Технологиялық құбыр жолы
КІРІСПЕ
Дипломдық жұмыстың көкейкестілігі. Қазіргі кезде КазТрансОйл АҚ
– қызметінің бас бағыты ішкі мұнайды еліміздің мұнай өңдейтін зауыттарына
немесе экспорттық бағытта жақын алыс шет елдеріне тасымалдау болып
табылатын Қазақстанның негізгі ірі мұнай тасымалдаушы компаниясы. Компания
құбыр жолдары нарығында басты орын алады және алынатын барлық мұнайдың 70
пайызын тасымалдауды қамтамасыз етеді. КазТрансОйл мұнайды тасымалдаумен
қатар республиканың құбыр жол жүйесі бойымен мұнайды жеткізуді орталықтан
диспечерлік бақылау және басқару қызметтерін атқарады. Энергоресурстарды
тексерілген қолрлары Каспий аймағында Қазақстан үшін дүниежүзілік мұнай
нарығында өте қолайлы болумен қатар, мұнайгаз саласының дамуы үшін және
оның одан әрі өсуі үшін сенімді негізі болды. Мұндай процесстер
мекемелердің өздерінде және саланың өндірістік бірлестіктерінде де
байқалады, ал олардың ішіндегі ірілері КазТрансОйл АҚ қосқанда отандық
индустрияның флагманы болып табылады.
Магистралдық мұнай құбырлары мен су құбырларының дамыған желісінен
басқа компания 39 насостық тасымалдау станцияларының жұмысын қадағалайды.
КазТрансОйл юрисдикциясы астындағы мұнай көлігінің инфрақұрылымына
мұнай қоймасы, мұнайды құятын және ағызатын эстакадалар кіреді. Мұнапй
қоймаларының резервуарлық жалпы көлемі 1200 мың куб. метр, ал мұнайды
темір жол цистерналарына құю терминалдарының жалпы құаты 5 миллион тонна
жылына, бұл сан жылдан жылға өсуде. Біренше жыл бұрын компания негізінен
республиканың батыс аймақтарында орналасқан мұнай құятын темір жол
эстакадаларын қолданған болса, онда 2000 жылы Қарағанды облысындағы Атасу
мұнай құятын терминалы іске қосылды, ал 2002 жылы қарашада Оңтүстік
Қазақстан облысындағы Шағыр станциясындағы мұнай құятын темір жол
эстакадасы іске қосылды. Бұл эстакада құмкөль мұнайын цистерналарға ең
төменгі темір жол бағасыменжыл бойы құюды қамтамасыз етеді.
Алғашқыда мұнай өңдеуші зауыттар (МӨЗ) ірі кен орындарының жанында
салынды. Бірақ ХХ ғасырдың ортасында жағдай өзгерді, және МӨЗ-ды алынған
мұнай өнімдерінің едәуір бөлігін тұтынатын дамыған индустриалдық
орталықтарға жақын сала бастады. Қазақстанда Шымкент және Павлодар мұнай
өңдейтін зауыттар салынды, олардың іске қосылуы мұнай тасымалдау ағындарына
өзгеріс енгізуді талап етті. Құбыр жолдары Омск, Павлодар, Шымкент және
Шаржауды байланыстырды, мұнымен Батыс Сібірде алынатын шикізатпен
оңтүстіктегі Қазақстан мен Түркмениядағы мұнай өңдейтін зауттарды
қамтамасыз етуге мүмкіндік тудырды. Осылай осы күні де жұмыс жасап тұрған
тармақталған мұнай көліктік инфрақұрылым біртіндеп құрылды.
1997 жылы сәуір айында жүз пайызды мемлекеттік акция пакетінен Мұнай
тасымалдайтын ұлттық компания КазТрансОйл жабық акционерлік қоғам ретінде
ашылып, бірнеше өзгерістерден кейін қазір КазМунайГаз улттық
компаниясының құрамына кіреді.
Дипломдық жұмыс мақсаты. Жұмыстың мақсаты Атырау мұнай-құбыр
басқармасының мұнайды тасымалдаудағы экономикалық тиімділігін бағалау. Бұл
мұнай көліктік схеманың іске асырылуы Қазақстан және Қытаймен бірге
Ресейдің де құбыр жүйелерін жалғауға мүмкіндік береді, яғни үш жақтық
іскерлік келісімнің өзара пайдалы келешегін болжайды. Компания жұмыс істеп
тұрған мұнай көліктік бағыттарды да дамытуды жоспарлап отыр. Қазіргі кезде
ең тиімді жобалардың бірі ретінде батыс сібір және қазақстан мұнайын
оңтүстік аймақтарға Омск-Павлодар-Шымкент-Шаржоу магистралдық мұнай
құбырымен тасымалдауды жаңартуды қарастыруда. КазТрансОйл өздерінің
сыртқа шығаратын транзиттік мүмкіндіктері туралы ұсынысты Ресейдің,
Өзбекстанның және Түркменстанның қызығушылық танытқан компанияларына
жіберді, олар өз кезегінде бұл салада бірігіп қызмет атқаруға дайын
екендіктерін айтып, және аз уақыт ішінде аталған ұсыныстар шынайы өзара
пайдалы жоба болу үшін бұл мәселені зерттеуге кірісті.
Келесі тапсырамаларды шешкенде ғана мына мақсаттарға жетуге болады:
- арнайы мұнай құбырлары жүйесін сенімділігі мен тиімділігін арттыру.
Қазіргі қолда бар мұнай құбырларын тасымалдаудың бірыңғай жүйесіне кезең-
кезеңмен интеграциялау;
- арнайы мұнай құбырларының жұмыс істеп тұрған жүйелерін жаңғырту, арналы
мұнай құбырлары жүйесінің өндірістік және технологиялық құрылымын
жетілдіру;
- мұнай тасымалдау компаниясының тиімділігін арттыру;
- өндірістің қауіпсіздігін арттыру және экологиялық тазалығын қамтамасыз
ету.
Ішкі құбыр жолдары нарығындағы алыңғы қатардағы орнына қарамастан
КазТрансОйл АҚ жеткен жетістіктерге тоқталмай, экспорттық бағытты қоса
алғанда тұтыну бағыттарын кеңейтуге тырысуда. Осылай келешегі мықты
Қазақстан мұнайын Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің және Тынық мұхит
аймақтарының нарығына экспортқа шығаруға мүмкіндік беретін Қытайға баратын
мұнай құбырының құрылысы басталды. Бұл жобаны іске асырудың алғашқы
сатысында 2003 жылы наурыз айында Кенкияк-Атырау тармағындағы құрылыс
монтаждық жұмыстарын бастау болды.
Сонымен қатар, Құмкөл-Арал-Кенкияк аймағындағы ұзындығы 752 км және
өткізу қабілеті жылына 7,2 миллион тонна трансконтиненталдық құбыр жолының
келесі кезегін тұрғызу қарастырылып отыр.
Келешекте ұзындығы 1000 км және өткізу қабілеті жылына 20 миллион
тоннаға дейін Атасу-Алашанькоу құбыр жолының құрылысы да қарастырылуда. Бұл
аймақ кейін Қазақстан-Қытай мұнай трансконтиненталдық жолының жүйесіне
интеграцияланады.
Отандық экономикадағы көш басшылық позициялардан тыс компания беделді
халықаралық танымға ие болды. 2003 жылы бірден екі халықаралық ұйым
КазТрансОйл компаниясын қызметі жоғарғы әлемдік стандарттарға сай келетін
Қазақстанның мұнай көліктік саладағы алға тартар өнеркәсіп деп белгіледі.
Trade leaders club компанияға Технологиялық сапа сыйлығын, ал сапа
бойынша Arch of Europe ХХІХ Халықаралық конференциясында акционерлік
қоғам халықаралық жоғарғы Бриллиант сыйлығына ие болды.
1 Бөлім
1.1. Атырау мұнай басқармасының (АМБ) қысқаша тарихы
Қазақстанның магистралдық құбыр жолы – өте ұзын және тармақталған,
жоғарғы деңгейде механизмделген және автоматтандырылған гидравликалық жүйе.
Ол қуатты насостық станциялармен, жолдармен және электрохимиялық қорғаныс,
автоматика және телемеханика, технологиялық байланыс құрылымдарымен, өртке
қарсы құрылғылармен, жеке жағдайларда жылыту пештерімен жабдықталған.
Қазақстаннның батысындағы ұзындығы 154 км алғашқы мұнай құбыры Ракуша-
Доссор-Каспий революция кезеңіне дейін салынып, іске қосылған. 1934 жылы
ұзындығы 830 км Каспий-Орск мұнай құбыры, 1966 жылы ұзындығы 141,5 км Өзен-
Жетібай-Ақтау мұнай құбыры іске қосылды. Әлемдегі ең алғашқы ұзындығы 1500
км ерекше ыстық трансконтинеталдық Өзен-Атырау-Самара мұнай құбыры 1968-
1970 жж. Салынып, ал 1969 жылы тамызда ұзындығы 683 км Өзен-Атырау мұнай
құбырының алғашқы кезегі іске қосылды.
Магистралдық Павлодар-Шымкент мұнай құбыры 1642 км –ге ұзатылған.
Құрыш меридиан қысқа жолмен қара алтынның сібір кен орындарын Қазақстан мен
Орта Азияның мұнай өңдейші зауыттарымен жалғады. Жаңа артерия бағалы өнімді
тасымалдау жолын 2000 км-ге дейін қысқартты. Республиканың негізгі мұнай
құбырлары өндірістік бірлестік балансында. Оңтүстіктік магистралдық өнім
құбырлары ПО Южнефтепровод көне Гурьев және Маңғышлақ магистралдық мұнай
құбырларының басқармалары және де Өзен-Құлсары-Атырау-Самара мұнай
құбырының басқармасы негізінде құрылған.
1971 жылы Маңғыстау мұнайын Орал-Волгалық ағынға аударуға байланысты,
және мұнай араластырудың бірлік технологиялық кешенінде жұмыс атқаратын
мұнай құбырларының жұмысын су бөлімшелерінің басқармаларымен бақылау
қажеттілігімен, және ең ірі Өзен-Құлсары-Атырау-Самара мұнай құбырының
сенімді жұмысын қамтамасыз ету үшін ПО Южнефтепровод Шевченко қаласына
аударылды.
Қазіргі кезде қазақ мұнайын тұтынушыларға тасымалдау және ресей
мұнайын республиканың мұнай өңдеуші зауыттарына (МӨЗ) жеткізу 2 өндірістік
бірлестіктермен мұнай құбырларының 3 технологиялық жүйелері бойынша іске
асырылады:
1. АҚ Мангистаумунайгаз, Эмбанефть, НГДУ Каражанбастермнефть,
Тенгизнефтьгаз өндіретін мұнайды Атырау қаласындағы МӨЗ-ға, және
Ресейдегі МӨЗ-ға жеткізуді қамтамасыз ететін Батыс Қазақстан мұнай
құбырлар жүйесі.
2. АҚ Актюбинскнефть өндіретін мұнайды Орск МӨЗ-на тасымалдауға
арналған мұнай құбырларының жүйесі.
3. Батыс Сібір мұнайын Павлодар және Шымкент МӨЗ-на және Құмкөл мұнайын
Ферғана және Чарджоу МӨЗ-на тасымалдауды қамтамасыз ететін Шығыс
Қазақстан және Орта Азия мұнай құбырларының жүйесі.
1.2. Мекемені құрудың ұйымдастырушылық құқықтық негізі
Атырау мұнай басқармасы (АМБ) ССРО мұнай өнеркәсібінің Министрлігінің
№272 24 мамыр 1971 ж. бұйрығымен мұнай мен суды қабылдау, тасымалдау және
жеткізу үшін құрылған. АМБ НТКН КахзТрансОйл батыс филиалы құрамына
кіреді және өз әрекетін құрылымдық бірлік құқығымен іске асырады, өзіне
қатысты жоғарғы бөлімше болып саналатын НТКН КахзТрансОйл-ға бағынады.
АМБ ішкі өндірістік шаруашылық есебі негізінде әрекет етеді,
ақталмаған балансқа ие, өндірістік және қаржылық істер мәселелерінде
мемлекеттік мекеме құқығына ие болады.
АМБ өз әрекетін экономикалық және әлеуметтік даму жоспары, мұнай мен
суды тасымалдау келісімдері, капиталдық құрылыс пен капиталдық жөндеу
келісімдері негізінде іске асырады.
АМБ өз әрекетін қожалықтағы басқарма бірлігі қағидасы, бір басқарма
қағидасы негізінде іске асырады.
АМБ әрекетіне көрші мұнай құбырлары мен мұнай өндіруші басқармалардан
мұнайды қабылдау, оны магистралдық мұнай құбырлары бойынша тасымалдау,
мұнайды көрші аудандық мұнай құбырлық басқармалар мен мұнай өңдеуші
мекемелерге тапсыру, және де мұнайды тұтынушыларға темір жол көлігімен
жеткізу, қабылданған мұнайдың мөлшерлік және сапалық сақтығы, Волга суының
Киган-Маңғышылақ технологиялық су жолымен тасымалдауды технологиялық
қамсыздандыру, НТКН КахзТрансОйл батыс филиалы бөлімшелерін арнайы
техникамен және көлікпен қамсыздандыру, құрылымдық бірліктерді материалдық-
техникалық қорлармен қамсыздандыру, капиталдық құрылысты, магистралдық
құбыр жолдарындағы жұмыскерлерді тамақпен қамсыздандыру жатады.
АМБ құрылымы НТКН КахзТрансОйлпрезидентімен бекітіледі.
Атырау мұнай құбыры басқармасының негізгі мақсаты болып аз шығынмен
мұнайды қабылдау, тасымалдау және жеткізу жоспарын орындау, Волга суын
тасымалдауды қамтамасыз ету, тұтынушыларға құралдарды және
материалдардыдұрыс тарату және сақтау, жұмысты қамтамасыз ету бойынша
келісімдер мен жоспарлардың орындалуын қамтамасыз ету табылады.
АМБ Батыс филиалының тапсырмасы бойынша темір жол және автокөлік
цистерналарына мұнайды құю бойынша қызмет көрсетуге келісімге отырады және
келісім міндеттерінің орындалуына жауапкершілікте болады.
АМБ Батыс филиалының тапсырмасы бойынша бекітілген шектер негізінде су
құбырларынан суды жіберуге келісімге отырады және оның орындалуына
жауапкершілікте болады.
1.3. Өндірістің негізгі және көмекші процессінің сипаттамасы
Магистралдық ыстық мұнай құбыры құрамына келесілер кіреді:
1. Сызықтық бөлік: Ду 1000мм=697км, (Өзен-Атырау) Ду 700мм=745км, (Атырау-
Самара)
2. Өзен қаласындағы және Атырау қаласындағы негізгі насостық станциялар.
3. Аралық насостық станциялар: Сай-Утесте (145км), Бейнеуде(322км),
Құлсарыда (528км), Индерде (850км), Б.Шағанда (1133км), Б.
Черниговкада (1270км).
4. Өзендегі,Сай-Утестегі, Бейнеудегі, Құлсарыдағы, Атыраудағы, Индердегі,
Б. Шағандағы, Б. Черниговкадағы насостық станциялармен біріктірілген
жылыту станциялары.
5. 80, 242, 432, 615, 677, 770, 941, 999, 1076, 1225, 1380км-ге насостық
станциясыз жұмыс істейтін жылыту станциялары.
АМБ-ғы өндірістің негізгі процессін орындайтындар:
– МАС Атырау;
– МАС 663км;
– МАС Индер;
– МАС Макат;
– МАС Марышы;
– СНП Карманово;
– Басқару аппараты;
– АҚБ – апаттық қалыпқа келтіру бөлімше;
– ЖҚБ – жөндеу-құрылыстық басқармасы;
– СТЖУ – суасты техникалық жұмыстар басқармасы;
– МҚА – мұнай құбырын қолдану аумағы.
АМБ-ғы өндірістің көмекші процессін орындайтындар:
– БӨҚ және АТ – бақылау өлшеуіш құралдар мен автоматика жзәне
телемеханика;
– ЭХҚ – электрохимиялық қорғаныс;
– ӨҚБ – өндірістік қамсыздандыру базасы;
– ОХЗ – орталық химиялықт зертхана;
– ҚТО – қабылдау-тапсыру орны.
Мұнай айдаушы станциялар (МАС) мұнай құбырымен мұнайды қабылдау, жинау
және тасымалдауға арналған құрылымдар мен құрылғылар кешені болып табылады.
МАС құрамына:
– Насостық-күштік агрегаттары, майлау жүйелері, мұнайдыберу және
суыту жүйелері бар насостық цех;
– Резервуарлық парк;
– Технологиялық құбыр жолы;
– Сумен жабдықтау, жылумен жабдықтау, желдету, канализация, өрт
сөндіру жүйелері;
– Автоматика, телемеханика, байланыс, радиофикация, электр
жабдықтау құрылғылары;
– өндірістік тұрмыстық ғимараттар, құрылымдар;
– жалпы тағайындалу құрылымдары кіреді.
Атырау мұнайайдаушы станциясы мұнайды дайындау, жылыту, есеп
жүргізу, тасымалдау жұмыстарымен айналысады.
663 км МАС мұнайды Атырау МАС-на тасымалдайды.
Индер және Карманово МАС-ры мұнайды тасымалдап жылытады.
Макат және Марышы МАС-ры мұнайды жинау және оны Атырау МАС-на
тасымалдау жұмысымен айналысады.
Жөндеу құрылыс басқармасы (ЖҚБ) – АМБ өндірістік өбъектілерін
капиталдық жөндеу, құрылыс жүргізу, құрылыс монтаждық жұмыстарды
ұйымдастыру, ЖҚ жұмыстарын қажетті материалмен қамтамасыз етумен
айналысады.
Апаттық қалыпқа келтіру бөлімшесі (АҚБ) – апаттарды жою, олардан кейін
құбыр жолдарын қалыпқа келтіру, тексеру, тазалағыш және диагностикалық
механизмдерді іске қосумен айналысады.
Суасты техникалық жұмыстар аумағы (СТЖА) – су астындағы құбыр
жолдарының аумағында апаттық, тексеру, бақылауды іске асыру.
Орталық химиялық зертхана (ОХЗ) – мұнайды химиялық талдау, Атырау
МАС ағынды суларын бақылау, өнеркәсіптік аймақтың әуе ортасын бақылау, МАС-
ң жылыту қызметі үшін химиялық реактивтерді дайындау жұмыстарын орындайды.
БӨҚ және АТ – өлшеу бақылау құралдарына өндірістік және жөндеу
қызметін көрсету, келіп түскен ақпаратты жинау, автоматтық және
телемеханикалық жүйелерді реттеу жұмыстарын орындайды.
ЭХҚ – мұнай құбырларын коррозияға қарсы шаралар кешенін орындайды.
ҚТО – мұнайды қабылдау және түсіруге темір жол және автокөліктерге
қызмет көрсету орны.
1.4. Мекеменің нарық жағдайында даму келешегі
Қазақстанда өндірілетін мұнайдың көлемі жылына 18 миллион тоннаны
құрайды. Оның 9 миллион тоннасы біздің аймақ мұнай құбырларымен өтеді.
Бірақ мекеменің мүмкіндіктері барлық 30 құрайды.
Себеп неде? Екі себеп бар:
– біріншіден, шикізат жетіспеушілік, яғни біздің облыстың мұнай
өдіретін зауыттары құбыр жолын толық қуатпен жұмыс істеу үшін
қажетті мұнайды өндіре алмайды;
– екіншіден, құбыр жол толық жұмыс істеген күннің өзінде, қазіргі
кездегі негізгі тұтынушы Самара мұнай өңдейтін зауыты жеткізуге
шектеу қойып отырғанда 12 млн. т. мұнайды қалай іске асыру, яғни
қайда тасымалдау сұрағы туады.
Жалпы Атырау-Самара құбыр жолымен 9 млн. тонна және 3,7 млн. тонна
шамасындай жыл сайын темір жолымен жіберіліп отырады.
Бірақ келешек бар және аз емес.
Біріншіден, бұл Астрахань, Комсомольский, Кропоткин, арқылы
Новороссийскке құбыр жолын салу.
Екіншіден, Қытайға құбыр жолды салу.
Үшіншіден, Иранға құбыр жолын жүргізу жобасын іске асыру мүмкіндігі.
Бұл бағыттарды орындау мекемеге және Қазақстанға қара және жерорта
теңіз нарығына, қытай нарығына шығуға мүмкіндік береді, Иранның мұнайды
тұтынуы немесе ол арқылы мұнайды тасымалдау зор келешекті болжайды.
Мұнай түрлері.
Мұнайдың құрылуы кезінде оның сапасына жер қабатының геологиялық
құрамы, әртүрлі қоспалар, тереңдік, ылғалдылық сияқты өте көп факторлар
ықпал етті. Сондықтан әр жерде өндірілетін мұнай да тығыздығы және химиялық
құрамы бойынша әртүрлі.
Біздің аймақта өндірілетін мұнайды тенгиз, өзен, ембі (макат), мартышы
мұнайы деп бөледі. Өзен мен тенгиз мұнайларының қоспасы батыс-қазақстандық
мұнай деп аталатын мұнайды береді.
КазТрансОйл ЖАҚ-да бірінші жарты жылдық нәтижелер шығарылды.
Қазақстандық мұнайды магистралдық құбыр жолдарымен экспортқа тасымалдауды
тіркеу бойынша міндет атқарушы оператор бола отырып компания Атырау-Самара
құбыр жолымен 7140,9 мың тонна мұнайды тасымалдады. Одан басқа, 616 мың
қазақстандық мұнай Ақтау порты арқылы Махачкала-Тихорецк-Новороссийск мұнай
құбырымен жөнелту үшін жеткізілді. Мұнай жоғарғы нәтижелер 2001 жылы
қазақстандық мұнайды экспортқа шығару кезіндегі біріңғай бағытты енгізу
жүйесі арқылы алынды. Бірінші жарты жылда ай сайын 1200 мың тона мұнай
Самара қабылдау-тапсыру орны арқылы тасымалданды. 2001 жылы мамыр айында
экспорттық құбыр жолы қолданысқа алынған мезеттен бастап мұнайдың
максималды көлемі – 1271,9 мың тонна тасымалданды.
Құбыр арқылы мұнай тасымалдаудың технологиялық ерекшеліктері
Атырау облысындағы ЖАҚ КазТрансОйл Атырау және Құлсары мұнай
басқармаларына бөлінеді.
1. Атырау мұнай құбыры басқармасы (АМБ).
АМБ бөлімшелері Атырау облысының Махамбет, Исатай, Индер аудандарында,
Атырау қаласында, сондай-ақ Орал облысында да орналасқан.
АМБ қарамағына 22 өндіріс аймағы кіреді:
– Атырау мұнай айдау станциясы (МАС) – Атырау қаласының өндіріс
орны
– 663км МАС-ның өндіріс орны
– Карманово МАС-ның өндіріс орны
– Мартыши МАС-ның өндіріс орны. Исатай ауданы
– Индер МАС-ның өндіріс орны. Индер ауданы
– Макат МАС-ның өндіріс орны.Мақат ауданы
– Доссор МАС-ның өндіріс орны
– Бек-беке МАС-ның өндіріс орны
– Комсомольский МАС-ның өндіріс орны
– Искине-эстакада МАС-ның өндіріс орны
АМБ-ның бөлімшелері мұнайды қабылдау, сақтау, сондай-ақ 736,85км
созылған магистралдық мұнай құбырларымен мұнайды жөнелту сияқты жұмыстарды
жүзеге асырады. Мұнайды Маңғышылақ аймағынан Өзен-Атырау құбыры арқылы
ААҚ КазақОйл Ембі, (теңгіз, Забурунье) жеткізсе, Атырау-Астрахань
құбырымен кері қарай Құлсары МБ (Теңгіз) мен басқалары жеткізеді.
Атырау МБ-ның мұнай құбырлары мынадай бағыттарда жүргізілген.
1. Өзен-Атырау-Самара – Ду 1000мм (2-3 жіптер)
– аумағы 615км-919км-304км;
– 615 км 100 метрдей Құлсарыға қарай;
– 919 км 100 метрдей Оралға қарай;
2. 677 км – АМӨЗ – Ду 400мм L-26км.
3. 677 км – АМӨЗ – Ду 500мм L-27,3км (2 жіп 1979 ж енгізілген).
4. 677 км – АМӨЗ – Ду 500мм L-26,2км (3 жіп 1990ж енгізілген).
5. 677 км – АМӨЗ – Ду 500мм L-25,1км (4 жіп 1997 ж енгізілген).
6. Мартыши-Атырау Ду 500мм L-85,6км.
– 0-17 км Ду 500мм L-17км 1996ж.;
– 17-22 км Ду 500мм L-4,3км 1997ж. енгізілген;
– 22-46 км Ду 500мм L-24,8км 1999ж.енгізілген;
– 46-85,5 км Ду 500мм L-39,5км 1986ж. енгізілген;
7. Доссор – Мақат Ду 200мм L-34,3км 1991ж. енгізілген;
8. Комсомольск – Мақат Ду 200мм L-47,6км.
– 0-3,2 км Ду 200мм L-3,2км 1998ж. енгізілген;
– 3,2-18 км Ду 200мм L-14,8км 1996ж. енгізілген;
– 18-27 км Ду 200мм L-9,6км 1982ж. енгізілгн;
– 27-37км Ду 200мм L-10км 1986ж. енгізілген;
– 37-43 км Ду 200мм L-6км 1982ж. енгізілген;
– 43-47 км Ду 200мм L-4км 1993ж. енгізілген;
9. Искине-эстакада Ду 250мм L-18,75м 1981ж. енгізілген;
10. 2-ші жіптен қалған 697-757км: Ду 700мм L-60км 1978-1980 жж енгізілген.
АМБ-ның құрамына төменде келтірілген мұнай айдау станциялары кіреді
(МАС):
1. Мұнай өнімдерін қыздыратын біріктірілген жылыту орны, резервуарлық
паркі, құймалы тж эстакадасы бар Атырау МАС-ы
2. Мұнай өнімдерін қыздыратын біріктірілген жылыту орны бар Индер
МАС-ы
3. Мұнай өнімдерін қыздыратын біріктірілген жылыту орны бар 663км
МАС-ы
4. Резервуарлық паркі мен құймалы тж эстакадасы бар Мақат МАС-ы
5. Резервуарлық паркі бар Искине МАС-ы
6. Резервуарлық паркі бар құймалы эстакада Искине МАС-ы
7. Резервуарлық паркі бар Доссор МАС-ы
8. Бек-беке аралық станциясы бар Комсомольск МАС-ы
9. Резервуарлық паркі бар Мартыши МАС-ы
10. Карманово МАС-ы
11. ВНС-5.
Атырау МАС-ы Атырау МБ-ның бөлімшесі болып есептеледі және де
Забрунье, Мартыши, Теңгіз, Өзен кен орындарынан келетін мұнайды
тасымалдауды жүзеге асырады. Атырау МАС 2 өндіріс орнында орналасқан.
Бірінші өндіріс орны дәлірек айтқанда Атырау МАС, РСУ, БПО, ЦТТиСТ
Атырау қаласының солтүстік батысында 4 км қашықтықта орналасқан. Бұл
өндіріс орнын облыс орталығы Атырау қаласымен автокөлік даңғылы
байланыстырып тұр.
Екінші дәрежелі қауіпті кәсіпорын бола тұра, зиянды қалдықтары бар (1-
ші дәрежелі кәсіпорындар сияқты) болғандықтан СНиП – 1-01.001-94-ке
сәйкес нормативтік санитарлық қорғау зонасы өндіріс орнының сыртқы
шекарасынан 1000 м арақашықтықта белгіленген. Санитарлық қорғау зонасының
шекарасына түзету енгізудің нәтижесінде осы жылы (2003ж) Атырау МАС үшін
1440 м болды.
Амб-ны нелер құрайды? Олар:
❖ Технологиялық резервуарлары бар резервуарлық парк
❖ №1 және №4 магистралдық сорап (насос)
❖ Қыздыру пештері немесе қазандығы
❖ Теміржол эстакадасы
❖ Мұнай өнімін қабылдау және жіберу
❖ Мұнайды сақтау
❖ Мұнай тұнбалары
❖ Сусыздандыру немесе бу жіберу
❖ Қоймалар
❖ Қыздыру пештерінің жағар майларын сақтауға арналған орындар
❖ От жағатын орын
Атырау МАС келесі технологиялық амалдарды жүзеге асырады:
❖ Мұнайды қабылдап алу
❖ Мұнайды сақтау
❖ Мұнайды қыздыру
❖ Мұнайды тасымалдау
❖ Теміржол эстакадасында мұнайды құю
❖ Мұнай құбырларын жүргізілген және технологиялық құрал-жабдықтар
орналасқан аймақтарға техникалық қызмет көрсету.
Атырау МАС-ның резервуарлық паркі Маңғышлақ пен Теңгіз мұнайларын
және Құлсары МБ-нан келетін мұнайларды қабылдап алуға арналған. 2000 жылдың
1 қаңтарында берілген мәліметтер бойынша бұл парктің жалпы пайдалануға
болатын сыйымдылық көлемі 173 351,591 м3 құрады.
Бұл жерде барлығы 13 резервуар бар, оның ішінде: РВС 20000:№7, №8, №9,
№10, №11, №12, №13 – жетеу; РВС 10000:№1, №2, №3, №4, №5, №6 – алтау.
Резервуарлар сатылас болып жасалған, болаттан жасалған және алюминий
бояғымен боялған (1.3.1. сурет). Бұлардың әрқайсысы КДС-1000, НДКМ –250, ПП
–500 типті секілді ауа жеткізетін клапандармен және КПГ –250 сақтандырғыш
клапанымен жабдықталған.
Соңғы 3 жылда резервуарларды тазалау мен оларды күрделі жөндеу
жұмыстары жүргізілді:
1998ж – РВС №10 тазартылды;
1999ж – РВС №5, РВС №8 тазартылды;
2000 жылдың 1-ші кварталында №4 резервуардың тазартылуы басталды.
Тазарту жұмыстарының соңынан демонтаж жасалып есептен шығарылады (шығын
ретінде).
Резервуарларға жасалған күрделі жөндеу жұмыстары:
1997 ж – РВС №11 жаңа құрылыс жасалды;
1999ж – РВС №8 жаңа құрылыс жасалды.
АМБ-ның резервуар парктеріндегі қауіп, апаттың алдын алу және
сенімділікті арттыру мақсатымен мынадай мәселелер жоспарланып отыр:
1) РВС 20000 №10, РВС №13-ке күрделі жөндеу жұмыстарын жүргізу;
2) РВС 20000 №12 – демонтаж, жаңа құрылыс жүргізу;
3) РВС 10000 №2,3,5,6 – күрделі жөндеу жұмыстарын жүргізу;
4) РВС 10000 №4 – демонтаж, жаңа құрылыс жүргізу;
Түбінде қалып қойған қалдықтарды тазалау жұмыстары жүргізілгеннен
кейін 1999 жылдың тамыз айынан бастап тәжірибелік-өндірістік қолданыстан
өтіп жатқан жылжымалы Үстірт термокренингтенары арай өңдеуден өткізу үшін
Атырау МАС-ның қоймаларына шығарылады.
Резервуарлардың айналасындағы алаң қанағаттанарлықтай жағдайда десе
болады. Резервуарлар мұнайдың аяқ-асты өртену қауіпті жағдайы туындағанда
қолданылатын сөндіру және айналдыра көбік шашатын жүйелерімен жабдықталған.
Атырау МАС-ның желілік бөлімі Атырау-Самара мұнай құбырлары
жүргізілген жолдың 697 км –ден 757 км-ге дейінгі аралықта қызмет етеді.
Жолдың бойында №34, №35, №36 желілік қозғалтқыштары орналасқан – Ду
1000 Ру 64 типі 3Кл ПЭ. Олар 698 км, 726 км, 757 км және 698 км орныққан.
№34 – Ду 1000 Ру 64 – 3Кл ПЭ желілік қозғалтқышына аудит жүргізілген
кезде, қатып қалған тұтқыр қатпарларынан саңылау анықталған.
Құлсары жақтан келетін мұнайды қабылдау камерасы №536, №537
қозғалтқыштарымен жабдықталған. Ол жолдың 697-ші шақырымында орналасқан.
Самара торапындағы мұнай қабылдау камерасы №1,2,4,5 Ду 1000 Ру 64 3Кл ПЭ
қозғалтқыштарымен жабдықталған. Жабдықтар қанағаттанарлықтай жағдайда.
726 шақырым:
№35 Ду 1000 Ру 64 3Кл ПЭ желілік қозғалтқышы қанағаттанарлықтай
орташа жағдайда.
Қоймалар: әрқайсысы 20,0 мың. м3 болатын 3 секциялы қойма. Тексеру
жүргізілген кезде қоймалардың ортаңғы секциясында аздаған былғаныш
табылған.
Магистралдық сорап Маңғышлақ пен Теңгіз мұнайларын АМӨЗ айдауды
қамтамасыз етеді.
Сораптық ғимаратта келесі түрдегі сораптар орналасқан:
НМ 2500230 – 2 дана – 1985 ж элқозғ. СТД 2000 – 2 дана.
НМ 3600230 – 2 дана – 1983-1981жж. СТД–2500–2 дана
Құма ағындарды сору үшін 12НА –9х4 – 1 дана 1988ж бар.
№4 магистралдық сорап негізінен Мартыши мұнайын АМӨЗ-на (Атырау мұнай
өңдеу зауыты) айдау үшін арналған.
НМ 1250-260-1991 ж – 3 дана, элқозғ. АЗМ – 800 сораптары белгіленген.
Ал құма ағындарды айдау үшін АХЛ–Е-20314– 1982 ж – 1 дана, элқозғ. ВАО-42-
2 сорапы белгіленген.
Жер бетіне көтерілген мұнайдың сорабы.
4НК-5х1 – 3 дана –1991 ж, элқозғ. ВАО-51-2 – 3 дана.
Г9ПО2В мұнай өнімдерін қыздыратын жылу қазандықтары – 6 дана – осьті
айналатын цилиндр үлгісіндегі құбыр тектес өндіріс қазандықтары.
Сипаттамасы:
Өнімділігі – 600м3сағат
Қуаты – 8 млн. ккалсағат
Кіріс температурасы 35-400С-ден төмен емес
Шығыс температурасы 700С –ден жоғары емес
Жұмыс қысымы 64 атм-ға дейін
Форсункілер саны – 12 дана
Жағармай түрі – мұнай, газ
Жағармай шығыны:
– Сұйық жағармай 1200кмсағ.
– Газ типтес жағармай 1200-1400мн3сағ.
Мұнай өнімдерін қыздыратын жылу қазандықтарының техникалық жағдайы
оларға жөндеу жұмыстарын жүргізудің арқасында сақталынып отыр. Атырау
МАС мен Индер МАС-ның құбырлары мен жылу қазандықтарына KEEHOL
фирмасының акустикалық әдістерімен жөндеу жұмыстары жүргізіледі. Жылу
қазандықтарын қолдануда жер асты құбырларының гидроизоляциясы қауіп
төндіреді. Өйткені жылу қазандықтарынан шығарда өте жоғарғы температурасы
бар болғандықтан мұнай құбырының апаттық жағдай туындағандағы аялдамаларда
түсірген кезде жұқа қабаттың гидроизоляциялық қасиетін жоюға, тез көнеруге
және құрғау мен адгезияның бұзылуына әкеліп соқтырады.
Жағу құрылғылары да шешілмес мәселе болып тұр. Өндірістің шығаратын
жағу құрылғылары қуаты жағынан 2-5 есе қуаттырақ, яғни қажетті шамадан тыс
және сұйық жағармайдың булануына арналған, сол себепті сұйық жағармайдың
қысымын әрдайым көбейтіп еселеп отыру қажет. Газды жағармай ретінде
қолдануға көшсе бұл мәселе өз шешімін табар еді. Ондай жағдайда :
– Жылу қазандықтарына жұмсалатын қызмет көп мөлшерде жеңілдейді;
– Сенімділік артады;
– Автоматтандыру енгізіледі;
– өңдеу аралық кезең ұзарады;
– атмосфераның күкірт диоксидімен ластануы ең төменгі дәрежеге
түседі;
– қыздыру қазандықтары орналасқан аймақтарының қарамаймен ластану
мәселесі шешіледі.
Тексеру жұмыстары жүріп жатқан кезде жылу, қыздыру қазандықтарын №1,
№2, №5 газ типтес жағармайға ауыстыру жұмысы аяқталып қалған. №3, 6
қазандықтарында сұйық жағармай (Мартыши мұнайы) қолдануда. №4 қазандық
резервте тұрады.
Тазарту ғимараттары резервуарлардан шыққан судағы мұнай өнімдерін
тазартып алу үшін арналған тазарту ғимараттарының құрамына:
– ашық мұнай аулағыш – 1-ші этап;
– қосымша мұнай аулағыш – 2-ші этап;
– канализациялық сорап – 3-ші этап;
– булану жиектері – 4-ші этап, – кіреді.
Ашық мұнай аулағыш ағынды сулардан мұнайды тазартып алу жұмыстарын
атқарады. Мұнайдан тазартылған су су құбыры арқылы кетеді. Мұнай аулағыштың
жобалық мәліметтері:
– тазартылғанға дейін 8793,5 мгл;
– тазартылғаннан кейін 23,5 мгл.
Қосымша мұнай аулау кезінде ары қарай, толығырақ ағынды судан мұнайды
бөліп алу әрекеті жүзеге асырылады. Мұнай ауланған мұнай өнімдерінің
жинақталған ыдысында (РВС – 400м3 – 2 дана) шайқалады.
Тазартудың нақты, дәл тиімділігі мынадай:
– мұнай аулағышпен 95%
– қосымша тұнба болып тұрып қалған мұнайды аулағышпен 30%
Тұнба мұнай аулағыштың жобалық мәліметтері:
– тазартылғанға дейін 23,5 мгл;
– тазартылғаннан кейін 15 мгл.
№1 канализациялық сорап канализациялық тұнбаларды айдау үшін 2 дана СД
16045 – 1985 ж сораппен және КО-22-4 элқозғ. жабдықталған.
№2 канализациялық сорап канализациялық тұнбаларды айдау үшін 3 дана
2,5 НФ-1969ж сораппен КО-22-2 элқозғалтқышымен жабдықталған.
№3 ашық канализациялық сорап резервуарлардан грунт суларын айдау
үшін пайдаланылады.
Теміржол эстакадасы теңгіз мұнайын 60 цистернадан бір мезгілде
бағытына құюды жүзеге асырады.
❖ 14НДС НМ МА36-616 элқозғ. бар 3 дана сорап (1988, 1989, 1979
жылғы) тіреуіш құру;
❖ 14НДС НМ МА36-616 элқозғ. бар 19+80 жылғы 2 дана сорап
цистернаға мұнай құю;
❖ 6НК-9К1-1968 жылғы, 12022-2К элқозғ. бар сораппен коллекторды
айдау;
❖ 12НА-9х4 1988 жылғы, ВА-624 элқозғ. бар сораппен ағып кеткен
мұнайды айдау;
❖ 1,5ВС-1,3М – 1968 жылғы, ВАО-51-6 элқозғ. бар сораппен төгілген
суды айдау.
1999ж. құюшы қондырғылар булану крандары бар гафрометаллорукавтарға
ауыстырылды. Апта сайын теміржол эстакадасында аймақты былғаныштан тазарту
профилактикасы өткізіледі. Тексеру кезінде белгілі болған 3 жарамсыз
қондырғыны ауыстыру қажет.
Қоймалар – топырақтан жасалған, жобалық болып келеді. Оларды мұнай
құбырларында қауіпті жағдай туындаған кезде мұнайды оған төгу үшін
пайдаланады. Атырау МАС-нан 1,5 шақырым қашықтықта орналасқан.
Жоба бойынша қоймалар әрқайсысы20 мың куб метр болатын 5 бөлімнен
тұрады. 1-ші бөлім өте қатты ластанған, өйткені, соңғы 30 жыл бойы бұл
бөлім қалдықтарды сақтау қоймасы болып пайдаланылған. 2-ші бөлім аздаған
мөлшерде ластанған. 3-ші бөлім – былғаныш Үстірт құрылғысында қайта өңдеу
үшін жіберілген. 4-ші бөлімде металлолом, яғни темір қалдықтары сақталған.
5-ші бөлі істен шығарылған.
Қоймалардан алыс емес аймақта мұнай қалдықтарын сақтайтын орын
салынады. Тексеру жүргізіліп жатқан кезде оның жобасы жоспарланып жатты.
Мақат МАС-ы Ембі кен орындарынан: Мақат, Доссор, Корсак, Комсомольск-
ден мұнай айдайтын Атырау мұнай басқармасының бөлімшесі болып табылады.
Мақат МАС-ның құрамына Доссор МАС-ы, Бек-беке МАС-ы, Комсомольск
МАС-ы, Искине МАС-ы және Искине-эстакада МАС-ы кіреді. Мақат МАС-ы
30х0,3 км өндіріс аймағында орналасқан.
Сызықтық бөлігі:
– 47,5 шақырымға созылған диаметрі 219 мм, Комсомольск-Мақат
мұнай құбыры, жолда Бек-беке және Комсомольск МАС-ы бар.
– 34,4шақырымға созылған диаметрі 219 мм, Доссор-Мақат мұнай
құбыры.
Сызықтық қозғалтқыштар:
– Комсомольск-Мақат мұнай құбыры №1, №2, №3 Ду 200 Ру 16
сәйкесінше жолдың 0 км, 13 км, 37 км-де орналасқан.
– Жолдың 2-ші км-де Ду 200 Ру 16 орналасқан Доссор-Мақат мұнай
құбыры.
Бұлардың күйі қанағаттанырарлық.
Резервуарлық парк келесі резервуарлардан тұрады:
РВС №1 V=1000 м3
РВС №3 V=3000 м3
РВС №4 V=2000 м3
РВС №6 V=3000 м3
Тексеру кезінде РВС №5 темір-терсекке бөлінуге, демонтаждалуға беріліп
шығын есебі енгізілген №1 мен №3 резервуарлары тазартылуға жіберіледі.
мақат МАС-ның резервуар паркінің жанында НГДУ Мақатмұнай резервуарлары
орналсқан. Мақат МАС-ның құю сорабынан мұнай теміржол эстакадасына
жіберіледі. Құю сорабы теміржол цистерналарына мұнайды құю үшін
қолданылады. Онда Дуплекс 1957 жылғы және Д200 – 1975 жылғы МО 250м-6
және МО-36-Н8 элқозғалтқыштары бар сораптар құрылған. 2000 ж. жаңа сорап
ғимараты салынды.
Доссор МАС-ы Мақат МАС-ның бөлімшесі болып табылады. Ол Доссор
аймағының батысында 200м қашықтықта 0,10х0,60 км көлемді өндіріс орнында
орналасқан. Өндіріс орнында 1 сорап құрылғысы мен 2 резервуар бар.
Сызықтық бөлігі: 47,5 шақырымға созылған диаметрі 219 мм, Доссор-
Мақат мұнай құбыры Доссор кен орнынан мұнайды айдайды.
Сызықтық қозғалтқыштар Ду 200 жолдың 2 шақырымында орналасқан.
Сорап құрылғыларының станциясы 1973 ж шығарылған ЦНС 60-330 үлгідегі 2
дана сораппен жабдықталған. Сорап құрылғылары резервуарларда мұнайдың
жиналуына байланысты жұмыс істейді.
НГДУ Доссормұнай резервуарлық паркі мұнай өнімдерін қабылдауға
арналған.
Өндіріс орнында РВК №4 V=2000м3 және РВК №7 V=2000м3
орналасқан.Жабдықтар күйі қанағаттанырарлық.
Бек-беке МАС-ы – 0,05х0,05 шақырым өндіріс орны бар Мақат МАС-ның
бөлімшесі болып табылады. Мұнайды Комсомольск-Мақат мұнай құбырларымен
айдайды. Мұнай Бек-беке кен орындарынан келеді.
Сызықтық қозғалтқыш №2 Комсомольск-Мақат жолының 13-ші шақырымында
орналасқан.
Мұнай сорап құрылғысы мұнайды 11 Гр – 1 дана – 1971 жылы шыққан,
элқозғ. АО-82 сорабымен Комсомольск-Мақат мұнай құбырына жеткізу үшін
арналған. Сорап құрылғылары Бек-беке өндірісінде Мақатмұнай НГДУ
резервуарларында мұнайдың жиналуына қарай жиі-жиі қолданылады.
Комсомольск МАС-ы НГДУ Мақатмұнай Комсомольск кен орнынан
мұнайды 9МГр-1 дана, 1979 жылы шыққан, элқозғ. ВАО-72-6 және ЦНС 38312 –
1 дана, 1973 жылы шыққан сорап түрлерімен Комсомольск-Мақат мұнай
құбырына жеткізуге арналған.
Сорап құрылғылары Комсомольск кен орнында НГДУ Мақатмұнай
резервуарларында мұнайдың жиналуына қарай жұмыс істейді.
Искине МАС-ы жабық.
Резервуарлық парк 4 резервуарлардан құрылған:
РВС №31 V=5000 м3
РВС №32 V=5000 м3
РВС №33 V=5000 м3
РВС №34 V=5000 м3
Тексеру мезетінде резервуарлар тұнбалардан тазартылған және келешекте
демонтаждау істерін қажет етеді.
Сораптық құрылғылар: ЦНС 60-132-1 дана, 1981 ж., 6 МС-7х5 – 1 дана,
1971 ж. сораптары.
Искине-эстакада МАС-ы жабық.
Резервуарлық парк:
РВС №1 V=1000 м3
РВС №2 V=2000 м3
РВС №3 V=2000 м3
Тексеру мезетінде тұнбаларды айдау және тазалау жұмыстарына дайындық
жасау жүргізіліп жатты. Құю сораптары: 200Д – 2 дана сорап, элқозғ.ВАО-2
жөндеуден өткізілген.
Индер МАС-ы мұнайды қыздыру және Өзен-Атырау-Самара мұнай
құбырынан мұнайды айдау жұмысын атқаратын АМБ бөлімшесі болып табылады.
Ұзындығы 109 шақырым жолдың 810 шақырымы мен 919 шақырымы
аралығындағы мұнай құбырына қызмет көрсетеді. Индер МАС-ы 0,25х0,3 км
көлемдегі өндіріс орнында Атырау қаласының солтүстігінде орналасқан.
Қаламен автокөлік жолы байланыстырып тұр. Ең жақын мекен Индер ауылы
өндіріс орнының шығыс беткейінде 11 км жерде орналасқан. Санитарлық-қорғау
зонасы – 300 м. Өндіріс орнының жер бедері – тегіс, дала аймағына тән,
жартылай шөлейт, адам аз қоныстанған. Аудан 5-ші климаттық белдеуге жатады.
Сызықтық бөлігі: Диаметрі 1020мм, 810км-ден 919 км-ге дейінгі аралық,
ұзындығы 109 км мұнай құбыры.
838 км.
• №39 Ду1000 Ру 64 ЗКЛПЭ сызықтық қозғалтқышы. Тексеру мезетінде
қозғалтқыштың нығыздалған жері арқылы мұнайдың ағыны және түйін
маңайында қоқыс байқалған.
• Жер қоймалар – әрқайсысы 20,0 мың м3 2 секция. Тексеру
мезетінде бір секцияда Кулагино ауылы жағындағы керегесінің
құлағаны анықталды.
864 км.
Бұл жерде тікелей Индер МАС-ның өндіріс орны орналасқан.
• №40, 41, 42, 43 Ду1000 Ру 64 ЗКЛПЭ сызықтық қозғалтқыштары
қанағаттанырарлық күйде.
• Жер қоймасы – 40 мың м3 көлемді 1 секция.
886 км.
• №44 Ду1000 Ру 64 ЗКЛПЭ сызықтық қозғалтқышы қалыпты күйде.
• Жер қоймалар – әрқайсысы 20,0 мың м3 2 секция. Қоймаға лақтыру жолы
кесілген. Тексеру мезетінде ескі 100х120 м битумдалған ластану
табылды.
919 км.
• №45 Ду1000 Ру 64 ЗКЛПЭ сызықтық қозғалтқышы.
• Қабылдау камерасы №53, 54, 56, 59 Ду700 Ру 75 қозғалтқыштарымен
жабдықталған.
• Түсіру камерасы №50, 51, 52, 58 Ду500, Ду700 қозғалтқыштарымен
жабдықталған.
• №48 Ду700 Ру 64 (Италия) сызықтық қозғалтқышы.
Қыздыру пештері (қазандықтары): Г9ПО2В түрі – алтау – өндірістік
түтікше тәрізді, көлденең ось айналасымен айналма қозғалысты цилиндрлік
түрде.Жағармай – табиғи газ. Техникалық жағдайы – орташа. 1999 жылы №3
қазандаққа түбегейлі жөндеу жұмыстары жүргізілді.
Тексеру кезінде:
№1 қазандық есептен шығарылды;
№2-3 қазандақ резервте;
№4-5 қазандақтар жұмыс атқаруда;
№6 қазандығы жөндеуде.
Қыздыру қазандақтарын бояу, бетондар мен жол жиектерін жөндеуден
өткізу жұмыстары жоспарланып отыр.
Магистралдық сорап құрылғысы мұнайды қабылдау және тасымалдау үшін
пайдаланылады. НМ 2500230 1986, 1985, 1986 жылғы төрт сорап және СТД –
2000 элқозғалтқышы орнатылған. Сораптың өнімділігі 2500 м3 сағат
қозғалтқыштың қуаты 230кВт. 2 сорап қолданыста, ал екеуі резервте тұр.
Сорап құрылғысының ғимаратының жағдайы жақсы, құрал-жабдықтары жұмыс
істеуге жарамды. Ағып кеткен мұнайды айдау үшін 4 МС-10х2 1969 жылғы екі
сорап және 12НА -9х4 1971 жылғы және ВАо82-2, КО52-2, КО22-2 эл.
Қозғалтқыштары қолданылады.
Жер қоймалар – әрқайсысы 20,0 мың м3 болатын 2 секциядан тұрады.
Тексеру мезетінде бір секция жұмысы тоқтатылған, екіншісінің де шеті
құлағандықтан істен шығудың алдында екен. Қоймалардың жанына Батысгаз
-дың газовиктері Атырау мұнай құбыры басқармасының берген ескі құбырларын
ауыстырған кезде АМБ мен қоршаған ортаны қорғау Орал басқармасының
келісімінсіз мұнайдың қалдығын төккен. Тексеру жүргізілер кезде
газовиктердің қолында Индер МАС-ның аймағындағы қоймалардың жанындағы
ластануды тазалаулары жөніндегі қоршаған ортаны қорғау Орал Басқармасының
ұйғарым хаты бар еді.
Қоймалардың артында 200х180 м мұнай құбырының 1970 жылғы апатқа
ұшырауынан кейін өртелген жер сақталынған.
Ұсыныс: Биіктігі 7-8 см жер қабатын қазып алып көміп тастау керек.
Индер МАС-ның Атырау қаласынан 919 км қашықтықта орналасқандықтан бұл
жерді тазалап, қалдықтарды алысқа жеткізу адам саны мен техниканың
жетіспеушілік қиындығын туғызады.
Карманово МАС-ы АМБ-ның бір бөлімшесі, Атырау МАС-нан келетін
мұнайды қыздыру және ары қарай Өзен-Атырау-Самара мұнай құбырымен жөнелту
қызметін атқарады. Ұзындығы 63 км, жолдың 757км-нен 810 км-ге созылған.
Карманово МАС-ы Атырау қаласының солтүстік жағында 100км қашықтықта
0,10х0,08 км өндіріс орнында орналасқан. Қаламен өндіріс орнын автокөлік
жолы жалғап тұр. Нормативтік санитарлық қорғаныс зонасы өндіріс орнының
сыртқы шекарасынан 300м белгіленген.
Өндіріс орнында Г9 ПО 2В мұнай қыздыру қазандықтары техникалық
белгілері жағынан Атырау МАС-ң қазандықтарына ұқсайтын айнымалы цилиндр
типтес өндірістік құбыр сияқты қазандықтар. Бұл қазандықтар жоғарғы
парафинді мұнайды қыздыру сатымен қысқа уақытта қолданылады. Тексеру
мерзімі кезінде қазандықтар іске қосылмай тұрды. Себебі жазғы мерзімге
көшкендіктен, мұнайды яғни жоғарғы парафинді мұнайды қосымша қыздыру
қажеттілігі туындамайды. Қыздыру қазандықтары жағармайға газды қолдану үшін
тағайындалып әзірленуде. Газды отын ретінде пайдалану қызмет көрсету
мүмкіншілігін, сенімділікті арттырады ауаны күкірт диоксидімен ластануын
азайтады, қазандықтар орналасқан аймақтың ластануын тоқтатады.
Қыздыру қазандықтарының саны үшеу. Өзен-Атырау-Самара мұнай құбыры
трассасының 757-ші шақырымынан 840-шы шақырымға дейін қызмет көрсетеді.
757 км.
№36 Ду1000 Ру 64 -ЗКЛПЭ сызықтық қозғалтқыштары қанағаттанырарлық
күйде.
Қоймалары әрқайсысы 20 мың м3 болатын 2 секциядан құралады. Бірінші
секция түбінің барлық ауданы бойынша өрт қалдықтарының іздері сақталған.
784 км.
Бұл жерде Карманово МАС-ның өндіріс зонасы орналасқан. (1.3.3.
сурет).
№37 Ду1000 Ру 64 -ЗКЛПЭ сызықтық қозғалтқыштары. Мұнай қоймалары
жерден қазылған, әрқайсысы 20 мың м3 болатын 2 секциядан құралады. Тексеру
кезінде бірінші секция істен шығарылды. 15х10м өлшемді былғаныш дағы бар.
810 км.
№38 Ду1000 Ру 64 -ЗКЛПЭ сызықтық қозғалтқыштары. Тексеру кезінде нығыз
тығыздықтар негізінде ағындар байқалды. Сызықтық қозғалтқыштар айналасында
қоқыс көп ( бетон, құбыр бөлігі, т.б.).
Тастау түйіні ашылған, бір жағындағы қоршау жұлынған, тақтайша алынып
тасталған.
Мартыши МАС-сы ұзындығы 85,6 км-ге созылған диаметрі 530 мм (
Мартыши-Атырау мұнай құбыры арқылы НГДУ Жайық мұнай кен орнынан мұнайды
жөнелтетін АМБ бөлімшесі.
Мартыши МАС Атырау қаласының батысында 60 км қашықтықта 0,10х0,35 км
көлемді өндіріс орнында орналасқан. Ең жақын елді мекен Аққыстау ауылы
өндіріс орнынан 14 км қашықтықта орналасқан. Санитарлы-қорғаныс зонасы
Мартыши МАС-ның 4-ші дәрежелі қауіпті өндіріс орны болу себебінен өндіріс
аймағының сыртқы шекарасынан 300 м мөлшерде белгіленген.
Мартыши-Атырау мұнай құбыры диаметрі ( 530 мм, ұзындығы L=85,6 км.
№1 Ду 500 Ру 64 сызықтық қозғалтқыштар трассаның 17 км-де, №2 Ду 500
Ру 64 сызықтық қозғалтқыштар трассаның 33 км-де. Резервуарлық паркі НГДУ
Жайық мұнай кен орнынан келетін мұнайды қабылдап сақтайды. РВС-5000 №2,
№3 резервуарлары болаттан жасалған, тік. Тексеру кезінде резервуардың грунт
суларынан жерді құрғату жолында аздаған ластану анықталған.
Магистральды сорап құрылғылары ЦНС 300120 1981, 1972, 1970 жж. үш
сораппен жабдықталған және мұнай құбырларымен мұнайды айдау үшін арналған.
ВАО-2А-5054, ВАО-А50-М4, ВАО-24-50-54 элқозғалтқыштыры. Тексеру
кезінде сорап құрылғысы маңында аздаған былғаныш байқалған.
663 км МАС-сы ұзындығы 615 км-ден 691,2 км-ге дейінгі ( 1020 мм,
601 км-ден 677,2 км-ге дейінгі ( 1020 мм, мұнайды қыздырудыды және Өзен-
Атырау-Самара мұнай құбырымен тасымалдауды, сондай-ақ мұнайды АМӨЗ-ге үш:
тенгіз, маңғышлақ, мартыши тармақтарымен тасымалдауды іске асырады. 663
км МАС-сы Атырау қаласынан 15 км қашықтықта 0,25х0,30 км өлшемді өндіріс
алаңында орналасқан.
Өндіріс орнының жер бедері далалық аймақтарға тегіс, жартылай шөлейт,
адам аз қоныстанған рекрационды зоналары жоқ аймақ. Бұл жер бесінші
климаттың белдеуінде жатыр.
3-ші кластық қауіпті мекеме ретінде 663 км МАС-сы үшін нормативтік
санитарлық-қорғаныс зонасы, СНИП-71-ге сәйкес өндіріс алаңының сыртқы
шекарасынан 300 м өлшемде белгіленген.
Сызықтық бөлім: 615 км ден 677 км-ге дейінгі аралықта диаметрі (1020
мм Өзен-Атырау-Самара мұнай құбыры.
615 км:
Сызықтық қозғалтқыштары №46 Ду100 Ру 64, мұнай қоймалары әрқайсысы 20
мың м3 болатын 2 секциядан құралады. Тексеру кезінде қоймаларда ескі
былғаныштар байқалған.
645 км:
Сызықтық қозғалтқыштары №47 Ду1000 Ру 64, мұнай қоймалары әрқайсысы 20
мың м3 болатын 2 секциядан құралады. Тексеру кезінде қоймалардың күйі
қанағаттанарлық.
677 км:
Сызықтық қозғалтқыштары №48 Ду1000 Ру 64, мұнай қоймалары әрқайсысы 20
мың м3 болатын 2 секциядан құралады.
– (530 мм 677-АМӨЗ мұнай құбыры (манғышлақ);
– (530 мм 677-АМӨЗ мұнай құбыры (тенгіз);
– (530 мм 677-АМӨЗ мұнай құбыры (мартышы);
Тексеру кезінде 677-АМӨЗ жолында ( бір тармақ) 14 км-де – апат орнында
жаңа былғаныш қалған, һ=15-20 см.
Қыздыру қазандықтары Құлсары МБ жақтан Өзен-Атырау-Самара мұнай
құбырымен келетін мұнайды қыздыру үшін арналған. Г9ПО2В ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Дипломдық жұмыстың көкейкестілігі. Қазіргі кезде КазТрансОйл АҚ
– қызметінің бас бағыты ішкі мұнайды еліміздің мұнай өңдейтін зауыттарына
немесе экспорттық бағытта жақын алыс шет елдеріне тасымалдау болып
табылатын Қазақстанның негізгі ірі мұнай тасымалдаушы компаниясы. Компания
құбыр жолдары нарығында басты орын алады және алынатын барлық мұнайдың 70
пайызын тасымалдауды қамтамасыз етеді. КазТрансОйл мұнайды тасымалдаумен
қатар республиканың құбыр жол жүйесі бойымен мұнайды жеткізуді орталықтан
диспечерлік бақылау және басқару қызметтерін атқарады. Энергоресурстарды
тексерілген қолрлары Каспий аймағында Қазақстан үшін дүниежүзілік мұнай
нарығында өте қолайлы болумен қатар, мұнайгаз саласының дамуы үшін және
оның одан әрі өсуі үшін сенімді негізі болды. Мұндай процесстер
мекемелердің өздерінде және саланың өндірістік бірлестіктерінде де
байқалады, ал олардың ішіндегі ірілері КазТрансОйл АҚ қосқанда отандық
индустрияның флагманы болып табылады.
Магистралдық мұнай құбырлары мен су құбырларының дамыған желісінен
басқа компания 39 насостық тасымалдау станцияларының жұмысын қадағалайды.
КазТрансОйл юрисдикциясы астындағы мұнай көлігінің инфрақұрылымына
мұнай қоймасы, мұнайды құятын және ағызатын эстакадалар кіреді. Мұнапй
қоймаларының резервуарлық жалпы көлемі 1200 мың куб. метр, ал мұнайды
темір жол цистерналарына құю терминалдарының жалпы құаты 5 миллион тонна
жылына, бұл сан жылдан жылға өсуде. Біренше жыл бұрын компания негізінен
республиканың батыс аймақтарында орналасқан мұнай құятын темір жол
эстакадаларын қолданған болса, онда 2000 жылы Қарағанды облысындағы Атасу
мұнай құятын терминалы іске қосылды, ал 2002 жылы қарашада Оңтүстік
Қазақстан облысындағы Шағыр станциясындағы мұнай құятын темір жол
эстакадасы іске қосылды. Бұл эстакада құмкөль мұнайын цистерналарға ең
төменгі темір жол бағасыменжыл бойы құюды қамтамасыз етеді.
Алғашқыда мұнай өңдеуші зауыттар (МӨЗ) ірі кен орындарының жанында
салынды. Бірақ ХХ ғасырдың ортасында жағдай өзгерді, және МӨЗ-ды алынған
мұнай өнімдерінің едәуір бөлігін тұтынатын дамыған индустриалдық
орталықтарға жақын сала бастады. Қазақстанда Шымкент және Павлодар мұнай
өңдейтін зауыттар салынды, олардың іске қосылуы мұнай тасымалдау ағындарына
өзгеріс енгізуді талап етті. Құбыр жолдары Омск, Павлодар, Шымкент және
Шаржауды байланыстырды, мұнымен Батыс Сібірде алынатын шикізатпен
оңтүстіктегі Қазақстан мен Түркмениядағы мұнай өңдейтін зауттарды
қамтамасыз етуге мүмкіндік тудырды. Осылай осы күні де жұмыс жасап тұрған
тармақталған мұнай көліктік инфрақұрылым біртіндеп құрылды.
1997 жылы сәуір айында жүз пайызды мемлекеттік акция пакетінен Мұнай
тасымалдайтын ұлттық компания КазТрансОйл жабық акционерлік қоғам ретінде
ашылып, бірнеше өзгерістерден кейін қазір КазМунайГаз улттық
компаниясының құрамына кіреді.
Дипломдық жұмыс мақсаты. Жұмыстың мақсаты Атырау мұнай-құбыр
басқармасының мұнайды тасымалдаудағы экономикалық тиімділігін бағалау. Бұл
мұнай көліктік схеманың іске асырылуы Қазақстан және Қытаймен бірге
Ресейдің де құбыр жүйелерін жалғауға мүмкіндік береді, яғни үш жақтық
іскерлік келісімнің өзара пайдалы келешегін болжайды. Компания жұмыс істеп
тұрған мұнай көліктік бағыттарды да дамытуды жоспарлап отыр. Қазіргі кезде
ең тиімді жобалардың бірі ретінде батыс сібір және қазақстан мұнайын
оңтүстік аймақтарға Омск-Павлодар-Шымкент-Шаржоу магистралдық мұнай
құбырымен тасымалдауды жаңартуды қарастыруда. КазТрансОйл өздерінің
сыртқа шығаратын транзиттік мүмкіндіктері туралы ұсынысты Ресейдің,
Өзбекстанның және Түркменстанның қызығушылық танытқан компанияларына
жіберді, олар өз кезегінде бұл салада бірігіп қызмет атқаруға дайын
екендіктерін айтып, және аз уақыт ішінде аталған ұсыныстар шынайы өзара
пайдалы жоба болу үшін бұл мәселені зерттеуге кірісті.
Келесі тапсырамаларды шешкенде ғана мына мақсаттарға жетуге болады:
- арнайы мұнай құбырлары жүйесін сенімділігі мен тиімділігін арттыру.
Қазіргі қолда бар мұнай құбырларын тасымалдаудың бірыңғай жүйесіне кезең-
кезеңмен интеграциялау;
- арнайы мұнай құбырларының жұмыс істеп тұрған жүйелерін жаңғырту, арналы
мұнай құбырлары жүйесінің өндірістік және технологиялық құрылымын
жетілдіру;
- мұнай тасымалдау компаниясының тиімділігін арттыру;
- өндірістің қауіпсіздігін арттыру және экологиялық тазалығын қамтамасыз
ету.
Ішкі құбыр жолдары нарығындағы алыңғы қатардағы орнына қарамастан
КазТрансОйл АҚ жеткен жетістіктерге тоқталмай, экспорттық бағытты қоса
алғанда тұтыну бағыттарын кеңейтуге тырысуда. Осылай келешегі мықты
Қазақстан мұнайын Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің және Тынық мұхит
аймақтарының нарығына экспортқа шығаруға мүмкіндік беретін Қытайға баратын
мұнай құбырының құрылысы басталды. Бұл жобаны іске асырудың алғашқы
сатысында 2003 жылы наурыз айында Кенкияк-Атырау тармағындағы құрылыс
монтаждық жұмыстарын бастау болды.
Сонымен қатар, Құмкөл-Арал-Кенкияк аймағындағы ұзындығы 752 км және
өткізу қабілеті жылына 7,2 миллион тонна трансконтиненталдық құбыр жолының
келесі кезегін тұрғызу қарастырылып отыр.
Келешекте ұзындығы 1000 км және өткізу қабілеті жылына 20 миллион
тоннаға дейін Атасу-Алашанькоу құбыр жолының құрылысы да қарастырылуда. Бұл
аймақ кейін Қазақстан-Қытай мұнай трансконтиненталдық жолының жүйесіне
интеграцияланады.
Отандық экономикадағы көш басшылық позициялардан тыс компания беделді
халықаралық танымға ие болды. 2003 жылы бірден екі халықаралық ұйым
КазТрансОйл компаниясын қызметі жоғарғы әлемдік стандарттарға сай келетін
Қазақстанның мұнай көліктік саладағы алға тартар өнеркәсіп деп белгіледі.
Trade leaders club компанияға Технологиялық сапа сыйлығын, ал сапа
бойынша Arch of Europe ХХІХ Халықаралық конференциясында акционерлік
қоғам халықаралық жоғарғы Бриллиант сыйлығына ие болды.
1 Бөлім
1.1. Атырау мұнай басқармасының (АМБ) қысқаша тарихы
Қазақстанның магистралдық құбыр жолы – өте ұзын және тармақталған,
жоғарғы деңгейде механизмделген және автоматтандырылған гидравликалық жүйе.
Ол қуатты насостық станциялармен, жолдармен және электрохимиялық қорғаныс,
автоматика және телемеханика, технологиялық байланыс құрылымдарымен, өртке
қарсы құрылғылармен, жеке жағдайларда жылыту пештерімен жабдықталған.
Қазақстаннның батысындағы ұзындығы 154 км алғашқы мұнай құбыры Ракуша-
Доссор-Каспий революция кезеңіне дейін салынып, іске қосылған. 1934 жылы
ұзындығы 830 км Каспий-Орск мұнай құбыры, 1966 жылы ұзындығы 141,5 км Өзен-
Жетібай-Ақтау мұнай құбыры іске қосылды. Әлемдегі ең алғашқы ұзындығы 1500
км ерекше ыстық трансконтинеталдық Өзен-Атырау-Самара мұнай құбыры 1968-
1970 жж. Салынып, ал 1969 жылы тамызда ұзындығы 683 км Өзен-Атырау мұнай
құбырының алғашқы кезегі іске қосылды.
Магистралдық Павлодар-Шымкент мұнай құбыры 1642 км –ге ұзатылған.
Құрыш меридиан қысқа жолмен қара алтынның сібір кен орындарын Қазақстан мен
Орта Азияның мұнай өңдейші зауыттарымен жалғады. Жаңа артерия бағалы өнімді
тасымалдау жолын 2000 км-ге дейін қысқартты. Республиканың негізгі мұнай
құбырлары өндірістік бірлестік балансында. Оңтүстіктік магистралдық өнім
құбырлары ПО Южнефтепровод көне Гурьев және Маңғышлақ магистралдық мұнай
құбырларының басқармалары және де Өзен-Құлсары-Атырау-Самара мұнай
құбырының басқармасы негізінде құрылған.
1971 жылы Маңғыстау мұнайын Орал-Волгалық ағынға аударуға байланысты,
және мұнай араластырудың бірлік технологиялық кешенінде жұмыс атқаратын
мұнай құбырларының жұмысын су бөлімшелерінің басқармаларымен бақылау
қажеттілігімен, және ең ірі Өзен-Құлсары-Атырау-Самара мұнай құбырының
сенімді жұмысын қамтамасыз ету үшін ПО Южнефтепровод Шевченко қаласына
аударылды.
Қазіргі кезде қазақ мұнайын тұтынушыларға тасымалдау және ресей
мұнайын республиканың мұнай өңдеуші зауыттарына (МӨЗ) жеткізу 2 өндірістік
бірлестіктермен мұнай құбырларының 3 технологиялық жүйелері бойынша іске
асырылады:
1. АҚ Мангистаумунайгаз, Эмбанефть, НГДУ Каражанбастермнефть,
Тенгизнефтьгаз өндіретін мұнайды Атырау қаласындағы МӨЗ-ға, және
Ресейдегі МӨЗ-ға жеткізуді қамтамасыз ететін Батыс Қазақстан мұнай
құбырлар жүйесі.
2. АҚ Актюбинскнефть өндіретін мұнайды Орск МӨЗ-на тасымалдауға
арналған мұнай құбырларының жүйесі.
3. Батыс Сібір мұнайын Павлодар және Шымкент МӨЗ-на және Құмкөл мұнайын
Ферғана және Чарджоу МӨЗ-на тасымалдауды қамтамасыз ететін Шығыс
Қазақстан және Орта Азия мұнай құбырларының жүйесі.
1.2. Мекемені құрудың ұйымдастырушылық құқықтық негізі
Атырау мұнай басқармасы (АМБ) ССРО мұнай өнеркәсібінің Министрлігінің
№272 24 мамыр 1971 ж. бұйрығымен мұнай мен суды қабылдау, тасымалдау және
жеткізу үшін құрылған. АМБ НТКН КахзТрансОйл батыс филиалы құрамына
кіреді және өз әрекетін құрылымдық бірлік құқығымен іске асырады, өзіне
қатысты жоғарғы бөлімше болып саналатын НТКН КахзТрансОйл-ға бағынады.
АМБ ішкі өндірістік шаруашылық есебі негізінде әрекет етеді,
ақталмаған балансқа ие, өндірістік және қаржылық істер мәселелерінде
мемлекеттік мекеме құқығына ие болады.
АМБ өз әрекетін экономикалық және әлеуметтік даму жоспары, мұнай мен
суды тасымалдау келісімдері, капиталдық құрылыс пен капиталдық жөндеу
келісімдері негізінде іске асырады.
АМБ өз әрекетін қожалықтағы басқарма бірлігі қағидасы, бір басқарма
қағидасы негізінде іске асырады.
АМБ әрекетіне көрші мұнай құбырлары мен мұнай өндіруші басқармалардан
мұнайды қабылдау, оны магистралдық мұнай құбырлары бойынша тасымалдау,
мұнайды көрші аудандық мұнай құбырлық басқармалар мен мұнай өңдеуші
мекемелерге тапсыру, және де мұнайды тұтынушыларға темір жол көлігімен
жеткізу, қабылданған мұнайдың мөлшерлік және сапалық сақтығы, Волга суының
Киган-Маңғышылақ технологиялық су жолымен тасымалдауды технологиялық
қамсыздандыру, НТКН КахзТрансОйл батыс филиалы бөлімшелерін арнайы
техникамен және көлікпен қамсыздандыру, құрылымдық бірліктерді материалдық-
техникалық қорлармен қамсыздандыру, капиталдық құрылысты, магистралдық
құбыр жолдарындағы жұмыскерлерді тамақпен қамсыздандыру жатады.
АМБ құрылымы НТКН КахзТрансОйлпрезидентімен бекітіледі.
Атырау мұнай құбыры басқармасының негізгі мақсаты болып аз шығынмен
мұнайды қабылдау, тасымалдау және жеткізу жоспарын орындау, Волга суын
тасымалдауды қамтамасыз ету, тұтынушыларға құралдарды және
материалдардыдұрыс тарату және сақтау, жұмысты қамтамасыз ету бойынша
келісімдер мен жоспарлардың орындалуын қамтамасыз ету табылады.
АМБ Батыс филиалының тапсырмасы бойынша темір жол және автокөлік
цистерналарына мұнайды құю бойынша қызмет көрсетуге келісімге отырады және
келісім міндеттерінің орындалуына жауапкершілікте болады.
АМБ Батыс филиалының тапсырмасы бойынша бекітілген шектер негізінде су
құбырларынан суды жіберуге келісімге отырады және оның орындалуына
жауапкершілікте болады.
1.3. Өндірістің негізгі және көмекші процессінің сипаттамасы
Магистралдық ыстық мұнай құбыры құрамына келесілер кіреді:
1. Сызықтық бөлік: Ду 1000мм=697км, (Өзен-Атырау) Ду 700мм=745км, (Атырау-
Самара)
2. Өзен қаласындағы және Атырау қаласындағы негізгі насостық станциялар.
3. Аралық насостық станциялар: Сай-Утесте (145км), Бейнеуде(322км),
Құлсарыда (528км), Индерде (850км), Б.Шағанда (1133км), Б.
Черниговкада (1270км).
4. Өзендегі,Сай-Утестегі, Бейнеудегі, Құлсарыдағы, Атыраудағы, Индердегі,
Б. Шағандағы, Б. Черниговкадағы насостық станциялармен біріктірілген
жылыту станциялары.
5. 80, 242, 432, 615, 677, 770, 941, 999, 1076, 1225, 1380км-ге насостық
станциясыз жұмыс істейтін жылыту станциялары.
АМБ-ғы өндірістің негізгі процессін орындайтындар:
– МАС Атырау;
– МАС 663км;
– МАС Индер;
– МАС Макат;
– МАС Марышы;
– СНП Карманово;
– Басқару аппараты;
– АҚБ – апаттық қалыпқа келтіру бөлімше;
– ЖҚБ – жөндеу-құрылыстық басқармасы;
– СТЖУ – суасты техникалық жұмыстар басқармасы;
– МҚА – мұнай құбырын қолдану аумағы.
АМБ-ғы өндірістің көмекші процессін орындайтындар:
– БӨҚ және АТ – бақылау өлшеуіш құралдар мен автоматика жзәне
телемеханика;
– ЭХҚ – электрохимиялық қорғаныс;
– ӨҚБ – өндірістік қамсыздандыру базасы;
– ОХЗ – орталық химиялықт зертхана;
– ҚТО – қабылдау-тапсыру орны.
Мұнай айдаушы станциялар (МАС) мұнай құбырымен мұнайды қабылдау, жинау
және тасымалдауға арналған құрылымдар мен құрылғылар кешені болып табылады.
МАС құрамына:
– Насостық-күштік агрегаттары, майлау жүйелері, мұнайдыберу және
суыту жүйелері бар насостық цех;
– Резервуарлық парк;
– Технологиялық құбыр жолы;
– Сумен жабдықтау, жылумен жабдықтау, желдету, канализация, өрт
сөндіру жүйелері;
– Автоматика, телемеханика, байланыс, радиофикация, электр
жабдықтау құрылғылары;
– өндірістік тұрмыстық ғимараттар, құрылымдар;
– жалпы тағайындалу құрылымдары кіреді.
Атырау мұнайайдаушы станциясы мұнайды дайындау, жылыту, есеп
жүргізу, тасымалдау жұмыстарымен айналысады.
663 км МАС мұнайды Атырау МАС-на тасымалдайды.
Индер және Карманово МАС-ры мұнайды тасымалдап жылытады.
Макат және Марышы МАС-ры мұнайды жинау және оны Атырау МАС-на
тасымалдау жұмысымен айналысады.
Жөндеу құрылыс басқармасы (ЖҚБ) – АМБ өндірістік өбъектілерін
капиталдық жөндеу, құрылыс жүргізу, құрылыс монтаждық жұмыстарды
ұйымдастыру, ЖҚ жұмыстарын қажетті материалмен қамтамасыз етумен
айналысады.
Апаттық қалыпқа келтіру бөлімшесі (АҚБ) – апаттарды жою, олардан кейін
құбыр жолдарын қалыпқа келтіру, тексеру, тазалағыш және диагностикалық
механизмдерді іске қосумен айналысады.
Суасты техникалық жұмыстар аумағы (СТЖА) – су астындағы құбыр
жолдарының аумағында апаттық, тексеру, бақылауды іске асыру.
Орталық химиялық зертхана (ОХЗ) – мұнайды химиялық талдау, Атырау
МАС ағынды суларын бақылау, өнеркәсіптік аймақтың әуе ортасын бақылау, МАС-
ң жылыту қызметі үшін химиялық реактивтерді дайындау жұмыстарын орындайды.
БӨҚ және АТ – өлшеу бақылау құралдарына өндірістік және жөндеу
қызметін көрсету, келіп түскен ақпаратты жинау, автоматтық және
телемеханикалық жүйелерді реттеу жұмыстарын орындайды.
ЭХҚ – мұнай құбырларын коррозияға қарсы шаралар кешенін орындайды.
ҚТО – мұнайды қабылдау және түсіруге темір жол және автокөліктерге
қызмет көрсету орны.
1.4. Мекеменің нарық жағдайында даму келешегі
Қазақстанда өндірілетін мұнайдың көлемі жылына 18 миллион тоннаны
құрайды. Оның 9 миллион тоннасы біздің аймақ мұнай құбырларымен өтеді.
Бірақ мекеменің мүмкіндіктері барлық 30 құрайды.
Себеп неде? Екі себеп бар:
– біріншіден, шикізат жетіспеушілік, яғни біздің облыстың мұнай
өдіретін зауыттары құбыр жолын толық қуатпен жұмыс істеу үшін
қажетті мұнайды өндіре алмайды;
– екіншіден, құбыр жол толық жұмыс істеген күннің өзінде, қазіргі
кездегі негізгі тұтынушы Самара мұнай өңдейтін зауыты жеткізуге
шектеу қойып отырғанда 12 млн. т. мұнайды қалай іске асыру, яғни
қайда тасымалдау сұрағы туады.
Жалпы Атырау-Самара құбыр жолымен 9 млн. тонна және 3,7 млн. тонна
шамасындай жыл сайын темір жолымен жіберіліп отырады.
Бірақ келешек бар және аз емес.
Біріншіден, бұл Астрахань, Комсомольский, Кропоткин, арқылы
Новороссийскке құбыр жолын салу.
Екіншіден, Қытайға құбыр жолды салу.
Үшіншіден, Иранға құбыр жолын жүргізу жобасын іске асыру мүмкіндігі.
Бұл бағыттарды орындау мекемеге және Қазақстанға қара және жерорта
теңіз нарығына, қытай нарығына шығуға мүмкіндік береді, Иранның мұнайды
тұтынуы немесе ол арқылы мұнайды тасымалдау зор келешекті болжайды.
Мұнай түрлері.
Мұнайдың құрылуы кезінде оның сапасына жер қабатының геологиялық
құрамы, әртүрлі қоспалар, тереңдік, ылғалдылық сияқты өте көп факторлар
ықпал етті. Сондықтан әр жерде өндірілетін мұнай да тығыздығы және химиялық
құрамы бойынша әртүрлі.
Біздің аймақта өндірілетін мұнайды тенгиз, өзен, ембі (макат), мартышы
мұнайы деп бөледі. Өзен мен тенгиз мұнайларының қоспасы батыс-қазақстандық
мұнай деп аталатын мұнайды береді.
КазТрансОйл ЖАҚ-да бірінші жарты жылдық нәтижелер шығарылды.
Қазақстандық мұнайды магистралдық құбыр жолдарымен экспортқа тасымалдауды
тіркеу бойынша міндет атқарушы оператор бола отырып компания Атырау-Самара
құбыр жолымен 7140,9 мың тонна мұнайды тасымалдады. Одан басқа, 616 мың
қазақстандық мұнай Ақтау порты арқылы Махачкала-Тихорецк-Новороссийск мұнай
құбырымен жөнелту үшін жеткізілді. Мұнай жоғарғы нәтижелер 2001 жылы
қазақстандық мұнайды экспортқа шығару кезіндегі біріңғай бағытты енгізу
жүйесі арқылы алынды. Бірінші жарты жылда ай сайын 1200 мың тона мұнай
Самара қабылдау-тапсыру орны арқылы тасымалданды. 2001 жылы мамыр айында
экспорттық құбыр жолы қолданысқа алынған мезеттен бастап мұнайдың
максималды көлемі – 1271,9 мың тонна тасымалданды.
Құбыр арқылы мұнай тасымалдаудың технологиялық ерекшеліктері
Атырау облысындағы ЖАҚ КазТрансОйл Атырау және Құлсары мұнай
басқармаларына бөлінеді.
1. Атырау мұнай құбыры басқармасы (АМБ).
АМБ бөлімшелері Атырау облысының Махамбет, Исатай, Индер аудандарында,
Атырау қаласында, сондай-ақ Орал облысында да орналасқан.
АМБ қарамағына 22 өндіріс аймағы кіреді:
– Атырау мұнай айдау станциясы (МАС) – Атырау қаласының өндіріс
орны
– 663км МАС-ның өндіріс орны
– Карманово МАС-ның өндіріс орны
– Мартыши МАС-ның өндіріс орны. Исатай ауданы
– Индер МАС-ның өндіріс орны. Индер ауданы
– Макат МАС-ның өндіріс орны.Мақат ауданы
– Доссор МАС-ның өндіріс орны
– Бек-беке МАС-ның өндіріс орны
– Комсомольский МАС-ның өндіріс орны
– Искине-эстакада МАС-ның өндіріс орны
АМБ-ның бөлімшелері мұнайды қабылдау, сақтау, сондай-ақ 736,85км
созылған магистралдық мұнай құбырларымен мұнайды жөнелту сияқты жұмыстарды
жүзеге асырады. Мұнайды Маңғышылақ аймағынан Өзен-Атырау құбыры арқылы
ААҚ КазақОйл Ембі, (теңгіз, Забурунье) жеткізсе, Атырау-Астрахань
құбырымен кері қарай Құлсары МБ (Теңгіз) мен басқалары жеткізеді.
Атырау МБ-ның мұнай құбырлары мынадай бағыттарда жүргізілген.
1. Өзен-Атырау-Самара – Ду 1000мм (2-3 жіптер)
– аумағы 615км-919км-304км;
– 615 км 100 метрдей Құлсарыға қарай;
– 919 км 100 метрдей Оралға қарай;
2. 677 км – АМӨЗ – Ду 400мм L-26км.
3. 677 км – АМӨЗ – Ду 500мм L-27,3км (2 жіп 1979 ж енгізілген).
4. 677 км – АМӨЗ – Ду 500мм L-26,2км (3 жіп 1990ж енгізілген).
5. 677 км – АМӨЗ – Ду 500мм L-25,1км (4 жіп 1997 ж енгізілген).
6. Мартыши-Атырау Ду 500мм L-85,6км.
– 0-17 км Ду 500мм L-17км 1996ж.;
– 17-22 км Ду 500мм L-4,3км 1997ж. енгізілген;
– 22-46 км Ду 500мм L-24,8км 1999ж.енгізілген;
– 46-85,5 км Ду 500мм L-39,5км 1986ж. енгізілген;
7. Доссор – Мақат Ду 200мм L-34,3км 1991ж. енгізілген;
8. Комсомольск – Мақат Ду 200мм L-47,6км.
– 0-3,2 км Ду 200мм L-3,2км 1998ж. енгізілген;
– 3,2-18 км Ду 200мм L-14,8км 1996ж. енгізілген;
– 18-27 км Ду 200мм L-9,6км 1982ж. енгізілгн;
– 27-37км Ду 200мм L-10км 1986ж. енгізілген;
– 37-43 км Ду 200мм L-6км 1982ж. енгізілген;
– 43-47 км Ду 200мм L-4км 1993ж. енгізілген;
9. Искине-эстакада Ду 250мм L-18,75м 1981ж. енгізілген;
10. 2-ші жіптен қалған 697-757км: Ду 700мм L-60км 1978-1980 жж енгізілген.
АМБ-ның құрамына төменде келтірілген мұнай айдау станциялары кіреді
(МАС):
1. Мұнай өнімдерін қыздыратын біріктірілген жылыту орны, резервуарлық
паркі, құймалы тж эстакадасы бар Атырау МАС-ы
2. Мұнай өнімдерін қыздыратын біріктірілген жылыту орны бар Индер
МАС-ы
3. Мұнай өнімдерін қыздыратын біріктірілген жылыту орны бар 663км
МАС-ы
4. Резервуарлық паркі мен құймалы тж эстакадасы бар Мақат МАС-ы
5. Резервуарлық паркі бар Искине МАС-ы
6. Резервуарлық паркі бар құймалы эстакада Искине МАС-ы
7. Резервуарлық паркі бар Доссор МАС-ы
8. Бек-беке аралық станциясы бар Комсомольск МАС-ы
9. Резервуарлық паркі бар Мартыши МАС-ы
10. Карманово МАС-ы
11. ВНС-5.
Атырау МАС-ы Атырау МБ-ның бөлімшесі болып есептеледі және де
Забрунье, Мартыши, Теңгіз, Өзен кен орындарынан келетін мұнайды
тасымалдауды жүзеге асырады. Атырау МАС 2 өндіріс орнында орналасқан.
Бірінші өндіріс орны дәлірек айтқанда Атырау МАС, РСУ, БПО, ЦТТиСТ
Атырау қаласының солтүстік батысында 4 км қашықтықта орналасқан. Бұл
өндіріс орнын облыс орталығы Атырау қаласымен автокөлік даңғылы
байланыстырып тұр.
Екінші дәрежелі қауіпті кәсіпорын бола тұра, зиянды қалдықтары бар (1-
ші дәрежелі кәсіпорындар сияқты) болғандықтан СНиП – 1-01.001-94-ке
сәйкес нормативтік санитарлық қорғау зонасы өндіріс орнының сыртқы
шекарасынан 1000 м арақашықтықта белгіленген. Санитарлық қорғау зонасының
шекарасына түзету енгізудің нәтижесінде осы жылы (2003ж) Атырау МАС үшін
1440 м болды.
Амб-ны нелер құрайды? Олар:
❖ Технологиялық резервуарлары бар резервуарлық парк
❖ №1 және №4 магистралдық сорап (насос)
❖ Қыздыру пештері немесе қазандығы
❖ Теміржол эстакадасы
❖ Мұнай өнімін қабылдау және жіберу
❖ Мұнайды сақтау
❖ Мұнай тұнбалары
❖ Сусыздандыру немесе бу жіберу
❖ Қоймалар
❖ Қыздыру пештерінің жағар майларын сақтауға арналған орындар
❖ От жағатын орын
Атырау МАС келесі технологиялық амалдарды жүзеге асырады:
❖ Мұнайды қабылдап алу
❖ Мұнайды сақтау
❖ Мұнайды қыздыру
❖ Мұнайды тасымалдау
❖ Теміржол эстакадасында мұнайды құю
❖ Мұнай құбырларын жүргізілген және технологиялық құрал-жабдықтар
орналасқан аймақтарға техникалық қызмет көрсету.
Атырау МАС-ның резервуарлық паркі Маңғышлақ пен Теңгіз мұнайларын
және Құлсары МБ-нан келетін мұнайларды қабылдап алуға арналған. 2000 жылдың
1 қаңтарында берілген мәліметтер бойынша бұл парктің жалпы пайдалануға
болатын сыйымдылық көлемі 173 351,591 м3 құрады.
Бұл жерде барлығы 13 резервуар бар, оның ішінде: РВС 20000:№7, №8, №9,
№10, №11, №12, №13 – жетеу; РВС 10000:№1, №2, №3, №4, №5, №6 – алтау.
Резервуарлар сатылас болып жасалған, болаттан жасалған және алюминий
бояғымен боялған (1.3.1. сурет). Бұлардың әрқайсысы КДС-1000, НДКМ –250, ПП
–500 типті секілді ауа жеткізетін клапандармен және КПГ –250 сақтандырғыш
клапанымен жабдықталған.
Соңғы 3 жылда резервуарларды тазалау мен оларды күрделі жөндеу
жұмыстары жүргізілді:
1998ж – РВС №10 тазартылды;
1999ж – РВС №5, РВС №8 тазартылды;
2000 жылдың 1-ші кварталында №4 резервуардың тазартылуы басталды.
Тазарту жұмыстарының соңынан демонтаж жасалып есептен шығарылады (шығын
ретінде).
Резервуарларға жасалған күрделі жөндеу жұмыстары:
1997 ж – РВС №11 жаңа құрылыс жасалды;
1999ж – РВС №8 жаңа құрылыс жасалды.
АМБ-ның резервуар парктеріндегі қауіп, апаттың алдын алу және
сенімділікті арттыру мақсатымен мынадай мәселелер жоспарланып отыр:
1) РВС 20000 №10, РВС №13-ке күрделі жөндеу жұмыстарын жүргізу;
2) РВС 20000 №12 – демонтаж, жаңа құрылыс жүргізу;
3) РВС 10000 №2,3,5,6 – күрделі жөндеу жұмыстарын жүргізу;
4) РВС 10000 №4 – демонтаж, жаңа құрылыс жүргізу;
Түбінде қалып қойған қалдықтарды тазалау жұмыстары жүргізілгеннен
кейін 1999 жылдың тамыз айынан бастап тәжірибелік-өндірістік қолданыстан
өтіп жатқан жылжымалы Үстірт термокренингтенары арай өңдеуден өткізу үшін
Атырау МАС-ның қоймаларына шығарылады.
Резервуарлардың айналасындағы алаң қанағаттанарлықтай жағдайда десе
болады. Резервуарлар мұнайдың аяқ-асты өртену қауіпті жағдайы туындағанда
қолданылатын сөндіру және айналдыра көбік шашатын жүйелерімен жабдықталған.
Атырау МАС-ның желілік бөлімі Атырау-Самара мұнай құбырлары
жүргізілген жолдың 697 км –ден 757 км-ге дейінгі аралықта қызмет етеді.
Жолдың бойында №34, №35, №36 желілік қозғалтқыштары орналасқан – Ду
1000 Ру 64 типі 3Кл ПЭ. Олар 698 км, 726 км, 757 км және 698 км орныққан.
№34 – Ду 1000 Ру 64 – 3Кл ПЭ желілік қозғалтқышына аудит жүргізілген
кезде, қатып қалған тұтқыр қатпарларынан саңылау анықталған.
Құлсары жақтан келетін мұнайды қабылдау камерасы №536, №537
қозғалтқыштарымен жабдықталған. Ол жолдың 697-ші шақырымында орналасқан.
Самара торапындағы мұнай қабылдау камерасы №1,2,4,5 Ду 1000 Ру 64 3Кл ПЭ
қозғалтқыштарымен жабдықталған. Жабдықтар қанағаттанарлықтай жағдайда.
726 шақырым:
№35 Ду 1000 Ру 64 3Кл ПЭ желілік қозғалтқышы қанағаттанарлықтай
орташа жағдайда.
Қоймалар: әрқайсысы 20,0 мың. м3 болатын 3 секциялы қойма. Тексеру
жүргізілген кезде қоймалардың ортаңғы секциясында аздаған былғаныш
табылған.
Магистралдық сорап Маңғышлақ пен Теңгіз мұнайларын АМӨЗ айдауды
қамтамасыз етеді.
Сораптық ғимаратта келесі түрдегі сораптар орналасқан:
НМ 2500230 – 2 дана – 1985 ж элқозғ. СТД 2000 – 2 дана.
НМ 3600230 – 2 дана – 1983-1981жж. СТД–2500–2 дана
Құма ағындарды сору үшін 12НА –9х4 – 1 дана 1988ж бар.
№4 магистралдық сорап негізінен Мартыши мұнайын АМӨЗ-на (Атырау мұнай
өңдеу зауыты) айдау үшін арналған.
НМ 1250-260-1991 ж – 3 дана, элқозғ. АЗМ – 800 сораптары белгіленген.
Ал құма ағындарды айдау үшін АХЛ–Е-20314– 1982 ж – 1 дана, элқозғ. ВАО-42-
2 сорапы белгіленген.
Жер бетіне көтерілген мұнайдың сорабы.
4НК-5х1 – 3 дана –1991 ж, элқозғ. ВАО-51-2 – 3 дана.
Г9ПО2В мұнай өнімдерін қыздыратын жылу қазандықтары – 6 дана – осьті
айналатын цилиндр үлгісіндегі құбыр тектес өндіріс қазандықтары.
Сипаттамасы:
Өнімділігі – 600м3сағат
Қуаты – 8 млн. ккалсағат
Кіріс температурасы 35-400С-ден төмен емес
Шығыс температурасы 700С –ден жоғары емес
Жұмыс қысымы 64 атм-ға дейін
Форсункілер саны – 12 дана
Жағармай түрі – мұнай, газ
Жағармай шығыны:
– Сұйық жағармай 1200кмсағ.
– Газ типтес жағармай 1200-1400мн3сағ.
Мұнай өнімдерін қыздыратын жылу қазандықтарының техникалық жағдайы
оларға жөндеу жұмыстарын жүргізудің арқасында сақталынып отыр. Атырау
МАС мен Индер МАС-ның құбырлары мен жылу қазандықтарына KEEHOL
фирмасының акустикалық әдістерімен жөндеу жұмыстары жүргізіледі. Жылу
қазандықтарын қолдануда жер асты құбырларының гидроизоляциясы қауіп
төндіреді. Өйткені жылу қазандықтарынан шығарда өте жоғарғы температурасы
бар болғандықтан мұнай құбырының апаттық жағдай туындағандағы аялдамаларда
түсірген кезде жұқа қабаттың гидроизоляциялық қасиетін жоюға, тез көнеруге
және құрғау мен адгезияның бұзылуына әкеліп соқтырады.
Жағу құрылғылары да шешілмес мәселе болып тұр. Өндірістің шығаратын
жағу құрылғылары қуаты жағынан 2-5 есе қуаттырақ, яғни қажетті шамадан тыс
және сұйық жағармайдың булануына арналған, сол себепті сұйық жағармайдың
қысымын әрдайым көбейтіп еселеп отыру қажет. Газды жағармай ретінде
қолдануға көшсе бұл мәселе өз шешімін табар еді. Ондай жағдайда :
– Жылу қазандықтарына жұмсалатын қызмет көп мөлшерде жеңілдейді;
– Сенімділік артады;
– Автоматтандыру енгізіледі;
– өңдеу аралық кезең ұзарады;
– атмосфераның күкірт диоксидімен ластануы ең төменгі дәрежеге
түседі;
– қыздыру қазандықтары орналасқан аймақтарының қарамаймен ластану
мәселесі шешіледі.
Тексеру жұмыстары жүріп жатқан кезде жылу, қыздыру қазандықтарын №1,
№2, №5 газ типтес жағармайға ауыстыру жұмысы аяқталып қалған. №3, 6
қазандықтарында сұйық жағармай (Мартыши мұнайы) қолдануда. №4 қазандық
резервте тұрады.
Тазарту ғимараттары резервуарлардан шыққан судағы мұнай өнімдерін
тазартып алу үшін арналған тазарту ғимараттарының құрамына:
– ашық мұнай аулағыш – 1-ші этап;
– қосымша мұнай аулағыш – 2-ші этап;
– канализациялық сорап – 3-ші этап;
– булану жиектері – 4-ші этап, – кіреді.
Ашық мұнай аулағыш ағынды сулардан мұнайды тазартып алу жұмыстарын
атқарады. Мұнайдан тазартылған су су құбыры арқылы кетеді. Мұнай аулағыштың
жобалық мәліметтері:
– тазартылғанға дейін 8793,5 мгл;
– тазартылғаннан кейін 23,5 мгл.
Қосымша мұнай аулау кезінде ары қарай, толығырақ ағынды судан мұнайды
бөліп алу әрекеті жүзеге асырылады. Мұнай ауланған мұнай өнімдерінің
жинақталған ыдысында (РВС – 400м3 – 2 дана) шайқалады.
Тазартудың нақты, дәл тиімділігі мынадай:
– мұнай аулағышпен 95%
– қосымша тұнба болып тұрып қалған мұнайды аулағышпен 30%
Тұнба мұнай аулағыштың жобалық мәліметтері:
– тазартылғанға дейін 23,5 мгл;
– тазартылғаннан кейін 15 мгл.
№1 канализациялық сорап канализациялық тұнбаларды айдау үшін 2 дана СД
16045 – 1985 ж сораппен және КО-22-4 элқозғ. жабдықталған.
№2 канализациялық сорап канализациялық тұнбаларды айдау үшін 3 дана
2,5 НФ-1969ж сораппен КО-22-2 элқозғалтқышымен жабдықталған.
№3 ашық канализациялық сорап резервуарлардан грунт суларын айдау
үшін пайдаланылады.
Теміржол эстакадасы теңгіз мұнайын 60 цистернадан бір мезгілде
бағытына құюды жүзеге асырады.
❖ 14НДС НМ МА36-616 элқозғ. бар 3 дана сорап (1988, 1989, 1979
жылғы) тіреуіш құру;
❖ 14НДС НМ МА36-616 элқозғ. бар 19+80 жылғы 2 дана сорап
цистернаға мұнай құю;
❖ 6НК-9К1-1968 жылғы, 12022-2К элқозғ. бар сораппен коллекторды
айдау;
❖ 12НА-9х4 1988 жылғы, ВА-624 элқозғ. бар сораппен ағып кеткен
мұнайды айдау;
❖ 1,5ВС-1,3М – 1968 жылғы, ВАО-51-6 элқозғ. бар сораппен төгілген
суды айдау.
1999ж. құюшы қондырғылар булану крандары бар гафрометаллорукавтарға
ауыстырылды. Апта сайын теміржол эстакадасында аймақты былғаныштан тазарту
профилактикасы өткізіледі. Тексеру кезінде белгілі болған 3 жарамсыз
қондырғыны ауыстыру қажет.
Қоймалар – топырақтан жасалған, жобалық болып келеді. Оларды мұнай
құбырларында қауіпті жағдай туындаған кезде мұнайды оған төгу үшін
пайдаланады. Атырау МАС-нан 1,5 шақырым қашықтықта орналасқан.
Жоба бойынша қоймалар әрқайсысы20 мың куб метр болатын 5 бөлімнен
тұрады. 1-ші бөлім өте қатты ластанған, өйткені, соңғы 30 жыл бойы бұл
бөлім қалдықтарды сақтау қоймасы болып пайдаланылған. 2-ші бөлім аздаған
мөлшерде ластанған. 3-ші бөлім – былғаныш Үстірт құрылғысында қайта өңдеу
үшін жіберілген. 4-ші бөлімде металлолом, яғни темір қалдықтары сақталған.
5-ші бөлі істен шығарылған.
Қоймалардан алыс емес аймақта мұнай қалдықтарын сақтайтын орын
салынады. Тексеру жүргізіліп жатқан кезде оның жобасы жоспарланып жатты.
Мақат МАС-ы Ембі кен орындарынан: Мақат, Доссор, Корсак, Комсомольск-
ден мұнай айдайтын Атырау мұнай басқармасының бөлімшесі болып табылады.
Мақат МАС-ның құрамына Доссор МАС-ы, Бек-беке МАС-ы, Комсомольск
МАС-ы, Искине МАС-ы және Искине-эстакада МАС-ы кіреді. Мақат МАС-ы
30х0,3 км өндіріс аймағында орналасқан.
Сызықтық бөлігі:
– 47,5 шақырымға созылған диаметрі 219 мм, Комсомольск-Мақат
мұнай құбыры, жолда Бек-беке және Комсомольск МАС-ы бар.
– 34,4шақырымға созылған диаметрі 219 мм, Доссор-Мақат мұнай
құбыры.
Сызықтық қозғалтқыштар:
– Комсомольск-Мақат мұнай құбыры №1, №2, №3 Ду 200 Ру 16
сәйкесінше жолдың 0 км, 13 км, 37 км-де орналасқан.
– Жолдың 2-ші км-де Ду 200 Ру 16 орналасқан Доссор-Мақат мұнай
құбыры.
Бұлардың күйі қанағаттанырарлық.
Резервуарлық парк келесі резервуарлардан тұрады:
РВС №1 V=1000 м3
РВС №3 V=3000 м3
РВС №4 V=2000 м3
РВС №6 V=3000 м3
Тексеру кезінде РВС №5 темір-терсекке бөлінуге, демонтаждалуға беріліп
шығын есебі енгізілген №1 мен №3 резервуарлары тазартылуға жіберіледі.
мақат МАС-ның резервуар паркінің жанында НГДУ Мақатмұнай резервуарлары
орналсқан. Мақат МАС-ның құю сорабынан мұнай теміржол эстакадасына
жіберіледі. Құю сорабы теміржол цистерналарына мұнайды құю үшін
қолданылады. Онда Дуплекс 1957 жылғы және Д200 – 1975 жылғы МО 250м-6
және МО-36-Н8 элқозғалтқыштары бар сораптар құрылған. 2000 ж. жаңа сорап
ғимараты салынды.
Доссор МАС-ы Мақат МАС-ның бөлімшесі болып табылады. Ол Доссор
аймағының батысында 200м қашықтықта 0,10х0,60 км көлемді өндіріс орнында
орналасқан. Өндіріс орнында 1 сорап құрылғысы мен 2 резервуар бар.
Сызықтық бөлігі: 47,5 шақырымға созылған диаметрі 219 мм, Доссор-
Мақат мұнай құбыры Доссор кен орнынан мұнайды айдайды.
Сызықтық қозғалтқыштар Ду 200 жолдың 2 шақырымында орналасқан.
Сорап құрылғыларының станциясы 1973 ж шығарылған ЦНС 60-330 үлгідегі 2
дана сораппен жабдықталған. Сорап құрылғылары резервуарларда мұнайдың
жиналуына байланысты жұмыс істейді.
НГДУ Доссормұнай резервуарлық паркі мұнай өнімдерін қабылдауға
арналған.
Өндіріс орнында РВК №4 V=2000м3 және РВК №7 V=2000м3
орналасқан.Жабдықтар күйі қанағаттанырарлық.
Бек-беке МАС-ы – 0,05х0,05 шақырым өндіріс орны бар Мақат МАС-ның
бөлімшесі болып табылады. Мұнайды Комсомольск-Мақат мұнай құбырларымен
айдайды. Мұнай Бек-беке кен орындарынан келеді.
Сызықтық қозғалтқыш №2 Комсомольск-Мақат жолының 13-ші шақырымында
орналасқан.
Мұнай сорап құрылғысы мұнайды 11 Гр – 1 дана – 1971 жылы шыққан,
элқозғ. АО-82 сорабымен Комсомольск-Мақат мұнай құбырына жеткізу үшін
арналған. Сорап құрылғылары Бек-беке өндірісінде Мақатмұнай НГДУ
резервуарларында мұнайдың жиналуына қарай жиі-жиі қолданылады.
Комсомольск МАС-ы НГДУ Мақатмұнай Комсомольск кен орнынан
мұнайды 9МГр-1 дана, 1979 жылы шыққан, элқозғ. ВАО-72-6 және ЦНС 38312 –
1 дана, 1973 жылы шыққан сорап түрлерімен Комсомольск-Мақат мұнай
құбырына жеткізуге арналған.
Сорап құрылғылары Комсомольск кен орнында НГДУ Мақатмұнай
резервуарларында мұнайдың жиналуына қарай жұмыс істейді.
Искине МАС-ы жабық.
Резервуарлық парк 4 резервуарлардан құрылған:
РВС №31 V=5000 м3
РВС №32 V=5000 м3
РВС №33 V=5000 м3
РВС №34 V=5000 м3
Тексеру мезетінде резервуарлар тұнбалардан тазартылған және келешекте
демонтаждау істерін қажет етеді.
Сораптық құрылғылар: ЦНС 60-132-1 дана, 1981 ж., 6 МС-7х5 – 1 дана,
1971 ж. сораптары.
Искине-эстакада МАС-ы жабық.
Резервуарлық парк:
РВС №1 V=1000 м3
РВС №2 V=2000 м3
РВС №3 V=2000 м3
Тексеру мезетінде тұнбаларды айдау және тазалау жұмыстарына дайындық
жасау жүргізіліп жатты. Құю сораптары: 200Д – 2 дана сорап, элқозғ.ВАО-2
жөндеуден өткізілген.
Индер МАС-ы мұнайды қыздыру және Өзен-Атырау-Самара мұнай
құбырынан мұнайды айдау жұмысын атқаратын АМБ бөлімшесі болып табылады.
Ұзындығы 109 шақырым жолдың 810 шақырымы мен 919 шақырымы
аралығындағы мұнай құбырына қызмет көрсетеді. Индер МАС-ы 0,25х0,3 км
көлемдегі өндіріс орнында Атырау қаласының солтүстігінде орналасқан.
Қаламен автокөлік жолы байланыстырып тұр. Ең жақын мекен Индер ауылы
өндіріс орнының шығыс беткейінде 11 км жерде орналасқан. Санитарлық-қорғау
зонасы – 300 м. Өндіріс орнының жер бедері – тегіс, дала аймағына тән,
жартылай шөлейт, адам аз қоныстанған. Аудан 5-ші климаттық белдеуге жатады.
Сызықтық бөлігі: Диаметрі 1020мм, 810км-ден 919 км-ге дейінгі аралық,
ұзындығы 109 км мұнай құбыры.
838 км.
• №39 Ду1000 Ру 64 ЗКЛПЭ сызықтық қозғалтқышы. Тексеру мезетінде
қозғалтқыштың нығыздалған жері арқылы мұнайдың ағыны және түйін
маңайында қоқыс байқалған.
• Жер қоймалар – әрқайсысы 20,0 мың м3 2 секция. Тексеру
мезетінде бір секцияда Кулагино ауылы жағындағы керегесінің
құлағаны анықталды.
864 км.
Бұл жерде тікелей Индер МАС-ның өндіріс орны орналасқан.
• №40, 41, 42, 43 Ду1000 Ру 64 ЗКЛПЭ сызықтық қозғалтқыштары
қанағаттанырарлық күйде.
• Жер қоймасы – 40 мың м3 көлемді 1 секция.
886 км.
• №44 Ду1000 Ру 64 ЗКЛПЭ сызықтық қозғалтқышы қалыпты күйде.
• Жер қоймалар – әрқайсысы 20,0 мың м3 2 секция. Қоймаға лақтыру жолы
кесілген. Тексеру мезетінде ескі 100х120 м битумдалған ластану
табылды.
919 км.
• №45 Ду1000 Ру 64 ЗКЛПЭ сызықтық қозғалтқышы.
• Қабылдау камерасы №53, 54, 56, 59 Ду700 Ру 75 қозғалтқыштарымен
жабдықталған.
• Түсіру камерасы №50, 51, 52, 58 Ду500, Ду700 қозғалтқыштарымен
жабдықталған.
• №48 Ду700 Ру 64 (Италия) сызықтық қозғалтқышы.
Қыздыру пештері (қазандықтары): Г9ПО2В түрі – алтау – өндірістік
түтікше тәрізді, көлденең ось айналасымен айналма қозғалысты цилиндрлік
түрде.Жағармай – табиғи газ. Техникалық жағдайы – орташа. 1999 жылы №3
қазандаққа түбегейлі жөндеу жұмыстары жүргізілді.
Тексеру кезінде:
№1 қазандық есептен шығарылды;
№2-3 қазандақ резервте;
№4-5 қазандақтар жұмыс атқаруда;
№6 қазандығы жөндеуде.
Қыздыру қазандақтарын бояу, бетондар мен жол жиектерін жөндеуден
өткізу жұмыстары жоспарланып отыр.
Магистралдық сорап құрылғысы мұнайды қабылдау және тасымалдау үшін
пайдаланылады. НМ 2500230 1986, 1985, 1986 жылғы төрт сорап және СТД –
2000 элқозғалтқышы орнатылған. Сораптың өнімділігі 2500 м3 сағат
қозғалтқыштың қуаты 230кВт. 2 сорап қолданыста, ал екеуі резервте тұр.
Сорап құрылғысының ғимаратының жағдайы жақсы, құрал-жабдықтары жұмыс
істеуге жарамды. Ағып кеткен мұнайды айдау үшін 4 МС-10х2 1969 жылғы екі
сорап және 12НА -9х4 1971 жылғы және ВАо82-2, КО52-2, КО22-2 эл.
Қозғалтқыштары қолданылады.
Жер қоймалар – әрқайсысы 20,0 мың м3 болатын 2 секциядан тұрады.
Тексеру мезетінде бір секция жұмысы тоқтатылған, екіншісінің де шеті
құлағандықтан істен шығудың алдында екен. Қоймалардың жанына Батысгаз
-дың газовиктері Атырау мұнай құбыры басқармасының берген ескі құбырларын
ауыстырған кезде АМБ мен қоршаған ортаны қорғау Орал басқармасының
келісімінсіз мұнайдың қалдығын төккен. Тексеру жүргізілер кезде
газовиктердің қолында Индер МАС-ның аймағындағы қоймалардың жанындағы
ластануды тазалаулары жөніндегі қоршаған ортаны қорғау Орал Басқармасының
ұйғарым хаты бар еді.
Қоймалардың артында 200х180 м мұнай құбырының 1970 жылғы апатқа
ұшырауынан кейін өртелген жер сақталынған.
Ұсыныс: Биіктігі 7-8 см жер қабатын қазып алып көміп тастау керек.
Индер МАС-ның Атырау қаласынан 919 км қашықтықта орналасқандықтан бұл
жерді тазалап, қалдықтарды алысқа жеткізу адам саны мен техниканың
жетіспеушілік қиындығын туғызады.
Карманово МАС-ы АМБ-ның бір бөлімшесі, Атырау МАС-нан келетін
мұнайды қыздыру және ары қарай Өзен-Атырау-Самара мұнай құбырымен жөнелту
қызметін атқарады. Ұзындығы 63 км, жолдың 757км-нен 810 км-ге созылған.
Карманово МАС-ы Атырау қаласының солтүстік жағында 100км қашықтықта
0,10х0,08 км өндіріс орнында орналасқан. Қаламен өндіріс орнын автокөлік
жолы жалғап тұр. Нормативтік санитарлық қорғаныс зонасы өндіріс орнының
сыртқы шекарасынан 300м белгіленген.
Өндіріс орнында Г9 ПО 2В мұнай қыздыру қазандықтары техникалық
белгілері жағынан Атырау МАС-ң қазандықтарына ұқсайтын айнымалы цилиндр
типтес өндірістік құбыр сияқты қазандықтар. Бұл қазандықтар жоғарғы
парафинді мұнайды қыздыру сатымен қысқа уақытта қолданылады. Тексеру
мерзімі кезінде қазандықтар іске қосылмай тұрды. Себебі жазғы мерзімге
көшкендіктен, мұнайды яғни жоғарғы парафинді мұнайды қосымша қыздыру
қажеттілігі туындамайды. Қыздыру қазандықтары жағармайға газды қолдану үшін
тағайындалып әзірленуде. Газды отын ретінде пайдалану қызмет көрсету
мүмкіншілігін, сенімділікті арттырады ауаны күкірт диоксидімен ластануын
азайтады, қазандықтар орналасқан аймақтың ластануын тоқтатады.
Қыздыру қазандықтарының саны үшеу. Өзен-Атырау-Самара мұнай құбыры
трассасының 757-ші шақырымынан 840-шы шақырымға дейін қызмет көрсетеді.
757 км.
№36 Ду1000 Ру 64 -ЗКЛПЭ сызықтық қозғалтқыштары қанағаттанырарлық
күйде.
Қоймалары әрқайсысы 20 мың м3 болатын 2 секциядан құралады. Бірінші
секция түбінің барлық ауданы бойынша өрт қалдықтарының іздері сақталған.
784 км.
Бұл жерде Карманово МАС-ның өндіріс зонасы орналасқан. (1.3.3.
сурет).
№37 Ду1000 Ру 64 -ЗКЛПЭ сызықтық қозғалтқыштары. Мұнай қоймалары
жерден қазылған, әрқайсысы 20 мың м3 болатын 2 секциядан құралады. Тексеру
кезінде бірінші секция істен шығарылды. 15х10м өлшемді былғаныш дағы бар.
810 км.
№38 Ду1000 Ру 64 -ЗКЛПЭ сызықтық қозғалтқыштары. Тексеру кезінде нығыз
тығыздықтар негізінде ағындар байқалды. Сызықтық қозғалтқыштар айналасында
қоқыс көп ( бетон, құбыр бөлігі, т.б.).
Тастау түйіні ашылған, бір жағындағы қоршау жұлынған, тақтайша алынып
тасталған.
Мартыши МАС-сы ұзындығы 85,6 км-ге созылған диаметрі 530 мм (
Мартыши-Атырау мұнай құбыры арқылы НГДУ Жайық мұнай кен орнынан мұнайды
жөнелтетін АМБ бөлімшесі.
Мартыши МАС Атырау қаласының батысында 60 км қашықтықта 0,10х0,35 км
көлемді өндіріс орнында орналасқан. Ең жақын елді мекен Аққыстау ауылы
өндіріс орнынан 14 км қашықтықта орналасқан. Санитарлы-қорғаныс зонасы
Мартыши МАС-ның 4-ші дәрежелі қауіпті өндіріс орны болу себебінен өндіріс
аймағының сыртқы шекарасынан 300 м мөлшерде белгіленген.
Мартыши-Атырау мұнай құбыры диаметрі ( 530 мм, ұзындығы L=85,6 км.
№1 Ду 500 Ру 64 сызықтық қозғалтқыштар трассаның 17 км-де, №2 Ду 500
Ру 64 сызықтық қозғалтқыштар трассаның 33 км-де. Резервуарлық паркі НГДУ
Жайық мұнай кен орнынан келетін мұнайды қабылдап сақтайды. РВС-5000 №2,
№3 резервуарлары болаттан жасалған, тік. Тексеру кезінде резервуардың грунт
суларынан жерді құрғату жолында аздаған ластану анықталған.
Магистральды сорап құрылғылары ЦНС 300120 1981, 1972, 1970 жж. үш
сораппен жабдықталған және мұнай құбырларымен мұнайды айдау үшін арналған.
ВАО-2А-5054, ВАО-А50-М4, ВАО-24-50-54 элқозғалтқыштыры. Тексеру
кезінде сорап құрылғысы маңында аздаған былғаныш байқалған.
663 км МАС-сы ұзындығы 615 км-ден 691,2 км-ге дейінгі ( 1020 мм,
601 км-ден 677,2 км-ге дейінгі ( 1020 мм, мұнайды қыздырудыды және Өзен-
Атырау-Самара мұнай құбырымен тасымалдауды, сондай-ақ мұнайды АМӨЗ-ге үш:
тенгіз, маңғышлақ, мартыши тармақтарымен тасымалдауды іске асырады. 663
км МАС-сы Атырау қаласынан 15 км қашықтықта 0,25х0,30 км өлшемді өндіріс
алаңында орналасқан.
Өндіріс орнының жер бедері далалық аймақтарға тегіс, жартылай шөлейт,
адам аз қоныстанған рекрационды зоналары жоқ аймақ. Бұл жер бесінші
климаттың белдеуінде жатыр.
3-ші кластық қауіпті мекеме ретінде 663 км МАС-сы үшін нормативтік
санитарлық-қорғаныс зонасы, СНИП-71-ге сәйкес өндіріс алаңының сыртқы
шекарасынан 300 м өлшемде белгіленген.
Сызықтық бөлім: 615 км ден 677 км-ге дейінгі аралықта диаметрі (1020
мм Өзен-Атырау-Самара мұнай құбыры.
615 км:
Сызықтық қозғалтқыштары №46 Ду100 Ру 64, мұнай қоймалары әрқайсысы 20
мың м3 болатын 2 секциядан құралады. Тексеру кезінде қоймаларда ескі
былғаныштар байқалған.
645 км:
Сызықтық қозғалтқыштары №47 Ду1000 Ру 64, мұнай қоймалары әрқайсысы 20
мың м3 болатын 2 секциядан құралады. Тексеру кезінде қоймалардың күйі
қанағаттанарлық.
677 км:
Сызықтық қозғалтқыштары №48 Ду1000 Ру 64, мұнай қоймалары әрқайсысы 20
мың м3 болатын 2 секциядан құралады.
– (530 мм 677-АМӨЗ мұнай құбыры (манғышлақ);
– (530 мм 677-АМӨЗ мұнай құбыры (тенгіз);
– (530 мм 677-АМӨЗ мұнай құбыры (мартышы);
Тексеру кезінде 677-АМӨЗ жолында ( бір тармақ) 14 км-де – апат орнында
жаңа былғаныш қалған, һ=15-20 см.
Қыздыру қазандықтары Құлсары МБ жақтан Өзен-Атырау-Самара мұнай
құбырымен келетін мұнайды қыздыру үшін арналған. Г9ПО2В ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz