Қазақстан Үкіметі рубль аумағын сақтағысы келді, бірақ Ресей Үкіметі Қазақстаннан алтын валюталы резервтердің бәрін

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

Кіріспе1

I тарау Теңгенің пайда болуы мен қалыптасуы2

1. 1. Теңгеніңенгізілу себептері2

1. 2 Теңгені жасау4

II тарау Қазақстан Республикасының Ұлттық валютасы - теңгенің енгізілуі5

2. 1. Алтын күміс ақша - байлықтың, тарихтың, мэдениеттің көзі. 9

2. 2 Теңгеміздің тағдыры11

III тарау Қазақстан Республикасының теңгенің құнсыздануына жол бермеу саясаты14

3. 1. Инфляцияға қарсы саясат14

3. 2. 2003-2004 жылдардағы инфляцияның өсуі17

Қорытынды21

Пайдаланған әдебиеттір тізімі22

Кіріспе

Өзімнің жұмысымды мен "Қазақстан республикасының ұлттық валютасының нығайту проблемасы" туралы тақырыпта жазып отырмын. Осы тақырыпты тандап алған себебім, ең біріншіден, теңге - бұл Г. А. Марченко мырза айтқандай "тэуелсіздіктің тұмары". Яғни, ұлттық валюта - әр елдің тарихында маңызды орын алатын және мемлекеттің экономикалық егемендігінің көрсеткіші болып отыр. Ұлттық валютаның енгізілуі нарықтық экономикага көшуге багытталған түрлі структуралық өзгерістердің бірі. Осы сәтте, бар жетістіктері мен қиыншылықтарын, теңгенің енгізілуінің алдында, оған артқан үміттерінің ақталғаны немесе ақталмағанын этап көрсеткім келді.

Жалпы айтқанда, ақша - бул ежелден келе жатқан тауар өндірісінің дамуындағы бірден-бір шарт және өнім болып табылады. Олар адам арасындағы өндіріс кезінде белгілі бір экономикалық қатынастардың көрсеткіші ретінде саналады. Ғасырлар бойы адам өркениетінің дамуымен қатар, ақша қатынастары мен жүйесі үнемі дамып келеді, және олардың бүгінгі қалпы да біткен іс емес. Теңге де дамып келе жатқан валюта.

I-тарау. Теңгенің пайда болуы мен қалыптасуы

1. 1 Теңгенің енгізілу себептері

Теңгенің енгізу себептеріне тоқталсам, әрине сол кездегі тарихи жағдайларға назар аудару керек. 1991 жылдың желтоқсанында Совет Одағы ыдырағаннан кейін, Қазақстан басқа да ТМД елдері секілді "рубль аумағында" қала берген. 1992 жылы 200, 500, 1000 рубль купюралары шығарылды. Олардың эмитенті ретінде әлі КСРО Мембанкі болып көрсетілген еді. 1992 жылдың мамыр айында ресей купюрасы 5000 рубль, кейінірек 10 000 және 50 000 рубль шығарылды.

Сөйтіп, Ресей Федерациясында және одан тыс мемлекеттерде 1961-1991 жылдары шығарылған кеңестік ақша, Ресейдің Орталық Банкімен шығарылған 1992 жылғы кеңестік ақша үлгісіндегі және 1992-1993 жылғы ресей ақшалары айналымда жүрген.

Бірақ, Қазақстан Үкіметі және Қазақстан Республикасының Жоғарғы Кеңесі, Ресейдің рубліне толығымен сенбей, 1991 жылдың соңында өзінің валютасы мен бағалы қағаздар шығару мәселесін қарастырды.

1992 жылдың мамыр айында Қазақстан Республикасының Президентінің "Ұлттық Банк пен "Манат ауласын" құру туралы" және "Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Ұлттық Банкінің баспа фабриқасын құру туралы" Жарлықтары (құпиялы түрде) шықты. 1993 жылдың сэуір айында "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы" және "Банк және Банктіқ қызметі туралы" заңдар қабылданды. Осы заңцар бойынша Ұлттық Банк еркін ақша-қредит саясатын жүргізу, ақша шығару, оны сақтау, жою, инқассация функцияларын иеленді. Сондай-ақ, осы зандарға сәйкес ешқандай ортақ валюта бірлігі жайында айтылған жоқ. Осындай шаралар, республиқада үлттық валютаны енгізу мүмқіндіғі дайындалып отырғанын көрсетеді.

1993 жылдың 23 шілде күні Ресейдің Орталық Банкі 1961-1992 жылғы кеңестік ақша үлгілері мен 5000, 10 000 мыңдық 1992 жылғы ресей рубльдерін айналымнан шығару туралы хабарлады. Ресейдегі ақша реформасы ТМД елдері мен Қазақстанға ескі үлгідегі ақшаның ағылуына, соның салдарынан инфляцияның өсуіне және өмір сүру деңгейінің төмендеуіне әкеп соқты, және жаңа ресей рубльдеріне ескі ақшаны айырбастауға рұқсат берілмеді. Ресейдің Орталық Банкі мен Қаржы министрлігінің басшылары ТМД елдерінің өз валютасын енгізіуін қолдады. /2/ Қазақстан Үкіметі рубль аумағын сақтағысы келді, бірақ Ресей Үкіметі Қазақстаннан алтын валюталы резервтердің бәрін !*есей қарамағына беру және ресей рубльдерімен қамтамасыз еткені үшін Қазақстанның мемлекеттік қарызы деп санауды талап етті. Осындай талаптар Қазақстан үшін жарамсыз еді. Сондықтан өзінің валютасын енгізу қажет еді. 1993 жылы 3 қараша айында ҚР Президентінің Жарлығы бойынша үлттық валютаны енгізу комиссиясы реЪми түрде құрылды. Оның құрамына: ҚР премьер-министрі ІС. А. Терещенко, ҚР вице-президенті Е. М. Асанбаев, Премьер-Министрдің алғашқы Орынбасары Д. Х. Сембаев, Үлттық Банктің төрағасы Г. Б. Байназаров, қаржы министрі Е. Ж Дербесов, экономика министрі Б. И. Ізтілеуов кірді. Олар валюта режимін, бастапқы валюта курсын, енгізілу уақытын және т. б. сұрақтарды қарастырды. Теңгенің айырбас курсын тандағанда реттелетін қалқыма, сондай-ақ, жартылай айырбасталатын валюта курсына тоқталды. Үлттық валюта - теңге -1993 жылдың 15 қараша күні бүкіл Қазақстан территориясына ресми түрде енгізілді. Есқі ақшаның жаңа теңгелерге айырбастау 1993 жылдың 15 қараша күнінің ертеңгі сағат 8-00-ден басталып, 20 қарашаның кешкі сағат 20-00-де аяқталған еді. Айырбас 1:500 қатынасындай жүргізілді. Айырбастаудың нэтижесінде 951 млрд. кеңестік рубль алынды. 18 қараша күнінен бастап, теңге Қазақстан территориясында айналымда жүретін жалгыз төлем құралына айналды. /3/

1. 2 Теңгені жасау

Үлттық валютаның атауын ортағасыр тарихынан алған (Қыпшақтар щусында "таңға (теңге) " деген айырбастау манаттары қолданыста жүрген) .

1992 жылы Қазақстанда шетел фирмалар саны өсті. Соның ішінде "Харрисон және ұлдары" фирмасы да болды. Олар теңгені жасауға өзінің көмегін ұхынды. Қазақстан дизайнерлері мен суретшілері ағылшын фирмасына өзінің үлгілерін көрсетіп, бірігіп жұмысқа кірісті. Теңгенің алғашқы үлгілерінде қазақ ұлттық ою-өрнектерінен басқа, ешқандай портреттер болған жоқ. Бірақ, ағылшын эксперттері ақша бетінде портреттер болу керек, өйткені баспаның ерекше техникасына байланысты ондай ақшаларды қолдан жасауға қиын болады деп сендірген.

Арнайы құрылған топ мүмкін болатын барлық портреттерді қарастырып, тандаған. Сөйтіп, теңгенің беткі жағында Қазақстан тарихында ерекше орын алатын тұлғалардың бейнесін, ал артқы жағында Қазақстанға тән табиғи және сәулет өнерінің элементтерін бейнелеуге шешім қабылданған.

Банкноттардың беткі жағында (аверс) :

• 9-10 ғ. Отырарда (Оңтүстік Қазақстан) өмір сүрғен атақты философ, ақын Абу Насыр Әл-Фарабидің (1 теңге) ;

• сазғер Сүйінбайдың (3 теңге) ;

• күйші Қ^рманғазының (5 теңге) ;

• тарихшы, демократ-Шоқан Уэлихановтың (10 теңге) ;

• ақын, ұлы ойшыл Ұлы Абай Құнанбаевтың (20 теңге) ;

• мемлекет қайраткері Әбілхайыр ханның (50 теңге) ;

• саясаткер және дипломат - Абылай ханның (100 теңге) портреттерін салу қабылданды.

Бас дизайнердің бірі Тимур Сулейменовтың айтуы бойынша ағылшындар өздерінің үлғілерін ұсынған еді, бірақ қазақтар оны қабылдаған жоқ. Одан басқа Ағымсалы Дүзелханов, Хайролла Ғабжалелов, Меңдібай Элин дизайн-суретшілер еңбек етті. /4/

Алғашқы дизайнерлер 200 теңгеге дейін ақшаның нұсқасын ойлап тапқан, кейінгі үлкенірек номиналда теңгені Ұлттық Банк суретшілері ойлап тапқан. Бүгінгі күні теңге 500, 1000, 2000, 5000 және 10 000 номиналда шығарылады. Ал 100-ге дейінгілер тиын түрінде ғана айналымда қолданылып жүр (1, 5, 10, 20, 50, 100) .

Ұлыбритания суретшілері гильош деп аталатын арнайы портреттерді бедерлеуді дайындаған және осыған авторлық құқық алған. "Харрисон және үлдары" фирмасы теңге банкноттарын істегені үшін Үлыбритания патшайымынан, ең жақсы экспорттық өнім үшін, "Алтын Белгі" сыйлығын алды.

Қазақстандық теңге пайдаланған қорғау элементтеріне, техникалық әдістерге қарай бүгінгі күні қолданыста жүрген дүниежүзілік валюталарымен сапасы жагынан бір қатарда тур.

Алғашқы майдалау монетелары- тиындар қагаз түрінде болған. (2, 5, 10, 20, 50) .

Жалпы, үлттық валютаны қабылдағанда дизайнды жасау және баспаға шығару бір уақытта және қысқа мерзімде істелген еді. Тиындардағы негізгі элементтер - ұлттық ою-өрнектер, жануар мен құстардың ірафикалық бейнелері, киіз үйдің құрамдас бөліктері болып табылады.

II тарау Қазақстан Республикасының Ұлттық валютасы - теңгенің енгізілуі

Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы Қазақстан Республикасы ұлттық валютасын енгізу туралы.

Қазақстан Республикасы Конституциясының 78-бабынан және Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің 1993 жылғы 29 қазандағы қаулысына сәйкес қаулы етемін:

1. Қазақстан Республикасының аумағында 1993 жылғы 15 қарашадан сағат 08. 00-ден бастап (жергілікті уақыт) Қазақстан Республикасының ұлттық валютасы - теңге айналысқа енгізілсін.

2. 1993 жылғы 18 қарашадан сағат 08. 00-ден бастап (жерғілікті уақыт) теңге Қазақстан Республикасындағы бірден-бір заңды төлем құралына айналды. Теңге 100 тиыннан тұрады. Қазақстан ^еспубликасында қолдағы ақша банкноттар мен монеталар түрінде •айналыста болады.

3. Теңгені Қазақстан Республикасының аумағында меншік нысандарына қарамастан барлық жеке және заңды тұлғалар төлемдердің барлық түрінде, соңдай-ақ ешқандай шектеусіз салымдар мен шоттарға қосу үшін банктер қабылдауға міндетгі.

4. Осы Жарлық қол қойылған сәттен бастап күшіне енеді.

ҚР Президенті Н. Назарбаев

Алматы, 1997ж., қарашаның 13-і.

Қазақстанның тэуелсіздігіне 14 жыл. Ғасырға бергісіз деп жатырмыз. Өз жеріне еге болған ел мемлекеттік рэміздерін, ұлттық белгілерін енгізіді. Республикамыз Әнұранын, Көк байрағын, Елтаңбасын сайлады. Тек бір ғана ақау - сауда саттық айырбасы, экономикамыздың бір өлшемі ұлттық валютаның қолданысқа ендіру барысында көбімізге беймэлімдеу тежеу "қол-аяқты" орап, матап жатты. Мұндайда еліне, іргесін бекіткен жаңа мемлекетке шын жаны ашар жандар қажет-ақ екен. Құдайға шүкір, ондайлар табыла кетті. Тецге дүниеге цалай келді?

Кез-келген мемлекет өзінің ақшасын ерекше құлия түрінде жасайды. Қазақстанның өз тэуелсіздігін жариялағанға дейін де Әнұраны, Гербі, Туы болған. Бірақ мұның бәрі СССР деген алып мемлекеттің тасасында қалатын да, ал рубль деген ақша өз үстемдігін үнсіз жүргізіп отырды. Тіпті, "міне, біз - дербес елміз" деп жүргеннің өзінде, Ресей рубль барынша қоқан-лоққы жасады.

Ресей Қазақстанға 1 рубльді беріп, 65 копеекті қайтып алатын. Ресей тел экономикасын ныгайтуға бағытталған өз жолын таңдады да рубль аймағы қасқара берді. 1992 жылы Қазақстаннан басқа төлем құралы ретінде рубльді екі-ақ мемлекет - Ресей мен Тэжікістан пайдаланды. Сонымен қатар, ресейліктер таяу уақытта кеңес сомының орнына ресейлік рубль болады деп ескертті. Сонымен, рубль аймағын бөлу бастамасы Ресейден шықты. Қанша тырысқанмен, ұлттық валютаны енгізу шьшайы қажеттілік болды.

Қазақстан етек-жеңін жиып, Елтаңба мен Туга конкурс жариялаған кезде, осы теңгені жасау жөнінде ой келді. Теңге жобасын жандандыру үшін "Қазақстан дизайн орталығы" құрылып, Хайролла Ғабжалелов осы құрылымның бас директоры болды.

Теңгенің авторлары көп. Бірінші кезекте бұл - Қазақстанның Президенті, ол 1992 жылы еліміз «рубль аймағындаң болған кезде өз валютамызды енгізу туралы күрделі саяси шешім қабылдады. Қазақстандық қолма-қол ақшаларды экономистер, банкирлер, Ұлыбританиядағы банкнот фабрикасының басқарушылары және басқа да мамандар, ағылшын оюшылары да жасады.

Тіңгенің ә дегеннен қазақ арыстарынын басталмады. Түрлі бағытты ұстанды. Қазақстанның бұрынғы және қазірғі архитектурасын, табиғатын, тұлғалардың бейнелерін кескіндеді. Жоғарғы Кеңестің басшылары Ерік Асанбаев пен Сауық Текежановтар портретке тоқтау керек деп кеңес айтты. Түлғаларының елі, жері, жүзі айқындалып болғанда, оны эскиздерімен дайын нұсқалары Елбасыға көрсетілді. Президент келісімін берді. Бұл 1992 жылдың 27 тамызы болатын. Англияда ақша жасайтын " Наггіззоп апё 8опз Ілтііесі " фирмасының өкілдері теңгенің дүниеғе келуіне қол жұмсасты. Дизайнерлері салған эскизді тамашалап, мақтағанмен ақша жасаудың машақаты жетіп артылды. Алғашқы эскиздер олардың технолоғияларынан өтпеғендіктен, бәрін басынан бастауға тура келді. Әрбір деталь қайта сызылып, әрбір штрихты металлоформаға келтірілді. Әитеуір теңгенщ эталлон үлғісш жасалынып, ол Қазақстанға құпия түрде алып келінді, Президентке көрсетілді. Елбасының ризашылығымен қазақтың ақшасы 30 наурызға дейін Қазақстанға келетін болсын деп нақты тапсырма берілді.

Ақшаны жаппай шығаруға қажеттіліғі туғанда, тағы бір проблема кесе-көлденең тұра қалды. 1 теңгелік 3, 5, 10, 20, 50, 100 теңгелік номиналдан Қазақстанға қанша ақша керек? Ешкім білмейді. Ақшаны талайдан бері шығарып жүрғен фирма емес пе! 17 млн. халқы бар Қазақстанға мұнша ақша керек деп есеп-қисапқа жүғінғен экономистері ел өндірісін, тауар айналымын және басқа да мәселелерді есептеді.

Теңге э дегеннен инфляцияға уліырады. Оның да себебі бар.

Англиядан бері келерде « Наггіззопз апсі зопз Ьітііесі» фирмасының өкілдері теңгенің бағамын немістің маркасымен тепе-тең күйде ұстаса, инфляцияға ұшырамайды деп кеңес айтқан. Ал, мүнда теңге әбден дайын болғанда, Ораз Жандосов бастаған жаңашыл топ «Біз неміс маркасын қайтеміз, Ресей рубльімен есеп айырыссақ та жетедің деп, ақшаны шығарудың басы-қасында жүрген адам сияқты жалаулатқаны бар. Не керек 1 теңгеміз Ресейдің 500 рубліне теңеледі де алғашқы инфляцияға ұшырайды. Кейін 200, 500, 1000, 2000 теңге шығаруға тура келді. 1992 жылдың қарашасында басталған теңге шығару 1993 жылдың сәуірінде аяқталды. Деғенмен, Қазақстанның ұтқан жері де аз емес. Басқа мемлекеттер зайчик, купон шығарып, екі әуреге түсіп жатқанда, біз үлттық валютамызды бірақ процеспен шығардық. Сонымен, кеңес сомдарын шығаруды тоқтатқан кезде өз ақшамыз бізде дайын болды.

Ұлттық қаржы жүйесінің қалыптасуы басталды. Үлттық банкке (эірнеше ірі міндеттер тұрды. Төл валютамызды енгізуге дайындық басталды. Ол өз кезегінде ұлттық төлем жүйесін құруды және халықаралық банк жүйесіне кіруді жорамалдады. Болашақ валютаның инфрақұрылымын даярлау өз кезегінде валютаның өзін құруға, валюта биржасын ұйымдастыруға, мэдениет сарайын, банкнот фабрикасын, алтын-валюталық резервтерге арналған мемлекеттік қойманы салуға бөлінді. Сол кезде тіпті мектеп оқушыларьшың кэмелеттік аттестаттарын шығаратын фабрика да болған жоқ. Бұрын бәрі де, шетел державалары елшілерінің сенім грамоталарына дейін Мэскеуден экелінетін. Ордендерді, медальдарды, офицердің иығына тағылатын жұлдызшаларды эзірлейтін жер болмады. Бәрінен де нольден, не матерриалдық не ғылыми базасыз, не ақшасыз, не қызметкерлерсіз құруға тура келді.

Жү, мысты Үлттық банк бастаған мемлекеттік банк жүйесін құрудан бастады. Банк аппаратында 1992 жыл 200-250 адам болатын.

Көптеген жақсы мамандар сол кезге дейін жалақысы эжептэуір коммерциялық құрылымдарға кетіп қалды. Ұлттық банк қуаты аз, залапды, материалдық базасы нашар мемлекеттік мекеме болды. 1993 жылдың аяқ шенінде банкте 800-ден астам адам қалды. Халықаралық қатынастар жөніндегі, валюталық және көптеген басқа департаменттер құрылды.

Екі жыл бойы басқа мемлекеттердің орталық банктерін қалай ұйымдастырғанын мұқият зерттеді. Еуропаның және АҚШ-тың банкирлерімен кездесулер өткізілді. АҚШ-тағы Федералдық резерв банкінің басшысы үш рет келді. АҚШ-қа білімін жетілдіру үшін бір топ мамандар жіберілді. Біз үйреніп алуға асықтық, себебі шетелдік іс-тэжірибені асықпай игеруге мүлде уақыт болмады.

Қазақстанның банк жүйесі шын мэнісінде жаңадан құрылды. 1992 жылы Ресейден кейін екінші болып валюта биржасын ұйымдастырды. Аптасына бір рет сауда-саттық ұйымдастырылып отырды, оның қорытындылары «Сұхбат» газетінде жарияланды. Сөйтіп қоғамды банк аясында не болып жатқанын хабарланып отырды. Сонымен қатар, Үлттық банктің баспасөз орталығы арқылы республиканың барлық бұқаралық ақпараттар құралдарымен (БАҚ) байланыс жолға қойылды.

Қағидалы жаңа негізде басқарудың жоғарыдан томен құрылымы мен коммерциялық банктер арнайы қадағалау органын құрды. Еліміздің бас банкісінің материалдық базасын нығайтуға коп күш жұмсалды. Ұлттық банк төртінші буынды, ескірген компьютерлерді пайдаланатын. Оның орнына 55 «Пентиумды» сатып алды. Ақшаны қайта санау үшін техника жетіспеді. Автопарк толығымен тозған болатын.

Осымен бір мезетте сол кезенде Үлттық банктің алдында тұрған негізгі міндеттерді шешуге дайындалды. Алтын-валюталық резервті құру үшін алтын мен күміс сатып алына бастады. Мэселен, Жоғарғы Кеңестің іссапарлық шығындары үшін валюта Сыртқыэкономбанктен сатып алынды.

Жұмыстың бәрі академик Тэкежановтың күш-жігерінің арқасында эзірленген арнаулы бағдарлама бойынша іске асты. Барлық алтын қазушы кэсіпорындар Ұлттық банкке алтын бере бастады. Марқұм Сауық Темірбайүлының осынау идеясы дұрыс та дер кезінде болды.

Алтын-валюталық қорды құру бағдарламасы бойынша Үлттық банк алтын өндіруді қаржыландыруға және несиелеуге кірісті. Сол сэтте айрыкдіа бага түзілімі қолданылды, бірақ та біздің бағалар элемдік бағаларға жуық еді. Лондондық түсті металдар биржасындағы алтын мен күмістің бағаларын белгілі болды. Ұлттық банктің бір қызметкерін Ұлыбританиядағы Ротшильд банкісіне аттандырып, оқытылды.

Сол кезде алтын өндіру жылына алты-жеті тонна шегінде тербелетін . Күмісті республика жылына 600 тоннаға жуық өндіретін. М"еталды қайта сату мақсатында сатып алынатын. Екі жыл ішінде алтын өндірісі 12 тоннаға жетті, бағалы металдардың арнаулы қоймасы құрылды. Алдымен ол Алматыда орналасты, сонан соң бағалы металдардың көлемдері өскен кезді астаналық облыстың бір ауданында жаңа пана - жайды таңдап алуға тура келді.

Күмісті «Соломон бразерс» атты қоймадан алынды да жұмыс істесуғе келісім - шарт жасасқан «Кредит свис» банкісіне аударылды. Металдар жеткілікті және күмісті сатқан жөн.

Сол уақытта Қазақстанның елдік дәрғейі томен еді. Бізді ешкім білмейтін және бағалы металдар рыноғында ешкім күткен жоқ. Сонымен бірғе елімізде бірде бір элемдік дәрғейлі банк жоқ. Сондықтын да күмісті лондондық биржадағы халықаралық баға бойынша, мэміле қүнғі түрақталым бойынша сатуға ұйғарылды. Сөйтіп Қазақстан тұңғыш болып Еуропаға терезе ашты, элемдік рынокқа шықты, 30 тонна күміс сатып алғаш рет үш миллион АҚШ долларын алды. Швейцарлықтар тауарды қатты бағалағанын атап өту керек. Металл мамандар «торт ондық» деп атайтындай аса таза болып шықты. Яғни күмістегі бөтен қоспалар пайыздың мыңнан бір бөліғі болды. Ал банктер сапасы томен металды қабылдайтынын айту керек. Содан кейін Үкіметтің келісімімен бірнеше рет осындай мэміле жасасты.

Қазіргі таңда Ұлттық банк күмісті сатып алмайтынын, алтын -валюталық резервті ішінара алтынмен ұстайды. Тек валютамен мемлекеттің ақшасын ұстауға болмайды, өйткені бүкіл элемде инфляция Зкүріп, бағамдары ауысып жатады. Ал алтынның бағасы соңғы кезде көтеріліп келеді.

Бүгінгі күні біздің елімізді металл рыногында жақсы біледі. Қазақстан тэуелсіздігінің сонау алғашқы жылдарынан біз күміспен белсенді түрде сауда жасаймыз. Осы қаражат есебінен Ұлттық банк бағалы қағаздарды шығару жөніндегі кәсіпорын құрды. Бағалы металды сатқаннан түскен пайда теңгені жасауға және мәнет сарайына техниканы сатып алуға әрі төлем жүйесін ұйымдастыруға кетті. Бірақта басында ол Ұлттық банк шеңберінде құрылды. Сол кезде екінші деңгейлі банктер қаражат жетіспеушілігінен бүгінгі деңгейде жұмыс істей алмады.

Мемлекет басшысы еліміздің бюджетіне қатер төніп тұрғанын түсініп, филиалдар торабын аудан деңгейінде қалпына келтіру және есептесу-кассалық орталықтар арқылы төлем жүйесін құру туралы шешім қабылдады. Ал Жоғарғы Кеңес бүткіл аудаңцық банктердің ғимараттарын Ұлттық банкке қайтару туралы шешім шығарды. 1992 жылы жарты жыл ішінде екі жүзден астам филиалды құруға, кадрларды тірқеуге, техникамен жарақтандыруға, ғимараттарды жөндеуге тура келді.

Сонымен, Ұлттық банктің өз ақшасы мен материалдық базасы пайда болды. Өз ақша нарьщнамамыз құрыла бастады. Егер бүрын ңесиелік ресурстарды Ресейден сатып алуға тура келсе, енді Ұлттық банк өзінің ақша ресурстарымен жүмыс істеді. Коммерциялық банктер жер-жерде Ұлттық банк есеп-кассалық орталықтарында шоттар ашты. Олардың қызметіне бақылауды жүзеге асыру мүмкіндігі пайда болды.

Тұңғыш рет Қазақстан тарихында ақша аукциондары ұйымдастырылды, коммерциялық банктерге ақша сатылды. Банктік қадағалау жұмысы істей бастады, екінші деңгелі банктердің Ұлттық банк алдындағы есептемесі заңцастырылды. Теңге енгізілгеннен кейін ақша рыногы дербес, банкаралық болды, валюта биржасы Үлттық банктен бөлінді.

1993 жылы наурызда ҚР-ның Үлттық банк, банктер және қызмет туралы Заңы қабылданды. Жаңадан заң қабылданған соң халықаралық банк жүйесімен бірігу үрдісі басталды. 1993 жылы банк дамыған елдер -АҚШ, Англия және басқа да мемлекеттердің банктерінде 14 коршотқа ие болды. Біздің ірі коммерциялық банктеріміз де шетел банктерінде коршоттар аша бастады.

Мемлекет басшысы ұлттық валютаны енгізу үшін жауапкершілікті вице-президент Ерік Мағзұмұлы Асанбаевқа жүктелді, ол мемлекет басшылығында экономикалық мэселелер бөлігіне жауап берді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.