Мемлекеттің экономикалық функциялары

Кіріспе

Экономикалық жүйе- экономиканың өзара байланысқан және реттеліп жүйелендірілген элементерін айтамыз. Экономиканың жүйелі мінездемесінен тыс экономикалық байланыстар мен институттар дұрыс жүргізілмей, экономикалық процестердің теориялық зерттеуінің негіздері анықталмай қалар еді. Ал бұл жағдайда мемлекеттің нақты мақсаттарға бағытталған тиімді саясаты болмаған еді.

Кез- келген мемлекеттің саясаты сол экономикалық жүйедегі рөлін анықтайды. Қазіргі кездегі экономикалық жүйедегі мемлекеттің рөлі - өткір мәселесі болып табылады. Ол көп талқыланғанымен, оның көп жақтары ескерілмей қалғаны жөн. Бұл мәселені шешудің жеке институттардың мен мектептердің принциптері әртүрлі және бір-біріне ұқсамайды. Бір жағынан, либералды экономистердің тұжырымы бойынша мемлекеттің экономикадағы рөлі минималды болуы керек деп санаған. Басқа ғылыми мектептердің өкілдері нарықтық экономикадағы мемлекеттің орыны маңызды деп, оны күшейтуді қалаған.

Ұлы ағылшын экономисті Альфред Маршалл (1842-1924) өз еңбектерінде елдің экономикасындағы адамның рөлін ашып, халықтың шаруашылық қызметіндегі экономикалық теорияның маңыздылығын сипаттаған болатын.

Шаруашылық қызмет - бұл адамның экономикалық есептеудің негізінен тұратын әртүрлі қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында рационалды шаруашылық қызметін айтамыз.

Адамдардың шаруашылық қызметі-бұл экономикалық теорияның өндіріс, айырбастау, қайта бөлу, тұтыну кезеңінен тұратын әртүрлі шаруашылық процестердің кешені болып табылады. Аталған кезеңдері нақты кез-келген экономикалық жүйеге тең.

Қоғамдық институттардың жүйесіндегі мемлекеттің ерекше орыны мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық жүйесіндегі барлық элементтердің қызметінің атқарылуын қадағалайтын басқару субъектісі болуымен анықталады. Қоғамның жалпылай өкілеттігі болып, ол экономиканың агенттердің қызметін реттеп, бақылау жүргізеді. Бұл жерде бақылаудың негізінен бес маңызды факторын ашуымыз керек.

Біріншіден, бақылау мемлекеттің тұрақты қызметі ретінде барлық атқарушы органдарының жүйесінде болуы керек;

Екіншіден, жергілікті басқару органдарының бақылауы, күрделі емес болып бақылаудың барлық түрлерін қамту керек;

Үшіншіден, бақылау демократияның принциптеріне сәйкес, қоғамның қатысуымен жүргізілуі қажет;

Төртіншіден, жергілікті басқару органдарының бақылауы нақты мемлекеттік экономикалық, әлеуметтік және басқа да маңызды мәселелерді шешуі керек;

Бесіншіден, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес бақылаудың нақты сапасын көтеру болып табылады.

Сонымен бірге қазіргі нарықтық экономика жағдайында, басты проблемалардың бірі- елдің нарығын мен экономикасын кеңейту болып табылады.

Барлық экономикалық жүйелерде мемлекет экономиканың реттеуін жүргізеді. Қазақстанда нарықтық экономика болғанымен мемлекеттің рөлі мен функциялары маңызды орын алады.

Қазіргі Қазақстанның экономикасына шолу жасайтын болсақ, онда келесіні көруге болады:

1. Өндірістік саласының қуаттылығының әлсіздігі;
2. Инфляция;
3. Жұмыссыздық;
4. Әлемдік қаржылық дағдарыстың әсері.

Аталғандардың барлық проблемаларының шешілуі - мемлекет тарапынан қолданылатын шаралар арқылы жүзеге асады.

Өндірісті дамытуға жасалынатын шараларын атап кететін болсақ, оған мемлекет жағынан қаржылық көмек жатады. Сонымен бірге мемлекет әлеуметтік көмек және сақтандыруды жүргізіп, жеке экономикалық салаларда табыстарды қайта бөледі.

Осы дипломдық жұмыстың басты мақсаттары келесілер жатады:

1. Экономикалық жүйенің мәнін мен ерекшелігін қарастыру;
2. Қазіргі нарықтық экономиканың жағдайын сипаттау;

3. Қазақстанның экономикасындағы мемлекеттің рөлін ашу;

Дипломдық жұмыстың тақырыбының өзектілігі Қазақстанның экономикасын мемлекеттік реттеудің мен функцияларының ерекшелігімен анықталады.

Осы жұмыста экономикалық жүйелердің қалыптасуының теориялық зерттеулері қарастырылған.

Дипломдық жұмыс келесі үш бөлімнен тұрады.

Бірінші бөлімінде, экономикалық жүйенің түсінігі, түрлері мен тарихы қарастырылады.

Екінші бөлімінде, экономикадағы мемлекеттің функциялары, реттеу ерекшеліктері сипатталады.

Үшінші бөлімінде, Қазақстанның экономикасының жағдайы қарастырылып, болашақтағы мақсаттары анықталады.

1. Экономикалық жүйенің теориялық негіздері

1. 1 Экономикалық жүйенің мәні, түсінігі мен ерекшеліктері

Ерте заманнан адамзат қоғамдастығы өзінің дамуында әртүрлі экономикалық жүйелерін қолданған еді. Олар экономикалық проблемаларын шешудін әдістермен және тәсілдерімен өзгешеленеді. Қазіргі кезде дамымаған елдерде экономикалық жүйелері тарихи дәстүрлерімен қалыптасқан. Ғасырлар бойы қалыптасқан дәстүрлер өндірілетін тауарлар мен қызметтердің түрлерін және сонымен қатар қалай және кімге өндіруді анықтаған еді. Осы елдердің экономикалық жүйелерге ғылыми-техникалық прогресстің кіруі қиыншылықтармен жүреді. Ал дамыған және дамушы елдердің экономикалық жүйелері оған қарама-қайшы болып келеді.

Объективті түрде қызмет ететін экономикалық жүйелер теориялық экономикалық жүйелердің ғылыми еңбектерінде көрініс табады. Алғаш рет экономиканың толық талдауы классикалық мектебін қалаушымен, 1776 жылы шыққан А. Смитпен «Табиғат туралы зерттеулері мен халық байлығының себептері» деген оның басты ғылыми жұмысында жасалынған.

Одан кейінгі экономикалық жүйелердің арасында келесі экономистердің жасалған теориялық жүйелерін айыруға болады: Д. Рикардо (1817 г. ), Ф. Лист (1841 г. ), Дж. С. Милль (1848 г. ), К-Маркс (1867 г. ), К. Менгер (1871 г. ), А. Маршалл (1890 г. ), Дж-Кейнс(1936 г. ), П. Самуэльсон (1951 г. ) .

Экономиканың жүйелі мінездемесі бар екенің И. Т. Посошков, А. И. Бутовской, Н. Г. Чернышевский, М. И. Туган-Барановский, А. И. Чупров, П. Б. Струве, В. И. Ленин, Н. Д. Кондратьев және басқа да орыс экономистері өз еңбектерінде көрсеткен болатын.

Экономикалық жүйе - бұл қоғамда ұйымдастырылу түрінде және ондағы мүліктік қатынастардың әрекеттері негізінде болатын, барлық әлеуметті-экономикалық процестердің жиынтығы.

Экономикалық жүйенің негізгі элементтері болып: ресурстарға жеке меншік түрлері негізінде жатқан, әлеуметті-экономикалық қатынастар; шаруашылық әрекетінің ұйымдастыру формалары; шаруашылық механизм, яғни макроэкономикалық деңгейдегі әрекетті реттеу амалы; шаруашылық

субъектілер арасындағы экономикалық байланыстар жатады.

Жүйе келесі негізгі белгілермен ерекшелінеді:

1. Өндіріс қүралдарының жеке меншік түрімен;

2. Экономикалық басқару қызметтерімен, үйлесімділік тәсілдері

және амалдарымен.

Кез-келген елдің экономикасы жеке тәуелсіз ірі жүйесі болып, өзіне әр түрлі қызметтерді қоса қызмет етеді. Ал олардың ішіндегі жеке бөліктердің қызмет етілуі, басқа осы экономика жүйесінің элементтерінің көмегімен байланысты болып табылады. Яғни, осыдан келе экономикадағы барлық элементтері бір-бірімен тұрақты байланыста және бір-біріне тәуелді болады.

Коғамның шаруашылық өмірінде экономикалық жүйе типінен тәуелсіз арнайы жалпыға бірдей бекітілген ережелерін сактау қажет. Шаруашылық, субъектілердің әр алуан әрекеттерінің көпшілігі қогамды экономикалық былықтарга әкелмеу үшін, керісінше, ол халық шаруашылығын дамытумен қамтамасыз ететін, логикалы экономикалық процестердің жиынтығына айналуы керек. Мұндай ережелер тарихи даму процесінде пайда болады және өзгереді, жалпы қабылданған тәжірибеде немесе экономикалық жүйенің генералды мақсатымен сәйкес әкімшілік тәртіпте қүрылады, [1, 23] .

Экономикалық жүйенің функционалдық маңызды шарттарының бірі қоғаммен танылған және осы ережелерді міндетті түрде сақтау болып табылады. Ең түрақты экономикалық қатар болып, шаруашылық механизмі өзін-өзі өндіретін, барлық шаруашылық субъектілеріне экономикалық ынталандырудың және жазаның көмегімен, осы ережелердің сақталуын қамтамасыз етеді.

Шын экономикалық қатар екі шарт негізінде жүзеге асады:

1) мемлекеттік шекарада арнайы территория болуы керек;

2) тәртіптерді тұжырымдайтын, ішкі тәртіптерді сақтайтын,

дамитын және тіршілік ететін қатарлардың механизмі мен сипатын

анықтайтын, мемлекеттің территориялық тұтастығын қамтамасыз

ететін, жергілікті және орталық үкімет үйымдары болуы қажет.

Экономикалық жүйе тұрақты түрде дамуда болып, өзіне келесі ерекшеліктерін қосады:

1. Тұтастылық;
2. Тұрақтылық;
3. Қозғалыстық;
4. Қарама-қайшылық;
5. Реттілік.

Қарама-қайшылық жүйенің дамуының кезіндегі туындайтын қарама-қайшылықтар жатады. Жүйе даму сатысында бір жағынан біртұтастыққа бағытталып, екінші жағынан әртүрлілігіне бағытталады.

Экономикалық әдебиеттерде шаруашылық (экономикалық) жүйелерге көзқарастары әртүрлі қалыптасқан. Экономистердің бір жағы жүйенің дамуы біртұтастылықпен және оның құрылымдық элементтерінің унификациясымен тенденциясымен сипатталады деп санаған.

Е. А. Преображенскийдің айтуынша, әртүрлі шаруашылық - экономикалық жүйелер тепе-теңдіктің негізінде ұлттық шаруашылықтың шегінде болуы мүмкін. Бірақ айтылған тепе-теңдік ұзақ мерзімге созылмас, өйткені екі жүйе бір уақытта елдің ішінде қызмет ете алмайды. Нәтижесінде бір жүе екінші жүйесінің ішіне кіреді де және оның құрылымдық элементтің құрайтын болады.

Аталған теориялық сипаттама реформалаудың кезеңінде, экономикалық процестердің мен белгілерін жоюға бағытталған (мысалы ретінде капитализмнен социализмге өту кезеңін айтуға болады) экономикалық саясаттың базасын құрайды.

Экономистердің екінші жағы әртүрлі экономикалық жүйелер бірін-бірін толықтырады, қамтамасыз етеді де, жаңа шаруашылық - экономикалық жүйелердің құрылуына және экономикалық өсіміне әкеледі деп санаған еді.

Қазіргі конвергенциясының ( лат. Converqere жақындату деген мағынаны береді) теориясы бойынша әртүрлі экономикалық жүйелер жеке қызмет етіп, дамып, нәтижесінде бір ірі экономикалық жүйесін құрастырады.

Аталған екі көзқарастардың қарама-қайшылығы бір тенденциясының екінші тенденцияға ауысуы кезіңде, экономикалық жүйелердің дамуындағы қарама-қайшылықтарын көрсетеді. Қазіргі кездегі елдердің дамуы осы теориялық көқарасты анықтайды, оларға орталықтандырудан- орталықсыздандыруға, жоспарлаудан - нарықтық экономикаға көшуін айтуға болады. Болған өзгерістер мен ауытқулардың мөлшері мемлекеттегі экономиканы дамытудағы проблемалардың көлеміне әсерін тигізеді.

Экономика ғылымының тарихы көрсеткендей, экономикалық жүйелердің сыныптамасы әртүрлі белгілеріне сәйкес жүргізіледі. Осы белгілердің негізінде кез-келген экономикалық жүйелердің қасиеттері жатады.

Осы белгілердің терең қарастыруымен сәйкес, экономикалық жүйелердің белгілерін үш топқа бөліп, көрсетуге болады:

1. Құрылымды құрайтын белгілер;
2. Әлеуметтік экономикалық белгілер;
3. Көлемдік және динамикалық белгілер.

Экономикалық теорияның курстарында нарықтық, әміршіл-әкімшіл және аралас экономиканы ажыратады.

Нарықтық экономика қазіргі кезде дамыған және дамушы елдерде көп тараған экономика. Нарықтық экономика жеке меншігіне, таңдау және бәсекелестік құқығына бостандығымен сипатталады. Яғни мемлекеттің рөлі шектеулі болады, [1, 28] .

Әміршіл-әкімшіл экономика орталықтандырылған басқару арқылы мемлекеттік жоспарларды құрумен, қоғамдық (мемлекеттік) өндірісінің құралдарына меншігімен, экономикалық шешімдерді коллективті қарастырумен ерекшелінеді.

Экономикалық жүйелерді қарастыра отырып, олардың тарихына жалпы шолуды жасау керек. Қазіргі кезде экономикалық жүйелердің үш түрін ажыратуға болады.

Аралас экономика жоғарыда аталған екі экономикалық жүйелердің элементерінің негізінде құрылады. Қазіргі кезде бұл экономика көп елдерге тән.

Экономикалық жүйелердің сыныптамасы сонымен бірге өткен уақыты мен болашақтағы экономикалық жүйелерден басқа жүйелерін қарастырады. Осыған байланысты экономикалық жүйелердің тарихын қарастырған кезінде индустриялдық қоғамнан кейінгі кезең теориясының өкілдерімен ұсынылған сыныпатамасы ерекше орын алады.

Олар ұсынылған экономикалық жүйелердің айырмашылығының негізінде өндірістік және ғылыми-техникалық прогресс жетістіктері жатыр.

Экономикалық жүйе ғасырлар бойы қалыптасқан болатын. Оның өзгеруі ішкі өндірістік-шаруашылық кешенінің өзгерістеріне байланысты. Негізінен экономикалық жүйенің дамуының үш кезеңін ерекшелейді:

Индустриалдық қоғамға дейінгі кезең;

Индустриялдық қоғамға дейінгі кезеңде натуралды ауылшаруашылық өндіріс дамыған еді. Жер адам еңбегінің объектісі болып, сол кезеңде адам табиғаттың биологиялық цикліне қосылған болатын. Сонымен бірге жеке адамның өмір сүруі ауылшаруашылығы процессіне тәуелді болған.

Өндірушінің өндірістік процесіндегі орыны, қызметі, мақсаты, шығарылатын өнімнің көлемі, саны, сапасы және оның қызметінің құралдары өндірістік күштердің дамуының деңгейімен ғана емес, нақты белгілі тұлғалармен және еңбек ететін ассоциацияларымен немесе басқарушы тұлғалардың өкілеттіліктермен анықталған еді.

Индустриалдық қоғамға дейінгі кезеңінде нақты аграрлы экономика дамыған болатын.

Индустриалды кезең;

Адамдармен жасалған еңбек құралдарының жетілдірілуі, әрине олардың табиғатқа тәуекелділігін азайтып, еңбек бөлінісін ұлғайтқан еді. Табиғи өндірістік күштерден қоғамдық өндіріс күштеріне өтуіне жағдай жасалуын да қамтыған.

Ғылыми-техникалық прогресс, өндірістік революция жеке адамдардың тәукелділігінің орына, тәуелсіздігіне келуіне әсерін еткен. Бұл жүйеде өндіруші барлық тәуекелділікті өзіне алып, өнімді өндіру кезіңде оның көлемін өзі анықтайды. Бірақ бұл тәуелсіздік формальді жүзеге асады, өйткені жеке адамдар өндірушілерге тәуелді болады.

Ал өндірушілер арасындағы байланыстардың дамуы нақты анықталмаған еді. Бұл экономиканың құрамын басында жеңіл өнеркәсібі құрып, кейін ауыр өнеркәсібі кірген болатын. Индустриалды кезеңінде капитализмнің дамуы нақты орын алған еді.

Постиндустриалды кезең;

Ғылыми-техникалық прогресс пен өндірістік революцияның әсері одан әрі ұлғаюның нәтижесінде өндірістік күштер одан әрі дамыды. Жалпылай өндірістік күштер экономикалық жүйенің өндірістік күштерінің маңызды элементтерінің бірі болып құрылады.

Егер неолитикалық революциясының нәтижесінде постаграрлы экономика қалыптасатын болса, бұл жерде ғылыми-техникалық прогрестің әсерінен постиндустриалды экономика дамиды. Өндірістен басқа экономиканың салалары жетілдіріледі.

1980 жылдардың ортасында қызмет көрсету саласында Америка Құрама Штаттарының халықтың 70 % -ы жұмыс істеген.

Егер аграрлы экономикада негізгі элементті жер, ал индустриалды экономикада -капитал болатын болса, онда постиндустриалды экономикада оған жинақталған білім, ақпарат жатады, [2, 148] .

Ал жаңа технологиялар «жоғары білімді интеллектуалды мамандар» жұмысының нәтижесіне жатады. Нақты олардың еңбек нәтижелерін қарастыратын болсақ, оған телекоммуникациядағы революциясын байқауға болады. Егер XIX ғасырдың соңында - XX ғасырдың басында коммуникацияның негізгі формасына газет, журнал, кітап, одан кейін телефон, телеграф, радио, теледидар қосылып, болатын болса, қазіргі кезде ақпараттық технологиялардың негізінде құрылған компьютерлендірілген байланыстар коммуникациядағы маңызды орын алады. Яғни білім, ақпарат стратегиялық ресурстардың басты элементінің орын алады. Аталғандардың барлығы өндірістік күштердің территориялық орналасуын өзгертеді.

Егер индустриалдық қоғамға дейінгі кезеңде қалалар сауда жолдарының қасыңда, ал индустриалды кезеңде пайдалы қазбалар, шикзат пен энергияның қайнар көздерінің жақынында орналасатын болса, қазіргі постиндустриалды экономикасының жағдайында, технополистер ірі ғылыми-зерттеу орталықтардың қасыңда салынады. Оған мысал ретінде Америка Құрама Штаттарының « Кремниевая долина» технополисін жатқызуға болады. Дамыған елдерде метериалдық өндірісінің жекелендірілуі білім деңгейінің жоғарлауымен жүреді.

Ғылыми-техникалық революция жеке адамдардың индивид түрде өмір сүруге жағадай жасайды. Кез-келген жеке тұлға қоғамның жалпылай мақсатына қызмет етеді. Сонымен қатар жеке тұлға погрестің негізгі құралы ретінде орын алады. Қазіргі нарықтық экономиканың шаруашылығы адамның жеке типін анықтады, ол «homo economicus» болып табылады, [2, 159] .

1. 2 Экономикалық жүйенің типтері, модельдері мен даму кезеңдері

Экономикалық жүйенің типтерін мен модельдерін қарастыруды бастай отырып, экономикалық жүйенің элементеріне жалпы шолуды жасауымыз керек. Кез-келген экономикалық жүйенің элементеріне экономикалық ресурстары, шаруашылық қызметінің нәтижелері бойынша экономикалық жүйесінің меншік формасында құрылған әлеуметтік-экономикалық байланыстар, шаруашылық қызметінің ұйымдастырушылық формалары, шаруашылық механизмі, макроэкономикалық деңгейіндегі экономикалық қызметті реттеудің әдістері, шаруашылық жүргізу субьектілердің арасындағы нақты қалыптасқан байланыстар, [3, 38] .

Соңғы екі жүз жылдың ішінде әлемде әртүрлі экономикалық жүйелер қызмет еткен болатын. 1 кестеде экономикалық жүйелері ашылған.

1 кесте - Экономикалық жүйелердің ерекшеліктері

«Экономикс» кітабының авторлары-американдық экономистер К. Макконнелл жәнс С. Брю эконмиканың төрт типін ерекшелейді бірінші «таза» капитализм; қазіргі нарық экономикасы немесе аралас жүйе; топтық экономикасы; дәстүрлі экономикасы.

Қазіргі кедегі сыныптамасы мүлдем өзгермеген, оларды тек сәл басқаша топтайды: нарықтық және нарықтық емес жүйелер деп бөледі, [3, 46] .

Нарықтық жүйелерге келесілер жатады:

1. Таза капитализм;
2. Қазіргі дәуірінің капитализм.

Нарықтық емес жүйелерге жататындар:

1. Дәстүрлі;

2. Әміршіл-әкімшіл.

Таза капитализм - нарықтық шаруашылықтың негізіндегі құрылады.

Қазіргі дәуірінің капитализімі басқа экономикалық жүйелерге қарағанда икемді, өйткені ол ішкі және сыртқы жағдайларына тез бейімделеді.

ХХ ғасырдың екінші жартысында ғылыми-техникалық революция мен өндірістік және әлеуметтік инфрақұрылымның дамуы кезіңде, мемлекет ұлттық экономиканың жетілдіруіне әсерін күшейткен болатын. Осымен байланысты шаруашылық механизімі де өзгеріске ұшырап, шаруашылық қызметінің ұйымдастырушылық формалары мен шаруашылық жүргізу субъектілердің экономикалық байланыстары да өзгерген еді. (2 кесте )

Дамыған нарықтық экономикасында шаруашылық механизімінің өзгерістері маңызды орын алады. Шаруашылықтандырудың жоспарлы әдістерінің кейінгі дамуы жекелеген фирмалардың маркетингтік басқару жүйесінің түрінде көрініс табады.

Сонымен бірге жоспарлы әдістерінің макро деңгейіндегі дамуы экономиканы мемлекеттік реттеумен үнемі байланыста болады. Өндірушілердің шығаратын өнімнің көлемі мен құрылымы маркетингтік зерттеулерінің негізінде мен ғылыми-техникалық прогрестің басымды бағыттарын ескеруінің мен нарықтағы макро деңгейіндегі қажеттілігін талдаудың негізінде анықталады, [3, 89] .

Өндірісті басқарудың маркетингтік жүйесі өндіріске дейінгі компанияның шығындарының есептеуінің бақылауын жасайды.

2 кесте -Таза капитализм мен қазіргі дәуірінің капитализмді

салыстыру

Мемлекеттік салалық және жалпы ұлттық бағдарламалары (жоспарлары) шығарылатын өнімнің мен қызметтердің көлеміне, сапасына әсерін етеді де тұтынушылардың нақты қажеттілігіне сәйкес болуын қажет етеді. Ресурстарды пайдаланудың мақсаттары ірі компанияның шегінде маңызды салаларын ескере отырыпстратегиялық жоспарлаудың негізінде шешіледі. Құрылған жалпы ұлттық өнімнің қайта бөлінуі дәстүрлі түрде қалыптасқан формаларының негізінде жүргізіліп, мемлекеттің «адамның факторына» салынатын салымдарынан тұрады. Оларға жататындар:

1. Білім мен ғылым жүйесін қаржыландыру;
2. Халыққа медициналық қызметті жетілдіру;
3. Әлеуметтік қажеттіліктер.

Қазіргі кезде нарықтық экономикасы бар дамыған елдердің әлеуметтік қамтамассыздандыруға және кедейлікпен қарсы бағдарламаларға орташа шамамен мемлекеттің бюджеттік шығындарының 30-35% құрайды. Бұл уақытта ірі кәсіпорындарда өз қызметкерлері үшін тиімді жағдай жасауы арқылы еңбек өнімділігін, жұмыс уақытының жоғалуын азайтуды жүзеге асады. Нәтижесінде кәсіпорынның нарықтағы белсенділігі өседі де, бәсекеге қабілеттілігі артады, [3, 97] .

Дәстүрлі жүйе;

... жалғасы

Мемлекет функциясының белгілері

Мемлекеттің атқаратын жұмысының негізгі бағыты мен әдістерін анықтайтын мемлекет функциясының ұғымын анықтау

Мемлекеттік функцияның түсінігі

Мемлекет түсінігі, функциясы

Мемлекеттің функциясы

Мемлекеттің функциялары

Мемлекет функциясы және даму эволюциясы

Мемлекеттің атқаратын жұмысының негізгі бағыты мен әдістерін анықтайтын мемлекет функциясының ұғымы

Экономикалық міндеттері мен мемлекеттің функциялары

Мемлекет функциясының ұғымы және мазмұны

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс