Қоршаған ортаға тасталатын қалдықтарды басқару
Жоспар
Кіріспе
І тарау. Қоршаған ортаны басқарудың қалыптасуы
1.1. Қоршаған ортаны басқарудың құрылымы
1.2. Қоршаған ортына басқарудың қағидалары
1.3. Қоршаған ортаны басқарудың даму факторлары
ІІ тарау. Қоршаған ортаға тасталатын қалдықтарды басқару
2.1. Қоршаған ортаға тасталатын қалдықтарды басқару және қоршған
ортаны ластағаны үшін төленетін төлем көлемін есептеуді басқару
2.2. Қоршаған ортаны ластауға рұқсат беру. Төленетін төлем түрлерін
экономикалық бағалау.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиет тізімі
Кіріспе
Қоршаған ораны қорғауда және табиғат ресурстарын пайдалану салдарынан
пайда болған қалдықтармен жұмысты мемілекеттік қоршаған ортаны қорғау
органдары жүзеге асырады.
Қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды пайдалану,
қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі
бағыттарын, оларды жүзеге асыруы жөніндегі стратегиялық жобаларды
әзірлейді. Қалдықты трансшекаралық тасымалдау пайдалану және көму
мақсатында Қазақстан Республикасының аумағына әкелу мемлекеттік экологиялық
және санитарлық-эпидемиологиялық сараптама қорытындысы болған кезде ҚР
үкіметі шешімі бойынша жүзеге асады.
Обылыстық қоршаған ортаны қорғау басқармасының қоршаған ортаны қорғау
саласындағы құзыреті:
• табиғат пайдаланушылардың қоршаған ортаға тасталатын ластаушы
заттардың көлемі (шығарынды, төгінді, тастанды) физикалық және химиялық
құрамын есепке алады, экологиялық ақпараттың тіркелімдерін жасайды,
• Экологиялық қауіпті өндірістер тізбесі.
• Экологиялық мониторинг тізбесі.
• Қалдықтардың шығу көзі.
• Қалдық атаулары.
• Қалдықтардың қауіпті қасиеттерінің тізбесі.
• Қалдықтапрдың химиялық құрамы және олардың құрауыштарының
қауіпті қасиеттерінің сипаттамасы.
• Қалдықтарды өңдеуде ұсынылатын тәсілдер.
Қоршаған ортаны қорғау саласында уәкілетті орган жеке және заңды
тұлғалардан өздері дайындайтын бұйымдар және содан құралатын қалдықтар
туралы мәліметтер талап етуге құқылы. Сонымен қатар қалдықтар сақтайтын
полигондар туралы мәліметтер жинауға картаға түсіруге міндеті.
Қорашаған ортаны ластайтын зиянды заттардың шығу көздеріне бақылау
жасау. Қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану
жоспарын мемлееттік бағдарламаға енгізуді дайындай және үкіметке ұсыну.
Сонымен қатар қабылданған бағдарламамен қамтамасыз ету.
• Табиғат пайдалану механизмін экономикалық жаңартуда ұсынылған
бағдарламаларды қарау, табиғи ресурстарды реттеуде және қоршаған
ортаны ластаудан және басқа да зиянды әсерден қорғаудан
стандарттарды, экономикалық нормативтіңғ ережелерді бекіту;
• Жаңа техника және технология қолданғанда экологиялық нормалардың
қолдануын қадағалауын бақылау. Материалдардың, заттардың, сонымен
қатар қоршаған орта жағдайында және табиғи ресурстарға әсер ететін
жағдайларды болдырмауға мемлекеттік экспертиза жүргізу және барлық
республикалық өнеркәсіптік күштерді жұмылдыру тиіс;
• Аймақтық басқару органдарымен бірігіп өндірістік және тұрмыстық
қалдықтарды төгуге, көмуге, қоршаған ортаға зиянды заттарды тастауға,
су тұтынуға, геологиялық барлау жұмыстары үшін жер қойнауын
пайдалануға рұқсат қағаздарын беру;
• Қорықтарды басқаруға және аңшылық шаруашылығын жүргізуде, сонымен
қатар Қызыл кітапқа енген жануарлар түрлеріне мемлекеттік кадастр
жүргізуде мемлекет қадағалауы тиіс.
І тарау. Қоршаған ортаны басқарудың қалыптасуы
Қоршаған ортаны қорғаудың экология-экономикалық аспектісі кейінгі
кезеңде қалыптасты. Экология және экономика бір-бірімен тығыз байланысты.
Егер экономиканың мақсаты өмір-сүру деңгейін арттыру экономикалық жағынан
табиғи ресурстарды өз мүмкіндігі үшін пайдалану болса, ал экологияның
мақсаты қоршаған табиғи ортаны қорғау,сондықтан экономика экологиялық
мүддені ескеру арқылы өз іс әрекетін жүргізеді.
Біріншіден адамзатқа алдағы болашағын болжап, жобалаудың стратегиясын
жасап және өзіне қажетті табиғи-техникалық орта жасауы керек. Жалпы
қоршаған ортаны қорғау дегеніміз-іс әрекеті мен қоршаған орта арасындағы
байланыстың рациональды қарым-қатнасын қолдауға бағытталған табиғи
байлықтардың сақталуын және қалпына келуін қамтамасыз ететін, табиғи
байлықтарды ұтымды пайдалану, және қоғамның іс әрекеті нәтижесінде
табиғатқа және адам денсаулығына тигізетін тікелей және жанама зиянды
әсердің болуын ескеретін іс-шаралар жүйесі.
Қоршаған орта жағдайының динамикалық сараптамасы бойынша тез арада
қоршаған орта жағдайын жақсартуда шұғыл және радикалды іс-шаралар жасауды
талап етеді. Бұл іс-шаралар өте күрделі әрі қомақты қаражатты талап етеді.
Бұл іс-шаралар ұйымдастырылған, экономикалық, құқықтық, ақпараттық және
қаражат аспекттілерінен тұрады. Ұйымдастыру іс-шараларының қатарына табиғи
ортаны қорғау іс-әрекетін басқару, бұл салаға дер кезінде экологиялық
менеджментті енгізу қажет.
Экологиялық менеджмент (басқару)-жүйелерді
басқарушы, басқарылатын, бәсекеге қабілетті шешімдерді іске асыратын,
қабылдайтын және ғылыми шараларды ,әдістерді қамтитын жүйелер.
Табиғи ресурстар ( мемлекеттің маңызды активтерінің
бірі, оларды экономикалық жағынан тиімді пайдалану экологиялық
менеджменттің жауапкершілігіне кіреді) тек қана өндіріс орындарының дамуын
ғана қамтымай, сонымен қатар болашақ ұрпақтың қалыпты өмір сүруінің кепілі.
Экологиялық басқаруды енгізудің актуальдылығы экономиканы
индустртрализациялауда және сарқылатын қалпына келмейтін ресурстардың қорын
ұлғайтуда, глобальдық өлшем бойнша экологиялық проблемалар - бұл қоғамның
сұраныс структурасы тұрақты даму принциптерімен сәйкес болмаған жағдайда,
өндірістік-ресурыстардың ұтымсыз (ысырапты) түрде пайдалану орын алады.
Тұрақты даму концепциясын-БҰҰ-ң бас ассамблеясында, қоршаған орта және даму
бойынша
Халықаралық комиссия құрамының ұсынысы бойынша 1983
жылдан бастап ғалымдар және Г.Х. Брундтланд бастаған мамандар енгізді. 1987
жылы комиссия өмір сүріп жатқан адамдардың және келешек ұрпақтардың
қажеттілігін қанағаттандыратын ұзақ уақыт тұрақты дамудың тұрақты
концепциясын ұсынды. Бұл проблемаларға реакция ретінде шаруашылықты
экологизациялау және өндіріс деңгейін экологизациялау түсініктері пайда
болды. Өндірісті экологизациялау табиғи ресурстарды ұқыпты пайдалану және
ресурстарды үнемдеу, сонымен қатар экологиялық қауіпсіздікке кепілдік беру
негізінде жүзеге асты.
Өндіріс көлемінің өсуі табиғи ресурстарды пайдалану көлемінің
артуымен және биосфераға зиянды заттардың барлық ұлғаймалы масштабта
таралуына байланысты. Осыдан соң бізге экологияға мән бермей тек
экономиканы дамыту-бұл экологиялық апатқа апаратын жол екені белгілі.
Тұрақты даму мәселесін ғалымдардың, өндіріс басшыларының,
экономистердің, заңгерлердің бірігіп жұмыс жасауы негізінде комплекстік
түрде шешуге болады.
Қоршаған ортаны басқару негізгі үш жүйе бойынша қалыптасады: 1)
басқару жүйесі; 2) ірі ресурспен қамтамасыз ету; 3) түсіністік.
1. Елдің экономикасы үшін таби,и ресурстардың маңызы өте зор
болғандықтан табиғат байлығын пайдаланумен қатар табиғат қорғау іс –
шараларын басқару, елдің қауіпсіздігін сақтауды қамтамасыз етеді.
2. Сұраыс және ұсыныс құраламы белгілі бір тепе- теңдікье, табиғи
ресурстарға баға беріп және өндірістің тоқтап қалмауын ескеру қажет.
3. Экологиялық және экономикалық жоспарлы саясатты жүзеге асырғанда
күйзелістен шығып, тұрақты дамуға көшу экономиканың және өркениеттің
дамуын тұтастай қарап, қоғамның құндылықтар жүйесінің және дүниеге
көзқарастың өзгеруі нәтижесінде жүзеге асатындығын ескеру керек.
1.1. Қоршаған ортаны басқарудың құрылымы
Экологиялық басқару қоршаған орта жағдайының нашарлауы
салдарына қатысты ғана енгізілген жоқ, сонымен қатар қазіргі кезеңдегі
ғылыми –техникалық прогресс нәтижесінде пайда болған өнеркәсіп орындарының
(биотехнология және ядролық технология) заңды түрде дамуына байланысты және
басқару жүйесінде талаптардың ұлғаюыына байланысты қалыптасты. Сонымен
қатар кәсіпорыннның өңірлік орналасуы, жаңа технологияның дамуына қатысты
өндірістік қуаттың артуы салдарынан және де өндіріс әсерінің ушығуы, тек
өңірлік табиғатқа ғана емес, жалпы әлемдік кеңістікке тигізер әсерінен
әлемдік экономикада қауіпті қалдықтар өндіруші елдерге бөліну салдарынан
қоршаған ортаны басқару жүйесі енгізілді.
Табиғатты қорғау іс–шараларын жүргізуде басқару жүйесі
қоршаған ортаның өзгеруін және онның құрамына кіретін ресурстардың адам өз
қажеттілігіне жаратудағы тұтынысын және ұлттық экономиканы дамытуда алға
қойған мақсаттарды шешуде, тұрақты даму концепцияларын жүзеге асыруда
мүмкіндік бретін әдіс және іс –шаралар жүргізетін ұйым ретінде қарастыруға
болады.
Қоршаған ортаны басқаруда – қоғамның өмір сүру жағдайын сақтауда
бағдарламаны жасау және жүйелі түрде оны іске асыру, сонымен қатар
тұрғындарға және тұтынушыларға олардың сұрауы бойынша экологиялық ақпарат
беру жүйесін қалыптастыру.
1.2. Қоршаған ортаны басқарудың қағидалары
1. Экологиялық таным қағидасы. Бұл экологиялық басқару процесінде
мақсатқа жету барысында, озу мақсатында жасақталып дамуы қажет.
2. Іс -әрекетің экологиялық мотивация қағидасы. Оның іс-әрекеті
экологиялық проблемаларды шешуге бағытталған мотивациялық құралдарды
қолдану. Тәжірибе бойынша әкімшілік және қарулы күштер басқармасын
қолдану тиімсіз.
3. Мамандану қағидасы. Бұл қағиданың мақсаты басқарушының экология
саласындағы білімін пайдалану арқылы арнайы жобаларды дайындау.
4. Озу қағидасы. Көптеген экологиялық проблемалардың алдын алу оңайға
соқпайды. Экологиялық басқарудың барлық механизмі дағдарыстан,
төтенше жағдайдан бұрын іске асырылуы қажет.
5. Мақсатқа жету және стратегия қағидасы. Экологиыялық басқару егер
нақты стратегиясы болмаса және алға қойған мақсаты болжанылмаса, онда
ол тиімсіз болып табылады.
6. Алдын алу қағидасы. Экологиялық проблемалар байланыстарын көрсететін,
тіке және жанама әсер салдарын есептеу және шешім табу. Проблеманы
шешуде және басқару шешімін табуда оның іс -әркет салдарын есептеуде
экологиялы-экономикалық тұрғыдан қарау керек.
7. Жауапкершілік қағидасы. Экологиялық басқарудың әр–түрлі факторларға
байланысты туындайтын проблемаларына жауапкершілікпен қарау.
Қоршаған ортаны басқару қағидасы, механизмі №1 кестеде
көрсетілген:
Экологиялық менеджментті басқару факторы бойынша жіктеу
(классификациялау).
Қоршаған ортаны басқарудың функциясын жіктеу
Екінші кесте бойынша орталық функцияны әлеуметтік басқару
функциясы атқарады. Екінші топта-өндірістік–экономикалық функциялар, үшінші
топта өндірістік – технологиялық функциялар атқарады.
1.3. Қоршаған ортаны басқарудың даму факторлары
1. Экологиялық ойлау-экологияның маңыздылығын түсіну, экологиялық
проблемаларға қатынасы.
2. Экологиялық білім – табиғатты білу және табиғат пен адамның
арақатыфнасның прициптері, экологиялық проблемаларды шеше білу
және сараптама жасай алу.
3. Экологиялық басқаруда құқық пен қамтамасыз ету–экологиялық
проблемаларды шешуге рұқсат ететін және күштейтіне заң
актілерінің болуы
4. Инфрақұрылым. Экологиялық басқарудың инфрақұрылымының
пайда болуын және дамуына қолайлы ішкі жағдайлардың
қатынасы.
5. Экологиялық басқарудың қажеттілігіне сай ресурстардың болуы.
6. Экологиялық мониторинг –қоршаған ортаның жағдайын болжау және
үздіксізө бақылаумен қамтамасыз ететін жүйе.
7. Экологиялық басқаруды ақпаратпен қамтамасыз ету жүйесі –ақпарат
құрылымы, ақпарат алу ережесі және ақпараттарды пайдалану.
Экологиялық басқарудың екі құрамдас бөлігі бар: басқаруды жалпы
экологизациялау (жүйелік) және арнайы (таза экологиялық) басқару жүйесі
бар.
Басқаруды экологизациялау оның барлық аспектілерін қамтуы қажет:
• Басқару ғылымы туралы өзіндік білімі;
• Өзінің білімін іске асыру өнері, басты мақсатқа жету жолында
табиғи энергетикалық, қаржылық және еңбек ресурстарының шығынын
... жалғасы
Кіріспе
І тарау. Қоршаған ортаны басқарудың қалыптасуы
1.1. Қоршаған ортаны басқарудың құрылымы
1.2. Қоршаған ортына басқарудың қағидалары
1.3. Қоршаған ортаны басқарудың даму факторлары
ІІ тарау. Қоршаған ортаға тасталатын қалдықтарды басқару
2.1. Қоршаған ортаға тасталатын қалдықтарды басқару және қоршған
ортаны ластағаны үшін төленетін төлем көлемін есептеуді басқару
2.2. Қоршаған ортаны ластауға рұқсат беру. Төленетін төлем түрлерін
экономикалық бағалау.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиет тізімі
Кіріспе
Қоршаған ораны қорғауда және табиғат ресурстарын пайдалану салдарынан
пайда болған қалдықтармен жұмысты мемілекеттік қоршаған ортаны қорғау
органдары жүзеге асырады.
Қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды пайдалану,
қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі
бағыттарын, оларды жүзеге асыруы жөніндегі стратегиялық жобаларды
әзірлейді. Қалдықты трансшекаралық тасымалдау пайдалану және көму
мақсатында Қазақстан Республикасының аумағына әкелу мемлекеттік экологиялық
және санитарлық-эпидемиологиялық сараптама қорытындысы болған кезде ҚР
үкіметі шешімі бойынша жүзеге асады.
Обылыстық қоршаған ортаны қорғау басқармасының қоршаған ортаны қорғау
саласындағы құзыреті:
• табиғат пайдаланушылардың қоршаған ортаға тасталатын ластаушы
заттардың көлемі (шығарынды, төгінді, тастанды) физикалық және химиялық
құрамын есепке алады, экологиялық ақпараттың тіркелімдерін жасайды,
• Экологиялық қауіпті өндірістер тізбесі.
• Экологиялық мониторинг тізбесі.
• Қалдықтардың шығу көзі.
• Қалдық атаулары.
• Қалдықтардың қауіпті қасиеттерінің тізбесі.
• Қалдықтапрдың химиялық құрамы және олардың құрауыштарының
қауіпті қасиеттерінің сипаттамасы.
• Қалдықтарды өңдеуде ұсынылатын тәсілдер.
Қоршаған ортаны қорғау саласында уәкілетті орган жеке және заңды
тұлғалардан өздері дайындайтын бұйымдар және содан құралатын қалдықтар
туралы мәліметтер талап етуге құқылы. Сонымен қатар қалдықтар сақтайтын
полигондар туралы мәліметтер жинауға картаға түсіруге міндеті.
Қорашаған ортаны ластайтын зиянды заттардың шығу көздеріне бақылау
жасау. Қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану
жоспарын мемлееттік бағдарламаға енгізуді дайындай және үкіметке ұсыну.
Сонымен қатар қабылданған бағдарламамен қамтамасыз ету.
• Табиғат пайдалану механизмін экономикалық жаңартуда ұсынылған
бағдарламаларды қарау, табиғи ресурстарды реттеуде және қоршаған
ортаны ластаудан және басқа да зиянды әсерден қорғаудан
стандарттарды, экономикалық нормативтіңғ ережелерді бекіту;
• Жаңа техника және технология қолданғанда экологиялық нормалардың
қолдануын қадағалауын бақылау. Материалдардың, заттардың, сонымен
қатар қоршаған орта жағдайында және табиғи ресурстарға әсер ететін
жағдайларды болдырмауға мемлекеттік экспертиза жүргізу және барлық
республикалық өнеркәсіптік күштерді жұмылдыру тиіс;
• Аймақтық басқару органдарымен бірігіп өндірістік және тұрмыстық
қалдықтарды төгуге, көмуге, қоршаған ортаға зиянды заттарды тастауға,
су тұтынуға, геологиялық барлау жұмыстары үшін жер қойнауын
пайдалануға рұқсат қағаздарын беру;
• Қорықтарды басқаруға және аңшылық шаруашылығын жүргізуде, сонымен
қатар Қызыл кітапқа енген жануарлар түрлеріне мемлекеттік кадастр
жүргізуде мемлекет қадағалауы тиіс.
І тарау. Қоршаған ортаны басқарудың қалыптасуы
Қоршаған ортаны қорғаудың экология-экономикалық аспектісі кейінгі
кезеңде қалыптасты. Экология және экономика бір-бірімен тығыз байланысты.
Егер экономиканың мақсаты өмір-сүру деңгейін арттыру экономикалық жағынан
табиғи ресурстарды өз мүмкіндігі үшін пайдалану болса, ал экологияның
мақсаты қоршаған табиғи ортаны қорғау,сондықтан экономика экологиялық
мүддені ескеру арқылы өз іс әрекетін жүргізеді.
Біріншіден адамзатқа алдағы болашағын болжап, жобалаудың стратегиясын
жасап және өзіне қажетті табиғи-техникалық орта жасауы керек. Жалпы
қоршаған ортаны қорғау дегеніміз-іс әрекеті мен қоршаған орта арасындағы
байланыстың рациональды қарым-қатнасын қолдауға бағытталған табиғи
байлықтардың сақталуын және қалпына келуін қамтамасыз ететін, табиғи
байлықтарды ұтымды пайдалану, және қоғамның іс әрекеті нәтижесінде
табиғатқа және адам денсаулығына тигізетін тікелей және жанама зиянды
әсердің болуын ескеретін іс-шаралар жүйесі.
Қоршаған орта жағдайының динамикалық сараптамасы бойынша тез арада
қоршаған орта жағдайын жақсартуда шұғыл және радикалды іс-шаралар жасауды
талап етеді. Бұл іс-шаралар өте күрделі әрі қомақты қаражатты талап етеді.
Бұл іс-шаралар ұйымдастырылған, экономикалық, құқықтық, ақпараттық және
қаражат аспекттілерінен тұрады. Ұйымдастыру іс-шараларының қатарына табиғи
ортаны қорғау іс-әрекетін басқару, бұл салаға дер кезінде экологиялық
менеджментті енгізу қажет.
Экологиялық менеджмент (басқару)-жүйелерді
басқарушы, басқарылатын, бәсекеге қабілетті шешімдерді іске асыратын,
қабылдайтын және ғылыми шараларды ,әдістерді қамтитын жүйелер.
Табиғи ресурстар ( мемлекеттің маңызды активтерінің
бірі, оларды экономикалық жағынан тиімді пайдалану экологиялық
менеджменттің жауапкершілігіне кіреді) тек қана өндіріс орындарының дамуын
ғана қамтымай, сонымен қатар болашақ ұрпақтың қалыпты өмір сүруінің кепілі.
Экологиялық басқаруды енгізудің актуальдылығы экономиканы
индустртрализациялауда және сарқылатын қалпына келмейтін ресурстардың қорын
ұлғайтуда, глобальдық өлшем бойнша экологиялық проблемалар - бұл қоғамның
сұраныс структурасы тұрақты даму принциптерімен сәйкес болмаған жағдайда,
өндірістік-ресурыстардың ұтымсыз (ысырапты) түрде пайдалану орын алады.
Тұрақты даму концепциясын-БҰҰ-ң бас ассамблеясында, қоршаған орта және даму
бойынша
Халықаралық комиссия құрамының ұсынысы бойынша 1983
жылдан бастап ғалымдар және Г.Х. Брундтланд бастаған мамандар енгізді. 1987
жылы комиссия өмір сүріп жатқан адамдардың және келешек ұрпақтардың
қажеттілігін қанағаттандыратын ұзақ уақыт тұрақты дамудың тұрақты
концепциясын ұсынды. Бұл проблемаларға реакция ретінде шаруашылықты
экологизациялау және өндіріс деңгейін экологизациялау түсініктері пайда
болды. Өндірісті экологизациялау табиғи ресурстарды ұқыпты пайдалану және
ресурстарды үнемдеу, сонымен қатар экологиялық қауіпсіздікке кепілдік беру
негізінде жүзеге асты.
Өндіріс көлемінің өсуі табиғи ресурстарды пайдалану көлемінің
артуымен және биосфераға зиянды заттардың барлық ұлғаймалы масштабта
таралуына байланысты. Осыдан соң бізге экологияға мән бермей тек
экономиканы дамыту-бұл экологиялық апатқа апаратын жол екені белгілі.
Тұрақты даму мәселесін ғалымдардың, өндіріс басшыларының,
экономистердің, заңгерлердің бірігіп жұмыс жасауы негізінде комплекстік
түрде шешуге болады.
Қоршаған ортаны басқару негізгі үш жүйе бойынша қалыптасады: 1)
басқару жүйесі; 2) ірі ресурспен қамтамасыз ету; 3) түсіністік.
1. Елдің экономикасы үшін таби,и ресурстардың маңызы өте зор
болғандықтан табиғат байлығын пайдаланумен қатар табиғат қорғау іс –
шараларын басқару, елдің қауіпсіздігін сақтауды қамтамасыз етеді.
2. Сұраыс және ұсыныс құраламы белгілі бір тепе- теңдікье, табиғи
ресурстарға баға беріп және өндірістің тоқтап қалмауын ескеру қажет.
3. Экологиялық және экономикалық жоспарлы саясатты жүзеге асырғанда
күйзелістен шығып, тұрақты дамуға көшу экономиканың және өркениеттің
дамуын тұтастай қарап, қоғамның құндылықтар жүйесінің және дүниеге
көзқарастың өзгеруі нәтижесінде жүзеге асатындығын ескеру керек.
1.1. Қоршаған ортаны басқарудың құрылымы
Экологиялық басқару қоршаған орта жағдайының нашарлауы
салдарына қатысты ғана енгізілген жоқ, сонымен қатар қазіргі кезеңдегі
ғылыми –техникалық прогресс нәтижесінде пайда болған өнеркәсіп орындарының
(биотехнология және ядролық технология) заңды түрде дамуына байланысты және
басқару жүйесінде талаптардың ұлғаюыына байланысты қалыптасты. Сонымен
қатар кәсіпорыннның өңірлік орналасуы, жаңа технологияның дамуына қатысты
өндірістік қуаттың артуы салдарынан және де өндіріс әсерінің ушығуы, тек
өңірлік табиғатқа ғана емес, жалпы әлемдік кеңістікке тигізер әсерінен
әлемдік экономикада қауіпті қалдықтар өндіруші елдерге бөліну салдарынан
қоршаған ортаны басқару жүйесі енгізілді.
Табиғатты қорғау іс–шараларын жүргізуде басқару жүйесі
қоршаған ортаның өзгеруін және онның құрамына кіретін ресурстардың адам өз
қажеттілігіне жаратудағы тұтынысын және ұлттық экономиканы дамытуда алға
қойған мақсаттарды шешуде, тұрақты даму концепцияларын жүзеге асыруда
мүмкіндік бретін әдіс және іс –шаралар жүргізетін ұйым ретінде қарастыруға
болады.
Қоршаған ортаны басқаруда – қоғамның өмір сүру жағдайын сақтауда
бағдарламаны жасау және жүйелі түрде оны іске асыру, сонымен қатар
тұрғындарға және тұтынушыларға олардың сұрауы бойынша экологиялық ақпарат
беру жүйесін қалыптастыру.
1.2. Қоршаған ортаны басқарудың қағидалары
1. Экологиялық таным қағидасы. Бұл экологиялық басқару процесінде
мақсатқа жету барысында, озу мақсатында жасақталып дамуы қажет.
2. Іс -әрекетің экологиялық мотивация қағидасы. Оның іс-әрекеті
экологиялық проблемаларды шешуге бағытталған мотивациялық құралдарды
қолдану. Тәжірибе бойынша әкімшілік және қарулы күштер басқармасын
қолдану тиімсіз.
3. Мамандану қағидасы. Бұл қағиданың мақсаты басқарушының экология
саласындағы білімін пайдалану арқылы арнайы жобаларды дайындау.
4. Озу қағидасы. Көптеген экологиялық проблемалардың алдын алу оңайға
соқпайды. Экологиялық басқарудың барлық механизмі дағдарыстан,
төтенше жағдайдан бұрын іске асырылуы қажет.
5. Мақсатқа жету және стратегия қағидасы. Экологиыялық басқару егер
нақты стратегиясы болмаса және алға қойған мақсаты болжанылмаса, онда
ол тиімсіз болып табылады.
6. Алдын алу қағидасы. Экологиялық проблемалар байланыстарын көрсететін,
тіке және жанама әсер салдарын есептеу және шешім табу. Проблеманы
шешуде және басқару шешімін табуда оның іс -әркет салдарын есептеуде
экологиялы-экономикалық тұрғыдан қарау керек.
7. Жауапкершілік қағидасы. Экологиялық басқарудың әр–түрлі факторларға
байланысты туындайтын проблемаларына жауапкершілікпен қарау.
Қоршаған ортаны басқару қағидасы, механизмі №1 кестеде
көрсетілген:
Экологиялық менеджментті басқару факторы бойынша жіктеу
(классификациялау).
Қоршаған ортаны басқарудың функциясын жіктеу
Екінші кесте бойынша орталық функцияны әлеуметтік басқару
функциясы атқарады. Екінші топта-өндірістік–экономикалық функциялар, үшінші
топта өндірістік – технологиялық функциялар атқарады.
1.3. Қоршаған ортаны басқарудың даму факторлары
1. Экологиялық ойлау-экологияның маңыздылығын түсіну, экологиялық
проблемаларға қатынасы.
2. Экологиялық білім – табиғатты білу және табиғат пен адамның
арақатыфнасның прициптері, экологиялық проблемаларды шеше білу
және сараптама жасай алу.
3. Экологиялық басқаруда құқық пен қамтамасыз ету–экологиялық
проблемаларды шешуге рұқсат ететін және күштейтіне заң
актілерінің болуы
4. Инфрақұрылым. Экологиялық басқарудың инфрақұрылымының
пайда болуын және дамуына қолайлы ішкі жағдайлардың
қатынасы.
5. Экологиялық басқарудың қажеттілігіне сай ресурстардың болуы.
6. Экологиялық мониторинг –қоршаған ортаның жағдайын болжау және
үздіксізө бақылаумен қамтамасыз ететін жүйе.
7. Экологиялық басқаруды ақпаратпен қамтамасыз ету жүйесі –ақпарат
құрылымы, ақпарат алу ережесі және ақпараттарды пайдалану.
Экологиялық басқарудың екі құрамдас бөлігі бар: басқаруды жалпы
экологизациялау (жүйелік) және арнайы (таза экологиялық) басқару жүйесі
бар.
Басқаруды экологизациялау оның барлық аспектілерін қамтуы қажет:
• Басқару ғылымы туралы өзіндік білімі;
• Өзінің білімін іске асыру өнері, басты мақсатқа жету жолында
табиғи энергетикалық, қаржылық және еңбек ресурстарының шығынын
... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz