Монометаллизм және бейметаллизм

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының

Білім және Ғылым Министрлігі

Банк ісі кафедрасы

Курстық жұмыс

Пәні : Ақша Несие Банктер

Тақырыбы : Ақша қызметтері және тарихи даму үрдісіндегі олардың эволюциясы.

Орындаған : қаржы және несие бөлімі,

ІІ - курс студенті Дюзгенбекова М.

Ғылыми жетекшісі : аға оқытушы Гумар Н. А.

ЖОСПАР

1 тару. Ақшаның даму тарихы3

Ақшаның шығу тегі. 3

2. Монометаллизм және бейметаллизм. 5

Қолма-қол және қолма-қолсыз ақшалар. 11

тарау. Дүниежүзілік ақша эвалюциясы. 12

Әлемдік ақшалар12

Еуро айналымы16

1 тару. Ақшаның даму тарихы.

Ақшаның шығу тегі.

Ақша адамдарға ежелден таныс. Бірақ оның пайда болғаны туралы құпия-сыры және қоғам өміріндегі мәні көп уақытқа дейін беймәлім болды. Бұл сұрақтарға қоғам өмірін зерттей келіп, оқымыстылар ақшаның тауар айналымында атқаратын маңызын жан-жақты ашып, жауап берді.

Экономикалық санат ретінде ақша натуралдық шаруашылықтан, тауарлы шаруашылыққа ауысу кезеңінде пайда болды. Шығарылған өнімнің түгелімен өндірушінің жеке басының керегіне жаратылған кезең натуралды шаруашылық болып есепт е лінетіні белгілі. Бара-бара өндіріс құралдарының жетілуіне байланысты, ал кейде табиғаттың өзі туғызған жағдайына байланысты (мысалы, бір жерде егін салу пайдалы болса, екінші жерде мал өсіру пайдалы, ал басқа жерде балық аулау пайдалы. ) адамдардың шығарған өнідерінің саны олардың жеке басының керегіне жарататын саннан артық болатын жағдай туды. Сөйтіп, адамдар өндірілген өнімді, өздеріне керек, басқа өнімге айырбастап алуына мүмкіндік алды. Оның нәтижесінде “айырбастау” деп аталатын процесс шықты. Айырбастау үшін өндірілген өнімнің “тауар” деп аталатын болған соң, натуралдық өндірістің орнына тауарлы өндіріс пайда болды.

Осымен байланысты жоғарыда көрсетілген қозғаушы күштердің (факторлары) салдарынан өнім өндірушілер өздерін бір түрлі (болмаса бірнеше түрлі) өнім шығаруға бейімделетін болған. Ал өздеріне керек басқа өнімдерді өздері шығарған өнімнің артығына ауыстырып алатын болды.

Сонымен, ақшаның пайда болуына алдын ала екі экономикалық жағдай туғызылды:

натуралдық шаруашылықтың орнына тауарлық шаруашылық келді. Осыған байланысты айырбастау операциясы өріс алды.
Өнім өндірушілердің арасында бір жағынан мүліктік жекеленүшілік пайда болды, екінші жағынан белгілі, бір түрлі тауар өндіруге мамандандырушылық туды.

Сонымен қатар бір тауарды, екінші тауарға тікелей ауыстырудың бірқатар қиыншылықтары болды. Олар :

бір тауарды екінші тауарға ауыстыру үшін, қолында осы өндірушінің іздеп жүрген тауары бар өндіруші табылуы керек. Және, сол екінші өндірушіге, бірінші өндірушінің қолындағы тауар керек болуы шарт. Ал мұндай сәйкестік өмірде кездесе бермейді.
Бір тауарды екінші тауарға ауыстыру процесінде олардың құнын ескеру керек. Басқаша айтқанда, ауыстырылатын екі тауардың өзіндік құны баламалы болуы шарт. Мысалы, бір өгізді бір қап бидайға ауыстыруға болмайды. Өйткені, өгіздің құны бір қап бидайдан әлде қайда артық. Сондықтан бір қап бидайға, оның құнына баламалы тауар іздеу керек. Бұл да оңай іс емес.

Міне, сондықтан да, бара-бара тауар өндіру молайған сайын, соған байланысты, баламалық негізінде, айырбастау операциясының да дамуы, көптеген түрлі-түрлі тауардың ішінен бір тауарды бөліп алуды керек етті. Мұндай тауар өзінің ішкі және сыртқы мазмұнымен, ішкі және сыртқы саудаға өте керекті тауар болуы тиіс. Басқа тауарлардың құнын осы тауардың құнымен баламалап айырбастайтын болған. Мысалы: бір балтаның құны екі кило бидай болса, бір өгіздің құны - бес қап бидай т. с. с. Бұл мысалда, ақшаның міндетін бидай атқарады.

Сөйтіп, айырбастаудың тауарлық нысаны ақшалай нысанға көшті. Оның үстіне әр түрлі тайпаларда, ақшаның міндетін атқарған тауарлар әр түрлі. Мысалы : Ежелгі Гректер, Римдіктер, Славяндар ақша орнына мал пайдаланған. Скандинав елдерінде, Ежелгі Орыстар - аңның, болмаса малдың терісін пайдаланған. Қытайда - тұз, Монғолияда - шай т. с. с. Бірақ осының өзінде де көптеген қиыншылықтар кездесті. Айтылған заттарды санау, өлшеу, оларды бір жерден екінші жерге тасу, сақтау, іріктеу деген сияқты қияметтері көп болды. Міне осы жағдайлар және тауар өндіру мен оны айырбастаудың көлемінің өсуі, ақшаның міндетін атқаратын тауардың біртектілігін, оңай бөлшектенетін, сақтағанда бұзылмайтын және тасымалдауға қолайлы болуын талап етті. Ал мұндай қасиеттер кейбір түсті және құнды металдарға ғана тәлім болатын.

“Ақша“ сөзі ежелгі римдіктердің Джуно Монета шіркеуінде монета шығаруларымен байланысты шықты. Уақыт келе монета шығаратын барлық жерлерді “монета” деп атайтын болған. Французша нұсқауы - “моне”, осы сөзден ағылшындардың “мани” - ақша сөзі шыққан. Монета 2500 жылға жуық өмір сүруде, Бірақ оның даму барысында әр түрлі өзгерістерге ұшырағаны белгілі.

Ал ең алғашқы қағаз банкноталарды 18 ғасырда Қытай банкирлері шығарды. Еуропада қағаз ақшалардың пайда болуын 1716-1722жылғы Францияның тәжірибесімен байланыстырады.

Бірақ, ақшаның даму тарихын негізгі үш кезеңге бөлуге болады. Бірінші кезең - кездейсоқ тауарлардың пайда болуына байланысты. Екінші кезең - алтынның эквивалент ретінде пайда болуы. Үшінші кезең - қағаз немесе несие ақшаларға ауысуы.

Сонымен, ақша - бұл барлық тауарлардың құнын өлшейтін, жалпыға балама айрықша тауар.

2. Монометаллизм және бейметаллизм.

Қолөнер кәсібінің жетілуі ақша эквивалентін де жетілдірді. Жалпы эквивалент болып әр түрлі металдар қолданылды : темір, қалайы, мыс, қорғасын, күміс, алтын. Металл ақшалардың артықшылығы - олардың біртектестігі, мықтылығы, әрі оңай бөлінуі. Көп уақытқа дейін металл ақшалардың формалары әр алуан болды. Уақыт өте келе жалпы эквивалент рөлін күміс пен алтын ақша атқара бастады.

Тарихи металл ақша айналымының бейметаллизм және монометаллизм деген түлері қалыптасты.

Бейметаллизм - жалпыға балама рөлі екі бағалы металға (алтын мен күміске) негізделген ақша жүйесі.

Бейметаллизмнің үш түрі болған :

қос валюталы жүйе, яғни мұнда алтын мен күмістің арасындағы шекті қатынас, металдардың нарықтық құндарына байланысты белгіленген.
Қатар жүретін валюталар жүйесі, яғни мұнда бұл қатынас мемлекет тарапынан белгіленген.
Ақсақ валюта жүйесі, яғни мұнда алтын және күміс монеталары заңды төлем құралы қызметін атқарады, бірақ бірдей негізде емес, себебі күміс монеталарды жасау жабық түрде жүзеге асырылып, алтын монеталарды жасауға еркін берілді

Бейметаллизм алтын мен күмісті пайдалану негізінде 16-19 ғасырларда батыс Еуропа елдерінде пайда болды. 19 ғасырда күміс өндірісі жағдайларының өзгеруіне сәйкес, ол құнсызданып, алтынмен ара салмағы өзгерді. Күміс монеталарының көбеюі оларды шығаруды тоқтатты. Сөйтіп, бейметаллизм монометаллизмге ауысты.

Монометаллизм - бұл барлығына бірдей балама және ақша айналысының негізі ретінде бір ғана металл ( алтын немесе күміс ) қызмет ететін ақша жүйесі.

Алтын монометаллизмі (стандарт) алғаш рет ақша жүйесінің типі ретінде 17 ғасырда Ұлыбританияда қалыптасып, 1816 жылы заңды түрде бекітілді. Көптеген елдерде ол 19 ғасырдың аяғына қарай енгізілді, айталық : Германияда - 1871-1873 жылдары, Швецияда, Норвегияда және Данияда - 1873 жылы, Францияда - 1876-1878 жылдары, Австрияда - 1892 жылы, Ресейде және Жапонияда - 1897 жылы, АҚШ- та - 1900 жылы.

Алтынға ауыстырылатын құн белгілерінің сипатына байланысты алтын монометаллизмі мынадай түрлерге бөлінеді: 1) алтын монета стандарты, 2) алтын құйма стандарты, 3) алтын девиздік (алтын валюта ) стандарты.

Алтын монета стандарты - бұл еркін бәсекенің тұсындағы капитализмнің тараптарына біршама сәйкес келе отырып, өндірістің, несие жүйесінің, дүниежүзілік сауда мен капиталды сыртқа шығарудың дамуын қолдады. Бұл стандарт мынадай өзіне тән негізгі белгілермен сипатталады:

алтын елдің ішкі ақша айналысында болып, ақшаның барлық қызметтерін бірдей атқарады.
Алтын монеталарды құюға рқсат етілді (әдетте елдің монета сарайында)
Толық құнды емес ақшалар айналыста жүре отырып, еркін және шектеусіз мөлшерде алтын монетаға ауыстырылады.
Алтынды және шетел валюталарын еркін түрде сыртқа шығаруға және ішке алып келуге болатын болды.

Алтын құйма стандартының - алтын монетадан айырмашылығы, мұнда айналыста алтын монета болмайды және алтын монетаны еркін түрде жасауға тыйым салынады. Мұнда банкноталар, басқа толық бағалы емес ақшалар сияқты алтын құймасына тек олардың сомалары көрсетілгенда ғана айырбасталады.

Австрия, Германия, Дания, Норвегия және басқа да елдерде алтын девиз (алтын валюта) стандарты бекітіліп, мұнда да айналыста алтын монета және алтын монетаны еркін түрде жасауға болмайды. Мұнда банкноталарды алтынға ауыстырылған шетел валюталарына ауыстыру жүргізілді. Осындай жолмен алтын девиз стандартын қолданатын елдердің ақша бірліктерін алтынға ауыстыру арасында жанама байланыс сақталды.

Сонымен, 1929-1933 жылдары дүниежүзілік экономикалық дағдарыс нәтижесінде алтын монета стандарты барлық елдерде бірдей айналыстан алынып тасталынып, оның орнына алтынға ауыстырылмайтын банкнот жүйесі бекітілді.

тарау. Ақшаның қызметтері мен экономикадағы маңызы.

2. 1. Ақшаның қызметтері.

Ақша экономикадағы рөлін өзінің атқаратын негізгі қызметтері арқылы орындайды. Ақшаның әр қызметі тауар айырбасы процесінен туындайтын тауар өндірушілердің формасы ретінде ақшаның әлеуметтік және экономикалық мазмұнының белгілі бір жақтарын сипаттайды.

Ақшаның қазіргі экономикадағы атқаратын қызметтеріне мыналар жатады:

Құн өлшемі және баға масштабы.
Айналыс (айырбас) құралы.
Төлем құралы.
Қорлану және қор жинауқұралы.
Дүнижүзілік ақша.

Ақшаның құн өлшем қызметі .

Ақша жалпыға бірдей балама ретінде барлық тауарлардың құнын өлшейді. Ақша құн өлшемі ретінде: “мөлшері жағынан аттас, сапасы жағынан салыстыруға келетін тауарлар құнын бейнелеу үшін тауарлар дүниесіне материал беру “ қызметін атқарады. Барлық тауарлар қоғамдық еңбек өнімдері, сондықтан олардың құнын өзіндік құны бар нақты ақшалар (алтын және күміс) өлшей алатын.

Тауар құнының ақшамен бейнеленуі оның бағасы деп аталады. Баға тауарды өндіруге және сатуға қажетті қоғамдық еңбек шығынымен анықталады. Әрбір елде ақшаның өлшемі ретінде қабылданған және тауарлар бағасын өлшеуге қызмет ететін металдың (алтын) баға белгілеу процесіндегі ақша бірлігіне бекітілетін салмақты саны баға масштабы деп аталады.

Бағалардың негізінде және олардың қозғалысында құн заңы жатыр. Ақшаның құн өлшемі қызметі мен баға масштабы арасында өзара айырмашылық бар. Қүн өлшемі - бұл мемлекетке тәуелсіз ақшаның экономикалық қызметін сипаттайды. Құн өлшемі қызметі құнзаңына байланысты анықталады.

Баға масштабы - бұл мемлекетке тәуелді, бірақ тауардың құнын көрсету үшін емес, тек оның бағасын бейнелеу үшін қызмет етеді. Баға масштабы нарық заңына, яғни сұраныс пен ұсынысқа байланысты белгіленеді. Сөйтіп, баға масштабы арқылы ойша белгіленетін тацуарлар бағасы ұлттық ақша бірлігіндегі көрсетілетін нарықтық бағаға айналады.

Ақшаның айналыс құралы қызметі .

Айналыс құралы қызметінде ақша тауар айналысы процесінде делдалдық рөл атқарады. Тауар айналысы мынадай процестерді қамтиды: тауар сату, яғнионың ақшаға айналуы және тауарды сатып алу, яғни тауардың ақшаға айналуы. Бұл процесті арнайы формулада мынадай түрде беруге болады.

Т (тауар) - А(ақша) - Т(тауар)

Ақша айналысының тауар айналысынан айырмашылығы - ақша тауарларды біртіндеп айналыстан шығара отырып, өзіайналыста үнемі қалып отырады. Ақшаның айналыс құралы ретінде қызметінің басты ерекшелігі, біріншіден, бұл қызметтеі толық бағалы емес құнның белгілері: қағаз және несиелік ақшалар атқарады, екіншіден, нақты және қолма-қолсызақшалар атқарады.

Сонымен, ақша, айналыс құралы қызметін атқаратындықтан да олардың саны, яғни айналысқа қажетті сатылатын тауарлар массасы және бағасы негізінде анықталады. Ал егер айналыстағы ақша массасы тауар массасынан артық болса, онда ақшаның құнсыздануы инфляцияға жол береді.

Ақшаның төлем құралы қызметі .

Әр түрлі жағдайлардың болуына байланысты тауарлардың тек нақты ақшаға ғана сатылмайтыны белгілі. Себебі әр түрлі тауарларды өндіру кезеңі мен айналыс мерзімінің ұзақтығының бірдей еместігі, сондай-ақ бірқатар тауарлардың өндірісі мен сатылуының маусымдық сипатта болуы шаруашылық субъектісінде қосымша қаражаттардың жетіспеушілігін туғызады. Соның нәтижесінде тауарлардың төлемін кешіктіріп сатып алу және сату, яғни несиеге беруқажеттігі туындайды.

Ақша төлем құралы ретінде мынадай ерекше бір қозғалыс формасына ие :

Т (тауар) - М (міндеттеме),

келісілген мерзімнен кейін: М (міндеттеме) - Т (тауар)

Ақша төлем құралы ретінде тек қана тауар айналысына қызмет етіп қоймай, сол сияқты қаржы және несие қатынастарына да қызмет етеді.

Жалпы барлық ақшалай төлемдерді мынадай түрде топтастыруға болады :

тауарлар және көрсетілетін қызметтер бойынша төлем міндеттемелер.
Мемлекетке қатысты қаржылық міндеттемелер.
Банктік несиелер, мемлекеттік және тұтыну несиелері бойынша қарыздық міндеттемелер.
Сақтандыру міндеттемелер.
әкімшілік, сот алдындағы және өзге міндеттемелер

Ақшаның төлем құралы қызметін толық бағалы емес, яғни қағаз және несиелік ақшалар атқарады.

Ақшаның қор жинау және қорлану қызметі.

Ақша жалпыға бірдей балама ретінде, оның иесіне тауар алуды қамтамасыз етумен қатар, байлықты жинау құралы болып табылады. Сондықтан да адамдар оларды жинақтауға немесе қорлануға тырысады. Қорлану үшін ақша айналыстан алынады, сөйтіп тауарды сату және сатып алу қозғалысы өзгереді.

Ақшаның қор жинау қызметін толық бағалы емес ақшалар атқара алмайды, себебі олардың меншікті құны жоқ. Бұл қызметті атқару қашаннан алтынға жүктелеген.

Ал ақшаның қорлану қызметін толық бағалы емес ақшалар атқарады. Тауар өндірісі жағдайында қорлану екі формада жүзеге асырылады десе болады:

кәсіпорындар мен ұйымдардың ағымдық және жинақ (депозиттік) шоттарға, сол сияқты банкткрге басқа шоттардағы ақшалай қаражат қалдықтары түрінде қоғамдық қорлану формасында.
банктердегі халық салымдарында, облигатцияларда жинақталған жеке қорлану формасында.

Дүниежүзілік ақша.

Сыртқы сауда байланыстары, халықаралық заемдар, сыртқы серіктестіктерге қызмет көрсету барысы дүниежүзілік ақшалардың пайда болуына себеп болды. Дүниежүзілік жалпыға ортақ төлем құралы, жалпыға ортақ сатып алынатын құрал және жалпыға ортақ қоғамдық байлықтың материялдану құралы болып табылады. Халықаралық төлем құралы ретінде дүниежүзілік ақшалар халықаралық байланыстардағы есеп айырысуларда қолданылады. Халықаралық сатып алынатын құрал ретіне дүниежүзілік ақшалар елдер арасындағы нақты ақшамен төленетін тауарлар және көрсетілетін қызметтір айырбасындағы тепе-тендік бұзілған жағдайда қызмет етеді. Жалпыға ортақ қоғамдық байлықты құрал ретінде дүниежүзілік ақшалар бір елдің екінші бір елге займ немесе субсидиялар беруі барысында қызмет етеді.

Алтын монета стандарты тұсында дүниежүзілік ақша қызметін алтын және алтынға ауыстырылатын жекелеген елдердің, несиелік ақшалары (банкноталар) көбіне АҚШ доллары және ағылшын фунт стерлингі атқарған.

Қолма-қол және қолма-қолсыз ақшалар.

Ақша айналым шаруашылығы таурды өткізуге сондай-ақ тауарлы емес төлемдерді және есеп айырысуларды жүзеге асыруға қызмет ететін қолма-қол және қолма-қолсыз ақша формасындағы айналымның қозғалысы. Ақша айналым құрылымына қолма-қол және қолма-қолсыз ақшалар айналымға кіреді.

Айналыста тек қолма-қол ақша жүретіндіктен оны ақша айналысы деп атайды. Айналыс және төлем құралдыры ретінде нақты ақша белгілері (банкноталар, қазыналық билеттер және ұсақ монеталар) айналыста жүреді. Бұл кез-келген мемлекеттің ақша айналымының аз бөлігін құрғанымен, оның маңызы үлкен. Өйткені қолма-қол ақша халықтың ақшалы табысының басым көп бөлігін алуға және оны жұмсауға қызмет етеді.

Қазақстан Республикасында қолма-қол ақшаны Ұлттық Банк банкнота түрінде эмиссиялайды, екінші деңгейдегі банктер оның эквиваленттінің қолма-қолсыз формада төлеп алады. Коммерциялық банктердің операциялық кассасынан қолма-қол ақшаның көп бөлігі клиенттерге беріледі, яғни клиенттер заңды тұлғалар болса, ақша кәсіпорындар мен ұйымдардың кассасына түседі де, ал клиент жеке тұлға болса, ақша тікелей халыққа бөлінеді.

Қолма-қол ақша негізінен халықтың ақшалы табысынан және оны жұмсаудан түседі. Бірақ ақшаның көп бөлінің салық, жарна, сақтандыру төлемін, пәтер ақысы мен коммуналдық төлемін, қарызды өтеуге, тауар сатып алу мен көрсетілген қызметке ақы төлеуге, бағалы қағаздар т. б. сатып алуға жұмсалады.

Қорыта айтқанда, ақша коммерциялық банктердің төлем кассалық бөлімдерінен клиенттер арқылы айналысқа түсіп, белгілі бір мерзімнен кейін клиенттердің (негізінен сауда орындары және халыққа қызмет көрсететін орындардың) кассасы арқылы айналыстан шығады. Сөйтіп қолма-қол ақшаның қайталама айналысы аяқталады.

Қолма-қолсыз ақша айналымы қолма-қол ақша айналымының қозғалысын білдіреді. Қолма-қолсыз ақшаларға чектер, карточкалар, электронды аударымдар көмегімен пайдаланатын клиенттредің шоттарыда сақталған ақшалары жатады.

Қолма-қолсыз ақша - ол банктегі шот иесінің жазбаша бұйрығы бойынша шоттағы ақша қалдығының өзгеруі немесе ақшаның төлем құралы ретіндегі қызметін атқаруы.

Қолма-қол мен қолма-қолсыз ақшалар арасында тығыз байланыс бар. Олар үнемі бір айналым сверасынан екіншісіне өтіп отырады. Мысалы, шотқа ақша қосқанда қолма-қолдан қолма-қолсызға, ал шоттан ақша алғанда қолма-қолсыздан қолма -қолға өтеді.

тарау. Дүниежүзілік ақша эвалюциясы.

Әлемдік ақшалар

1976 жылы, ақшаның алтын тепе-теңдігі жойылғаннан кейін, көптеген экономистер, енді құнсыз, қағаз ақша, дүниежүзілік ақша атқарымын орындай алмайды деген пікірге келген. Бірақ, ақша әліде әр түрлі елдердің және олардың заңды және жеке тұлғаларының, өзара қарым-қатыныстарына қызмен көрсетіп жүр.

Ақша халықаралық сауда-саттыққа кызмет көрсетеді. Ақшаның бұл қызметі қоғамның капитализмге дейінгі сатыларында пайда болып, әлемдік нарық тұсында кең өрістеуде.

1867 жылы Париж келісімі дүниежүзілік ақша қызметін тек алтынға бекітті. Сол кезден алтын дүниежүзілік ақша ретінде танылып, үш түрлі бағытта қолданылады. Атап айтқанда :

бүкіл елдерде ортақ төлем құрал, яғни халықаралық төлем құралы ретінде ақша халықаралық төлем балансы бойынша есеп айырысуда қолданылады.
Бүкіл елдерге ортақ сатып алу құралы, яғни халақаралық сатып алу құралы ретінде шетелдерден қолма-қолға ақшаға тікелей тауар сатып алғанда жүреді.
Қоғамдық байлықты материалдандыру құралы ретінде ақша ұлттық байлықты бір елден басқа елге көшіргенде, контрибуция (соғыста жеңілген мемелекеттің жеңіп шыққан мемелекетке төлейтінсоғыс салығы) салығын төлегенде қолданылады.

Әлемдік байланыстардың интенсивтендірілуі және несие қатынастардың дамуы сонымен бірге әлемдік бірыңғай банкноталардың жоқтығы халықаралық айналымға алтынның орнына кейбір ұлттық валюталарды енгізуге мәжбүр етті.

1922 жылы Генуяда өткен бірінші халықаралық келісімде ағылшынның фунт стерлингі және АҚШ-тың доллары айналымға енгізілді. Екінші келісім 1944жылы Бреттон-Вудсте (АҚШ) қабылданып, онда соғыстан кейінгі валюта жүйесінің негізі бекітілді. Бұл келісім АҚШ-тың долларына және фунт стерлингке резервтік валюта статусын берді

Кейбір елдің ұлттық ақша белгілерінің дүниежүзілік ақша ретінде қолданылуының себептері:

Бірініден, бұл елдердің дүниежүзілік сауда мен несие қатынастарында жоғары үлесті салмағы бар.

Екіншіден, бұл елдердің басқа елдерге айтарлықтай несие беру мүмкіндіктері бар.

Бір сөзбен айтқанда, экономикасы дамыған және әлемдік нарықтағы тауарларының үлес салмағы қомақты мемлекеттірдің валютасы дүниежүзілік ақша ретінде жүреді.

Қазіргі кезде дүниежүзілік ақша қызметін: АҚШ-доллары, Еуропалық одақтың қазіргі валютасы - еуро, сол сияқты Халқыаралық валюталық қордың СДР-і (арнайы қарыз алу құқығы) атқарады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.