РАДИОАКТИВТІ ҚАЛДЫҚТАР ФИЗИКАЛЫҚ ЛАСТАНУДЫҢ ТҮРІ

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

АБАЙ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ӨСІМДІКТЕР ФИЗИОЛОГИЯСЫ БИОХИМИЯСЫ
ЭКОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ

ТАҚЫРЫБЫ:
ҚОРШАҒАН ОРТАНЫҢ ФИЗИКАЛЫҚ ЛАСТАНУЫНЫҢ АДАМ ДЕНСАУЛЫҒЫНА ӘСЕРІ

ТЕКСЕРГЕН: ҚОЙБАҒАРОВА Б.Х.
ОРЫНДАҒАН: БОШЕНОВА

БАҒАСЫ:__________

АЛМАТЫ-2007

ҚОРШАҒАН ОРТАНЫҢ ФИЗИКАЛЫҚ ЛАСТАНУЫНЫҢ АДАМ ДЕНСАУЛЫҒЫНА ӘСЕРІ

Қазіргі кезде бізді қоршаған ортаның ластаушы көздерін төмендегідей
топқа бөлеміз:
1. Физикалық ластану – радиактивті заттар, электрмагнитті толқындар,
жылу, шулар және тербелістер.
2. Химиялық ластану – көміртегі өнімдері, күкірт, көмірсулар, шайынды
сулар, пестицидтер, гербицидтер, фторлы қосылыстар, ауыр металдар,
аэрозолдар.
3. биологиялық ластану – ауру қоздырғыш бактериялар мен вирустар,
құрттар, қарапайымдылар, шектен тыс көбейіп зиян келтіретін жәндіктер.
4. Эстетикалық зиян – табиғаттың қайталанбас сұлу ландшафтарының
бүлінуі, орман-тоғайлардың жойылуы, т.б.
Қаладағы шудың көпшілігін автомәшинелер, олардың ішінде жүк таситын
дизель қозғағышты мәшинелер береді.
Мәшине көп жүретін үлкен көшелерде дыбыстың күші (интенсивтігі) 68 - 78
дБа, оиан кіші көшелерде 63 - 69 дБа, мөлтек аудандағы тұрғын үйлер
арасындағы көшелерде 51-60 дБа болады. Көшеде пайда болған дыбыс ауамен жан-
жаққа тарап, тұрғын үйлерге, қызмет орындарына жетіп жатады,
В. А. Токаревтың мәліметтері бойынша Алматыдағы жалпы қалалық үлкен
көшелерде дыбыс күші 67- 77 дБА, сондағы терезелері көшеге қараған үйлерде
57 - 65 дБа болған. Қарағанды қаласында терезелері үлкен көшелерге қараған
тұрғын үйлерде дыбыс күші көшедегіден тек 4 -5дБА. - ге кем болған.
Автомәшинелердің шуын азайту, қала тұрғындарын шудың зиянды әсерінен
сақтау үшін;
- шуы аз мәшинелер шығару, қозғағыштарын жетілдіру, жоғары
көрсеткішті сөндіргіштермен, мәшиненің газын толық өртеп, зиянсыз
ететін құралдармен жабдықтау мәселелерін шешу қажет;

• қала көшелерінде мәшине жүруді реттеу, жүк таситын мәшинені қала
көшелерін аралатпай сыртқы жолмен баратын жеріне тіке жүргізу, қала
көшелерінде мәшинелер бір бағытта жүру, олардың светофор алдында тұруын
азайту т.б. ұйымдастыру шараларын алу қажет,

Каладағы щудың екінші көзі - теміржол көлігі.
Пойыздардың жылдамдығы өсуге байланысты - дыбыстың қысымыда көбейеді.
Электр қуатымен жүретін жүк таситын пойыздар 7,5 м. қашықтықта тұрып
өлшегеңде 93 БА-ге дейін, кісі таситын пойыздар 91, көмірмен жүретін
пойыздар 92 дБА шу тарататыиы белгілі болды. Пойыздың жүрісі сағатына 35 км
болса 2 дБа, 43 км болса - 85 дБа шу таратады.
Дыбыс ашық жерде тез тарайды. Дыбыстың кезінен 100 м. Тұйықтықта оның
күші 10 дБа, 100-ден 200 м. орталығында - 8 дБа, І00 -ден 300 м аралығында
тағы 2 - 3 дБа-ге кеміп отырады. Темір жолдан 300 м. алыстағанда ғана дыбыс
күші жергілікті жердегі мөлшермен теңеледі. Сондықтан осы күні қолданылып
жүрген қаладағы теміржолдан санитарлық қашықтықты ауылдағы - 50 м,
жеткіліксіз, адамдарды шудың зиянды әсерінен қорғай алмайды.
Қаладагы ескі трамвай вагондары 95 дБа-ге дейін, жаңалары -75, дБа -ге
дейін шу таратады. Рига (Латвия) қаласында вагон жасайтын зауыт вагонның
шанағын ауаның қысымымен аспалы етіп, соқтығуды азайтатын серіппелі тетік
қойып шуын азайтты.
Осындай жылдам жүретін, шуы аз вагондарды Чехия да шығарады. Шуды
азайту мақсатымсн Волгоград қаласының орталығында үзындығы 3 км. трамвай
жолын жерастына түсірген.
Электр қуатымен жүретін трамвай мен троллейбус қоршаған ортаны аз
ластайтын болғандықтан көптеген елдер қалада олардың санын көбейтіп,
автомәшинелерді аз жүретін етуге көңіл бөлуде.
Қала тұрғындары үшін әуе көлігінің де зиянды әсері бар. Ұшақтар аспанға
көтерілгеиде немесе қайта қонарда, қаланың үстінен төмен ұшып, жұрттың
берекесін кетіреді.
Ұшақтардан тарайтын шудың күші ұшақтың түрі мен санына, ұшатын
уақытына, ұшып-қону жолдарының бағытына байланысты. Тәулік бойы тынымсыз
жүмыс істейтін аэропорттардан тарайтын шудың күші 92-ден 108 дБА-гс жетеді.
Сол маңайдағы тұрған үйлерде 80 дБА болады. Аэропортқа жақын үй түрғындары
жүйке ауыруларына әкеп шалдығып, ашушаң болғандарын, ұйқылары тез
бүзылатынын, өне бойы үрейлі болып жүретіндерін айтады. Ұшақтар аспаиға
көтерілерде, қозғағыштарын тексергеңде ыдыс - аяқ сыбдыры, үйлер теңселуі
болатыны белгілі. Аэропорттың шуын азайту үшін:
- жаңа, шуы аз ұшақтар ойлап шығару, олардың қозғағыштарын турбо
желдеткішпен алмастыру, дыбыс өткізбейтін жапқыштар қолдану қажет;
- ұшу әдістерін жетілдіру, ұшарда тік көтеріліп, қонарда қозғағыштың
айналымын азайтып, дөңгелектерін кешірек түсіру т.б. әдістерді қолдануға
көшу дүрыс.
- аэропорт құрлысын жобалағанда тұрған үйлермен екі арада санитарлық -
қорғау алқабы болуын, ұшып - қону жолдары багытын қалаиың үстінен өтпейтін
ету, аэропорт айналасында дыбысқа кедергі болатын қалқандар, құрылыстар
салып ағаш отырғызу қажет.
Кәсіпорындардағы шу негізінен жабдықтардың, станоктердің, мәшинелердің
жұмыс істегенде соқтығуынан, қажалуынан, теңеліп ұрынуынан пайда болады.
Оларды уақытында майлап, ірге тасқа дұрыстап бекітсе шудың күші азайған
болар еді.
Құрылыс алаңдарында электр және ауаның қысымы күшімен жұмыс жасайтын
қүралдар, жүк көтеретін крандар т.б. механизмдер де шуды көп таратады.
Мысалы: компрессор (буды, газды, ауаны қосатын мәшинелер) жұмыс істегенде
120 дБа-ге дейін, бульдозер - 110, өздігінен жүретін скрепер
- 117.
Радиоациялық ластану - өткен ғасырдың 40-шы жылдары уранның ыдырау
реакциясы ашылғаннан бастап пайда болған. Атом энергиясын американдықтар
соғыс мақсатында, ал 1945 жылдан бұрын Кеңес дәуірінде оны бейбіт мақсатқа
пайдалана бастады. Атом энергиясын пайдалану кезінде сақтандыру шаралары
қоса жүргізілді. Өйткені, атом қондырғылары жұмыс істеу кезінде, адам
өміріне қауіпті радиоктивті шлак түзіледі. Ал оны залалсыздандыру оңай
шаруа емес. Радиоактивтік қалдықтарды теңізге, мұхитқа, өзенге тастауға
рұқсат етілмейді. Әрине, бұл жағдай кейбір капиталистік елдерде
сақталмайды. Мәселен, Ирландия жағалауы қазір ядролық үйіндіге айналған.
Жыл сайын мұхит түбіне радиоактивтік қалдықтар тасталып жатыр. Көптеген
дамыған елдерде атом өнеркәсібі кәсіпорындарында белгіленген санитарлық
нормаға дейін радиоактивті заттардың концентрациясын азайтатын тазарту
қондырғылары салынған. Қалдықтар баллондарға салынып цементтеледі де,
арнаулы жерлерге тасталады. Атом энергетикасының мәселелері миллиондаған
адамдарды ойландыруда. Атом электростанциядағы аппараттарға немқұрайлы
қарауға болмайды, олардың ойламаған жерден апатқа ұшырауы – объективтік
шындық.
Еліміздің Семей ядролық сынақ аймағы жайында тоқталып кетейік. Мұнда 40
жылдан астам уақыт ішінде 500-ден астам жер асты және жер бетінде түрлі
жарылыстар болып, жарылған заттардың қуаты Чернобыль апаты кезіндегі
жарылғыш заттардың қуатынан бірнеше мың есе асып кеткен. Осы жарылыстың 27-
сі атмосферада, 113-і жер бетінде, ал қалғаны жер астында жүргізілген.
Олардың радиоактивті қалдықтары жарты миллион адамға зиянын тигізгені
белгілі болып отыр. Семей полигонынан басқа Қазақстан жерінде 27 әр түрлі
термоядролық сынақтар өткізілетін әскери полигондар болғанын жасыруға
болмайды. Олар негізінен Батыс Қазақстандағы Азғыр, Тайсойған, Нарын
полигондары.
Атмосфераның радиоактивті ластануы нәтижесінде радиациялық әсер ету
байқалатын болғандықтан өте қауіпті болып саналады. Радиациялық әсер –
радиоактивті заттардан бөлінетін радиоактивті сәулелердің әсері. Бұл
сәулелер кейбір химиялық элементтердің атом ядроларының ыдырауы кезінде
сыртқы ортаға бөлінеді. Бөлінген радиоактивті сәулелер адам организмінің
тірі тканьдері арқылы өтіп, биологиялық процесстерді бұзып, организмге
түрліше физикалық, химиялық және физиологиялық, ең соңында патологиялық
өзгерістер туғызады.
Радиациялық әсерлердің шығу көздері баршаға мәлім, қарапайым космостық
сәулелерден бастап, экологиялық катастрофалар болып табылатын ядролық
қаруларды сынау, атом ядролық станциялардағы авариялар, т.с.с. Көптеген
елдерде ядролық өндірістің, атом-электр станцияларының дамуына байланысты
атмосферада жасанда радиоактивтілік көздері пайда болды.
Радиоактивті элементтерді өндіру мен атом қондырғыларын, двигательдерін
іске қосу жұмыстары кезінде атмосфераға өте қауіпті радиоактивті заттар
бөлінуі мүмкін. Радиоактивті заттар атмосферада тозаң, не аэрозоль түрінде
болады, олардың азғантай дозасының өзі адамның нерв системасы, жыныс
бездері, асқорыту, тыныс алу органдары, қалқанша без бен гипофиз қызметіне
зиянды әсер етеді.
Атмосфера радиоактивті заттармен әсіресе, атом және сутекті бомбалардың
жарылуы кезінде ластанады. Атом жарылысы кезінде түзілген изотоптардың
жартылай ыдырау кезеңдері түрліше. Әсіресе, стронций-90 (жартылай ыдырау
кезеңі 25 жыл) мен цезий-137 (жартылай ыдырау кезеңі 33 жыл) өте қауіпті.
Радиоактивті изотоптар өсімдіктердің қалдықтары, жануарлардың қалдық
өнімдері арқылы да таралады. Олардың тасымалдануында қоректік тізбектер де
біршама роль атқарады. Судағы изотоптар өсімдіктерге сіңіріліп, олармен
балықтар қоректеніп, балықтарды жыртқыш балықтар не құстар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.