Кеден Одағына қатысушы мемлекеттердің басшылары 2000 жылы қазанда

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР
Кіріспе 2
1. ТМД-дағы ортақ экономикалық қауымдастық түрлері 3
2. Қазақстан Республикасының ортақ халықаралық қауымдастықтағы орны 7
Қорытынды 11
Әдебиеттер тізімі 12

Кіріспе

Бұрынғы Одақтас Республикалардың өзіндік егеменді мемлекет болып
құрылуы экономикалық және әлеуметтік жағынан үлкен қиыншылықтар мен
шығындармен жүруде.
Енді жаңа тәуелсіз мемлекеттер алдында күрделі таңдау тұрды. Олар: қол
жеткізген тәуелсіздікке шүкіршілік ете отырып, оқшау қалу немесе Батыстың
шикізат көзіне айналу, ал енді ең соңғысы бірлескен Еуропалық Одақты мысал
ете отырып интеграциялық байланыстарды күшейтіп, кеңестік аймақта элемдік
дамуда жаңа бір орталық құру.
Қазіргі таңда жаңа егеменді мемлекеттердің саяси егемендігінің
халықаралық - құқықтық құрылу стадиясы аяқталды, сонымен қатар, әлеуметтік
- экономикалық және валюталық - қаржы жүйесі де құрылып бітті. Бірақ
Кеңестер Одағының ыдырауының артықшылықтарымен қатар кемшіліктері де бар.
Солардың бірі Кеңес Одағының ыдырауынан кейін біртұтас халықтың шаруашылық
кешен қирады, көптеген сауда -экономикалық және өндірістік-технологиялық
байланыстар үзіліп қалды. Бірақ мұның тиімді жақтары да бар, яғни бұрынғы
отар елдер әлемдік қауымдастыққа өздерін зайырлы, демократиялық, құқықтық
мемлекет ретінде таныстыруға мүмкіндік алды.
Бұл жұмыс КСРО-ның ыдырауы мен жаңа тәуелсіз мемлекеттердің құрылуынан
кейінгі жағдайлардағы Тәуелсіз Мемлекеттер Достастық ролі мен орнын, жаңа
құрылымдағы заман талабына сай интеграциялық үрдістің жүру жолдарын және
сол үрдістегі Қазақстан Республикасының позициясын қарастырады. Қазіргі
уақытта Қазақстан ТМД-да және жалпы әлемдік қауымдастықта демократиялық
құндылықтар жолын ұстанушы аймақтың және ғаламдық қауіпсіздікті бекітуде өз
үлесін қосуға талпынып отырған мемлекет ретінде әлемге әйгілі.
Қазақстан Республикасының халықаралық құқықтың субъектісі ретінде өмір
сүруінің алғашқы күндерінен бастап, бұрынғы Одақтың республикалар арасында
жаңа экономикалық және әлеуметтік байланыстарды, құру міндеттерді белсенді
түрде араласты. Қазақстан Республикасының ТМД-ны құрудағы орны мен ролі
көпшілікке мәлім. Президентіміздің ұсынысы бойынша, 1991 жылы желтоқсанда
Алматы қаласында он бір тәуелсіз мемлекет басшылары жиналып Тәуелсіз
Мемлекеттер Достастығын құру туралы жариялаған болатын. Содан бері жаңа
бірлестік өз өмірін жалғастыруда.

1. ТМД-дағы ортақ экономикалық қауымдастық түрлері

XXI ғасыр адамзат тарихындағы ең дүбірге толы кезеңі. Әрине, сол
дүбірлі оқиғалардың бірі де Кеңес Одағының социалистік лагерінің ыдырауы.
Әлемдік қауымдастықтың қатары жаңа тәуелсіз мемлекеттер қатарымен толыға
түсті. Бұрынғы Одақтас мемлекеттердің өз тәуелсіздіктерінің аясында
экономикалық және әлеуметтік қиыншылықтармен бірде жеңіп, бірде жеңіліп
дамып келеді. Қазіргі таңда жаңа тәуелсіз мемлекеттердің саяси
егемендіктерінің халықаралық саяси стадиясының орнығуы аяқталды деп айтуға
болады, тек бүл ғана емес қаржы-валюта, әлеуметтік-экономикалық жүйелері де
құрылып бітті. Жаңа құрылған мемлекеттер арасындағы қатынастар үзілуге шақ
қалды. Көп жылдар бойы орныққан экономикалық байланыстар да әлсірей
бастады, ал бұл болса өз кезегінде әрбір жаңа мемлекеттердің экономикасына
кері эсерін тигізді.
Осылайша бұрынғы КСРО территориясында жаңа интеграциялық топтар пайда
бола бастады: Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы, Кедендік Одақ, Орталық
Азиялық Кеңес, ГУУАМ т.б
Орталық Азия мемлекеттерін аймақтық интеграциялау идеясы Біртұтас
Экономикалық Кеңістік құру туралы (БЭК) шартқа 1994 жылы 30 сәуірде қол
қоюмен нақты жүзеге асты. Қатысушылары Қазақстан, Қырғызстан және Өзбекстан
(1998 жылы 26 наурыздан бастап Тәжікстан шарттың толық құқықты қатысушысына
айналды).
Шартты дамыту тұрғысында 1994 жылы шілдеде президенттердің шешімімен
Мемлекетаралық Кеңес және оның негізгі институттары -Премьер-министр
кеңесі, Сыртқы Істер Министрінің кеңесі, Қорғаныс Министрлер кеңесі және
олардың тұрақты қызмет істейтін жұмыс органы -Атқару комитеті құрылды.
Атқарушы комитетке координациялық-кеңестік, болжау-сараптау, ақпараттық
қызмет және Мемлекетаралық Кеңес пен оның институттарының шешімдерінің
орындалуын бақылау, қадағалау жүктелді. Әрбір мемлекет Мемлекетаралық
Кеңесте бір дауысқа ие. Шешім -жалпының келісімімен-консенсус арқылы жүзеге
асады. Премьер-министр, Сыртқы Істер Министрлерінің кеңесі, Қауіпсіздік
Министрінің кеңесінің мәжілісін жарты жылда, бір реттен кем болмауы тиіс.
Сөз болып отырған уақытта Орталық Азия ынтымақтастық және даму банкін
құру туралы келісімдерге қол қойылды, оның капитала қатысушы мемлекеттердің
үлестік жарналарынан қалыптасады. Сонымен бірге Орталық Азия елдеріндегі
экономикалық реформалар деңгейіндегі елеулі айырмашылық, Орталық Азия
Одағының біршама оқшаулығы осы ұйымның шеңберіндегі жұмыстың жаңа
нысандарын қажет етті. Сондықтан Мемлекетаралық Кеңестің мәжілісінде (1998
жылы 17-18 шілде) аймақтық бірлестіктің жаңа атауы - Орталық Азиялық
Экономикалық Қауымдастығы (ОАЭҚ) бекітілді. Мемлекетаралық кеңес 1996 жылы
тамызында Ресейді байқаушы ретінде қабылдады, 1999 жылы шілдесінде тап
осындай мәртебені Грузия, Түркия және Украина алды.
6 қаңтар 1995 жылы Ресей Федерациясы мен Беларусия Республикасы, кейін
20 қаңтарда Қазақстан Республикасы Кедендік Одақ туралы келісімге қол
қойды. Іс жүзінде, үш мемлекет ұйымдық түрде, көптен бері ойлаған
нәрселерін бекітті, бірақ мұны Достастықтың барлық 12 мемлекеті жүзеге
асырмады. Бұл қадам экономикалық интеграцияны тереңдетудегі келесі қадамды
білдіреді. Бұл одаққа 1996 жылы наурызда Кеден Одағына Қырғызстан
Республикасы қосылды. 1996 жылы 26 ақпанда Тәжікстан Республикасы оның
толық құқықты мүшесі болды.
Кеден Одағының құрудағы басты мақсат болып мыналар жарияланды:
• Шаруашылық жүргізуші субъектілердің еркін экономикалық қарым-
қатынасына теріс әсерін тигізетін кедергілерді ысыру жолымен
мемлекеттердің әлеуметтік-экономикалық прогресін қамтамасыз ету;
• Тұрақты экономикалық дамуды, еркін тауар айналымын және шынайы
бэсекелестікті қамтамасыз ету;
• Жалпы экономикалық кеңістікті құруда жағдай жасау;
• Кеден Одағына мүше-мемлекеттердің әлемдік рынокқа белсенді шығуына
жағдай жасау;
Кеден Одағы мынадай қағидаларға негізделетін экономикалық бірлестік
ретінде:
а) Кеден Одағына мүше-мемлекеттердің біртұтас
кедендік территориясының болуы;
б) Бірыңғайландырылған заң шығару және рыноктық шаруашылығына
негізделген, біртипті экономикалық механизмін реттеудің болуы;
Кеден Одағында атқарушы органдар ретінде төрт мемлекеттің
интеграциясын басқарудың бірлескен органдары - Мемлекетаралық Кеңес пен
Интеграциялық Комитет құрылды. Парламентаралық комитет алдына біртұтас
экономикалық кеңістіктегі өзара іс-қимылды қамтамасыз ететін бірегей
заңнаманы әзірлеу міндеті қойылды.
Жылдамдығы әртүрлі интеграция үрдісіне тиісті серпін беруге ұмтыла
отырып, Беларусь Республикасының, Қазақстан Республикасының, Қырғызстан
Республикасының және Ресей Федерациясының Президенттері 1996 жылы 29
наурызда экономикалық және гуманитарлық салаларда интеграцияны тереңдету
туралы шартқа қол қойды. Оның басты мақсаты -тауарлардың, көрсетілген
қызметтің, капиталдардың және жұмыс күшінің еркін қозғалысына, шаруашылық
жүргізуші субьектілердің тікелей байланыстарын нығайтуға, ортақ ақпараттың,
білім беру және гуманитарлық кеңістікті құруға қажетті алғышарттар болып
табылады.
Интеграциялық ынтымақтастық одан әрі 1996 жылы 2 сәуірдегі Беларусь
пен Ресейдің қауымдастық құру туралы келісіммен тереңдей түсті. Бұл -
келісім жалпы транспорттық және біріккен энергетика жүйесінде қысқа
мерзімде іс-шаралар жасау; ақша-кредиттік және бюджет жүйелеріндегі
бірыңғайлық, жалпы валютаны енгізуге алғы-шарттар жасау, әлеуметтік
жағдайларды бірыңғайлау т.с.с. шарттарды қарастырады. 1997 жылы 2
сәуірде Ресей мен Беларусь арасында Одақтық келісімге қол қойылады,
ал бұл өз кезегінде осы мемлекеттер арасындағы интеграцияның жан-жақты
тереңдеуіне алып келеді.
1998 жылы сәуірде Беларусь, Қазақстан, Қырғызстан және Ресей
Президенттері саяси шешім қабылдады, осы шешім аталған елдердің
интеграциялық бірлестігіне Тәжікстанның кіруіне жол ашты. "Төрттік" кеңеюі
оның тиімділігі туралы, демек, осы интеграциялық ұйымның тартымдылығы
туралы куәландыратын процесс еді. Кіші аймақтық бірлестіктің ТМД шеңберінде
жұмыс істеуі, егер олар о баста оқшаулықты мақсат тұтпаса, интеграцияға
теріс ықпал ететін тенденцияларды туғызбайды, қайта керісінше Достастықтың
бүкіл жүйесінің тұтастығын нығайтады.
Кеден Одағына қатысушы мемлекеттердің басшылары 2000 жылы қазанда
Астанадағы саммитттің барысында Еуразилық Экономикалық Қоғамдастықты құру
туралы мәлімдемеге және шартқа қол қойды. Бұл жаңа халықаралық бірлестік
және ол Кеден Одағымен Достастықтағы басқа мемлекеттер мен бірлестіктерден
ұйымдық құқықтық айырмашылығы бар. Белгілі, дәл механизмнің, бұрынғы
міндеттер мен мақсаттарды жүзеге асыру. 2000 жылы 10 қарашадағы жаңа құжат
- Еуразиялық Экономикалық Қоғамдастықты құру туралы келісім (ЕурАзЭқ)
жарияланған мақсаттарды жүзеге асыруды қарастыруды, Қауымдастыққа мүше
мемлекеттердің экономикалық интеграциясына және жақындасуына негізделген
халықаралық ұйым альянс ретінде құрылады. Қауымдастықтың ақтық мақсаты
мемлекеттердің экономикалық дамуы, халықтардың өмір сүру деңгейінің өсу
қарқынын жылдамдату және түрақты даму;
Жаңа ұйымның анық көрсетілген халықаралық статусы ЕурАзЭқ халықаралық
кұқықтық субъектік статусы бар ұйым, ал Кеден Одағы болса өзіндік
халықаралық ұйым болған емес. ЕурАзЭқ Қауымдастық мемлекеттердің мүдделерін
қорғап және өкілдік ете отырып, Қауымдастықты халықтардың сауда
рыноктарына шығуға, 3 мемлекеттен, олардың бірлестіктерімен,
ДСҰ қосқанда өзара тиімді келісімдер жасауға жағдай жасайды.
Алдыңғылардан да жақсы, интеграциялық формула. Қоғамдастықта әрбір
мемлекет, интеграцияның барлық басқару органдарындағы жұмыстарға қатысады.
Шешімдер барлық мемлекеттермен қабылданады. Келісімдер қатысушылардың ішкі
мемлекеттік процедуралар жасағаннан кейін ғана өз күшіне енеді. Мұндай шарт
біртұтас әдістер, жақтардың халықаралық қатынастарды толықтай жүзеге
асыруға жол береді және шешімдер ЕурАзЭқ-ң барлық мүшелерге міндетті болып
табылады.
Шешім қабылдаудың жаңа түрі. ЕурАзЭқ-ң құрылу туралы келісім бойынша
жағдайдағы орган - Мемлекетаралық Кеңес - барлық шешімдерді консенсус
арқылы қабылдайды. Оның құзыретіне интеграцияның стратегиясы, оны
дамытудағы бағыттары мен перспективалары мәселелері жатқызылады. Аталған
Кеңестің құрамына мемлекеттер және үкіметтер басшылары кіреді. Дауыс беру
саны оның экономикалық потенциалына сэйкестендірілген: Ресей - 40%,
Белорусь және Қазақстан - 20%, Қырғызстан және Тәжікстан - 10%. Осылайша
Ресейдің интеграциялық үрдістегі маңызы есептеледі. Сонымен қатар ол өзінің
басқа әріптесіне өз айтқанын жүктей алмайды. Қоғамның басқа мүшелерінің
қолдауына арқа сүйеуі керек. Осы схема бойынша Қоғамға қатысушы
мемлекеттердің үлесін жарналары;
Шешімдерді орындауды бақылаудың жаңа жүйесінің құрылуы. Қауымдастығы
келісімдер мен шешімдерді орындауды бақылау, бақылау органдардың өз
құзыреттерінің шеңберінде ғана жүзеге асырылады;
Заң шығарудың бірыңғайлылығы мен жақындасуындағы жаңа әдістер.
Мүшелікке деген жоғары талаптар. Мүшелік өз міндеттерін орындамаған
жағдайда Мемлекетаралық Кеңестік шешімімен тоқтатыла алады. Осындай істі
жалғастыратын жағдайда Қоғамдастықтан шығарылып тасталады. Бұл жағдайда
қоғамдастықтың бюджетін қаржыландыруына байланысты міндеттемелерді
орындамағанда да осындай шаралар қарастырылған.
Интеграциялық комитет (ИК) - Қоғамдастықтың тұрақты жұмыс істейтін
органы, оның құрамына үкіметтер басшыларының орынбасалары енеді.
Қоғамдастықтың ағымды жұмысын қатысушы мемлекеттердің басшылары тағайындап,
Тараптардың Қоғамдастықтың жанындағы тұрақты өкілдерінің комиссиясы
қамтамасыз етеді.
Мемлекетаралық Кеңес пен ИК қызметін ұйымдастыру тұрғысынан қамтамасыз
ету. Бас хатшы басқаратын ИК хатшылығына жүктеледі. Қоғамдастықтың жоғары
әкімшілік лауазымды тұлғасын - Бас хатшысын -ИК-ның ұсынысы бойынша
Мемелекетаралық Кеңес ұйымдарға тағайындалады.
2001 жылы 21 ақпанда Алматыда интеграциялық комитет Белорусия,
Қазақстан, Қырғызстан, Тәжікстанның интеграциялық комитетінің мәжілісі
болды. Еуразиялық экономикалық қоғамдастықтың қызметін реттейтін негізгі
құжаттарды дайындау жобасы туралы мәселе қарастырылады.
Еуразиялық Экономикалық Қоғамдастыққа алып келген құжаттарды сараптай
келе, оқиғаның мынадай өрісін көре аламыз: 1. Экономикалық Одақ ҚҮ-РУ
туралы келісім ТМД-ң 11 мемлекеті, ассоциациялық мүшесі Украина. 2. Еркін
сауда зонасын құру туралы келісім - 1994. ТМД-ң 12 мемлекеті. 3. Кеден
Одағы туралы келісім - 1995. Беларусь, Қазақстан, Ресей. 4. Экономикалық
және гуманитарлық саладағы интеграцияны тереңдету туралы келісім - 29
наурыз 1996 жылы Беларусь, Қазақстан, Қырғызстан, Ресей. 5. Кеден Одағы
туралы және Біртұтас Экономикалық Кеңістік туралы келісім -26 ақпан 1999.
Белорусь, Қазақстан, Қырғызстан, Ресей, Тәжікстан. 6. Еуразиялық
Экономикалық Қауымдастықты құру туралы келісім - 10 қараша 2000 жылы
Белорусь, Қазақстан, Қырғызстан, Ресей, Тәжікстан.
ЕурАзЭқ-тің берілуі экономикалық форумы 2003 ж. 19-
20 ақпан аралықтарында Москвада өтті. Бұл форумның өтуі өте маңызды.
Өйткені бұл форум ЕурАзЭқ тоқтап қалмай дамып келе жатқанын көрсетеді және
бірнеше ұсыныстар, шешімдер қабылданды
Посткеңестік кеңістік мемлекеттерінің - Грузия, Украина, Әзірбайжан
және Молдова (ГУАМ) - саяси-консультативті форумы 1997 жылы 10 қарашада
Страсбургта өтті. Бұл мемлекеттердің президенттері Еуропалық Кеңестің
саммитінің шеңберінде кездесті. Төртеудің тобы ЕҚЫҰ-ның тұрақты кеңесінде
флангтік келісімдер бойынша Келісім шартты талқылау барысында құрылды.
Страсбургта қабылданған Декларация бұл топтың елдерінің саяси
жақындасу мен тәжірибелік ынтымақтастығының деңгейін, посткеңестік
кеңістіктегі процестерге қатысты маңызды халықаралық мәселелер бойынша
олардың позицияларының сәйкестігін бекітті. Кейінірек, 1999 жылы 24
сэуірінде, НАТО-ның мүше-мемлекеттер мен әріптестер-мемлекеттерінің
Вашингтондік саммит кезінде бұл топқа Өзбекстан қосылды. Мемлекеттердің
кеңейтілген бірігуі ГУУАМ деген атқа ие болды.

2. Қазақстан Республикасының ортақ халықаралық қауымдастықтағы орны

Орталық Азиядағы интеграциялық үрдістің, әлеуметтік өмірдің
интернационализациялануы мен интеграцияланушы мемлекеттердің ұлттық,
мемлекеттік қауіпсіздігін нығайтуға деген қажеттіліктің салдарынан туған
халықаралық қатынастар жүйесіндегі жаңа ағым. Бұл тақырыптың, Орталық
Азиядағы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.