдау
20
3 КОМПАНИЯНЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ҚОРЖЫНЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ ТЕТІГІН ЖЕТІЛДІРУ
ЖОЛДАРЫ 23
3.1 Компанияның инвестициялық қоржынын қалыптастыру тетігін жетілдіру
жолдары 23
ҚОРЫТЫНДЫ 27
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 30

Кіріспе

Қазіргі заманғы экономика жүйесін ауыстыру кезеңінде, ішкі
қаржыландырудың мүмкіндіктерінің шектеулі жағдайында, үкіметтің іс-әрекет
бағдарламасы негізінде құрылымдық қайта қалыптастыруды қамтамасыз ету үшін,
сыртқы капиталды тарту және пайдалану проблемалары өте маңызды орын алады.
Республика экономикасының дағдарысын жеңу тек мемлекет иелігінен алу ғана
емес, сонымен қатар, құрылымдық-инвестициялық өзгерістермен де тығыз
байланысты, оның ірі және маңызды субъектісі мемлекет болып табылады.
Осыған байланысты үкімет органдарының алдында ұзақ мерзімдік инвестициялық
бағдарлама жасау мәселесі туындайды.
Қазіргі кезеңде инвестициялық стратегияны шетел инвестициясын
экономикалық дағдарыстан шығаратын құрал ретінде тарту бағытында дамытуға
тура келіп отыр. Сондықтан да жалпы халық шаруашылығының және оның
салаларының, аймақтардың қаржы көздеріне, жаңа құрал-жабдықтарға,
техникалық жаңалықтарға шынайы қажеттілігін ескере отырып, шетел қарызын
тиімді пайдалану өзекті мәселе болып есептелінеді. Шетел инвестициясын
Қазақстанға тарту экономиканы реформалаудың маңызды мәселесі және де
инвестициялық ахуал нарық реформаларының даму деңгейін көрсетеді.
Инвестициялық белсенділікті күшейту мәселесі қаржы ағындарын
қалыптастыру және пайдалануды оңтайландырумен тығыз байланысты. Бұл
міндеттің бірнеше ұйымдық шешімі бар. Олардың бірқатары Қазақстан
экономикасының құрылымында өз орындарын енді тапты: бұл консорциумдар,
корпорациялар, концерндер, ассовдациялар, инвестициялық-қаржы компаниялары
мен қорлар, қаржы одақтары, сауда-өнеркәсіптік және банкілік бірлестіктер.
Қазақстан үшін болашақты ұйымдық нысан қаржы-өнеркәсіптік топтарды құру
болып табылады. Нақ осылар экономиканың құрылымдық қайта құрылуын
жандандыру мен олардың тиімділігін арттырудың елеулі резервтеріне ие. Басқа
елдердің тәжірибесі көрсеткендей, біріктірілген корпорациялық құрылымдар,
атап айтқанда, қаржы-өнеркәсіптік топтар өнеркәсіпке инвестицияларды
ынталандырудың тиімді нұсқаларының бірі болып табылады.
Қазақстан экономикасы капиталдарды салудың тартымды объектісі болып
табылады. Біріктірілген корпорациялық құүрылымдар капитал салу объектісін
де, инвестицияларды жүзеге асырудың қаржы тетіктерін де және олар бойынша
барлық есеп айырысуларды және ең бастысы осы салымдардың сенімділігінің
кепілдіктерін қамтамасыз ететін инфрақұрылымның маңызды элементін
білдіреді. Бұл кепілдіктерді төрт топқа бөлуге болады:
- мемлекет кепілдігі - тіркеудің ерекше тәртібі, ерекше мемлекеттік
тізілім;
— олардың аумағында біріктілген корпорациялық құрылымдарға кіретін
кәсіпорындар мен ұйымдар орналасқан билік органдары мен аймақтар
басқармаларының кепілі біріктірілген корпорациялық құрылымдар, жер
қатынастарын құруға ниет білдіру келісімі;
— мүліктік құкықтардың кепілзат кепілдігі — салмақты көлем, жоғары
таратушылық;
— келісімшарт кепілдігі - тұтас алғанда біріктірілген корпорациялық
құрылымдардың экспорттық бағыты.
Курстық жұмысымның мақсаты. Инвестициялық қоржынның қалыптасу тетігін
анықтау. Ол үшін Қазақстан Республикасындағы нарықтық қатынастар дамуының
қазіргі кезеңінің ерекшеліктерін әлеуметтік-экономикалық талдау, аралас
экономиканың қалыптасуы жағдайында курстық жұмыста қарастырылған
қортындыларды пайдалану арқылы шетелдік инвестицияларды тартудың теориялық
және практикалық мәселелерін зерттеу, сонымен қатар алынған теориялық
нұсқауларды іс жүзінде жүзеге асыру болып табылады.
Қоржындық инвестициялаудың негізгі мақсаты бағалы қағаздар жиынтығына
жеке бағалы қағаз тарапынан алғанда мүмкін болмайтын және тек бағалы
қағаздардың құрамдастыруы кезінде мүмкін болатын инвестициялық сипаттамалар
беру арқылы инвестициялау жағдайларын жақсарту болып табылады.
Инвестициялық қоржын жеткілікті түрде басқаруды қажет етеді. Оны
басқару үшін қазіргі кездегі портфельді жаңартуға бағытталған шараларды
жүзеге асыру қажет. Бұл - менеджерден (инвестордан) тек бағалы қағаз
рыногын білуді, инвестициялық қоржынға кіретін жеке бағалы қағаздардың
табыстылығын, тәуекелін, өтімділігін есептеу бойынша белгілі бір
біліктілікті ғана емес, сондай-ақ бүкіл қоржынды басқара білуді талап
ететін өте күрделі міндет. Сондай-ақ, менеджердің түйсігі, болжай алу,
қоржын үшін инвестициялардың қажетті жиынтығын таңдай білу сияқты қабілеті
болу тиіс.
Курстық жұмысымның міндеттері:
1. Қазақстан Республикасының шетелдік инвестицияларды тартудағы
мүмкіндіктерін айқындау;
2. Қазақстан экономикасындағы инвестициялық климатты зерттеу;
3. Итвестицияның рейтингтік бағалануын анықтау;
4. Кәсіпорынның инвестициялық есебін зерттеу;
5. Нақты және қаржылық инвестиция туралы түсінік, олардың жіктелуін
қарастыру;
6. Қазақстан Республикасындағы компанияның инвестициялық қоржының
қарасытру, зерттеу;
7. Инвестициялық шешім қабылдау мәселелерін қарастыру;
8. Қазақстан экономикасындағы шетел инвестицияларын ынталандыру мен реттеу
мемлекеттік жүйесін қалыптастырудағы бағыттарды айқындау.
Президентіміз Н. Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауында өтпелі
кезеңнің қиындығын және XXI ғасырдағы республиканың бет бейнесі айқын
көрсетілді. Болашақта Орталық Азиядағы Барыс болу үшін, халықтың әл-ауқатын
және қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін экономикалық күш-қуатты арттыру
керек. Осы мақсатқа байланысты жеті стратегиялық басым бағыттарды жүзеге
асырудың бір көзі – шетел инвестициясын пайдалану, тарту. Әрине
Қазақстанның халықаралық байланыстары осы кезеңде де алдымен жақын
көршілеріміз – Қырғызстан, Өзбекстан, Ресей және басқа да ТМД елдерін
қамтиды. Бірақ ірі трансұлттық капиталды, ҚХР, Батыс және Шығыс елдері,
Мұсылман әлемімен де экономикалық қатынастар ұлғаяды. Мұны біздің
республиканың геосаяси, геоэкономикалық, географиялық жағдайлары талап
етеді.

1 ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ҚОРЖЫННЫҢ ТҮСІНІГІ

1.1 Инвестиция және компанияның инвестициялық қоржыны

Зерттеу үдерісінде, оңтайлы қоржын– бұл бағалы қағаздар қоржынының
табыстылығы мен тәуекелінің үйлесуі деп дәлелденді. Ұлттық қаржы
нарықтарының дамуымен және жергілікті қаржылық институттардың сыртқы қаржы
нарықтарында нарықтық инструменттермен белсенді сауда операцияларын
жүргізуге дайындығы әр түрлі нарықтық инструменттердегі позициялармен
байланысты рыноктық тәуекелді өлшеу мәселесі өзекті болып табылады.
Қоржын – бұл жалпы мақсатқа жетудегі инвестициялық инструменттер
жиынтығы. Инвестициялық қоржын ретінде жеке және заңды тұлғалардың
иелігіндегі бағалы қағаздар жиынтығы түсінеді. Кез келген қоржын өздігінен
белгілі бір акциялар жиынтығынан, әр түрлі тәуекелден қорғалған және
қамтамасыз етілген облигациялардан, сондай-ақ табысы тұрақты
кепілдендірілген (яғни, негізгі қарыз сомасы бойынша немесе ағымдағы
пайыздарды төлемеу бойынша тәуекел қаупі) бағалы қағаздардан тұрады.
Қоржын – корпоративтік облигациялар, әр түрлі қамтамасыз ету мен
тәуекел дәрежесіне байланысты облигациялар, сондай-ақ тұрақты табыспен
кепілдендірілген, яғни негізгі сома және ағымдық түсімдер бойынша ең аз
тәуекел қаупі бар қағаздар жиынтығы. Қоржындық инвестициялау қор нарығының
әр түрлі секторларында инвестициялық қызметті жоспарлауға, бағалауға және
қорытынды нәтижелерді бақылауға мүмкіндік береді.
Осыған байланысты, түрі, қызмет ету мерзімі және өтімділігі әр түрлі
бағалы қағаздарға жүргізілетін және біртұтас ретінде басқарылатын салымдары
бағалы қағаздар қоржынын қалыптастырады. Қор нарығының қалыптасқан
практикасында инвестициялық қоржын ретінде жеке немесе заңды тұлғаларға
тиесілі бағалы қағаздардың басқарудың біртұтас объектісі ретінде көрініс
табатын белгілі бір жиынтығы түсіндіріледі.
Көбінесе әдебиеттерде “инвестициялық қоржын” түсінігі “бағалы қағаздар
қоржыны” түсінігіне сай келеді делінген. Инвестициялар жалпы тура (нақты)
және портфельді болып бөлінетіндігі белгілі. Қоржындық инвестициялар – бұл
бағалы қағаздарға салымдар. Яғни, қоржындық инвестициялар және
инвестициялық қоржын түсініктері арасында өзіндік байланыс бар. Алайда,
біздің ойымызша, бұл категориялардың шынайы мазмұнын ескерсек,
инвестициялық қоржын – бағалы қағаздар қоржынына қарағанда кеңірек
ұғым. Инвестициялық қоржын– бағалы қағаздардың, депозиттік салымдардың және
инвестициялық жобаларды қаржыландыру қаражаттарының белгілі бір жиынтығы.
Қоржынды басқару өтімділік пен табыстылықтың арасындағы тепе-теңдікті
қолдауды қарастырады.
Қоржынның өтеу мерзімдері бойынша құрылымы – жоспар бойынша өтеу
мерзімі болашақта болатын бағалы қағаздардың жиынтығы. Негізгі төрт құрылым
бар – қысқа мерзімді, ұзақ мерзімді, балансталған және гантелтектес.
Қысқа мерзімді қоржынға өтеу мерзімі жақын арада болатын бағалы қағаздар
ғана болады.
Сақтандыру компанияларының активтерін инвестициялық басқару тиімділігі
тек қана жұмысқа қабілетті модельдердің іске асуымен мүмкін болады.
Қоржындық инвестициялау инвесторларға бірнеше қосымша басымдықтар беретін
активтерді әртараптандыруды көздейді
Инвестиция теориясын ағылшын экономисі Дж. Кейнс өзінің Жалақы,
пайыз және ақшаның жалпы теориясы (1936 ж.) еңбегінде қарастырған, онда
ол салымның өндіріске жан бітіретін және тиімді сұранымның басты
факторы ретінде қарастырады. Салымның өсуі ұлттық табыстың ұлғаюына,
өндіріске қосымша жұмыскерлерді тартуға ықпал етеді, яғни жұмыссыздықты
жояды.
Инвестиция тиімділігін анықтау үшін оларды алынған нәтижемен салыстыру
керек. Күрделі қаржының тікелей нәтижесі болып негізгі қорды іске қосу
болады. Ал, салымның түпкі нәтижесі ұлттық табыстың өсуі болмақ [3].
Инвестиция тиімділігінің артуы дегеніміз ең аз салым мөлшерімен
нәтижесі бар өнімге деген салымның жеке үлесінің азаюында қоғам үшін
қажетті прогрессивті өнімді шығаруды айтамыз.
Инвестиция тиімділігін арттыруға былай қол жеткізіледі:
− ивестицияның техникалық құрылымын жақсарту, бұл жабдықтарға
шығындар оның жеке үлесінің артуын көрсетеді;
− жұмыс жасап тұрған кәсіполрында техникалық қаруландыру мен
реконструкциялауға және құрылыстың салынбауында күрделі қаржының
үлесінің артуы;
− жаңа объектілерін салу мерзімін қысқарту.
Инвестиция тиімділігін арттырудың басты құралы техникалық прогрес
болып табылады. Жаңа техниканы ендіру оны экономикалық тиімділігін анықтау
қажеттілігін қарастырады және оның пайдалы проектісін ескісімен
салыстырғанда мына параметрлермен айқындалмақ: машина, станоктың қуаты
мен өнімділігі, ондағы деталдарды еңбек тиімділігін арттыру және оны
жеңілдеті болып табылады.
Инвестиция немістің invesition деген сөзі және бұл
кәсіпорынға (фирма) пайда табу мақсатында ұзақ мерзімге салынған
капитал мөлшерін көрсетеді. Осы тұрғыдан инвестициялау күрделі қаржыға
қарағанда кең мағына білдіреді.
Батыс елдері экономикалық теория мектептері инвестициялау процесін
былай түсінген: кез келген қаржыны жұмсаудың мақсаты табыс, пайда
немесе пайдалылық табу. Бұған акция, облигация, жинақ сертификаттары,
сақтық және зейнеткерлік қорға және басқаларға жұмсалған шығындар да
жатады.
Инвестиция дегеніміз - өнеркәсіпке, құрылысқа, ауыл шаруашылығына
және өндірістің басқа да салаларындағы шаруашылық субъектісіне мүліктей,
заттай, сондай-ақ ақша қаражаты түрінде, яғни капитал түрінде салынып ол
шаруашылықты әрі қарай өркендетіп дамыту үшін жұмсалынатын шығындардың
жиынтығын айтады.
Инвестициялар деп қаражаттарды ұзақ мерзімге белгілі бір
салаға пайда табу мақсатында салуды білдіреді. Инвестициялық қызметке
банктер делдал ретінде қатысады. Банктер өздерінің инвестициялық
қызметінде тиімді инвестициялық саясат жасай отырып жүзеге асырады.
Банктердің инвестициялық саясаты инвестиция портфелін басқару бойынша
стратегияны құру және іске асыру шараларын, қалыпты қызметті,
табыстылықты арттыру, банк балансының өтімділігін қамтамасыз ету
бағытында портфельді және тура инвестициялардың оптималды құрылымына
жетуді білдіреді. Банктың инвестициялық саясаты банктың басқармасымен
жасалады. Инвестициялық саясаттың басты элементтерінің бірі – банктың
валюта - қаржылық портфелін, соның ішінде инвестициялық қоржынын
басқарудың тактикасы мен стратегиясын жасау болып табылады.
Инвестиция дегеніміз – бүгінгі күні қолда бар ақшаны, мүлікті және
басқа да заттарды, яғни капиталды қандай да бар өндірісті дамыту үшін
жұмсап, сол арқылы келешекте, яғни алдағы уақытта пайыз (процент) түріндей
немесе басқадай үлкен кәсіпкерлік табыс табу болып табылады.
Бұл жоғарыда айтылған процеспен екі фактор байланысты болып келеді.
Оның біріншісі – уақыт, ал екіншісі – тәуекелдік (тәукелге бару). Сонымен
қатар салым экономикалық өсудің негізі бола отырып, елдің әлеуметтік
дамуына жағдай жасайды. Осы айтылғандармен қатар салым экономикалық
дамудың жоғары және тұрақты қарқын қалыптастырудың, ғылыми – техникалық
прогресс жетістіктерін өсірудің, инфрақұрылымды дамытудың маңызды факторы
болып саналады.
Қаржылық инвестиция дегеніміз – акционерлік қоғамдар немесе
мемлекет шығарған акцияларға, облигацияларға және басқадай құнды қағаздарға
банктердің депозиттеріне салынған салымдар болып табылады.
Қазіргі өндіріс үшін ұзақ мерзімді факторлардың маңызын өсуі
ерекше. Егерде кәсіпорын ойдағыдай жұмыс істейтін, өндіріс қуаттарын
кеңейтетін, өзінің шығарған өнімдерінің бәсекеге жарамдылығынын арттыратын
және рынокта өзінің жайғасынын нығайтатын болса, онда капитал салу қажет
және оны салу пайдалы. Сондықтан да оған инвестициялық стратегияны мұқият
әзірлеп жоғарыдағы айтылған мақсаттарға жету үшін оны үнемі жетілдіріп
отыруы қажет. Кәсіпорынның инвестициялық екі біріктіруден анықталады:
көлемі және ресурстар сипаты, сол сияқты нарыққа және бәсекеге жарамдылығы.
Бұл екеуінің біріктілігін талдау кәсіпорының стратегиясын қисынға келтіруге
мүмкіндік береді.
Қандай да бір кәсіпкер құрылысты салу үшін қаржы керек
етеді. Мұндай жағдайда құрылыс нақты инвестицияның объектісі болып
табылады. Кәсіпкер бұл құрылысты қаржыландыру үшін өзінің акцияларын
шығарып, басқа біреулерге сатуы мүмкін. Сөйтіп бұл мысалда кәсіпкердің
құрылысқа салған салымы нақты инвестиция, ал қатысушының акцияны сатып
алуға жұмсаған шығыны қаржылық инвестиция болып саналады.
Жоғарыда аталған инвестицияның қай түрінің болмасын алдына
қойған мақсаты салым салған саланы, өндірісті дамыту, ондағы өндірілетін
өнімдердің, дайындалатын бұйымдардың сапасын барынша жақсарту, яғни
олардың халықаралық стандартқа сай етіп сыртқы рынокта сата алатын
дәрежеге жеткізу, өндіріске жаңа техникалар мен технологияны қолдану
арқылы табыс табу болып табылады.
Қаржылық инвестициялар иелену мерзіміне қарай мынадай
категорияларға жіктеледі:
а) қысқа мерзімдік – иелену мерзімі бір жылға
дейін;
ә) ұзақ мерзімдік – иелену мерзімі бір жылдан
артық.

1.2 Компанияның инвестициялық портфелінің құрылу көздері

Кәсіпкерлік табысты, капитал өсімін немесе процентін алу (шаруашылык
жүргізуші субъектілерінің құнын арттыру және осыған орай оны
меншіктеушілердің әл-ауқатын көтеру) мақсатында әр түрлі экономика саласына
капитал жұмсау жолымен іс жүзіне асырылатын жиынтық шығындарды инвестиция
деп ұғамыз.
Инвестиция мыналарға бөлінеді:
• үлестік - жай және артықшылықты акциялар;
• борышқорлық - облигациялар, қазыналық вексель, депозиттік
сертификаттар және т.б.
Инвестиция түрлері:
а) жаңадан жасалған құн (таза табыстың жиналған бөлігі);
ә) амортизацияның қорлануы (накапливаемая амортизация);
б) кредиттік ресурстар.
Инвестицияны мына топтарға жіктеуге болады:
1. Жұмсау мерзімі бойынша:
• қысқа мерзімді - бір жылға дейін иемдену мерзімі (бұл еркін
ақшалай қаражатты уақытша орналастыру мақсатында оңай өткізілетін бағалы
қағаздардағы юмпанияның инвестициясы);
• ұзақ мерзімді - бір жылдан көп иемдену мерзімі;
• мерзімсіз инвестициялар.
Ұзақ мерзімді және мерзімсіз инвестициялар - бұл қосымша пайда алу
мақсатында немесе құнды қағаздары сатып алынатын компанияға ықпал етуге ие
болу мақсатында немесе бұл салада өз операцияларын жүргізетін ұйыммен
салыстырғанда қаражаттың мұндай жұмсалымы әлдеқайда пайдалы болғандықтан
қаражатты орналастыру.
2. Тағайындалуы бойынша:
• қаржылық - құнды қағаздарға жұмсау;
• нақты (мүліктік жұмсау) - субъектінің негізгі капиталына
жұмсау және материалдық-өндірістік қордың өсуіне жұмсау.
3. Шығу тегі бойынша - бірінші, екінші.
4. Болу формасы бойынша - құжаттық, құжатсыз.
5. Ұлттық тегі бойынша - отандық, шетелдік.
6. Қолдану түрі бойынша - инвестициялық (капиталдық), инвестициялық
емес.
7. Иемдену қатары бойышна - жеке, жалпы.
8. Шығарылым формасы бойынша - эмиссиондық, эмиссиондық емес.
9. Меншік формасы бойынша - мемлекеттік, корпоративтік.
10. Айналыс сипаты бойынша - нарықтық, нарықтық емес.
11. Тәуекелдік деңгейі бойынша - аз тәуекелдікпен, мүмкін үлкен
тәуекелдікпен. Тәуекелдік түрлерін мынаған бөлуге болады:
• капиталды тәуекелдік - бұл барлық жұмсалымға арналған жалпы
тәуекелдік, инвестор өзінің инвестициясын ысырапсыз қайтара алмайтын, толық
босатып ала алмайтын тәуекелдік;
• уақытша тәуекелдік - міндетті түрде ысырапқа ұшырататын қолайсыз
уақыттағы инвестицияны сату және сатып алуға байланысты тәуекелдік;
• заңдық өзгерістер тәуекелділігі - шығын мен ысырапқа ұрындыруы
мүмкін тәуекелдік;
• өтімділік тәуекелділігі (риск ликвидности) - инвестицияны өткізу
барысындағы болуы мүмкін ысырапқа ұрындыратын тәуекелдік;
• нарықтық тәуекелдік - нарықтық жалпы құлдырауымен байланысты
инвестиция құнының төмендеуінен ысырапқа ұрындыратын тәуекелдік;
• кредиттік және іскерлік тәуекелдік - борыштық құнды қағаздар
шығаруы (эмитент) негізгі қарыз сомасын немесе сол бойынша сыйақы төлеуге
жағдайын болдырмайтын тәуекелдік;
• проценттік тәуекелдік - нарықтағы проценттік мөлшерлеменің
өзгеруіне байланысты инвесторға ысырап әкелуі мүмкін тәуекелдік;
• валюталық тәуекелдік - шетелдік валютадағы инвестициямен байланысты
тәуекелдік.
12. Қолма-қол табыс бойынша - табыстық, табыссыз.
13. Қаражатты жұмсау формасы бойьшша:
• борыштық - құнды қағаздардағы немесе міндеттердегі инвестиция;
• иелі үлестік (владельческие долевые) - нарықты субъектінің
капиталындағы үлестер немесе уақытша Шектеулермен байланысы жоқ (еншілес
және тәуелді компаниялардағы инвестиция) мүліктегі үлес;
• жеке жобалар (кенішті игеру - разработка месторождения).
14. Экономикалық мәні (құқық түрі) бойынша - мүліктік, міндеттік.
15. Халықаралық және отандық стандарт бойьшша бухгалтерлік есепте
инвестиция мыналарға бөлінеді:
а) қаржылық Қаржылық инвестиция есебі және оған әдістемелік ұсыныс);
ә) еншілес, тәуелді және бірігіп бақылау арқылы шаруашылық
субъектісіндегі инвестициялар (Шоғырландырмалы (консолидированная)
қаржылық есеп жэне еншілес серіктестіктегі инвестиция есебі және
эдістемелік ұсыныс; Тәуелді шаруашылық серіктестігіндегі инвестиция есебі
және оған әдістемелік ұсыныс; Біріккен қызметтегі қатысу үлесінің қаржылық
есепте көрініс табуы және оған әдістемелік ұсыныс).
Бұған қоса, инвестиция мыналарға бөлінеді:
- тікелей - басқа субъектілердің жарғылық капиталындағы инвестициялар.

1.3 Дамушы елдердің инвестициялық қоржынның қалыптасуы

Әрбір елдің, өзінің ерекшеліктеріне, алдына қойған мақсаттарына
байланысты төлем механизмі болады, яғни әрбір елдің несиелік портфелін
басқаруы төлем механизмі экономиканың қажеттілігін қамтамасыз етуі
қажет. Сондықтан да Қазақстанда есеп-айырысу төлем механизмін
қалыптастыру барысында еліміздің ерекшеліктеріне сай келетіндей шетел
тәжірибесін есепке алу керек. Қандай да болмасын елдің
қалыптасқан дәстүріне, әдет-ғұрыпына, банктің қызмет ету ерекшеліктеріне
қарай есеп айырысу қызметі ұйымдастырылады. Мысалы, АҚШ, Канада,
Ұлыбритания және Франция елдері дебеттік аудармының құралдары арқылы
есеп айырысуды жүзеге асырса, Германия, Нидерландия, Швеция,
Бельгия, Жапония елдері есеп айырысу барысында кредиттік аударымның
құралдарын қолданады. Сондықтанда есеп айырысу операциясын жетілдіру
және дамыту барысындағы маңызды аспект - есеп айырысу қызметі аясындағы
шетел тәжірибесіне талдау, зерттеу жұмыстарын жүргізе отырып өзімізге
керегін қолдану.Ресейдің ақшалай аударымдары мен төлем жүйесі. Ресейдің
Орталық Банкі есеп айрысу және төлем қатынастарын реттейтін нормативтік
құқықтық актілерді шығарады, есеп айрысу қызметіне қатысты ережелерін
бекітеді және өзге де жұмыстарды орындайды. Қолма - қолсыз есеп айрысудын
құралдары Азаматтық Кодексте анықталған.
Ресейдің орталық банкінің мәліметтері бойынша қолма-қолсыз есеп
айырысу барысында кеңінен қолданылатын есеп айрысу формасы-төлем
тапсырмасы болып табылады (барлық қолма-қолсыз төлемдердің - 95% құрайды).
Төлем талап тапсырмасы және инкассалық өкім арқылы жасалатын төлемдер
шамамен - 4% құрайды. Банктік карточкалар арқылы тауарлар мен көрсетілген
қызмет үшін төлемдер - 7 млн. асады. Чектік төлемдердің үлесі барлық төлем
операцияларының 1-2 % -ын құрайды.
Қолма-қолсыз ақшалай төлемдер мынадай шоттар бойынша жүзеге
асырылады.1) Ресейдің орталық банкінде ашылған біріңғай
корреспондеттік шот арқылы;
2) Банктердің бір - бірінде ашқан тікелей корреспонденттік шот
арқылы;
3) Банктік емес несиелік мекемелерде ашылған шот арқылы;
4) Филиал аралық айналым шоттары бойынша ішкі банктік есеп
айырысу жүйесі арқылы Жапониядағы есеп айырысу және төлем қитынастары.
Қазіргі компьютерлік технологияға негізделген, дамыған төлем жүйесі бар.
Халықтар арасында чек танымалы болғанына қарамастан, компаниялар кең
қолданбайды. Қолма-қол ақшаға сұранысты қанағаттандыру үшін банк
автоматтарын және кассаны қолданады. Тікелей дебеттеу және кредиттеу жүйесі
кенінен қолданылады. Зайнетақыны, дивидендті, еңбек ақыны аудару үшін
тікелей кредиттеу жүйесі қолданылады. Коммуналдық қызметтер және тағы да
басқа қызметтер үшін төлемдер тікелей дебеттеу жүйесі арқылы орындалады.
Төлем жүйесінде мемлекеттік сектордың және пошта қызметінің рөлі жоғары.
Төлемдерді жасау саласында пошта қызметі банктік секторлармен
бәсекелестікке түседі.
Жапонияда есеп айырысуға қатысты бірнеше жүйе бар. Атап айтатын
болсақ чек және вексель бойынша клирлингтік жүйе (ВССS) - жеке секторға
жатады және бір ауданда орналасқан банктер үшін қағаз түріндегі дебеттік
құрал бойынша төлем қаражаттар арқылы жүзеге асырылады. Zengin
электрондық жүйесінің қатысушылары: ұлттық банктер және Жапония елінде
тіркелген шетел банктері жатады. Бұл жүйе банкаралық есеп айырысуды жүзеге
асыру үшін қолданылады. Клирингтік есеп айырысу жүйесінің (FEYCS)
қатысушылары: барлық банктер мен шетел банктері жатады. ҒЕYCS жүйесі арқылы
халықаралық операциялар бойынша төлемдер жүргізіледі. Барлық төлемдер "ВОJ-
NЕТ" (Жапония банкісінің қаржылық ақпараттар жүйесі) арқылы электрондық
тәсілде жүргізіледі, бұл жүйе оn–linе режимінде орындалады. Осы жүйенің
ерекшелігі қағаз түріндегі төлем құжаттарын өңдеуге кеткен шығындардың
азаюын айтуға болады.10
Франция. Францияда ірі төлемдерді жүзеге асыру үшін (САЖИТТЕР)
жүйесін (Sagittaire - халықаралық есеп айырысу барысында сомаларды есепке
алу негізінде мәліметтерді табыстау желісі арқылы операцияларды басқарудың
автоматтандырылған жүйесі) қолданады. Бұл жүйе клирингтік қағида бойынша
жұмыс жасайды және Франция банкі арқылы басқарылып отырады.САЖИТТЕР
жүйесінің қатысушылары. Франция территориясында орналасқан несиелік
мекемелер және (SWIFT) жүйесіне мүше банктер мен ұйымдар. Мынадай
мақсаттарды төлем қызметінің құнын төмендетуді, электрондық тәсілдегі төлем
құжаттарын толық аударуды, банкаралық операцияларды өңдеуді, азайтуды және
төлем жүйесін жетілдіруді негізге ала отырып, Франция банкісінің
инициативасы бойынша банкаралық қашықтан есеп айырысудың жүйесі (SІТ)
әзірленіп, енгізілген болатын. Өтімділік тәуекелін азайту үшін төлемдер
клирингтік база арқылы емес таза позиция негізінде жүргізіледі. Сондықтанда
бұл жүйеде, Ресейде банктердің электрондық қызмет көрсетуінің
белсенділігіне кері әсер ететін факторларға мыналар жатады: осы салаға
байланысты заң шығарушылық базасының жеткіліксіздігі. Ресейде электрондық
коммерцияның желілікті дамымауы салдарынан электронды түрде: қызмет
түрлеріне сұраныстың аздығы. Жоғары да аталған факторларды негізге ала
отырып "Электрондық сандық қолтаңба туралы" федералды заң №1-ФЗ,2002 жылдың
10 қаңтарынан бастап күшіне енген болатын.

Капиталистік елдерде бағдарламалаудың алғашқы кезеңдерінде экономиканы
басқарудың салааралық қағидасы қолданылды. Францияда, Швецияда, Жапонияда,
ФРГ және тағы басқа мемлекеттерде дайындалған салааралық бағдарламалар
барлық шешуші экономикалық салаларды қамтиды және олардың дамуын маңызды
және тұтастай болжауда үлкен рөл атқарады. 80-жылдың басында АҚШ-та мұндай
бағдарламалар 1200-ге жуық болды. Бұлардың ішінде энергияны үнемдеу,
космостық зерттеулер, аймақтық даму басты орын алды. Бұл бағдарламаларды
жүзеге асыру барысы салааралық байланыстарды күшейтуге бағытталған
мемлекеттік шараларды қажет етті. Сондықтан АҚШ-та 20 жыл бұрын орталық
экономиканы басқару органдарының аймақтық филиалдары құрылған, тиісті
аймақтық Комиссияның міндеті бағдарламаларды жүзеге асыруға байланысты
ұйымдастырушылық мәселелерін шешу болып табылған.
Францияда, Жапонияда, Түркияда және т.б. елдер ағымдағы, орта
мерзімдегі жоспарлаудың ғылыми әдістемелік және ұйымдастырушылық
мәселелерін арнайы мемлекеттік органдар шешеді. Францияда бұл қызметті
Жоспарлау бойынша бас Комиссариат жүргізіледі. Жапонияда Экономикалық
жоспарлау басқармасы Аймақтық кешенді даму департаменті және т.б,
жүргізеді. Ұзақ мерзімді экономикалық даму және күрделі жұмсалымдар аясының
құрылымдық саясатымен қатар өндірістің аймақтық орналасуының ұзақ мерзімді
мақсаттарын белгілеу Жапонияның экономикасын жоспарлаудағы мықты жағы деп
саналады.
Түркияда орта мерзімді жоспарлау 1963 - 1967 бірінші бесжылдық
жоспардан басталып, жүйелі түрі жоспарлау уақытының міндеттеріне байланысты
жүзі асырылуда. Осындай алтыншы бесжылдық жоспар (1988 - 1992 жж.) нарықтық
жүйенің дамыған күйін ескеріп, халық шаруашылығының макроэкономикалық
көрсеткіштерін нақтылауға кеп көңіл бөлінді.
Германияда экономиканы реттеу біраз басқа мұнда көбінесе
бәсекелестікті қорғауға, мемлекеттің антамонополиялық және бақылау
қызметін нығайтуға нарықтағы ірі кәсіпорындардың қосылуына тыйым салуға,
жоспарлар мен бағдарламалардың әлеуметтік қызметін кеңейтуге көңіл
бөлінуде.
Реттеуші органдардың басты міндеттерінің бірі
аймақтардың үйлесімді кешенді дамуын қамтамасыз ету. Мысалы, Францияда
1982 жылы жүргізілген реформалардың нәтижесінде аймақтық шаруашылық
жүйесін басқару иерархиясының үш деңгейінің функциялары ажыратылған
(коммуналар, департаменттер және аймақтар). Ал департамент құрамына кіретін
кантондар аудандардың өзіндік даму мәселелерін шешуде құқықтық және
ұйымдастырушылық тәуелсіздігі жоқ.
Көптеген елдердің жоспарлау тәжірибесін қорытындылай келіп
американдық маркетинг маманы Мелвилл Бранч маркетинг қызметін жетілдірудің
бірнеше қолайлы жақтарын бөледі. Соның ішінде, жоспарлау:
1) басшылардың үнемі болашақты ойлауын ынталандыруға мүмкіндік
береді;
2) мемлекет және шаруашылық жүргізуші субъектілер
қолданылатын шараларды үйлестіреді;
3) көрсеткіштерді анықтау және олардың орындалуын қадағалауға
жол ашады;
4) алдағы мәселелердің және саяси ұстанымдардың нақты анықталуын
талап етеді;
5) шұғыл өзгерістерге дайындықты күшейтеді;
6) барлық қызметкерлердің міндеттерінің өзара байланыста, қарым-
қатынаста екенін көрсетеді.
Австрия, Италия, Франция, Оңтүстік Корея, Жапония және тағы
басқа елдердің үкіметтерінің баға деңгейін реттеу АҚШ елімен
салыстырғанда өте қает тәртіппен және арнаулы экономиканы басқару орган
дарымен жүзеге асырылады. Мысалы, Францияда мемлекеттік баға реттеу
қызметтері бәсекелестік арқылы жүргізіледі және халық
шаруашылығындағы бағаның бестен бір бөлігін қамтиды. Австрияда мұндай
қызмет баға туралы арнайы заң арқылы жүзеге асады. Ол мемлекеттің экономика
өрісінде туындайтын төтенше жағдайын болдырмауын реттеуде үлкен
рөл атқарады. Осы мемлекетте баға ырықтандыруының бастапқы кезеңі
соғыстан кейінгі (1946-1947) 3-4 онжылдыққа созылады.
Батыс және Орталық Еуропа елдерінде, АҚШ-та, Жапонияда және басқа да
өнеркәсібі дамыған елдерде кредит институттарының арасындағы дәстүрлі
шекараның жойылуынан байқалып отырған банктерді әмбебаптандыру
тенденциясына артықшылық береді. Функционалдық тұрғыдан мамандандыруды
басқару осы заманғы банктерді өз клиенттеріне 200-ге дейінгі қызмет
түрлерін ұсынуға қабілеті бар көп қызметті кредит мекемесіне айналдыруға
мүмкіндік береді. Бұл жағыан клиенттерге қызмет көрсетудің жоғары деңгейіне
жетуге мүмкіндік беретін осы заманғы банк технологияларын қолдану, өз
қызметін әртараптандыру (жан-жақты дамыту) арқылы сенімділік пен инвестиция
үүлкен қаржылық мүмкіндіктерге ие болу мақсатында банктер өздерін
ірілендіруге әрі капиталдандыруға ұмтылыс жасап отыр. Мұндай тенденция
көптеген мемлекеттерге тән. Мәселен, XX ғасырдың 90-шы жылдары АҚШ-та 15
мың коммерциялық банктер 15,5 млрд доллар пайда алып, 2,5 трлн доллар
сомасындағы активтерді бақылайды. Ал 2000 жылы жуық шамамен 17 млрд доллар
пайда алған, 5 трлн доллар сомасындағы активтерге ие 9500 коммерциялық
банктер ғана қалды.

2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ҚОРЖЫНДАРДЫ БАСҚАРУ МЕН ОНЫҢ
ЖҮЗЕГЕ АСЫРЫЛУЫН ТАЛДАУ

2.1 Астана – Қаржы инвестициялық компаниясының нвестициялық қоржынын
басқаруын талдау

Астана – Қаржы инвестициялық компаниясының инвестициялық
қоржынының қалыптасуын талдауда мемлекет қазіргі таңда шетелдік капиталды
кең көлемде тарта түсуге, осы үшін кешенді қолайлы факторларды орнатуға
бағыт ұстап отыр. Қазақстандағы салымның іс-әрекет қаржыландырудың ішкі
және сыртқы көздерінің арқасында өндіру процесін жандандыруға бағытталған.
Әлемдік банктің Қазақстанды салым үшін ең қолайлы әлемнің 20 елінің
санатына ендіруі ел экономикасының дамуына берілген жақсы баға деуге
болады. Осы орайда атап өтер болсак, тәуелсіздігімізді жариялағалы бергі
жылдар аралығында ел экономикасына АҚШ-тың 21 млрд. долларынан астам қаржы
тартылды.
Астана – Қаржы инвестициялық компаниясының инвестициялық
қоржынының бүгінгі күнде әлемдік қауымдастықта нарықтық экономикасы бар ел
ретінде мойындалғанын атап кету қажет және еліміз ТМД елдерінің арасында
бірінші болып инвестицияның рейтингке ие болды.
Қазақстан экономикасына келген инвестициялық салым, мұнай-газ саласын
қоса есептегенде, 2012 жылдың қаңтар — қыркүйегінде 978,6 млрд теңгені
құрады, ал бұл, 2011 жылдың сондай айдағы көрсеткішімен салыстырғанда 12,8
%-ке артық ( 1 – Кестеде көрсетілген).

Кесте 1
Астана – Қаржы инвестициялық компаниясының инвестициялық
қоржынының 2009-2012 жж. қыркүйек - желтоқсан айларында түскен инвестиция
ағымы
Қыркүйек - желтоқсан 2009 ж 797,0
Қыркүйек - желтоқсан 2010 ж 847,0
Қыркүйек - желтоқсан 2011 ж 915,0
Қыркүйек - желтоқсан 2012 ж 997,6

Қ.Р. Статистикалық. агенттік мәліметі
Астана – Қаржы инвестициялық компаниясының инвестициялық
қоржынының Мемлекеттік бюджетіне түскен кіріс көлемі, еліміздің қаржы
министрлігінің мәліметі бойынша 2009 жылдың соңына дейін 838,7 млрд тенгені
құрады, бұл 2009 жылдық аталмыш кезеңімен салыстырғанда 26,2 % артық, ал
шығындар мен несиелеу — 859,7 млрд теңгені құрады (35,1% артык). Бюджет
дефициті 21 млрд теңгені құрады.
Ел экономикасының приоритетті салалары мұнай мен табиғи газ өндіру
(негізгі капиталдағы инвестицияның жалпы көлемінін 44%), көлік және
байланыс (19%), козғалмайтын мүлікпен операция (9%), өндеу өнеркәсібі (8%)
болып табылады.
Екінші деңгейдегі банктердің экономика саласына салған кредиттік
инвестиция, ұлттық банктің мәліметі бойынша 2009 жылы 978,3 млрд. теңгені
құрады, және олардын тұрақты өсуі байқалуда. Кредиттік салымдардың жалпы
көлемінде ұзақ мерзімді кредиттік салымдардың үлесі 62,2%, шетел валютасы
салымындағы үлес 54,9% құрады. Банк жүйесіндегі депозиттер көлемі 759,2
млрд. теңгені құрады, бұл 2010 жылмен салыстырғанда 36,4%-ке артық, оның
ішінде түрғындардың депозиттік салымы 319,8 млрд. теңге болды, бұл 2009
жылымен салыстырғанда 36,7%-ке көп.
Астана – Қаржы инвестициялық коспаниясының инвестицияны
тарту көрсеткіштерінде республика бойынша алғашқы бестікте келеді.
Жаңа ғасырға қарыштаған елордамызға келіп құйылар қаржы көзінің басым
бөлігі инвестицияның үлесінде. Сондықтан да Астана қаласы бойынша
инвестициялық жобалардың мәліметтер қорын құру жөніндегі жұмыстар
сыртқы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.