Қабат мұнайының қасиеті
ЖОСПАР
Кіріспе
1 Геологиялық бөлім
1.1 Қеңқияқ кен орнына жалпы шолу
1.2 Тектоника
1.3 Стратиграфия
1.4 Мұнай, су және газдың физикалық, химиялық қасиеттері
1.5 Өнімді қабаттың коллекторлық қасиеті.
2. Технико – технологиялық бөлім
2.1 Штангілі сорапты қондырғының құрылысы
2.2 Штангі мен құбырларға әсер етуші күштер
2.3 Штангілі сорапты қондырғының жабдықтары
2.4 Лавкин, Ротофлекс, Марк II, Су – Джи тербелмелі станоктардың жүзеге
асуы және сипаттамалары
2.5 Кенкияқ кенорнына қолданылатын тербелмелі станоктардың белгіленуі
2.6 Ротофлекс пен тербелмелі станоктың жұмыс істеу принципі
2.7 Тереңдік сораптар үшін теориялық жүктемелердің есебі
3 Экономикалық бөлім
3.1 Кенкияқмұнайгаз МГӨБ-нің ұйымдастыру құрылымы
3.2 Скважинаны күрделі және күнделікті жөндеуді өткізудегі Мұнай шығынының
нормасы
3. 3 Сақиналы құмға қарсы қолданылатын фильтрді енгізудегі
экономикалық тиімділік
3 .4 Енгізуге дейінгі шығынның есебі
3 .4.1 Енгізуден кейінгі шығынның есебі
4 Техника қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау
4.1 Мұнай газ өндіру кәсіпорнындағы өрт қауіпсіздік шаралары және техника
қауіпсіздігі
4.2 Қоршаған орта мен жер қойнауын қорғау
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
Қазақстан Республикасының экономикасында мұнай көп орын
алады, мұнай өнімдері көптеген өндіріс орындарында қолданылады және
ауыл шаруашылығында да. Әр жыл сайын 27млн тонна мұнай өндіріледі
жақын жылдарда Теңіз кен орынынан жылына 36 млн тонна мұнай өндіру
көзделіп отыр. Қазақстанның мұнай қоры 1 қаңтар 1998 жылға 861,2 млн
тонна құрайды мұнай құрамына байланысты суға қарағанда анағұрлым
күрделі. Ол бензин, керосин, дизелдік отын алуға арналған шикізат
болып табылмайды, сол сияқты басқа да заттарды алуға болады.
Қазақстанда мұнай өнеркәсібінің даму тарихы Атырау
өңіріндегі Жайық пен Жем аралығында көлкіген мұнай бар екені ерте
заманнан – ақ белгілі болған. Тіпті сол кездің өзінде – ақ жергілікті
көшпенді қазақтар жер бетіне шығып жатқан қимайды (мұнайды) сүзіп
алып , түйенің немесе адамның теңге қотырын емдеуге қолданған. Бірақ
қазақтар бұл үлкен қазының жер бетіне шығып жатқан шегі ғана
екенін білген жоқ. 18 ғ. Мен 19 ғасырдың алғашқы жартысында Жайық
пен Жем өңірінде жер қойнауын зерттеушілердің пайда болғаны белгілі
И.Лепехин (1768). П.И.Рычков (1772). П.С.Паллас (1773). С.Г.Гмелин
(1785). Г.Гельмерсен (1836). Тағы басқалары Атыраудың географиялық
және топографиялық құрлымына су қорлары мен кен байлықтары
қысқаша геологиялық сипаттама берді. Зерттеушілердің осы алғашқы
деректерінің ғылым үшін пайдасы зор болды.
Атырау өмірін алғаш зерттеушілердің бірі – Н.А.Северцев. Ол 1860
жылы Горный журналына қазіргі Доссор маңы туралы есебін
жариялайды. Онда Бұл жердің мұнайы су бетіне қалқып шығып жатады
екен . Мысалы. әлгі Доссор кені жанында мынадай тұжырым жасады: Бұл
жерде мол мұнай қоры бар екендігінде күмән жоқ. Бірақ тұщы суы
тапшы , қатынас жолы қиын , тұрғын халқы шабатын шөбі жоқ. Бұл
байлықты пайдалану пайдалану өте қиынға соғады. Ол тұста бұл аса
мәнді болжамға ешкім назар аудара қоймайды. Бұдан кейін де Атырауға
бірнеше этнограф ғалымдар мен экспедициялар келеді.
1899 жылдың қараша айында Атырау облысы , Жылыой ауданына
қарасты Қарашүңгіл алаңындағы № 7 скважинадан мұнай фонтаны атқылап ,
тәулігіне 20 тоннадай өнім берді. Бұл бүгіндері дүние жүзіне мәлім
болған Қазақстан мұнайының алғашқы тамшылары еді.
Қарашүңгіл мұнай фонтаны туралы хабар ресей және шетел
кәсіпкерлерін дүр сілкіндіріп, Ембі – каспий аймағында мұнай қорын
іздестіру жұмыстарын кең көлемде жүргізуге мәжбүр етті.
Осындай күрт бетбұрыстың нәтежиесінде атақты Нобельдің мұнай
өндірістік ұйымы өмірге келді. Осы ұйымға қарайтын жұмысшылар
Доссор, Мақат, Ескене өңірін терең бұрғылауды қолға алды. Ең сәтті
қазылғаны Доссордағы № 3 скважина болды. 1911 жылы сәуірдің 29 күні
225 метр тереңдіктен юра қабатынан мұнай фонтаны атқылады. Ол 20
–25 метр биіктікке 30 сағат бойы атқылап тұрды. 16,7 мың тонна
мұнай шықты, тәулігіне 13360 тонна болды.
Бұл Қарашүңгілден кейінгі мол мұнай қорының ашылғандығын бүкіл
әлемге паш етті. Қарашүңгіл және Доссор мұнай фонтанынан кейін
Қазақстан мұнай өндірісі тарихы басталды. Мақат Атыраудың үшінші
мұнайлы перзенті. Ол 1915 жылы ашылды. Бірақ екі кеніш тағылық
жағдайында пайдаланылды. Кен орындарының геологиялық құрлымы оны
нендей тәсілмен өндірудің тиімділігі жайлы мәлімет жетіспеді. Тек
фонтан атқызуға сеніп бұрғыланды. Бір қабаттың мұнайы түгел
алынбастан екіншісін бұрғылауға ұмтылысты. Қабаттар мерзімнен бұрын
жарамсыз болып суланып , суалып, газданды. Оған мысал 1911 жылы
Доссорда 16,7 мың тонна мұнай өндірілсе , бар болғаны 3 жылдың
ішінде ол 272,746 мың тоннаға жетті, яғни 17 есе. Төңкеріс
алдындағы мұнайшылар өмірі қиын болды. Міне, осындай жағдайда Қазан
төңкерілісіне дейін республикалықмұнай өнеркәсібі қарыштап дами
бастады. Оның нағыз қанат жаюы Кеңес өкіметі жылдарында болды десек,
бұл бұрынғы тарихи топшылау емес , ақиқат шындық. Кеңес өкіметі
кешегі көшпелілердің өмірін танымастай өзгертіп, қазақ жұмысшы табын
шыңдады. Мұнайлы Ембі алғашқы кәсіпшіліктерінде жұмыс істеген
М.Сартов, М.Жұмағалиев, П.Кочнев, Х.Бажбенов, А.Аусниязов, Е.Дүтбаев,
Б.Жұбатқанов, Г.Лысянский, Х.Төреалиев, Б.Айтмағанбетов, С.Зорбаев,
А.Ильясов және т.б. болды. Олар жаңа өкіметті орнатуға ат салысты.
Сонау 1919 жылы В.И.Ленин негізгі отын қоймасы жау қолында қалған
кезде Гурьевті, Жайық сағасын азат етуге болмас па екен деуі тегін
емес. Қызыл Армия Доссор, Мақат кәсіпшіліктерін ақгвардияшылардан азат
етпей жатып, В.И.Ленин мұнайды тасымалдау мәселесін күн тәртібіне
қойды. 1920 жылы 24 қаңтарда Москвада болған жұмысшылар мен қызыл-
армияшылар конференциясында В.И.Ленин Енді бізде Гурьев мұнайы бар
- деп мақтанышпен мәлімдеді, Гурьевті Атырау деп түсінсек, онда Атырау
мұнайын өндіру сол кезде – ақ құралған Жайық – Ембі ауданының
мұнай кәсіпшілік басқармасына табыс етілді. 1,5 миллион пұт мұнай
құйды. 1922 жылы қазанда басқарма Ембімұнай тресі деп аталып
қайта құрылды. Бұл трест 1924 жылға дейін Москвада болды, кейін
Гурьевке қоныс аударды. Қазіргі Атыраудың көптеген мұнайшыларын
тоғыстырып отырған Ембімұнай бірлестігі өмірге осы трест негізінде
келген кәсіпорын. Жас үкімет жаңа кен орындарын игеруге, бұрғылау,
құрал – жабдықтарын тасымалдау, азық – түлік, құрылыс материалдырын
жеткізу мақсатында жаңа тасжол және теміржол төселді. 1927 жылы іске
қосылған бұл жолмен жылына 120 мың тонна жүк тасылды. Бұл тек
мұнайлы Ембінің емес, бүкіл қазақ халқының дамуына үлкен әсер етті.
Мұнай өндіру үшін тек жұмысшылар ғана емес, мамандар да қажет
болды.Содықтан да 1930 жылы Гурьевте мұнай техникумы ашылды.
Кейіннен бұл оқу орны политехникум деп аталды. Кезінде И.М.Губкин ,
С.М.Миронов. т.б. академиктер Атырау өңірінің болашағын жоғары
бағалап, бұл өңірді бақылау барлау, жаңа кен көздерін ашып, халық
игілігіне жарату мәселелерін ортаға қойды. Кен орындарын игеру
ғылыми тұрғыдан бақылап отыру үшін Ембімұнай тресінің өзінен
орталық ғылыми – зерттеу лабораториясы 1934 жылы құрылды.
Осыған орай гравиметрия, электрокартаж сияқты геофизикалық
әдістер Атырау өңірінде тұңғыш игеріліп тым жақсы нәтежиелерге қол
жетті. Енді мұнайлы Ембінің Доссор, Мақат сияқты көне кен
орындарының қатарын жаңа кеніштер толықтыра бастайды.
Ескене (1934ж), Байшонас (1935ж), Қосшағыл (1935ж), Сағыз (1938ж),
Құлсары (1939ж) сияқты жаңа кен орындар іске қосылды.
1959 -1969 жылдар арасында Терістік Каспий ойпаттарында оншақты
мұнай – газ орындары ашылды. Бұл кен орындарының төтенше барлау,
өндірістік игеру жұмыстарын басқаруда геолог Маташов Мәжиттің еңбегі
аса зор деп айтуға болады. Осы маманның жүргізуімен Құлсарыдағы
21-22 пермотирас горизонттарын әдіспен игеру арқасында көптеген
қосымша мұнайлар өндірілді.
Жаңа кеіштердің қатарға қосылуы мұнай өнімін еселеп арттырды
Атырау мұнайын еліміздің шығысына кетпей жөнелту үшін 1936 жылы
Каспий – Орск мұнай құбырлары қосылды. Кезінде Гурьев – Қосшағыл су
құбырының іске қосылуы үлкен оқиға болды. Еліміздің орталық
облыстарына тіке шығу Гурьев – Қандыағаш кең табанды теміржолының
өмірге келуінің де үлкен маңызы зор болды. Соғыс басталарда
еліміздің қоймасына жылына 700 – 750 мың тонна мұнай беретін. Сол
кездегі үлкен мұнайлы өңірдің бірі еді. Қарап отырсақ, бұл күнде
қара алтынның қайнар бұлағы атақты мұнайлы Ембі өзінің бастауын
Доссор мен Мақаттан алғаш өмір алға аттаған сайын арнасы кеңейіп
өсе берген екен.
Ұлы Отан соғысы жылдарында 15 жаңа кеніш ашылып, Мақат-Комсомол-
Қошқар-Сағыз мұнай құбыры төселіпті. Кезінде мұнай өндіру
кәсіпшіліктерінде талай – талай рекордтар жасалып, небір озық
технологиялар енгізіле бастады.
Ақтөбе аумағында 1887 жылы жүргізілген маршруттық
геологиялық суретке түсіру кезінде табылған белгілерді негізге ала
отырып, мұнай кен орындарын іздеу, барлау жұмыстары жүре бастады.
1932 жылы облыста мұнай өндірудің негізі қаланып кәсіпшілік жұмысқа
кірісті. Ал 1933 жылы Жақсымай кен орны ашылды. 1932 – 33 жылдары
Жақсымай кен орнын Шұбарқұдыққа өнеркәсіптік пайдалану басталды. Ал
1960 жылдарға келер болсақ бұл аймақтың геологиялық құрлымын нақты
зерттеу кең өріс алды. 1966 жылы Кең –қияқ кен орны іске қосу
жүзеге асырылды. Ақтөбе мұнай өнер кәсібіндегі ең ірі кен орын
Жаңажол. Ол 1983 жылы іске қосылды.
1 Геологиялық бөлім
1.1 Қеңқияқ кен орнына жалпы шолу
Қеңқияқ кен орыны 1959 ж. ашылды және Ақтөбе облысының
Темір ауданының территориясында облыс орталығының оңтүстігінен 250км ,Темір
қаласынан 70км қашықтықта орналасқан. Кен орыны Темір және Ақтөбе
қалаларымен асфальтті жолмен жалғасқан. Техникалық жабдықтау Шұбарқұдық
станциясы арқылы жүзеге асады.
Кен орнына тікелей жақындықта Кеңқияқ және Саркөл (Шұбарлы)
поселкелері орналасқан. Кеніш ауданы және жақын жерлер аз қыратты тегістік
болып келеді, өсімдіктері сирек. Рельеф белгілері 174-тен 230 м-ге дейін
тербеледі.Солтүстік батыстан Оңтүстік шығысқа қарай кеніш ауданымен Темір
өзені ағып жатыр.
Климаты кенет ауыспалы континенталдық, қысы суық, жазы ыстық. Орташа
жылдық температура + 6 С.
Кен орыны Каспий маңы ойпатының шығысында орналасқан және тұз күмбезді
дөңеспен байланысты. Мұнайдың өндірістік кеніші пермь, триас, юра және
бор жүйесінің тұз үстіндегі қабатта.
1.2 Тектоника
Кеңқияқ құрылымы Орал-Ембі тұз күмбезді облысына тән кунгурлі тұз ядролы
күмбез тәрізді брахлантиклиналь және грабен құрама бойымен орналасқан. Орта
Юра шөгіндісінде өлшемі шамамен 8,5 -4,5 км.Оның солтүстік қанаты жазық 2-
4,
Оңтүстік қанатының көлбеуі шығыс бөлігінде 2-3, батасында
7-қа дейін өзгереді.Қатпар күмбезі жазық грабенді. Грабеннің түсу
амплитудасы орталық бөлігінде 50 м-ге жетеді, переклинальда жылдам азаяды.
Грабенді шектейтін лықсымалар көптеген шыңыраулардың қимасында жақсы
көрінеді және бұрғыланып жатқан аудан аймағында жеткілікті сенімді түрде
трассировка жасалынады. Лықсыма жазықтықтары бір-біріне қарама-қарсы 45-50
бұрышпен құлайды және орта юраның төменінде тегістеледі. Оңтүстік
лықсыманың солтүстікке қарағанда амплитудасы үлкен, сондықтан ол триас
шөгіндісіне дейін түседі. Құрылымның Солтүстік лықсымасы оңтүстігімен
бірігеді. Онда орта юраның жамылғысында грабенді шектейді. Батыс бағытта
грабенді шектеу құрылымның батыс переклиналінде болады. Юра қабаты оңтүстік
қанатының шығыс бөлігінде аз амплитудалы 2 диагональді лықсымамен бөлінген
(3-10 м).
Олар грабеннің оңтүстік лықсымасында ыдырайды және шамамен 2 км-ден кейін
бірігеді, осылай құрылым сынасын шектейді.
Оңтүстік қанаттың орталық бөлігі грабенге жақын жерден шығым көлденең
лықсымалармен шөккен, олар изоипс бойынша көрінеді. Олардың амплитудасы 3-
5 м, ұзындығы жүздеген метр.Солтүстік қанатта және грабенде аз амплитудалы
қабат ажырауы бар. Бұл ажыраулар кенішті игеруде үлкен кедергі болмайды.
1.3 Стратиграфия
Кеңқияқ кен орнында төменгі пермнен жоғары бордың кампал ярусына
дейінгі қабаттың қимасы ашылған. Перм жүйесінің төменгі және жоғарғы
бөлімдері пайдаланылуда. Төменгі бөлімінде кунгур ярусы ашылған оның
құрамынан құрылымның тұз ядросын құрайтын галоген қалыңдығы және терригенді
сульфатты қалыңдық ерекшеленеді.
Ашылған кунгур ярусының қуатын 2639 м жоғары
перм - терриген қалыңдығының қуаты 0-ден 134 м-ге дейін, оның құрамынан
конгломератты өнімді қабат ерекшеленеді.
Триас жүйесі. Төменгі триас-саз, құм, құмтас, алевролит, конгломерат
және әктас қабатшаларынан тұрады.
Төменгі триас жыныстары жоғары орналасқан юра қабатынан түсінің
аралығымен ерекшеленеді. Төменгі триас 2 өнімді қабатқа ( І және ІІ )
бөлінеді. Олар құм бор құмтастардан құралған. Төменгі триас 0-ден 390 м-ге
дейін өседі.
Юра жүйесі. Юра шөгіндісі жуылған және қабыршақталма-ған төменгі
триас бетіне үлкен бұрышпен және стратиграфия-лық үйлесімдікпен орналасқан.
Олар күлгін түсті құм-сазды жыныстар.
Тілікген орта юра шөгіндісі және орта юраның жоғарысы бөлінген. Олар
бір-біріне литологиялық тұрғыдан өте жақын және саз, алеврит, құм тас, құм
қабатшалары түрінде берілген. Төменгі юра жыныстары тегіс орналаспаған және
қуаты 0-ден
50 м-ге дейін қөзгереді.Орта юра шөгу қуаты 100-130 м сырғымадан құрылым
қанатына қарай өскені байқалады.
Орта юраның тілігінің көп бөлігін құм, аз цементті құм тас, алеврит
және алевролиттер алады, олар Ю -І; Ю - ІІ; Ю - ІІІ
( төменнен жоғары қарай ) үш горизонтқа бөлінеді.
Бор жүйесі. Төменгі бор тілігінен готерив, баррем, смт және альб ярусы
бөлінеді. Саз мергель қабатшасынан әк тас пен теңіз құм тастарынан құралған
готерив ярусы орта юраның жуылған бетіне орналасқан және готерив өнімді
қабатын құрайды. Баррем ярусы құм және құм тас қабатынан (20 м) басталады
(баррем өнімді қабаты). Одан жоғары ала түсті
( жасыл, қызыл ) құмды саз шөгіндісі бар. Ярустың жалпы қуаты 82 м-ге
дейін.
Алт-альб шөгінділері күлгін түсті саз, құм, құм тас және
алевролиттен құралады. Алт қуаты 30-68 м, альб қуаты
77-152 м.
Кеңқияқ кен орнында мезозой тілігі сантан ярусының
құм-сазды жыныстарынан құралады. Қуаты (37-40 м).
Төрттік жүйесі. Төрттік шөгінділер сары күлгін құмдасын, құм және саз
бөлек бөлімдерде және қуаты 60 м-ге жетеді. Жылулы әсер ететін обьекттер
юра өнімді қабатының тұтқырлығы жоғары мұнайы болып табылады.
1.4 Мұнай, су және газдың физикалық, химиялық қасиеттері
Кеңқияқ кен орнының перм шөгіндісінің қабат мұнайы қасиеттерін зерттеу
нәтижелері;
1 - таблица. Газсызданған мұнайдың физикалық, химиялық қасиеттері және
фракциялық құрамы.
Жоғары перм (конгломерат).
Параметрлер Орташа мәндері
Тұтқырлық, МПас
20 С - да 11,5
50 С - да --
Қабат температурасы, С --
Парафинмен қаныққан температу- 55
расы , С
Құрамы, массадағы %
Күкірт 0,26
Күкірт қышқылды шайыр 9
Кокс 1,17
Асфальтен 0,18
Парафин 1,98
Фракциялар шығымы, көлемдегі %
100 С
200 С - дейін 27
250 С 37
350 С 47
2 - таблица. Газдың компонентті құрамы ( мольдегі үлесі % ).
Жоғары перм ( конгломерат).
Параметрлер Орташа мәндері
Күкірт сутегі 6,5
Көмір қышқыл газы --
Оттегі 0,7
Метан 68,66
Этан 9,36
Пропан 3,55
Н. Бутан 1,8
Н. Пентан 0,8
Азот 14,0
Ауадағы меншікті салмағы 0,7385
Құрамындағы инертті газдар,
көлемдегі үлесі % 4,29
3-таблица. Қабат мұнайының қасиеті. Тік баурай (жоғары қатар горизонты).
Параметрлер Мәндері
Мұнайдың газбен қаныққан
қысымы, МПа 60,0
Құрамындағы газ шамасы, м3 т 72,7
Мұнай тығыздығы, гсм 0,77
Көлемдік коэффициент 1,14
4-таблица. Қабат мұнайының қасиеті.
Жоғарғы пермь Р2 (конгломерат).
Параметрлер Орташа мәндері
Мұнайдың газға қаныққан
қысымы РН, МПа 17,7
Газдың мұнайдағы көлемі R Н, м3т 4,23
Сепарация шарты бойынша газ
факторы Г, м3т
Р1= 1.96 МПа Т = 15 С
Р = 0,69 МПа Т = 12 С
Р = 0,10 МПа Т = 11 С
Р = 0,10 МПа Т = 20 С
Көлемдік коэффициент ВН 1,020
Тығыздық рН, гсм3 0,8765
Сепарация шарты бойынша көлемдік
коэффициент ВН ----
Тұтқырлық мН, СП 39,2
Парафинге қаныққан температура, С ----
Қабат температурасы, С ----
5-таблица. Қабат суының қасиеті.
Параметрлер
Орташа мәндері
Қабат жағдайындағы тығыздық, кг м3 1021
Қабат жағдайындағы тұтқырлық, МПас 1,10
Жалпы минерализация г м3 5,5-37,4
Қышқылдың орташа деңгейі (рН) 7,5
1.5 Өнімді қабаттың коллекторлық қасиеті.
Перм тілігіндегі өндірістік - өнімді коллекторлар жыныстар -
дың параметрлерінің мына шамаларымен сипатталады:
- өткізгіштік - орташа 100-ден 662,5 млд дейін ( қабат жынысы-ның
түзілуіне параллель ) және 1,57-ден 499,07 млд дейін ( қабат жынысының
түзілуіне перпендикуляр )
- қуыстылық - орташа 0,13-тен 0,2-ге дейін
- сулылығы - орташа 0,01-ден 0,32-ге дейін
- мұнайлылығы - 0,24
Контур сыртындағы ұңғыларда өндірістік геофизика мәліметтері бойынша сулы
қабаттың кедергілері 3,0-ден
67 омм-ға дейін болады.
Сонымен қатар сулы жыныстардың кедергісі қабат суымен қаныққандығы
100 % болғанда 2,5-2,3 омм болады. Бұдан ккөріп отырғанымыз сулы қабатта
қалдық мұнайдың барлығы. Мұнайға қаныққан қабатты шексіз жуған кезде қалдық
мұнайлылық 25-30 % және одан да көп болады.
2. Технико – технологиялық бөлім
2.1 Штангілі сорапты қондырғының құрылысы
Қондырғы поршенді сораптан-2, тербелмелі станоктан-15, плунжерді
(поршенді) тербелмелі станокпен байланыстырып тұратын штангілер
тізбегінен-4 және скважина ішіне құйылған сұйықты жер бетіне шығаратын
(СҚҚ-сорапты компрессорды құбырлар) құбырлар тізбегінен-5 тұрады.
Электроқозғалтқыш-14 редуктор-13 өсіне орнатылған кривошиптің-12
айналуына қызмет етеді және одан әрі балансир-10 шатунының-11 көмегімен
арқанды алқа-9 арқылы балансирдің басына ілінген штангілер тізбегінің-4
тік бағытта (вертикалды) жоғарылы-төменді жүріс қозғалысын тудырады.
Плунжердің жоғары қарай жүрісі кезінде айдау клапаны-3 жабылады да
плунжер үстіндегі сұйық оның жүріс үзындығы бойымен жоғары көтеріліп үш
жақты қүбыр-6 (тройник) арқылы жинау тораптарына түседі. Сораптың сорғыш
клапаны-1 ашылады да, скважинадағы сүйық сораптың цилиндріне қүйылады.
Плунжер мен штангінің төмен қарай жүрісі кезінде сорғыш клапаны-1
жабылады да, сүйық бағанасының әсері қүбырларға беріледі. Бүл кезде айдау
клапаны-3 ашылады да скважинадағы өнім плунжер үстіндегі кеңістікке карай
ағады. Одан әрі жоғары қарай плунжер жүрісінің жаңа циклі басталады.
Штангіні арқанды алқамен-9 жалғастыратын жылтыратылған штоқтың-8
жоғарылы-төменді жүріс қозғалысы кезінде саға арматурасын
саңылаусыздандыру (герметизациялау) үшін сальник-7 қарастырылған.
Станоктағы күштердің теңсіздігін реттеу үшін тербелмелі-станокбалансирлі-
16 және роторлы-17 жүктермен теңгеріледі.
Егерде газ бен сүйықтаң шығып кетуі болмаса, онда плунжердің жүріс
үзындығы мен жылтыратылған штоқтың тепе-теңдік жағдайында сораптың
теориялық тәуліктік сүйық бергіштігі. ^т плунжердің жоғары қарай жүрісі
кезіндегі жалпы көлемге тең.
От=ҒSп1440,
мүндағы: Р - плунжердің ауданы; 8 - жылтыратылған штоқтың жүріс ұзындығы; п
- минуттағы тербеліс (жүріс) саны; 1440 - тәуліктегі минут саны. Сораптьщ
нақты бергіштігі 2 әрдайым төмен болады, өйткені жылтыратылған штоқ пен
плунжердің жүріс үзындықтары бірдей емес, сондақтан сорап цилиндрі мен
плунжері арасындағы саңылау арқылы сүйықтың шығып кетуі туындайды,
цилиндрге сүйық пен бірге газ сорылады және қүбырлардың бүрандалы
байланысқан жерлерінде мүнай мен газдың шығып кетуі мүмкін, яғни жүмсалатын
қысымының мәні әртүрлі.
Терең сорапты қондырғының схемасы
2.2 Штангі мен құбырларға әсер етуші күштер
Терең сорапты қондырғының жүмысы кезінде. плангілер мен қүбырларға әртүрлі
күш түрлері әсер етеді - штангі мен сүйықтың салмағынан статикалық күш,
қозғалыстағы массаның инерция күші және т.б.
Бүл күштердің плунжердің жүріс үзындығы бойында табиғи пайда болуы мен
әсер етуін қарастырамыз. Айдау клапаны-1 жабылғаннан кейін плунжердің
жоғары қарай жүрісі алдында оның үстіндегі сүйық
бағанасының статикалық күші штангілерге беріледі және Хшг. қысқарады.
Плунжер қүбырға қатысты қозғалыссыз болып қалады және оның пайдалы жүрісі
штангінің созылуы мен қүбырдың қысқаруынан кейін ғана басталады.Сорғыш
клапан жабылып, штантідегі барлық сүйық қүбырларға беріледі және айдау
клапаны ашылып, плунжер төмен қарай жүреді. Бұл кезде балансир басындағы
статикалық (түрақты әсер ететін) күш сүйықтағы штангі салмағына тең болады.
Штангілер тізбегі ілінген балансирдің басы тепе-теңсіздікке
қозғалады (жылдамдық үстіңгі және астыңғы: нүктелердегі нөлден бастап
жоғарылы-төменді жүріс ортасындағы кейбір ең жоғарғы (максимал) мәнге дейін
өзгереді), үдеу және сәйкесті инерциялық және басқа да динамикалық күштер
пайда болады. Бүдан басқа плунжердің жоғары қарай бастапқы жүрісі кезінде
оның қозғалыс жылдамдығы нөлге тең болғанда, балансирдің басы штангінің
созылуы мещүбырдың ькрқару үдісінен алған кейбір жылдамдығымен қозғала
бастайды. Осының салдарынан плунжердің сүйықты соққалуы болып, нәтижесінде
штангі мен балансирдің басына динамикалық
күштер әсер етеді. Әдетте, штангіге түметін максиамл күш плунжердің жоғары
қарай жүрісі кезінде, ал минимал күш плунжердің төмен қарай жүрісі кезінде
болады. Максималды статикалық күш: мүндағы: Рж - плунжер үстіндегі
қүбырдағы сүйықтың салмағы; Рш -сүйықтағы штагінің салмағы; Ь - Архимед
күшін ескеретін коэффициент (Ь=рм - ржрм); - және Рх- штангі металы мен
сүйықтың сәйкесті тығыздығы.
Инерциялы күштерді жақындастырылған формуламен бағалайды
Sn=21440PI-PШ
мұнда: 8 - плунжердің жүріс үзындығы, м; п - минуттағы жүріс саны. Онда
штангімен бірге оның алқасына түсетін максимал күш
Р тах=рж+ршЬ+рш$П2 1 1 440
формуласы сорапты түсіру тереңдігі мен оның диаметрін және тербеліс санын
арттыру кезінде елеулі түрде пайда болатын кейбір динамикалық күштерді
есепке алмайды. Ғалымдардың (А. Н. Адонин, А. С. Вирновский, И. А. Чарный)
жасаған жүмыстары барысында, бүл формуланы динамикалықтың наүқылы бір
анықталған мәніне дейін ғана пайдалануға болатыны анықталды:
Динамикалық режим кезінде күштерді (максималды, минималды) есептеу үшін
А. С. Вирновский тарапынан келесі формула үсынылды және бүл формула
практика жүзінде ділелденді: мүндағы: Рм-штангілер тізбегінің ауырлық күші.
Н; Р. - плунжер үстіндегі сүйықтың ауырлық күші (төмен қарай жүрісі үшін
Рх=Р), Н; Рх - динамикалық деңгейден төмен сорапты батырғаннан
плунжергеастынан жер ететін сүйықтың қысым күші. Н: ап; а п - тербелмелі-
станоктың кинематикасынан тәуелді болатын коэффициенттер (1 және 2
индекстері жоғары қарай жүрісте -минималды болатын сәйкесті күштерге
қатысты): 8 ~ жылтыратылған штоктың жүріс үзындығы. М: Лшт- кривошиптің
бүрыштық айналу жылдамдығы: О плунжердің диаметрі. М: I - штангілер
тізбегінің статикалық (түрақть деформациясы. М:„-,, - тең болатын
коэффициент, (мүндағы- метал бойынша сорапты қүбырдың қима
ауданы):мұндағы: р сұйықтың тығыздығы. кгм2; Ь - сорапты түсіру терендігі.
м: Ғ плунжердің қима ауданы.шт штангінің қима ауданы, м2;
Штангінің жоғары қарай жүрісі кезінде а= 1.09. ..1.11; аі -0.89...
0.92. әрбі жүріс үзындығы үшін бүл коэффициенттердің суммасы шамамен мынаға
2(а=0.74...0.89; а=1.14...1.48} тең штангі мен қүбырға әсер ететін күштерді
біі отырып, олардың деформациясын анықтауға болады. Гук заңы бойынша:
Лшт = дж1 Еш = джі2 1 Еш Л, = дж* I Ет
мұнадағы: Ғшт мен £ - қүбыр мен штангі металының қима ауданы; Е
серпімділік модулі (болат үшін Е=2.06 * ІОЯя): я. Плунжер үстіндегі 1м сұйь
бағанасының салмағы.
Егер штангі диаметрі ұзындығы бойынша әр түрлі болса (олардың үстің
бөлігі үлкен штангіден жиналады) онда олардың деформациясы.
, ... ,Іп п)
мүндағы: ІІ.Ь..., һ - штангі сатысының үзындығы, олардың қима аудан
сәйкесінше. 2... Күштердің әсері нәтижесінде плунжердің жүріс үзындығ
п — & Лшт
мүндағы: Я2 инерциялық және динамикалық күштер есебінен плунжерд
жүріс үзындығының артуы X алдындағы плюс белгісі. жоғарылы-төменді жүр
соңындағы штангі қозғалысының инерция күші плунясердің жүгірісін үзарту]
мүмкіндік беретінін білдіреді). Штангінің созылмалы (гармоникалы: қозғалысы
үшін
= 225і2и21012
мұндағы: 8 және Ь - сәйкестігі штангі ұзындығы мен жылтыратылға
үштоктың жүріс ұзындығы, м; п - минуттағы жүріс саны; А, мәнін (III. 22(
формуласына қоя отырып, мынаны аламыз.
Штангі қозғалысының соншалықты гармониялық еместігін теория ме
практика көрсетіп отыр. Еріксіз тербелістен басқа, штангілери динамикалы
күштер әсерінен өз тербелістерін жасайды. Егер жоғарылы-төменді жүр
соңында штангінің өз тербеліс фазасы еріксіз тебеліс фазасымен сәйкес
келс онда плунжердің жүгіріс үзындығы өседі. Динамикалықө күштерді ескер
тырып плунжердың жүгірісін есептеуге арналған қарапайым формуланы кад. ]
С. Лейбензон үсынды:
п —— О С05 С
мүндағы ф - динамикалық факторы.
2.3 Штангілі сорапты қондырғының жабдықтары
Тербелмелі станок - штангінің плужермен жоғарылы-төменді жүрісіндеі
электроқозғалтқыш білігінің айналмалы қозғалысын тудыратын және сүйіті
айдау үрдісіндегі күштерді қабылдайтын механизмдер болып табылады. Ола
жүк көтергіштігі мен жетектеуші конструкциясы бойынша, теңгерілу тү]
(роторлық немесе балансирлік) мен штоктың жүріс үзындығының диапазон және
тербеліс саны бойынша ерекшеленеді. Кестесінде кейбір балансир^
тербелмелі-станоктыңсипаттамасы келтірілген.
Тербелмелі-станоктың шифры мынаны білдіреді, бірінші цифры - жасалуыі
әріптері - тербелмелі-станокты; әріптен кейінгі бірінші цифры - ж^
көтергіштікті (тоннадағы); келесі цифры - шток жүрісінің максима
үзындығын (метрде) және редуктор білігіндегі ең үлкен айналу моменті
білдіреді.
Сағалық штоктың жүріс үзындығын. Шатунды кривошиппен бекітілге
жерінен жылжыту арқылы өзгертеді. Балансирдігербеліс саны.
Электроқозғалтқыштың шкив диаметріріғайтуға немесе зазвйту
байланысты болады. Кәсіпшілктерде өлшемдері мен конструкциясы әр түр.
сораптарқолданылады. Неғүрлым кең тараған сораптардың екі түрі
салынбайтын (қүбырлық) және салынатын сораптар. Олардың негізгі
ерекшеліктері мынадай:
Салынбайтын сораптың цилиндрін скважинаға сорапты-компрессорл
қүбырмен (СҚҚ), ал клапандар мен плунжер штангімен түсіріледі. Цилиндр,
жоғарыға шығару үшін барлық жабдықтарды көтеру қажет (штангіні клапандар-
мен, плунжермен және сорапты қүбырды).
Салынатын сораптың цилиндрі-2 (плунжермен, клапандармен бірге жиналы
скважинаға штангі арқылы түсіріледі және сол сияқты жиналған түрд
штангіні жоғарыға шығарады (қүбырлар, орнында қалад. Салынатын НСВ
сорабының схемасы НСВ түріндегі салынатын сораптың схемасы көрсетілген.
Бүл сораптар негізінен қүбырлық сияқты жасалған. Қүбырлықтан
айырмашылығы, скважинаға түсіргеннен: кейін қүбырдағы-2 сорапты
саңылаусыздандыруға (герметизациялауға) мүмкіндік беретін қосымша
бөлшектері болады. Бүл жағдайда сорап конусымен-3 седлоға-4 орнығады.
Серіппелер плунжердің-8 жоғары қарай жүрісі кезіндегі үйкеләс күші
әсерінен кілті тіректегі седлодан-4 сораптың көтерілуіне
мүмкіндік бермейді. Сорапты ауыстьыру кезінде барлық жабдық штангі арқылы
жоғарыға шығарылады. Бүл кезде сүйық сорапты қүбырдан скважинаға
қүйылады. Салынатын сорапта берілген диаметрдегі қүбырлар-2 арқылы
тек плунжер-8 ғана емес, сонымен қатар конусымен-3 бірге цилиндрге-7
жіберіледі, сондықтан бүл сораптың плунжерінің диаметрі
салынбайтын сорап диаметрінен едәуір кіші болуы керек. НСН-1 және НСВ
сораптарының цилиндрі 28-ден 68мм дейін, ал НСН-2 сорабының цилиндрі
28-ден 93 мм дейінгі нақтылы диаметрлерге ие болдаы.
Плунжер мен цилиндр (диаметрі бойынша) арасындағы саңылаулар 20-
дан 70мкм-ге дейін (тегіс отыру). 70-тен 120 мкм-ге
дейін (орташа отыру) және 120-дан 170мкм дейін
(еркін отыру) қүрайды. Түтқырлығы жоғары мүнайды шығару кезінде еркін
отыратын сораптар қолданылады.
Скважина сағасының жабдықтары:
1 - тізбек фланец; 2 - плантшайба;
3 - құбыр; 4 - тірек муфтасы;
5- тройник; 6 - сальник
тұлғасы; 7 - жылтыратылған шток
8 - сальник басы; 9 - сальник тығыны;
Отандық тербелмелі-станоктың сипаттамасы
Тербелмелі Штоктың номиналды жүріс Бір минуттағы Масса кг.
-станок шифры ұзындығы. м. балансирдің
тербеліс саны
ІСК 1.5-0.42- 100Базалық моделдер 5-15 5-15 5-15 1050 2550 6000
3 СКЗ-0.75-400 5 0.3:035:0.42 5-12 5-10 14000 20000
СК 12-2.5-400
9СК20-4.2-1200 0.3:0.52:0.75
0.6:0.9:1.2:1.5
1.2:1.5:1.8:2.1:2.5
2.5:2.8:3.15:3.5:3.85:4.2
1СК1-06-100 Жетілдірілген моделдер 5-15 5-15 5-15 1050 2550 6050
ЗСК2-1 105-400 0.4:0.5:0.6 5-12 5-10 16200 34000
5СК4-21-1600 7СК
12-12-25-6000
9СШ 5-6- 12000
0.42:0.75:1.05
0.84:1.26:1.68:2.1
1.2:1.5:1.8:2.1:2.5
3.55:4:4.5:5:5.5:6
салынбайтын сораптың схемасы көрсетілген. Плунжердің-3 үстіңгі
бөлігінде айдау клапаны-1 орнатылған. Сорғыш клапанның-6 конусы седлоға-7
(клапан отырғызылатын ершік) нығыз орналасады. Бұл клапанның түлғасына
(корпусына) қармақты ілмегі-5 үстағыш ІІггок-4 жалғанған, ол сорғыш
клапанның жоғарыға көтеруге арналған (НСН-2 сорабын ауыстыру немесе
жөндеу үшін).
Салынбайтын сораптың схемасы
а - екі клапанды НСН-1
б - үш клапанды НСН-2
Штангіге арналған арқанды алқа:
1 - сыналы қысқыш; 2 - вкладыш;
3 - көтертіш винт; 4 - нығыздағыш гайка;
5 - қысатын төлке; 6 - сыналы ұстағыш;
7 - арқан; 8 - жоғарғы траверса;
9 - төлке; 10 - төменгі траверса;
Штангілер - үзындығы 1-ден 8м-ге дейін, диаметрлері 16,19,22 және 25
мм аяқ жақтарында квадратты қималы қалыңдатылған бастары бар, дөңгелек
қималы стержендерден тұрады. Олар муфталар көмегімен жалғанады.
Штангілерді ұрақсыз әу ед ір әсер ететін коррозц5Оыада
пайдаланатындықтан, оларды термоөңделген және беттік керілу әдістерін
қолдана отырып беріктігі жоғары болаттардан дайындайды.
Саға жабдықтары - планшайбадағы-2 қүбыр алқасы-3 үшін және
скважинадан шығатын өнімді тройник-5 (үш жақты қүбыр) арқылы бағыттауға
қызмет істейді.
Арқанды алқа штангіні балансирдің басныа жалғау үшін тағайындалған.
Олар үстіңгі-8 және астыңғы-10 траверсалардан түрады. Астыңғы траверсаға
екі төлке (втулка) пісірілген (үстіңгі траверсаның тіректері), олар
арқанның шет үштарын-7 қысып-10 түрады. Траверсалар арасында екі бүранда-
3 орналасқан, олардың көмегі арқылы үстіңгі траверсаны астыңғы
траверсаның үстіне шығаруға болады. Бүл динамографты (алқаға түскен күшті
үлшейтін қүрал) орнату кезінде қажет болады.
2.4 Лавкин, Ротофлекс, Марк II, Су – Джи тербелмелі станоктардың жүзеге
асуы және сипаттамалары
Жанажол кенорнында өндірудің механикалық түріне көшу 1996 ж. бастап,
шыңырауды пайдыланудың тереңдік – сораптық тәсіліне көшуден басталды, ал
1997 ж. бастап ... газлифті пайдалануға ауысты. 1999 ж. екінші жартысында
мұнай өнеркәсібінің жақсаруына байланысты 2000 – 2001 ж. Жаңажол
кенорнында газлифті комплекстің құрылысын салу іске асырылып, алғашқы 17
шыңырауды компрессорлы газлифт тәсіліне ауысты. 01.01.2002 ж. мәлімет
бойынша Жаңажол кенорнындағы шыңыраулар саны 71, олардың ішінде 36
шыңырау ШГН және 35 шыңырау пайдаланудың газлифті тәсіліне көшірілген.
Осы газлифт тәсіліне көшірілген 35 шыңыраудың ішінде: 18 шыңырау үздіксіз
– дискретті газлифт тәсіліне ауыстырылды. Жылдар бойынша шыңыраулардың
орташа өнім шамаларының өзгеруін сораптағанда мынаны көруге болады:
тереңдік – сораптық пайдалануға ауыстырылған шыңыраулар бойынша 2001 ж.
әрбір шыңыраудың орташа өнімі 21,24 т тәу. құрады және ол жалпы кен
орны бойынша бір шыңыраудың орташа өнімінен (22,33 т тәу) аспайды, ал
газлифтіге пайдалану әдісіне ауыстырылған 1 шыңыраудың орташа өнімі 40,0
т тәу. құрайды, бұл жалпы кенорын бойынша бір шыңыраудың орташа
өнімінен 1,79 есе артық екенін көреміз. Жаңажол кенорнында тереңдік –
сораптың пайдалануға 1996ж. басталды. Жер астының және жер бетіндегі
қолданылатын құрылғылар ретінде lufkin фирмасының (АҚШ) құрылғылары
қолданылды. Жер бетіндегі қолданылатын lufkin М – 912Д – 305 – 192
тербелмей станоктардан тұрады. Жер асты құрылғысы 30 – 225 – RHBM 26 – 6
– 3 (АҚШ) типті сораптан тұрады. Кейіннен ШГН ауысу lufkin М – 640Д –
305 – 192. Бұл құрылғылардың негізгі ерекшелігіне – максималды айналу
моменті және электр қозғалтқыш қуаты жатады.
1998ж. бастап Жаңажол кенорнында Қытай СК CYJY - 14 – 4,8 – 73 НВ
және СК Rotoflex - 800 DX моделді құрылғылар қолданылды. Тербелмелі
станоктардың және сораптардың, штоктардың сипаттамалары мына – кестеде
берілген.
№ Сипаттама Тербелмелі – станоктар
АҚШ жасалған ҚХР жасалған
Марк II Rotoflex CYJY 14-4,8
73НB
1 Өндіруші фирма Лафкин Лафкин Шенлин таулыХУ БЭЙ -
индастриз индастриз компаниясы II машина
компания компания жасау зауыты
2 Стандарт AP I M – 64ОД М – 912В Model 800 ДХ640-305-192
-305 - 192 -305 -192
3 Жук көтергіштігі, т.13,8 13,8 14,0 14,2
4 Максималды айналу 73 103 - 73
моменті, кН ·м
5 Жүру ұзақтығы, м 3,65, 4,26, 3,65, 4,26 7,3 2,8,3, 4,8
4,87 4,87
6 Млн. тербелу саны 3,8,5,7,5,8,5,7,5,8,2,9,0 - 4 4,5,6
2 4
7 Салмағы, т 32 32 19,5 32
8 Электр қозғалтқыш 50 75 60 50
қуаты, л.с. кВт (37) (55) (45) (37)
9 Электр қозғалтқыштың
білігіндегі айналу 1000 1000 980 740
саны, айн мин
10 Беріліс саны 28,6 28,72 31,07 ·5,75 30
= 178,65
11 Редуктор шкивінің 1412,24 1402,08 414,614 1100
диаметрі
12 Сорап диаметрі, мм 57,2 57,2 44,5 57,2
13 Теориялық өнімділік,51,0 – 147,768,2 – 169,732,7-65,4 41,4-106,5
М3 тәулік
14 Қозғалысты беру Кривошипті-шКривошипті- Шынырлы Кривошипті-
механизмі атунды шатунды беріліс шатунды
15 Қозғалыс Айналмалы Айналмалы Қайта келу Тура схема
кинематикасы. схема схема схемасы
16 Сорап ұзындығы, м 7,9 7,9 9,75 9,75
17 Сорап түрі RНBM RНBM RНBM - ТН RНBM
2.5 Кенкияқ кенорнына қолданылатын тербелмелі
станоктардың белгіленуі
Кенкияқ кенорнында қолданылатын тербелмелі станоктардың белгіленуі.
1. lufkin фирмасы.
Тербелмелі станок.
1 – тербелмелі станоктың түрі М – Марк - II
2 – Максималды айналу моменті, мың. фунт. дюйм.
3 – Д – ені сатылы редуктор
4 – штангаларға түсетін максималды жүктеме, жүз фунт.
5 – жүріс, дюймдар.
2. Ху Бэй - II машина жасау дауыты:
1 – CYJY тербелмелі станогы.
2 – тепе – теңдік басына түсетін максималды жүктеме, жүздеген кН
3 – Жүрістің максималды ұзындығы, м
4 – Максималды айналу моменті, кН – м
3. Шенлин компаниясы шығаратын Rotoflex - Model 800 DX:
Бұдан басқа бірнеше шыңырау ИР 90-00А және ИР12Т-3000-550(Румыния)
типті тербелмелі станоктармен жабдықталған. ИР90-00А құрылыстың СК ИР9Т-
2500-3500 құрылғысынан ерекшелігі тек жүрісінің ұзындығында. ИР90-00А
үшін: 1085, 1440, 1800, 2400, 3000 мм, СК ИР.9Т – 2500 – 3500 үшін: 900,
1200, 1500, 2000, 2500 мм.
4. Вулкан фирмасы шығаратын құрылғы:
Түрі ИР
1. Штокқа түсетін ең үлкен жүктеме, т.
2. Құрылымдық нұсқа: Т – ø тіреулердегі редуктор.
3. Жүрістің ең үлкен ұзындығы, мм.
4. Редуктордың ең үлкен моменті, кгс м.
5. Теңгеру түрі:
М – роторлы теңгеру.
В - баланстық теңгеру.
С – аралас теңгеру.
2000ж. дейін Жаңажолда мынадай сорап түрлері қолданылды:
Қойылатын – 30 – 225 RНBM – ТН (АҚШ пен Қытайда жасалған), АНН 11 АХ
(АҚШ) стандартына сәйкес жасалған. Сораптардың плунжері 0,05 мм.
2000ж. бастап қойылатын сораптар (RНBM типті) диаметрі 32 мм – 30 –
125 RНBM, 38 мм – 30 – 150 – RНBM қолданыла бастады. Жаңажол кенорнында
сораптардың түсу тереңдігі 1817 ... 3595 аралығында.
АНН 11АХ (АҚШ) стандарты бойынша тереңдік сорбының толық белгіленуі
мынадай [14].
;
1. НКТ номиналды диаметрі, дюймдер. 15 – 1,9 (48,26 мм) 20 –
2 23 (73,025 мм), 30 – 3 12 (88,9 мм).
2. Сорап диаметрі, дюйм, 106 – 116 (27,0 мм), 125 – 1 14
(44,5 мм), 178 – 1 2532 (45,2 мм), 200 - 2 (50,8 мм), 225 –
2 14 (57,2 мм), 250 – 2 12 (63,5 мм), 275 – 2 34 (6,99
мм).
- Бірінші Х – сорап түрі:
R – қойылатын сорап
T – құбырлы сорап
- Екінші Х – жұмыстың цилиндр:
металды плунжері бар:
W – жұқа қабатты
H – қалың қабатты
L – втулка,
Жұмсақ тығыздағышы бар плунжерлері:
S – жұқа қабатты
P – қалың қабатты
- Үшінші Х – құлыптың орналасуы:
А – жоғарғы
В – төменгі
Т – плунжері қозғалмайтын, төменгі.
- Төртінші Х – бекіту түрі:
С – манжетті бекіту
М – механикалық бекіту
4 – цилиндр ұзындығы немесе втулка саны
5 – плунжердің номиналды ұзындығы
6 – ұзартқыштардың жалпы ұзындығы.
Кенкияқ кенорын пайдалану процесінің негізгі мәселесіне сорылып
алмайтын сұйықтықтың құрамында газдың көптігі жатады, сондықтан
пайдалану мәселесі көтеріледі.
Көп жылдар бойы тереңдік сорап құрылғыларын пайдалану тәжірибелеріне
сүйене отырып, қойылатын және құбырлық сораптардың жұмыстарын салыстыра
отырып, осындай шешімге келдік: қойылатын сораптардың біраз
артықшылықтары бар, өйткені оны тексеру немесе ауыстыру керек емес –
құбырларды көтеру және түсіру қажет емес, бұл оның жер құбырлардың
жөндеу жұмыстарын жеңілдетеді, құбырлардың қосылған жерлерінің жұмыс
ұзақтығын арттырады.
Құрамында күкіртсутегінің ... жалғасы
Кіріспе
1 Геологиялық бөлім
1.1 Қеңқияқ кен орнына жалпы шолу
1.2 Тектоника
1.3 Стратиграфия
1.4 Мұнай, су және газдың физикалық, химиялық қасиеттері
1.5 Өнімді қабаттың коллекторлық қасиеті.
2. Технико – технологиялық бөлім
2.1 Штангілі сорапты қондырғының құрылысы
2.2 Штангі мен құбырларға әсер етуші күштер
2.3 Штангілі сорапты қондырғының жабдықтары
2.4 Лавкин, Ротофлекс, Марк II, Су – Джи тербелмелі станоктардың жүзеге
асуы және сипаттамалары
2.5 Кенкияқ кенорнына қолданылатын тербелмелі станоктардың белгіленуі
2.6 Ротофлекс пен тербелмелі станоктың жұмыс істеу принципі
2.7 Тереңдік сораптар үшін теориялық жүктемелердің есебі
3 Экономикалық бөлім
3.1 Кенкияқмұнайгаз МГӨБ-нің ұйымдастыру құрылымы
3.2 Скважинаны күрделі және күнделікті жөндеуді өткізудегі Мұнай шығынының
нормасы
3. 3 Сақиналы құмға қарсы қолданылатын фильтрді енгізудегі
экономикалық тиімділік
3 .4 Енгізуге дейінгі шығынның есебі
3 .4.1 Енгізуден кейінгі шығынның есебі
4 Техника қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау
4.1 Мұнай газ өндіру кәсіпорнындағы өрт қауіпсіздік шаралары және техника
қауіпсіздігі
4.2 Қоршаған орта мен жер қойнауын қорғау
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
Қазақстан Республикасының экономикасында мұнай көп орын
алады, мұнай өнімдері көптеген өндіріс орындарында қолданылады және
ауыл шаруашылығында да. Әр жыл сайын 27млн тонна мұнай өндіріледі
жақын жылдарда Теңіз кен орынынан жылына 36 млн тонна мұнай өндіру
көзделіп отыр. Қазақстанның мұнай қоры 1 қаңтар 1998 жылға 861,2 млн
тонна құрайды мұнай құрамына байланысты суға қарағанда анағұрлым
күрделі. Ол бензин, керосин, дизелдік отын алуға арналған шикізат
болып табылмайды, сол сияқты басқа да заттарды алуға болады.
Қазақстанда мұнай өнеркәсібінің даму тарихы Атырау
өңіріндегі Жайық пен Жем аралығында көлкіген мұнай бар екені ерте
заманнан – ақ белгілі болған. Тіпті сол кездің өзінде – ақ жергілікті
көшпенді қазақтар жер бетіне шығып жатқан қимайды (мұнайды) сүзіп
алып , түйенің немесе адамның теңге қотырын емдеуге қолданған. Бірақ
қазақтар бұл үлкен қазының жер бетіне шығып жатқан шегі ғана
екенін білген жоқ. 18 ғ. Мен 19 ғасырдың алғашқы жартысында Жайық
пен Жем өңірінде жер қойнауын зерттеушілердің пайда болғаны белгілі
И.Лепехин (1768). П.И.Рычков (1772). П.С.Паллас (1773). С.Г.Гмелин
(1785). Г.Гельмерсен (1836). Тағы басқалары Атыраудың географиялық
және топографиялық құрлымына су қорлары мен кен байлықтары
қысқаша геологиялық сипаттама берді. Зерттеушілердің осы алғашқы
деректерінің ғылым үшін пайдасы зор болды.
Атырау өмірін алғаш зерттеушілердің бірі – Н.А.Северцев. Ол 1860
жылы Горный журналына қазіргі Доссор маңы туралы есебін
жариялайды. Онда Бұл жердің мұнайы су бетіне қалқып шығып жатады
екен . Мысалы. әлгі Доссор кені жанында мынадай тұжырым жасады: Бұл
жерде мол мұнай қоры бар екендігінде күмән жоқ. Бірақ тұщы суы
тапшы , қатынас жолы қиын , тұрғын халқы шабатын шөбі жоқ. Бұл
байлықты пайдалану пайдалану өте қиынға соғады. Ол тұста бұл аса
мәнді болжамға ешкім назар аудара қоймайды. Бұдан кейін де Атырауға
бірнеше этнограф ғалымдар мен экспедициялар келеді.
1899 жылдың қараша айында Атырау облысы , Жылыой ауданына
қарасты Қарашүңгіл алаңындағы № 7 скважинадан мұнай фонтаны атқылап ,
тәулігіне 20 тоннадай өнім берді. Бұл бүгіндері дүние жүзіне мәлім
болған Қазақстан мұнайының алғашқы тамшылары еді.
Қарашүңгіл мұнай фонтаны туралы хабар ресей және шетел
кәсіпкерлерін дүр сілкіндіріп, Ембі – каспий аймағында мұнай қорын
іздестіру жұмыстарын кең көлемде жүргізуге мәжбүр етті.
Осындай күрт бетбұрыстың нәтежиесінде атақты Нобельдің мұнай
өндірістік ұйымы өмірге келді. Осы ұйымға қарайтын жұмысшылар
Доссор, Мақат, Ескене өңірін терең бұрғылауды қолға алды. Ең сәтті
қазылғаны Доссордағы № 3 скважина болды. 1911 жылы сәуірдің 29 күні
225 метр тереңдіктен юра қабатынан мұнай фонтаны атқылады. Ол 20
–25 метр биіктікке 30 сағат бойы атқылап тұрды. 16,7 мың тонна
мұнай шықты, тәулігіне 13360 тонна болды.
Бұл Қарашүңгілден кейінгі мол мұнай қорының ашылғандығын бүкіл
әлемге паш етті. Қарашүңгіл және Доссор мұнай фонтанынан кейін
Қазақстан мұнай өндірісі тарихы басталды. Мақат Атыраудың үшінші
мұнайлы перзенті. Ол 1915 жылы ашылды. Бірақ екі кеніш тағылық
жағдайында пайдаланылды. Кен орындарының геологиялық құрлымы оны
нендей тәсілмен өндірудің тиімділігі жайлы мәлімет жетіспеді. Тек
фонтан атқызуға сеніп бұрғыланды. Бір қабаттың мұнайы түгел
алынбастан екіншісін бұрғылауға ұмтылысты. Қабаттар мерзімнен бұрын
жарамсыз болып суланып , суалып, газданды. Оған мысал 1911 жылы
Доссорда 16,7 мың тонна мұнай өндірілсе , бар болғаны 3 жылдың
ішінде ол 272,746 мың тоннаға жетті, яғни 17 есе. Төңкеріс
алдындағы мұнайшылар өмірі қиын болды. Міне, осындай жағдайда Қазан
төңкерілісіне дейін республикалықмұнай өнеркәсібі қарыштап дами
бастады. Оның нағыз қанат жаюы Кеңес өкіметі жылдарында болды десек,
бұл бұрынғы тарихи топшылау емес , ақиқат шындық. Кеңес өкіметі
кешегі көшпелілердің өмірін танымастай өзгертіп, қазақ жұмысшы табын
шыңдады. Мұнайлы Ембі алғашқы кәсіпшіліктерінде жұмыс істеген
М.Сартов, М.Жұмағалиев, П.Кочнев, Х.Бажбенов, А.Аусниязов, Е.Дүтбаев,
Б.Жұбатқанов, Г.Лысянский, Х.Төреалиев, Б.Айтмағанбетов, С.Зорбаев,
А.Ильясов және т.б. болды. Олар жаңа өкіметті орнатуға ат салысты.
Сонау 1919 жылы В.И.Ленин негізгі отын қоймасы жау қолында қалған
кезде Гурьевті, Жайық сағасын азат етуге болмас па екен деуі тегін
емес. Қызыл Армия Доссор, Мақат кәсіпшіліктерін ақгвардияшылардан азат
етпей жатып, В.И.Ленин мұнайды тасымалдау мәселесін күн тәртібіне
қойды. 1920 жылы 24 қаңтарда Москвада болған жұмысшылар мен қызыл-
армияшылар конференциясында В.И.Ленин Енді бізде Гурьев мұнайы бар
- деп мақтанышпен мәлімдеді, Гурьевті Атырау деп түсінсек, онда Атырау
мұнайын өндіру сол кезде – ақ құралған Жайық – Ембі ауданының
мұнай кәсіпшілік басқармасына табыс етілді. 1,5 миллион пұт мұнай
құйды. 1922 жылы қазанда басқарма Ембімұнай тресі деп аталып
қайта құрылды. Бұл трест 1924 жылға дейін Москвада болды, кейін
Гурьевке қоныс аударды. Қазіргі Атыраудың көптеген мұнайшыларын
тоғыстырып отырған Ембімұнай бірлестігі өмірге осы трест негізінде
келген кәсіпорын. Жас үкімет жаңа кен орындарын игеруге, бұрғылау,
құрал – жабдықтарын тасымалдау, азық – түлік, құрылыс материалдырын
жеткізу мақсатында жаңа тасжол және теміржол төселді. 1927 жылы іске
қосылған бұл жолмен жылына 120 мың тонна жүк тасылды. Бұл тек
мұнайлы Ембінің емес, бүкіл қазақ халқының дамуына үлкен әсер етті.
Мұнай өндіру үшін тек жұмысшылар ғана емес, мамандар да қажет
болды.Содықтан да 1930 жылы Гурьевте мұнай техникумы ашылды.
Кейіннен бұл оқу орны политехникум деп аталды. Кезінде И.М.Губкин ,
С.М.Миронов. т.б. академиктер Атырау өңірінің болашағын жоғары
бағалап, бұл өңірді бақылау барлау, жаңа кен көздерін ашып, халық
игілігіне жарату мәселелерін ортаға қойды. Кен орындарын игеру
ғылыми тұрғыдан бақылап отыру үшін Ембімұнай тресінің өзінен
орталық ғылыми – зерттеу лабораториясы 1934 жылы құрылды.
Осыған орай гравиметрия, электрокартаж сияқты геофизикалық
әдістер Атырау өңірінде тұңғыш игеріліп тым жақсы нәтежиелерге қол
жетті. Енді мұнайлы Ембінің Доссор, Мақат сияқты көне кен
орындарының қатарын жаңа кеніштер толықтыра бастайды.
Ескене (1934ж), Байшонас (1935ж), Қосшағыл (1935ж), Сағыз (1938ж),
Құлсары (1939ж) сияқты жаңа кен орындар іске қосылды.
1959 -1969 жылдар арасында Терістік Каспий ойпаттарында оншақты
мұнай – газ орындары ашылды. Бұл кен орындарының төтенше барлау,
өндірістік игеру жұмыстарын басқаруда геолог Маташов Мәжиттің еңбегі
аса зор деп айтуға болады. Осы маманның жүргізуімен Құлсарыдағы
21-22 пермотирас горизонттарын әдіспен игеру арқасында көптеген
қосымша мұнайлар өндірілді.
Жаңа кеіштердің қатарға қосылуы мұнай өнімін еселеп арттырды
Атырау мұнайын еліміздің шығысына кетпей жөнелту үшін 1936 жылы
Каспий – Орск мұнай құбырлары қосылды. Кезінде Гурьев – Қосшағыл су
құбырының іске қосылуы үлкен оқиға болды. Еліміздің орталық
облыстарына тіке шығу Гурьев – Қандыағаш кең табанды теміржолының
өмірге келуінің де үлкен маңызы зор болды. Соғыс басталарда
еліміздің қоймасына жылына 700 – 750 мың тонна мұнай беретін. Сол
кездегі үлкен мұнайлы өңірдің бірі еді. Қарап отырсақ, бұл күнде
қара алтынның қайнар бұлағы атақты мұнайлы Ембі өзінің бастауын
Доссор мен Мақаттан алғаш өмір алға аттаған сайын арнасы кеңейіп
өсе берген екен.
Ұлы Отан соғысы жылдарында 15 жаңа кеніш ашылып, Мақат-Комсомол-
Қошқар-Сағыз мұнай құбыры төселіпті. Кезінде мұнай өндіру
кәсіпшіліктерінде талай – талай рекордтар жасалып, небір озық
технологиялар енгізіле бастады.
Ақтөбе аумағында 1887 жылы жүргізілген маршруттық
геологиялық суретке түсіру кезінде табылған белгілерді негізге ала
отырып, мұнай кен орындарын іздеу, барлау жұмыстары жүре бастады.
1932 жылы облыста мұнай өндірудің негізі қаланып кәсіпшілік жұмысқа
кірісті. Ал 1933 жылы Жақсымай кен орны ашылды. 1932 – 33 жылдары
Жақсымай кен орнын Шұбарқұдыққа өнеркәсіптік пайдалану басталды. Ал
1960 жылдарға келер болсақ бұл аймақтың геологиялық құрлымын нақты
зерттеу кең өріс алды. 1966 жылы Кең –қияқ кен орны іске қосу
жүзеге асырылды. Ақтөбе мұнай өнер кәсібіндегі ең ірі кен орын
Жаңажол. Ол 1983 жылы іске қосылды.
1 Геологиялық бөлім
1.1 Қеңқияқ кен орнына жалпы шолу
Қеңқияқ кен орыны 1959 ж. ашылды және Ақтөбе облысының
Темір ауданының территориясында облыс орталығының оңтүстігінен 250км ,Темір
қаласынан 70км қашықтықта орналасқан. Кен орыны Темір және Ақтөбе
қалаларымен асфальтті жолмен жалғасқан. Техникалық жабдықтау Шұбарқұдық
станциясы арқылы жүзеге асады.
Кен орнына тікелей жақындықта Кеңқияқ және Саркөл (Шұбарлы)
поселкелері орналасқан. Кеніш ауданы және жақын жерлер аз қыратты тегістік
болып келеді, өсімдіктері сирек. Рельеф белгілері 174-тен 230 м-ге дейін
тербеледі.Солтүстік батыстан Оңтүстік шығысқа қарай кеніш ауданымен Темір
өзені ағып жатыр.
Климаты кенет ауыспалы континенталдық, қысы суық, жазы ыстық. Орташа
жылдық температура + 6 С.
Кен орыны Каспий маңы ойпатының шығысында орналасқан және тұз күмбезді
дөңеспен байланысты. Мұнайдың өндірістік кеніші пермь, триас, юра және
бор жүйесінің тұз үстіндегі қабатта.
1.2 Тектоника
Кеңқияқ құрылымы Орал-Ембі тұз күмбезді облысына тән кунгурлі тұз ядролы
күмбез тәрізді брахлантиклиналь және грабен құрама бойымен орналасқан. Орта
Юра шөгіндісінде өлшемі шамамен 8,5 -4,5 км.Оның солтүстік қанаты жазық 2-
4,
Оңтүстік қанатының көлбеуі шығыс бөлігінде 2-3, батасында
7-қа дейін өзгереді.Қатпар күмбезі жазық грабенді. Грабеннің түсу
амплитудасы орталық бөлігінде 50 м-ге жетеді, переклинальда жылдам азаяды.
Грабенді шектейтін лықсымалар көптеген шыңыраулардың қимасында жақсы
көрінеді және бұрғыланып жатқан аудан аймағында жеткілікті сенімді түрде
трассировка жасалынады. Лықсыма жазықтықтары бір-біріне қарама-қарсы 45-50
бұрышпен құлайды және орта юраның төменінде тегістеледі. Оңтүстік
лықсыманың солтүстікке қарағанда амплитудасы үлкен, сондықтан ол триас
шөгіндісіне дейін түседі. Құрылымның Солтүстік лықсымасы оңтүстігімен
бірігеді. Онда орта юраның жамылғысында грабенді шектейді. Батыс бағытта
грабенді шектеу құрылымның батыс переклиналінде болады. Юра қабаты оңтүстік
қанатының шығыс бөлігінде аз амплитудалы 2 диагональді лықсымамен бөлінген
(3-10 м).
Олар грабеннің оңтүстік лықсымасында ыдырайды және шамамен 2 км-ден кейін
бірігеді, осылай құрылым сынасын шектейді.
Оңтүстік қанаттың орталық бөлігі грабенге жақын жерден шығым көлденең
лықсымалармен шөккен, олар изоипс бойынша көрінеді. Олардың амплитудасы 3-
5 м, ұзындығы жүздеген метр.Солтүстік қанатта және грабенде аз амплитудалы
қабат ажырауы бар. Бұл ажыраулар кенішті игеруде үлкен кедергі болмайды.
1.3 Стратиграфия
Кеңқияқ кен орнында төменгі пермнен жоғары бордың кампал ярусына
дейінгі қабаттың қимасы ашылған. Перм жүйесінің төменгі және жоғарғы
бөлімдері пайдаланылуда. Төменгі бөлімінде кунгур ярусы ашылған оның
құрамынан құрылымның тұз ядросын құрайтын галоген қалыңдығы және терригенді
сульфатты қалыңдық ерекшеленеді.
Ашылған кунгур ярусының қуатын 2639 м жоғары
перм - терриген қалыңдығының қуаты 0-ден 134 м-ге дейін, оның құрамынан
конгломератты өнімді қабат ерекшеленеді.
Триас жүйесі. Төменгі триас-саз, құм, құмтас, алевролит, конгломерат
және әктас қабатшаларынан тұрады.
Төменгі триас жыныстары жоғары орналасқан юра қабатынан түсінің
аралығымен ерекшеленеді. Төменгі триас 2 өнімді қабатқа ( І және ІІ )
бөлінеді. Олар құм бор құмтастардан құралған. Төменгі триас 0-ден 390 м-ге
дейін өседі.
Юра жүйесі. Юра шөгіндісі жуылған және қабыршақталма-ған төменгі
триас бетіне үлкен бұрышпен және стратиграфия-лық үйлесімдікпен орналасқан.
Олар күлгін түсті құм-сазды жыныстар.
Тілікген орта юра шөгіндісі және орта юраның жоғарысы бөлінген. Олар
бір-біріне литологиялық тұрғыдан өте жақын және саз, алеврит, құм тас, құм
қабатшалары түрінде берілген. Төменгі юра жыныстары тегіс орналаспаған және
қуаты 0-ден
50 м-ге дейін қөзгереді.Орта юра шөгу қуаты 100-130 м сырғымадан құрылым
қанатына қарай өскені байқалады.
Орта юраның тілігінің көп бөлігін құм, аз цементті құм тас, алеврит
және алевролиттер алады, олар Ю -І; Ю - ІІ; Ю - ІІІ
( төменнен жоғары қарай ) үш горизонтқа бөлінеді.
Бор жүйесі. Төменгі бор тілігінен готерив, баррем, смт және альб ярусы
бөлінеді. Саз мергель қабатшасынан әк тас пен теңіз құм тастарынан құралған
готерив ярусы орта юраның жуылған бетіне орналасқан және готерив өнімді
қабатын құрайды. Баррем ярусы құм және құм тас қабатынан (20 м) басталады
(баррем өнімді қабаты). Одан жоғары ала түсті
( жасыл, қызыл ) құмды саз шөгіндісі бар. Ярустың жалпы қуаты 82 м-ге
дейін.
Алт-альб шөгінділері күлгін түсті саз, құм, құм тас және
алевролиттен құралады. Алт қуаты 30-68 м, альб қуаты
77-152 м.
Кеңқияқ кен орнында мезозой тілігі сантан ярусының
құм-сазды жыныстарынан құралады. Қуаты (37-40 м).
Төрттік жүйесі. Төрттік шөгінділер сары күлгін құмдасын, құм және саз
бөлек бөлімдерде және қуаты 60 м-ге жетеді. Жылулы әсер ететін обьекттер
юра өнімді қабатының тұтқырлығы жоғары мұнайы болып табылады.
1.4 Мұнай, су және газдың физикалық, химиялық қасиеттері
Кеңқияқ кен орнының перм шөгіндісінің қабат мұнайы қасиеттерін зерттеу
нәтижелері;
1 - таблица. Газсызданған мұнайдың физикалық, химиялық қасиеттері және
фракциялық құрамы.
Жоғары перм (конгломерат).
Параметрлер Орташа мәндері
Тұтқырлық, МПас
20 С - да 11,5
50 С - да --
Қабат температурасы, С --
Парафинмен қаныққан температу- 55
расы , С
Құрамы, массадағы %
Күкірт 0,26
Күкірт қышқылды шайыр 9
Кокс 1,17
Асфальтен 0,18
Парафин 1,98
Фракциялар шығымы, көлемдегі %
100 С
200 С - дейін 27
250 С 37
350 С 47
2 - таблица. Газдың компонентті құрамы ( мольдегі үлесі % ).
Жоғары перм ( конгломерат).
Параметрлер Орташа мәндері
Күкірт сутегі 6,5
Көмір қышқыл газы --
Оттегі 0,7
Метан 68,66
Этан 9,36
Пропан 3,55
Н. Бутан 1,8
Н. Пентан 0,8
Азот 14,0
Ауадағы меншікті салмағы 0,7385
Құрамындағы инертті газдар,
көлемдегі үлесі % 4,29
3-таблица. Қабат мұнайының қасиеті. Тік баурай (жоғары қатар горизонты).
Параметрлер Мәндері
Мұнайдың газбен қаныққан
қысымы, МПа 60,0
Құрамындағы газ шамасы, м3 т 72,7
Мұнай тығыздығы, гсм 0,77
Көлемдік коэффициент 1,14
4-таблица. Қабат мұнайының қасиеті.
Жоғарғы пермь Р2 (конгломерат).
Параметрлер Орташа мәндері
Мұнайдың газға қаныққан
қысымы РН, МПа 17,7
Газдың мұнайдағы көлемі R Н, м3т 4,23
Сепарация шарты бойынша газ
факторы Г, м3т
Р1= 1.96 МПа Т = 15 С
Р = 0,69 МПа Т = 12 С
Р = 0,10 МПа Т = 11 С
Р = 0,10 МПа Т = 20 С
Көлемдік коэффициент ВН 1,020
Тығыздық рН, гсм3 0,8765
Сепарация шарты бойынша көлемдік
коэффициент ВН ----
Тұтқырлық мН, СП 39,2
Парафинге қаныққан температура, С ----
Қабат температурасы, С ----
5-таблица. Қабат суының қасиеті.
Параметрлер
Орташа мәндері
Қабат жағдайындағы тығыздық, кг м3 1021
Қабат жағдайындағы тұтқырлық, МПас 1,10
Жалпы минерализация г м3 5,5-37,4
Қышқылдың орташа деңгейі (рН) 7,5
1.5 Өнімді қабаттың коллекторлық қасиеті.
Перм тілігіндегі өндірістік - өнімді коллекторлар жыныстар -
дың параметрлерінің мына шамаларымен сипатталады:
- өткізгіштік - орташа 100-ден 662,5 млд дейін ( қабат жынысы-ның
түзілуіне параллель ) және 1,57-ден 499,07 млд дейін ( қабат жынысының
түзілуіне перпендикуляр )
- қуыстылық - орташа 0,13-тен 0,2-ге дейін
- сулылығы - орташа 0,01-ден 0,32-ге дейін
- мұнайлылығы - 0,24
Контур сыртындағы ұңғыларда өндірістік геофизика мәліметтері бойынша сулы
қабаттың кедергілері 3,0-ден
67 омм-ға дейін болады.
Сонымен қатар сулы жыныстардың кедергісі қабат суымен қаныққандығы
100 % болғанда 2,5-2,3 омм болады. Бұдан ккөріп отырғанымыз сулы қабатта
қалдық мұнайдың барлығы. Мұнайға қаныққан қабатты шексіз жуған кезде қалдық
мұнайлылық 25-30 % және одан да көп болады.
2. Технико – технологиялық бөлім
2.1 Штангілі сорапты қондырғының құрылысы
Қондырғы поршенді сораптан-2, тербелмелі станоктан-15, плунжерді
(поршенді) тербелмелі станокпен байланыстырып тұратын штангілер
тізбегінен-4 және скважина ішіне құйылған сұйықты жер бетіне шығаратын
(СҚҚ-сорапты компрессорды құбырлар) құбырлар тізбегінен-5 тұрады.
Электроқозғалтқыш-14 редуктор-13 өсіне орнатылған кривошиптің-12
айналуына қызмет етеді және одан әрі балансир-10 шатунының-11 көмегімен
арқанды алқа-9 арқылы балансирдің басына ілінген штангілер тізбегінің-4
тік бағытта (вертикалды) жоғарылы-төменді жүріс қозғалысын тудырады.
Плунжердің жоғары қарай жүрісі кезінде айдау клапаны-3 жабылады да
плунжер үстіндегі сұйық оның жүріс үзындығы бойымен жоғары көтеріліп үш
жақты қүбыр-6 (тройник) арқылы жинау тораптарына түседі. Сораптың сорғыш
клапаны-1 ашылады да, скважинадағы сүйық сораптың цилиндріне қүйылады.
Плунжер мен штангінің төмен қарай жүрісі кезінде сорғыш клапаны-1
жабылады да, сүйық бағанасының әсері қүбырларға беріледі. Бүл кезде айдау
клапаны-3 ашылады да скважинадағы өнім плунжер үстіндегі кеңістікке карай
ағады. Одан әрі жоғары қарай плунжер жүрісінің жаңа циклі басталады.
Штангіні арқанды алқамен-9 жалғастыратын жылтыратылған штоқтың-8
жоғарылы-төменді жүріс қозғалысы кезінде саға арматурасын
саңылаусыздандыру (герметизациялау) үшін сальник-7 қарастырылған.
Станоктағы күштердің теңсіздігін реттеу үшін тербелмелі-станокбалансирлі-
16 және роторлы-17 жүктермен теңгеріледі.
Егерде газ бен сүйықтаң шығып кетуі болмаса, онда плунжердің жүріс
үзындығы мен жылтыратылған штоқтың тепе-теңдік жағдайында сораптың
теориялық тәуліктік сүйық бергіштігі. ^т плунжердің жоғары қарай жүрісі
кезіндегі жалпы көлемге тең.
От=ҒSп1440,
мүндағы: Р - плунжердің ауданы; 8 - жылтыратылған штоқтың жүріс ұзындығы; п
- минуттағы тербеліс (жүріс) саны; 1440 - тәуліктегі минут саны. Сораптьщ
нақты бергіштігі 2 әрдайым төмен болады, өйткені жылтыратылған штоқ пен
плунжердің жүріс үзындықтары бірдей емес, сондақтан сорап цилиндрі мен
плунжері арасындағы саңылау арқылы сүйықтың шығып кетуі туындайды,
цилиндрге сүйық пен бірге газ сорылады және қүбырлардың бүрандалы
байланысқан жерлерінде мүнай мен газдың шығып кетуі мүмкін, яғни жүмсалатын
қысымының мәні әртүрлі.
Терең сорапты қондырғының схемасы
2.2 Штангі мен құбырларға әсер етуші күштер
Терең сорапты қондырғының жүмысы кезінде. плангілер мен қүбырларға әртүрлі
күш түрлері әсер етеді - штангі мен сүйықтың салмағынан статикалық күш,
қозғалыстағы массаның инерция күші және т.б.
Бүл күштердің плунжердің жүріс үзындығы бойында табиғи пайда болуы мен
әсер етуін қарастырамыз. Айдау клапаны-1 жабылғаннан кейін плунжердің
жоғары қарай жүрісі алдында оның үстіндегі сүйық
бағанасының статикалық күші штангілерге беріледі және Хшг. қысқарады.
Плунжер қүбырға қатысты қозғалыссыз болып қалады және оның пайдалы жүрісі
штангінің созылуы мен қүбырдың қысқаруынан кейін ғана басталады.Сорғыш
клапан жабылып, штантідегі барлық сүйық қүбырларға беріледі және айдау
клапаны ашылып, плунжер төмен қарай жүреді. Бұл кезде балансир басындағы
статикалық (түрақты әсер ететін) күш сүйықтағы штангі салмағына тең болады.
Штангілер тізбегі ілінген балансирдің басы тепе-теңсіздікке
қозғалады (жылдамдық үстіңгі және астыңғы: нүктелердегі нөлден бастап
жоғарылы-төменді жүріс ортасындағы кейбір ең жоғарғы (максимал) мәнге дейін
өзгереді), үдеу және сәйкесті инерциялық және басқа да динамикалық күштер
пайда болады. Бүдан басқа плунжердің жоғары қарай бастапқы жүрісі кезінде
оның қозғалыс жылдамдығы нөлге тең болғанда, балансирдің басы штангінің
созылуы мещүбырдың ькрқару үдісінен алған кейбір жылдамдығымен қозғала
бастайды. Осының салдарынан плунжердің сүйықты соққалуы болып, нәтижесінде
штангі мен балансирдің басына динамикалық
күштер әсер етеді. Әдетте, штангіге түметін максиамл күш плунжердің жоғары
қарай жүрісі кезінде, ал минимал күш плунжердің төмен қарай жүрісі кезінде
болады. Максималды статикалық күш: мүндағы: Рж - плунжер үстіндегі
қүбырдағы сүйықтың салмағы; Рш -сүйықтағы штагінің салмағы; Ь - Архимед
күшін ескеретін коэффициент (Ь=рм - ржрм); - және Рх- штангі металы мен
сүйықтың сәйкесті тығыздығы.
Инерциялы күштерді жақындастырылған формуламен бағалайды
Sn=21440PI-PШ
мұнда: 8 - плунжердің жүріс үзындығы, м; п - минуттағы жүріс саны. Онда
штангімен бірге оның алқасына түсетін максимал күш
Р тах=рж+ршЬ+рш$П2 1 1 440
формуласы сорапты түсіру тереңдігі мен оның диаметрін және тербеліс санын
арттыру кезінде елеулі түрде пайда болатын кейбір динамикалық күштерді
есепке алмайды. Ғалымдардың (А. Н. Адонин, А. С. Вирновский, И. А. Чарный)
жасаған жүмыстары барысында, бүл формуланы динамикалықтың наүқылы бір
анықталған мәніне дейін ғана пайдалануға болатыны анықталды:
Динамикалық режим кезінде күштерді (максималды, минималды) есептеу үшін
А. С. Вирновский тарапынан келесі формула үсынылды және бүл формула
практика жүзінде ділелденді: мүндағы: Рм-штангілер тізбегінің ауырлық күші.
Н; Р. - плунжер үстіндегі сүйықтың ауырлық күші (төмен қарай жүрісі үшін
Рх=Р), Н; Рх - динамикалық деңгейден төмен сорапты батырғаннан
плунжергеастынан жер ететін сүйықтың қысым күші. Н: ап; а п - тербелмелі-
станоктың кинематикасынан тәуелді болатын коэффициенттер (1 және 2
индекстері жоғары қарай жүрісте -минималды болатын сәйкесті күштерге
қатысты): 8 ~ жылтыратылған штоктың жүріс үзындығы. М: Лшт- кривошиптің
бүрыштық айналу жылдамдығы: О плунжердің диаметрі. М: I - штангілер
тізбегінің статикалық (түрақть деформациясы. М:„-,, - тең болатын
коэффициент, (мүндағы- метал бойынша сорапты қүбырдың қима
ауданы):мұндағы: р сұйықтың тығыздығы. кгм2; Ь - сорапты түсіру терендігі.
м: Ғ плунжердің қима ауданы.шт штангінің қима ауданы, м2;
Штангінің жоғары қарай жүрісі кезінде а= 1.09. ..1.11; аі -0.89...
0.92. әрбі жүріс үзындығы үшін бүл коэффициенттердің суммасы шамамен мынаға
2(а=0.74...0.89; а=1.14...1.48} тең штангі мен қүбырға әсер ететін күштерді
біі отырып, олардың деформациясын анықтауға болады. Гук заңы бойынша:
Лшт = дж1 Еш = джі2 1 Еш Л, = дж* I Ет
мұнадағы: Ғшт мен £ - қүбыр мен штангі металының қима ауданы; Е
серпімділік модулі (болат үшін Е=2.06 * ІОЯя): я. Плунжер үстіндегі 1м сұйь
бағанасының салмағы.
Егер штангі диаметрі ұзындығы бойынша әр түрлі болса (олардың үстің
бөлігі үлкен штангіден жиналады) онда олардың деформациясы.
, ... ,Іп п)
мүндағы: ІІ.Ь..., һ - штангі сатысының үзындығы, олардың қима аудан
сәйкесінше. 2... Күштердің әсері нәтижесінде плунжердің жүріс үзындығ
п — & Лшт
мүндағы: Я2 инерциялық және динамикалық күштер есебінен плунжерд
жүріс үзындығының артуы X алдындағы плюс белгісі. жоғарылы-төменді жүр
соңындағы штангі қозғалысының инерция күші плунясердің жүгірісін үзарту]
мүмкіндік беретінін білдіреді). Штангінің созылмалы (гармоникалы: қозғалысы
үшін
= 225і2и21012
мұндағы: 8 және Ь - сәйкестігі штангі ұзындығы мен жылтыратылға
үштоктың жүріс ұзындығы, м; п - минуттағы жүріс саны; А, мәнін (III. 22(
формуласына қоя отырып, мынаны аламыз.
Штангі қозғалысының соншалықты гармониялық еместігін теория ме
практика көрсетіп отыр. Еріксіз тербелістен басқа, штангілери динамикалы
күштер әсерінен өз тербелістерін жасайды. Егер жоғарылы-төменді жүр
соңында штангінің өз тербеліс фазасы еріксіз тебеліс фазасымен сәйкес
келс онда плунжердің жүгіріс үзындығы өседі. Динамикалықө күштерді ескер
тырып плунжердың жүгірісін есептеуге арналған қарапайым формуланы кад. ]
С. Лейбензон үсынды:
п —— О С05 С
мүндағы ф - динамикалық факторы.
2.3 Штангілі сорапты қондырғының жабдықтары
Тербелмелі станок - штангінің плужермен жоғарылы-төменді жүрісіндеі
электроқозғалтқыш білігінің айналмалы қозғалысын тудыратын және сүйіті
айдау үрдісіндегі күштерді қабылдайтын механизмдер болып табылады. Ола
жүк көтергіштігі мен жетектеуші конструкциясы бойынша, теңгерілу тү]
(роторлық немесе балансирлік) мен штоктың жүріс үзындығының диапазон және
тербеліс саны бойынша ерекшеленеді. Кестесінде кейбір балансир^
тербелмелі-станоктыңсипаттамасы келтірілген.
Тербелмелі-станоктың шифры мынаны білдіреді, бірінші цифры - жасалуыі
әріптері - тербелмелі-станокты; әріптен кейінгі бірінші цифры - ж^
көтергіштікті (тоннадағы); келесі цифры - шток жүрісінің максима
үзындығын (метрде) және редуктор білігіндегі ең үлкен айналу моменті
білдіреді.
Сағалық штоктың жүріс үзындығын. Шатунды кривошиппен бекітілге
жерінен жылжыту арқылы өзгертеді. Балансирдігербеліс саны.
Электроқозғалтқыштың шкив диаметріріғайтуға немесе зазвйту
байланысты болады. Кәсіпшілктерде өлшемдері мен конструкциясы әр түр.
сораптарқолданылады. Неғүрлым кең тараған сораптардың екі түрі
салынбайтын (қүбырлық) және салынатын сораптар. Олардың негізгі
ерекшеліктері мынадай:
Салынбайтын сораптың цилиндрін скважинаға сорапты-компрессорл
қүбырмен (СҚҚ), ал клапандар мен плунжер штангімен түсіріледі. Цилиндр,
жоғарыға шығару үшін барлық жабдықтарды көтеру қажет (штангіні клапандар-
мен, плунжермен және сорапты қүбырды).
Салынатын сораптың цилиндрі-2 (плунжермен, клапандармен бірге жиналы
скважинаға штангі арқылы түсіріледі және сол сияқты жиналған түрд
штангіні жоғарыға шығарады (қүбырлар, орнында қалад. Салынатын НСВ
сорабының схемасы НСВ түріндегі салынатын сораптың схемасы көрсетілген.
Бүл сораптар негізінен қүбырлық сияқты жасалған. Қүбырлықтан
айырмашылығы, скважинаға түсіргеннен: кейін қүбырдағы-2 сорапты
саңылаусыздандыруға (герметизациялауға) мүмкіндік беретін қосымша
бөлшектері болады. Бүл жағдайда сорап конусымен-3 седлоға-4 орнығады.
Серіппелер плунжердің-8 жоғары қарай жүрісі кезіндегі үйкеләс күші
әсерінен кілті тіректегі седлодан-4 сораптың көтерілуіне
мүмкіндік бермейді. Сорапты ауыстьыру кезінде барлық жабдық штангі арқылы
жоғарыға шығарылады. Бүл кезде сүйық сорапты қүбырдан скважинаға
қүйылады. Салынатын сорапта берілген диаметрдегі қүбырлар-2 арқылы
тек плунжер-8 ғана емес, сонымен қатар конусымен-3 бірге цилиндрге-7
жіберіледі, сондықтан бүл сораптың плунжерінің диаметрі
салынбайтын сорап диаметрінен едәуір кіші болуы керек. НСН-1 және НСВ
сораптарының цилиндрі 28-ден 68мм дейін, ал НСН-2 сорабының цилиндрі
28-ден 93 мм дейінгі нақтылы диаметрлерге ие болдаы.
Плунжер мен цилиндр (диаметрі бойынша) арасындағы саңылаулар 20-
дан 70мкм-ге дейін (тегіс отыру). 70-тен 120 мкм-ге
дейін (орташа отыру) және 120-дан 170мкм дейін
(еркін отыру) қүрайды. Түтқырлығы жоғары мүнайды шығару кезінде еркін
отыратын сораптар қолданылады.
Скважина сағасының жабдықтары:
1 - тізбек фланец; 2 - плантшайба;
3 - құбыр; 4 - тірек муфтасы;
5- тройник; 6 - сальник
тұлғасы; 7 - жылтыратылған шток
8 - сальник басы; 9 - сальник тығыны;
Отандық тербелмелі-станоктың сипаттамасы
Тербелмелі Штоктың номиналды жүріс Бір минуттағы Масса кг.
-станок шифры ұзындығы. м. балансирдің
тербеліс саны
ІСК 1.5-0.42- 100Базалық моделдер 5-15 5-15 5-15 1050 2550 6000
3 СКЗ-0.75-400 5 0.3:035:0.42 5-12 5-10 14000 20000
СК 12-2.5-400
9СК20-4.2-1200 0.3:0.52:0.75
0.6:0.9:1.2:1.5
1.2:1.5:1.8:2.1:2.5
2.5:2.8:3.15:3.5:3.85:4.2
1СК1-06-100 Жетілдірілген моделдер 5-15 5-15 5-15 1050 2550 6050
ЗСК2-1 105-400 0.4:0.5:0.6 5-12 5-10 16200 34000
5СК4-21-1600 7СК
12-12-25-6000
9СШ 5-6- 12000
0.42:0.75:1.05
0.84:1.26:1.68:2.1
1.2:1.5:1.8:2.1:2.5
3.55:4:4.5:5:5.5:6
салынбайтын сораптың схемасы көрсетілген. Плунжердің-3 үстіңгі
бөлігінде айдау клапаны-1 орнатылған. Сорғыш клапанның-6 конусы седлоға-7
(клапан отырғызылатын ершік) нығыз орналасады. Бұл клапанның түлғасына
(корпусына) қармақты ілмегі-5 үстағыш ІІггок-4 жалғанған, ол сорғыш
клапанның жоғарыға көтеруге арналған (НСН-2 сорабын ауыстыру немесе
жөндеу үшін).
Салынбайтын сораптың схемасы
а - екі клапанды НСН-1
б - үш клапанды НСН-2
Штангіге арналған арқанды алқа:
1 - сыналы қысқыш; 2 - вкладыш;
3 - көтертіш винт; 4 - нығыздағыш гайка;
5 - қысатын төлке; 6 - сыналы ұстағыш;
7 - арқан; 8 - жоғарғы траверса;
9 - төлке; 10 - төменгі траверса;
Штангілер - үзындығы 1-ден 8м-ге дейін, диаметрлері 16,19,22 және 25
мм аяқ жақтарында квадратты қималы қалыңдатылған бастары бар, дөңгелек
қималы стержендерден тұрады. Олар муфталар көмегімен жалғанады.
Штангілерді ұрақсыз әу ед ір әсер ететін коррозц5Оыада
пайдаланатындықтан, оларды термоөңделген және беттік керілу әдістерін
қолдана отырып беріктігі жоғары болаттардан дайындайды.
Саға жабдықтары - планшайбадағы-2 қүбыр алқасы-3 үшін және
скважинадан шығатын өнімді тройник-5 (үш жақты қүбыр) арқылы бағыттауға
қызмет істейді.
Арқанды алқа штангіні балансирдің басныа жалғау үшін тағайындалған.
Олар үстіңгі-8 және астыңғы-10 траверсалардан түрады. Астыңғы траверсаға
екі төлке (втулка) пісірілген (үстіңгі траверсаның тіректері), олар
арқанның шет үштарын-7 қысып-10 түрады. Траверсалар арасында екі бүранда-
3 орналасқан, олардың көмегі арқылы үстіңгі траверсаны астыңғы
траверсаның үстіне шығаруға болады. Бүл динамографты (алқаға түскен күшті
үлшейтін қүрал) орнату кезінде қажет болады.
2.4 Лавкин, Ротофлекс, Марк II, Су – Джи тербелмелі станоктардың жүзеге
асуы және сипаттамалары
Жанажол кенорнында өндірудің механикалық түріне көшу 1996 ж. бастап,
шыңырауды пайдыланудың тереңдік – сораптық тәсіліне көшуден басталды, ал
1997 ж. бастап ... газлифті пайдалануға ауысты. 1999 ж. екінші жартысында
мұнай өнеркәсібінің жақсаруына байланысты 2000 – 2001 ж. Жаңажол
кенорнында газлифті комплекстің құрылысын салу іске асырылып, алғашқы 17
шыңырауды компрессорлы газлифт тәсіліне ауысты. 01.01.2002 ж. мәлімет
бойынша Жаңажол кенорнындағы шыңыраулар саны 71, олардың ішінде 36
шыңырау ШГН және 35 шыңырау пайдаланудың газлифті тәсіліне көшірілген.
Осы газлифт тәсіліне көшірілген 35 шыңыраудың ішінде: 18 шыңырау үздіксіз
– дискретті газлифт тәсіліне ауыстырылды. Жылдар бойынша шыңыраулардың
орташа өнім шамаларының өзгеруін сораптағанда мынаны көруге болады:
тереңдік – сораптық пайдалануға ауыстырылған шыңыраулар бойынша 2001 ж.
әрбір шыңыраудың орташа өнімі 21,24 т тәу. құрады және ол жалпы кен
орны бойынша бір шыңыраудың орташа өнімінен (22,33 т тәу) аспайды, ал
газлифтіге пайдалану әдісіне ауыстырылған 1 шыңыраудың орташа өнімі 40,0
т тәу. құрайды, бұл жалпы кенорын бойынша бір шыңыраудың орташа
өнімінен 1,79 есе артық екенін көреміз. Жаңажол кенорнында тереңдік –
сораптың пайдалануға 1996ж. басталды. Жер астының және жер бетіндегі
қолданылатын құрылғылар ретінде lufkin фирмасының (АҚШ) құрылғылары
қолданылды. Жер бетіндегі қолданылатын lufkin М – 912Д – 305 – 192
тербелмей станоктардан тұрады. Жер асты құрылғысы 30 – 225 – RHBM 26 – 6
– 3 (АҚШ) типті сораптан тұрады. Кейіннен ШГН ауысу lufkin М – 640Д –
305 – 192. Бұл құрылғылардың негізгі ерекшелігіне – максималды айналу
моменті және электр қозғалтқыш қуаты жатады.
1998ж. бастап Жаңажол кенорнында Қытай СК CYJY - 14 – 4,8 – 73 НВ
және СК Rotoflex - 800 DX моделді құрылғылар қолданылды. Тербелмелі
станоктардың және сораптардың, штоктардың сипаттамалары мына – кестеде
берілген.
№ Сипаттама Тербелмелі – станоктар
АҚШ жасалған ҚХР жасалған
Марк II Rotoflex CYJY 14-4,8
73НB
1 Өндіруші фирма Лафкин Лафкин Шенлин таулыХУ БЭЙ -
индастриз индастриз компаниясы II машина
компания компания жасау зауыты
2 Стандарт AP I M – 64ОД М – 912В Model 800 ДХ640-305-192
-305 - 192 -305 -192
3 Жук көтергіштігі, т.13,8 13,8 14,0 14,2
4 Максималды айналу 73 103 - 73
моменті, кН ·м
5 Жүру ұзақтығы, м 3,65, 4,26, 3,65, 4,26 7,3 2,8,3, 4,8
4,87 4,87
6 Млн. тербелу саны 3,8,5,7,5,8,5,7,5,8,2,9,0 - 4 4,5,6
2 4
7 Салмағы, т 32 32 19,5 32
8 Электр қозғалтқыш 50 75 60 50
қуаты, л.с. кВт (37) (55) (45) (37)
9 Электр қозғалтқыштың
білігіндегі айналу 1000 1000 980 740
саны, айн мин
10 Беріліс саны 28,6 28,72 31,07 ·5,75 30
= 178,65
11 Редуктор шкивінің 1412,24 1402,08 414,614 1100
диаметрі
12 Сорап диаметрі, мм 57,2 57,2 44,5 57,2
13 Теориялық өнімділік,51,0 – 147,768,2 – 169,732,7-65,4 41,4-106,5
М3 тәулік
14 Қозғалысты беру Кривошипті-шКривошипті- Шынырлы Кривошипті-
механизмі атунды шатунды беріліс шатунды
15 Қозғалыс Айналмалы Айналмалы Қайта келу Тура схема
кинематикасы. схема схема схемасы
16 Сорап ұзындығы, м 7,9 7,9 9,75 9,75
17 Сорап түрі RНBM RНBM RНBM - ТН RНBM
2.5 Кенкияқ кенорнына қолданылатын тербелмелі
станоктардың белгіленуі
Кенкияқ кенорнында қолданылатын тербелмелі станоктардың белгіленуі.
1. lufkin фирмасы.
Тербелмелі станок.
1 – тербелмелі станоктың түрі М – Марк - II
2 – Максималды айналу моменті, мың. фунт. дюйм.
3 – Д – ені сатылы редуктор
4 – штангаларға түсетін максималды жүктеме, жүз фунт.
5 – жүріс, дюймдар.
2. Ху Бэй - II машина жасау дауыты:
1 – CYJY тербелмелі станогы.
2 – тепе – теңдік басына түсетін максималды жүктеме, жүздеген кН
3 – Жүрістің максималды ұзындығы, м
4 – Максималды айналу моменті, кН – м
3. Шенлин компаниясы шығаратын Rotoflex - Model 800 DX:
Бұдан басқа бірнеше шыңырау ИР 90-00А және ИР12Т-3000-550(Румыния)
типті тербелмелі станоктармен жабдықталған. ИР90-00А құрылыстың СК ИР9Т-
2500-3500 құрылғысынан ерекшелігі тек жүрісінің ұзындығында. ИР90-00А
үшін: 1085, 1440, 1800, 2400, 3000 мм, СК ИР.9Т – 2500 – 3500 үшін: 900,
1200, 1500, 2000, 2500 мм.
4. Вулкан фирмасы шығаратын құрылғы:
Түрі ИР
1. Штокқа түсетін ең үлкен жүктеме, т.
2. Құрылымдық нұсқа: Т – ø тіреулердегі редуктор.
3. Жүрістің ең үлкен ұзындығы, мм.
4. Редуктордың ең үлкен моменті, кгс м.
5. Теңгеру түрі:
М – роторлы теңгеру.
В - баланстық теңгеру.
С – аралас теңгеру.
2000ж. дейін Жаңажолда мынадай сорап түрлері қолданылды:
Қойылатын – 30 – 225 RНBM – ТН (АҚШ пен Қытайда жасалған), АНН 11 АХ
(АҚШ) стандартына сәйкес жасалған. Сораптардың плунжері 0,05 мм.
2000ж. бастап қойылатын сораптар (RНBM типті) диаметрі 32 мм – 30 –
125 RНBM, 38 мм – 30 – 150 – RНBM қолданыла бастады. Жаңажол кенорнында
сораптардың түсу тереңдігі 1817 ... 3595 аралығында.
АНН 11АХ (АҚШ) стандарты бойынша тереңдік сорбының толық белгіленуі
мынадай [14].
;
1. НКТ номиналды диаметрі, дюймдер. 15 – 1,9 (48,26 мм) 20 –
2 23 (73,025 мм), 30 – 3 12 (88,9 мм).
2. Сорап диаметрі, дюйм, 106 – 116 (27,0 мм), 125 – 1 14
(44,5 мм), 178 – 1 2532 (45,2 мм), 200 - 2 (50,8 мм), 225 –
2 14 (57,2 мм), 250 – 2 12 (63,5 мм), 275 – 2 34 (6,99
мм).
- Бірінші Х – сорап түрі:
R – қойылатын сорап
T – құбырлы сорап
- Екінші Х – жұмыстың цилиндр:
металды плунжері бар:
W – жұқа қабатты
H – қалың қабатты
L – втулка,
Жұмсақ тығыздағышы бар плунжерлері:
S – жұқа қабатты
P – қалың қабатты
- Үшінші Х – құлыптың орналасуы:
А – жоғарғы
В – төменгі
Т – плунжері қозғалмайтын, төменгі.
- Төртінші Х – бекіту түрі:
С – манжетті бекіту
М – механикалық бекіту
4 – цилиндр ұзындығы немесе втулка саны
5 – плунжердің номиналды ұзындығы
6 – ұзартқыштардың жалпы ұзындығы.
Кенкияқ кенорын пайдалану процесінің негізгі мәселесіне сорылып
алмайтын сұйықтықтың құрамында газдың көптігі жатады, сондықтан
пайдалану мәселесі көтеріледі.
Көп жылдар бойы тереңдік сорап құрылғыларын пайдалану тәжірибелеріне
сүйене отырып, қойылатын және құбырлық сораптардың жұмыстарын салыстыра
отырып, осындай шешімге келдік: қойылатын сораптардың біраз
артықшылықтары бар, өйткені оны тексеру немесе ауыстыру керек емес –
құбырларды көтеру және түсіру қажет емес, бұл оның жер құбырлардың
жөндеу жұмыстарын жеңілдетеді, құбырлардың қосылған жерлерінің жұмыс
ұзақтығын арттырады.
Құрамында күкіртсутегінің ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz