ХІХ ғасырдың екінші шерігінде крепостнойлық правоның әсеріне қарамастан

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 74 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

Кіріспе . . .

3-10

: 1

Кіріспе . . .: СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ТАРИХЫ ЖӘНЕ ЕРТІС ӨҢІРІНДЕГІ САУДА КӘСІПКЕРЛІГІНІҢ ДАМУЫ (ХІХ Ғ ІІ ЖАРТЫСЫ) . . .

3-10: 11

: 1. 1

Кіріспе . . .: Семей қаласының экономикалық және мәдени жағдайы (ХІХ ғ. ІІ жартысы-ХХ ғ. басы) . . .

3-10: 11-21

: 1. 2

Кіріспе . . .: Ертіс өңіріндегі сауда ісінің дамуының халықтың экономикалық жағдайына тигізген әсері (ХІХ ғ ІІ жартысы) . . .

3-10: 21-34

: 2

Кіріспе . . .: ХХ Ғ. БАСЫНДАҒЫ СЕМЕЙДЕГІ САУДА ІСІНІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫНДАҒЫ ЖӘРМЕҢКЕЛЕРДІҢ АЛАР РОЛІ . . .

3-10: 35

: 2. 1

Кіріспе . . .: Семей өңіріндегі жәрмеңкелер мен сауда және өнеркәсіп саласындағы халықаралық байланыстардың орнауы . . .

3-10: 35-50

: 2. 2

Кіріспе . . .: Cемейдегі сауда ісін дамытудағы қазақ, татар, орыс көпестерінің қосқан үлесі . . .

3-10: 50-74

Кіріспе . . .: Қорытынды . . .

3-10: 75

Кіріспе . . .: Пайдаланған әдебиеттер тізімі . . .

3-10: 78-81

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі: Қазақстан өз тәуелсіздігіне қол жеткізгеннен кейін, қанша ғасыр тарих үшін жасырын болып келген еңбектер жарыққа шығып, Қазақстанның әр аймағының тарихын жан-жақты зерттеуіне мол мүмкіндік туғызды. Сондай-ақ, Н. Ә. Назарбаев еңбекке 20 қадам атты мақаласында «Өлкетану » (туған жерге махаббат отаншылдықтың негізі» [1] деп, әр азаматтың өз өлкесінің тарихын жете білуді міндеттеген болатын. Осы негізде өз туған өлкенің тарихын, Семейдің ертіс өңіріндегі сауда кәсіпкерлігінің дамуындағы негізгі деректерді жаңша көзқарас тұрғысынан зерттей отырып, тарихи айналымға енгізу қазіргі таңдағы өзекті мәселелердің біріне айналып отыр.

Қазіргі қазақстандық тарих ғылымында ХІХ ғасырдың екінші жартысы - ХХ ғасырдың басындағы Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық тарихы проблемаларына деген қызығушылық артып отыр. Бұл кезеңде дәстүрлі қазақ қоғамына нарықтық қатынастардың элементтері еніп, аймақтық өнеркәсіп пен ұлттық капиталдың енді ғана қалыптасып, кәсіпкерлік тенденциялар дамуымен сипатталады. Осы ел экономикасының дамуында ХІХ ғасырдың ортасына таман Семей қаласының сауда орталығы ретінде атқаратын қызметі ерекше маңызды болды. Семей саудагерлері, көпестері батыста Қытаймен, солтүстікте Ресеймен және Орта Азия елдерімен сыртқы сауда байланысын дамытты. Cондай-ақ, ХІХ ғасырдың бірінші жартысында Семей өңірінде көптеген өнеркәсіп орындары пайда бола бастады. Кең көлемдегі сауда орындарының, жәрмеңкелердің ашылуы, зауыттар мен фабрикалардың сандарының артуы осы қалалардағы халық санының өсуіне де жағдай жасады, қалада сауда мәдениеті дамыды. Сондықтан, Қазақстанда кәсіпкерліктің қалыптасуы мен дамуы, оның аймақтық ерекшелігін тиянақты түрде зерттеу - заман талабынан туындап отырған қажеттілік.

ХІХ ғасырдың соңы ХХ ғасырдың басна таман Семей қаласының сауда орталығы ретінде атқаратын қызметі маңызы болды. Семей саудагерлері, көпестері батыста Қытай қалаларымен солтүстікте Ресеймен сыртқы сауда байланысын дамытты. Орта Азиядағы сауда айналымына арқау болуға қолайлы орналасқандықтан Ресей патша өкіметі бір бекіністі Ертіс бойындағы Семейге салды. Осылайша, Семей қаласы Ресей патшалығының жоспары бойынша Шығыс Қазақстан облысындағы ең ірі сауда орталығына айналды. Осындай мақсатта әсіресе Қазақстанның шығыс өңіріндегі тұрғындарға өз таурларын сыртқы саудаға шығаруға үлкен үлес қосты. Тіпті аталған кезеңде қазақ даласындағы сауданың даму барысы оның болашағы шетел зерттеушілерін де қызықтыра түсті. Себебі, осы өңірден шығарылатын мал және оның өнімдері сыртқы сауда нәтижесі ретінде Қытай қалаларына, Ресей арқылы Еуропаға да жететін. Қазақстанның Шығыс, Алтай өлкесі, яғни Ертіс бойындағы Семей өңірі ХІХ ғасырдың басында-ақ халықаралық сыртқы сауда өнімі ретінде шығаруда негізгі роль атқарды. Осы негізде бұл тарихи процесті толықтай жан-жақты зерттеу қажеттілігі туған өлкенің тарихын оқытуда қайта жаңаша зерттеу негізіне түсіп, Отан тарихының өзекті мәселелерінің біріне айналып отыр.

Диплом жұмыстың мақсаты мен міндеті : С емейдің ертіс өңіріндегі ХІХ ғ. ІІ жартысы-ХХ ғ. басындағысауда кәсіпкерлігінінің дамуы жаңаша зерттеу. Алға қойылған мақсатқа жетуде мынандай нақты міндеттерді шешу көзделді:

Семей қаласының ХІХ ғ. ІІ жартысы-ХХ ғ. басындағы экономикалық және мәдени жағдайына тарихи тұрғыда шолу жасау;
Ертіс өңіріндегі (ХІХ ғ ІІ жартысы) сауда кәсіпкерлігінің дамуындағы негізгі алғышарттарын көрсету;
Қаланың Ертіс өңіріндегі сауда ісінің дамуының халықтың экономикалық жағдайына тигізген әсері мен сауда саласындағы кәсіпкерліктің даму деңгейіне талдау жасау;
Семейдегі сауда және өнеркәсіп саласындағы халықаралық байланыстардың орнау процесінде болған ерекшеліктерді айқындау;
жергілікті халыққа қызмет көрсету (көліктік, қолөнер-шеберханалық және тұрмыстық қызмет) саласындағы сауда кәсіпкерліктің даму ерекшеліктерін кезең-кезеңімен анализдау;
Cемейдегі сауда ісін дамытудағы қазақ, татар, орыс көпестерінің қосқан үлесін айқындау;

Диплом жұмыстың зерттелу деңгейі: Кәсіпкерлік теориясына арналған тарихнаманы негізгі үш топқа бөліп қарастыруға болады: отандық зерттеушілердің еңбектері мен шетелдік, ТМД елдерінің зерттеушілері. Кеңес дәуірінің тарихшыларын өзі екіге бөліп қарастырдық: революцияға дейінгі және революциядан кейінгі зерттеуші ғалымдар. Сондай-ақ, мұрағаттан (архив) алынған материалдар зерттеудің тарихын жан-жақты толық айқындауға негіз бола отырып, дереккөзі ретінде пайдаланылған.

Қазақстандағы революцияға дейінгі және 1917-1940 жылдардағы өнеркәсіптің тарихы тарихнамалық еңбектерде де қарастырылды. Осындай жұмыстардың арасынан Д. И. Дулатованың, А. Н. Нүсіпбековтің, Н. Даулбаевтың, В. В. Турттың, С. Нұрмұхамедовтің, Б. Абишеваның, М. Қозыбаевтың, И. Қозыбаевтың, М. Асылбековтің, А. Алтаевтың, Р. Құрманғалиеваның және тағы басқалардың зерттеулерін бөліп алып қарауға болады.

Семей мұрағат ішінде XIХ - XXғ. ғ. Семейдегі Ертіс бойындағы өнеркәсібі саласы бойынша (торговые связи Семипалатинского Прииртышья) атты құнды құжаттарға толы жинақ сақталған. Тарихи деректермен жеткілікті сипаттап құрастырылған бұл туындының жауапты редакторы А. Әубакіров бастаған редакция ұжымы. Жинақ негізінен мұрағаттарда жинақталған - құжаттардың басын біріктіріп Семей өңірінде XVIII - XIX ғ. ғ. белең алған қызу сауда байланысының, ондағы өнеркәсптің қалыптасу жолдары әкімшілік орталығы Семей болғандығын дәлелдеп береді.

Мысалүшін, Семейдің ХІХ - ХХ ғасырлардағы өнеркәсіптің дамуы жөнінде деректер көбінесе тек орыс тілінде ғана бар. Орыс тілінде болса да бұл баға жетпес біздерге қалған мұра деуге болады. Сонымен, Семей қаласындағы өнеркәсіп құрылымы, сауда дамуы жөніндегі бұл деректерде нақты - нақты сандар мен қай жылдары көре аламыз. Осы өңірде өткізілген ірі - ірі жәрмеңкелердің сауда айналымының, өнеркәсіп өнімдері есеп - қисабын тіркеу әкімшілігі Семейде орналасқаны туралы біздер мәлімет ала аламыз. Шығыс Қазақстан Мемелекеттік университетінің кафедра меңгерушісі, тарих ғылымының кандидаты - Ғани Қарасаев осы «Қазақстар мен Ресей арасындағы айырбас сауда» деген мақалаларынан біздің өлкемізге, яғни Семей қаласының өнеркәсібі туралы материалдарын оқи аламыз. Біздің туған қаламыз Семейге байланысты, қандай мақала болмасын бізге баға материалдар.

Жанұзақ Қасымбаев өзінің тарихи еңбегінде, бұл еңбегі «История города Семипалатинска» деген атпен 1998 жылы Алматы қаласында басылып шығарылды. Бұл еңбегі Семей қаласының тарихын яғни 1718 жылдан бастап 1917 жыл аралығындағы уақытты қамтиды. Бұл кітап Ертіс бойында ежелден қалыптасқан Семей болғандығын жан - жақты сипаттап береді. Қытайдың батысы, бір шеті Ресейдің солтүстігі тағы бір ұшы Өзбекстан, Қырғызстан саудагерлері Семей қаласына тұрақтап, өнеркәсіп өнімдерін бойынша тұрақты араласып отырғандығы туралы міне осы тарихи еңбектерден толық көре аламыз. Деректік жинақта Қазақстан Республикасының мұрағат қорында жиналған материалдар маңызды орын алады. Мұрағат деректері қарастырылып отырған кезеңдегі Семей қаласының өнеркәсіп дамуының негізгі қайшылықтарын анықтауда зерттеудің нағыз тарихи материалдар көзі болып табылады. Бұрыңғы кезеңдерде де сауда байланысы бүгінгі дей нақты жолға қойылғанын аңғартады. қай жылы қанша жәрмеңке ұйымдастырылып, әп уақытта өнеркәсіп айналымының мөлшерін айғақтайтын құжаттар тізімі тек қала, облыс мұрағаттарынан ғана емес, Ресейдің мемлекеттік тарихи мұрағаттарымен Омск, Томск, Новосібір облыстарындағы тарихи мұрағаттарда да сақталған бірнеше құнды деректер осы Семей мұрағат үйінің директоры Гүлнәр Төлеуқызы Қасымова мен Семей басшылары арқасында осы Семейге алынып қаламыз үшін маңызы өте зор құнды еңбек «Торговые связи Семипалатинского Прииртышья» (ХVІІІ - ХХ ғ. ғ. Семейдегі Ертіс бойындағы сауда байланысы) атты жинақтан орын тапты. Бірінші тараудың өзінде іріктеле келе қажетті деген 90 - ға жуық маңызды деген дерек қамтылған. Семей өңіріндегі 300 жыл бұрынғы Ташкент, Бішкек байлары мен Ресей көпестерінің белсенділік , олардың осы өлкедезаңды түрде өз дүкендері мен тұрақты мекен жайлары болғандығы жөнінде материалдар бар.

Сонымен қатар, «Торговые связи Семипалатинского Прииртышья» атты еңбек еліміздің шарықтық экономикаға енген кезеңінде қажетті бір құжат ретінде аса бағалы материалдар болып табылады. Аполлованың «Экономические и политические связи Казахстана с Россией в ХVІІІ - ХІХ в. в. » Москва 1960 г. атты еңбегінде осы Семей өңіріне байланысты материалдары сақталған деректер бар. Бұл Аполлов И. Г. - ның еңбегі осы аумақтағы экономикалық және саяси өмірге арналған. Семей қаласының өлкетану мұражайының кітапханасында сақталған бұл еңбек біздің аумақ жайында көптеген деректер бере алады.

1848 ж. Семей қаласында болған поляк революционері А. Янукевич «Күнделіктері мен хаттары» туралы бағалы еңбек жарыққа шықты онда қазақ даласына жасалған саяхат туралы жазбалар бар екен. Міне осының ішінде біздер оның Семей өңіріне байланысты еңбектерін көре аламыз. Осы Семей қаласының өнеркәсібінің орны мен рөлі жөнінде 1856 жылы Құлжаға сапар шеккен Ш. Уәлиханов өз еңбектерінде біршама мәліметтер берген

Семей өнеркәспітің қандай рөл атқарғанын орталық мемлекеттің архивтің қызметкері К. Сопыбекованың «Такой была родина Абая» атты мақаласынан мына жолдарынан көруге болады: «По данным состояло 1843 г. в Заречной Семипалатинской слободе состояло 166 лавок, а также слады для товаров, принадлежавшие купцам». Сонымен қатар, бітіру жұмысын жазу барысында Семей қаласының тарихына қатысты құнды материалдар келтірілген отандық ғалымдардың мақалары да жазуға өз септігін тигізді.

Диплом жұмысының деректік негізі : Мұрағат деректеріне қоса патша өкіметінің «Ресей империясының заңдарының толық жинағы» атты жинақталған заңдық актілер мен құжаттар, далалық облыстардағы «Қырғыздар туралы» заңдар жинағы, Ресей империясының заңдар жинағы пайдаланылды. Қазақ өлкесінің шаруашылық өмірі жайлы қызықты материалдар бірқатар революцияға дейінгі басылымдарда: 1899 жылғы «Сібір сауда - өнеркәсіп календары», «Семей облысының естелік кітапшасы» тағы да басқа құжаттардан қарастырылды.

Диплом жұмыстың теориялық және әдіснамалық негізі : Отандық, кеңестік және тарихшылардың, экономисттердің тұжырымдамалары мен идеялары, ізденістері кәсіпкерлік тарихын зерттеуде тиісті әдістерді таңдауға, қолдануға жәрдемдесті.

1861-1917 жылдардағы Қазақстанның сауда кәсіпкерлігін қалыптасу және даму тарихын қарастыруда, ұлттық интеллигенция өкілдерінің Ә. Бөкейханов, М. Тынышпаев және С. Асфендияровтардың сол кезеңдегі Қазақстанның экономикалық дамуына байланысты көзқарастары пайдаланылды.

Дипломдық жұмысты жазу барысында тарихилық және объективтілік принциптері пайдаланылды. Объективтілік принципінің басты талабы - тарихи құбылыстар мен процестерді барлық қайшылықтары, күрделіліктерімен жан-жақты қарастыру. Сонымен қатар, барлық деректерге кең түрде шолу жасай отырып, өзара байланысы бар деректерді кешенді түрде талдау. Объективтілік принципінің негізінде, Қазақстанның Семейдің Ертіс өңірі аймақтарындағы сауда ісін қалыптасуы мен дамуындағы әлеуметтік-саяси құбылыстарды да ескеру қажеттілігі туындайды. Аталған принциптің талаптары, тарихи зерттеулердегі тұжырымдамалар мен әр түрлі деректердегі ақпараттардың шындыққа сәйкестілігін анықтауға мүмкіндік береді. Тарихилық принципі, белгілі бір құбылыстар мен процестердің дамуын, өзгеруін, сонымен бірге олардың өзара байланысы мен әсерін жан-жақты зерттеу міндетін алға қояды. Ол да, нақты тарихи мәселелерді шешуде, деректерге мүмкіндігінше толық талдау жасауды талап етеді. Сондықтан, зерттеуде Семей аумағындағы сауда ісінінң қалыптасуы мен дамуының әр түрлі аспектілерін бейнелейтін деректер қоры жүйелілік тұрғысынан пайдаланылды.

Тақырыпты зерттеу барысында логикалық, құрылымдық, жүйелілік, хронологиялық, сандық, салыстырмалы-тарихи әдістер қолданылды.

Зерттеудің негізгі нысаны: С емейдің ертіс өңіріндегі ХІХ ғ. ІІ жартысы-ХХ ғ. басындағы сауда ісі және осы аймақтарда сауда кәсіпкерлігін дамытудағы қазақ, татар, орыс көпестердің саяси және қоғамдық қызметі.

Жұмыстың ғылыми жаңалығы: Қарастырылып отырған кезеңдегі Қазақстанның Семей аймағындағы табиғи, экономикалық, этникалық және басқа да ерекшеліктер ескеріле отырып, жергілікті кәсіпкерліктің қалыптасу және даму тарихына кешенді түрде талдау жүргізілді. Зерттеу жұмысының нәтижесінде ХІХ ғ соңы мен ХХ ғ басындағы Қазақстандағы сауда ісінің қалыптасу мен дамуындағы Семейдің Ертіс өңіріндегі алар ролі тарихи талдау арқылы нақты сипаты анықталды. Сонымен бірге:

бұрын жарияланбаған көптеген маңызды деректер ғылыми айналымға енгізілді;
Қазақстанның Семей өңіріндегі сауда кәсіпкерлігінің қалыптасуы және олардың жергілікті экономиканың әр түрлі салаларындағы даму арақатынасы алғаш рет салыстырмалы түрде қарастырылды;
отандық тарих ғылымында зерттеу нысанына алынбаған ХІХ ғ соғы мен ХХ ғ басындағы Семейдің Ертіс өңіріндегі сауда кәсіпкерлігі халыққа қызмет көрсету саласына, оның ішінде көлік, қолөнер-шеберханалық және тұрмыстық қызметке байланысты кәсіпкерліктің тарихы зерттелінді;
Осы кезең аралығындағы Семей өңірі мен үкімет арасындағы қарым-қатынастардың ерекшеліктері анықталды;
жергілікті кәсіпкерлікті дамытудағы өлкенің әлеуметтік және этникалық құрылымының ықпалына талдау жасалынды.
Аймақтағы сауда ісіне үлес қосқан саудагер көпестер тұралы құнды материалдар бир жүйеге келтіріп жинақталған.

Диплом жұмысының мерзімдік шегі : ХІХ ғ ІІ жартысы мен ХХ ғасырдың басы, яғни Ресейдегі реформалардың Қазақстанда, оның ішінде Семей аймақтағы кәсіпкерліктің қалыптасуына тигізген ықпалынан бастап, револфцияға дейінгі аралықты қамтиды.

Зерттеудің ғылыми-практикалық маңыздылығы. Диплом жұмыстың материалдары мен тұжырымдары Отандық тарихы бойынша оқу және оқу құралдарын жазуда, жоғары және орта арнайы оқу орындарында дәрістер оқуда және семинар сабақтарын, Қазақстанның жаңа заман тарихы бойынша арнайы курс немесе арнайы семинарлар жүргізу барысында пайдаланылуы мүмкін. Сонымен қатар, аймақтық кәсіпкерлікті дамыту бағдарламасын дайындауда зерттеу жұмысының жекелеген қорытындылары кеңінен қолданылуы мүмкін.

Диплом жұмысының құрылымы: Кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан және пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.

СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ТАРИХЫ ЖӘНЕ ЕРТІС ӨҢІРІНДЕГІ САУДА КӘСІПКЕРЛІГІНІҢ ДАМУЫ (ХІХ Ғ ІІ ЖАРТЫСЫ)

1. 1 Семей қаласының экономикалық және мәдени жағдайы (ХІХ ғ. ІІ жартысы-ХХ ғ. басы)

Тәуелсіздігімізді алып, егеменді ел болғаннан бері жаңа көзқарасты қажет еткен тарих ғылымдарындағы терең әрі жан-жақты зерттеуді қажет ететін маңызды мәселелердің бірі қалалар тарихы. Бүкіл өзгерістер мен жаңалықтардың басталар жері үкімет саясатының алғаш жүзеге асар орыны болып табылатын қалалар тарихы- қоғам тарихының бөлінбес бөлшегі болып табылады. Жергілікті жердің даму тәжірибесін терең зерттеу барысында қоғамның әлеуметтік -экономикалық және саяси процесстерде болып жатқан мәселелердің себептері мен мазмұнын терең түсінуге мүмкіндік береді.

Қала өмірінің келелі мәселелері мен фактілерін нақты сараптау, жүйелеу болмаса онда ірі елді мекендердің дамуы ерекшелігінің заңдылығын ашу қиынға соғар еді. Сондықтан да жылдан - жылға ғаламдар мен ізденушілердің қаланың аса танымал емес беттерін ашуға деген қызығушылықтарының артуы да заңды құбылыс. Осы тақырыпқа өзек боларлық қалалар ежелден - ақ сауда, қолөнер, мәдениет, қоғамдық және саяси қызметімен отырықшы жер өңдеу, мал шаруашылық-көшпелі өркениеттің синкретизм звеносы ретінде танымал болған Семей өңірінің тарихын тереңнен зерттеу болып табылады.

XVIII ғ ІІ жартысынан бастап Семей Қазақстан аумағы бойынша революцияға дейінгі ең ірі сауда орталығының бірі болды. Қаланың пайда болуы Қазақстанның Ресейге қосылу тарихымен тығыз байланысты Семей қамалынан басталған. Алыс және жақын елдерден келетін сауда айналымы ғана емес, ғылым мен мәдениеттің рухани орталығы болған Семей қаласының ірге тасы 1718 жылы қалады. Петр 1 шығыс жеріне және Ертіс өңіріндегі бекіністеріне қорған салу туралы жарлық шығарды, құрылыс 1714 жылдан 1720 жылға дейін созылды. 1718 жылдың кезінде Семипалат бекінісі подполковник П. Ступиннің бақылауымен «толық қарулану жүргізіліп, бекітілді». Семипалат бекінісі Ресей мен Ќазақстан арасындағы негізгі сауда орталықтарының дамуы арасында ерекше роль атқарды. Семейдің алғашқы құрылғанынан бастап, мұнда сауда жасау үшін жоңғар қалмақтары, бұхаралықтар, ташкенттіктер, қоқандықтар келе бастады. Азиялық көпестер сауда операцияларын бақылау мақсатында 1728 жылдан кеден мекемесі құрылды [2] .

Алғашқы жылдары Семей кедені Москвадағы Мемлекеттік Комерц-Коллегия бас басқармасында орналасқан Сібір жарлығына бағынды. 1776 жылы Батыс-Сібір генерал-губернаторы бекіністің жаңа жобасын жасау үшін капитан И. Г. Андреевті жіберді. Дарынды инженер, бекіністерді қайта салып, жолдар, көпірлер салды, жолдар мен қоршаулардың, бекіністердің жоспары мен картасын түсірді. Жаңа бекініске ескі бекініс тұрғындары, казактар, әскери қызметкерлер, сол сияќты саудагер адамдардың бөлігі көшіп келе бастады.

Семей қаласы 1718 жылы Ямышев көлі жанынан салынған бекініс бой көтерген уақыттан бастап дүниеге келген болып есептелінеді. 1783 жылы Семей бекінісі уездік қала дәрежесіне дейін көтерілді. 1796-1822 жылдардың арасында Семей уезі Тобыл губерниясы, Омбы облыстарына бағынған кезеңдерді басынан өзкізді. ХІХ ғасырда Семей қаласын зерттеуші ғалымдар Г. Миллер, Н. Абрамовтар «Семь палат», «Жеті шатыр» атануына назар аударып ірі зерттеу жұмыстарын да жүргізген.

«Орыс географиялық қоғамының жазбаларында» жазылғандай, 1854 жылы «император» ағзам 19 мамырда Көкпекті және Аягөз сыртқы округтарынан, Семей және Өскемен қалаларының аумағынан және сібір линиясының ішкі жағымен, Ертістің оң жақ жағалауымен және Ертіс линиясындағы елді мекендерге дейін қырғыздар «қазақтар» көшіп жүретін жерлерде, Железинск қамалынан Кіші Нарынға дейінгі аймақта Семей деп аталатын ерекше облыс құрылсын деп бұйырды. Және де осы уақыттан бастап, Семей облыстық қала деп аталды, ал Аякөз, Көкпекті және Қапал станциялары осы облыстың округтық қалалары деңгейіне жеткізілді.

1850 жылы Семей қаласында алғаш баспахана ашылды, оған қажетті жабдықтар алғанға сол кездегі бірінші гильдиялы көпестер С. Мусин, Ф. Афонин, С. Самсонов Б. Еспаев қаражат бөліп қаланың мәдени дамуына зор үлес қосты. 1852 жылы түйенің, айдың, бес жұлдыздың белгісі салынған Семей қаласының гербі белгіленді.

1854 1 қазан Семей қаласының ресми ашылу салтанаты болып, Қалалық Дума мен қалалық соттың бекітуімен Семей облысы болып бекітіледі. Облыстың бірінші әскери губернаторы болып, полковник Спиридонов Петр Михайлович тағайындалады. Қайта құрылған облыс Ресей империясы құрамындағы ең көлемдісі болды. Қалалық дума мен Қалалық сот бекітіледі [2] .

Осы жылдары Семейде 1 гильдиялы - 1 көпес, 2 гильдиялы-9 көпес, 3-гильдиялы -97 көпес болды. Жан-жақты сауданың дамуына байланысты «Таможня» мекемесі құрылды. Осыған орай қалады 1855 жылы полиция басқармасы ашылды. 1855 жылы екі жәрмеңке ашылды, олар 25 мамыр-10 мамыр аралығында және 15 желтоқсан 1қаңтар аралығында өтіп тұрды. Осылайша Семей қаласы орыс елінің қазақ даласы арқылы Орта Азиямен, Батыс Қытаймен саяси, экономикалық, мәдени байланыс қатынастарының өзекті орталық қаласына айналды.

Сол кездегі қаланың негізгі өнеркәсібі -былғары тері илеу зауыттары, сабын қайнататын зауыттар, ұн-диірмен, сыра зауыты т. б жеңіл өнеркәсіп түрлері болды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.