Компьютерге информация енгізу құрылғылары

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министірлігі
Қ.И.Сатбаев атындағы Қазақ Ұлттық Техникалық Университеті

Электроника, Мехатроника, Робототехника кафедрасы

ЕСЕП

Тақырыбы: Есептеуіш техникадан есеп беру

Орындаған: АиСУ – 02 – 3қ
топ ст.Новетов Есен

Тексерген: профессор

Нұрманов М.Ш.

Алматы – 2003

Мазмұны

Кіріспе 2
1.1 Информатика 5
1.2 Ақпараттық жабдықтар 6
1.3 Дербес ЭЕМ-нің элементтік базасы 6
Дербес ЭЕМ-нің элементтік базасы 8
2.1 Дербес компьютердің негізгі блоктары 8
2.2 Микропроцессор. 9
2.3 ЭЕМ-нің жедел жады. 10
2.4 Графиктік адаптерлер 13
3.1 Дискідегі информацияны жинақтауыш 15
3.2 Принтерлер мен плоттерлер 18
3.3 Компьютерге информация енгізу құрылғылары 20
3.4 Қосымша құрылғылар 21
Қорытынды 22

Кіріспе

Жаңа информациялық технологиялар (Электронды машиналар) - көбінесе қағаз
жүзінде әртүрлі информацияларды дайындау, жинау өңдеу және жеткізу
процестерін айтады. Жаңа информациялық технологиялар деп ЭЕМ-дер мен
олардың желілері арқылы - әсіресе дербес компьютерлер көмегі арқылы –
дайындау, жинау, жеткізу және өңдеу технологияларын айтады.
Информациялық процестер – адамдар арасында, тірі организмдерде,
техникалық құрылғалар да және қоғамдық өмірлерде информацияны жеткізу
жинақтау және түрлендіру процестері.
Дербес ЭЕМ-дер – жұмыста және үйде адамның пайдалануына арналған шағын
компьютерлер.
Дербес ЭЕМ-дер журналдар, кітаптар және әртүрлі құжаттар дайындауда мәтін
теріп, оны түзету үшін кеңінен қолданылады. Мұндай жұмыста компьютерлердің
баспа машинкаларынан артықшылығы таласт тудырмайды, олар: қателердің азаюы,
материалды дайындау жылдамдығының өсуі, оларды безендіру сапасының да аруы.
Басып шығарылуға тиіс әдебиеттердің жоғарғы сапасын қамтамасыз ететін
лазерлік принтері бар компьютерледің негізінде істейтін шағын баспа
жүйелері оданда ыңғайлы жабдық болып есептелінеді.
Сондай-ақ жаңа информациялық технологиялар дегеніміз-ЭЕМ жадындағы
сақталған картотекадағы, каталогтардағы, әртүрлі архивтер мен
кітапханалардағы информацияларды жинақтауға, біріктіріп сатауға,
керектілерін жылдам іздеп табуға болатын әр түрлі мәліметтер базасымен
информациялық жүйелер. Жаңа информациялық технологиялардың дамуын ЭЕМ
желілеріне негізделген электрондық почтасыз, байланыс желілері мен
информациялық коммуникацияларсыз көзге елестету мүмкін емес. Қоғамымызды
дербес компьютерлермен, ЭЕМ желілерімен информациялық қорлармен толық
қамтамасыз етсек, информацияны пайдалану, алу және тарату істерін
ұйымдастыру жаңа сатыға көтеріледі. Олар бұған дейінгі қолданылған
“қағаздағы” информацияны алу мен таратуды толықтыра отырып, қоғамымызды
ақпараттандыру процестерін арттыра түседі. Жаңа информациялық
технологиялардың жан-жақтылығын дұрыс түсіну үшін “технология” ұғымының
мәнін ашып алу қажет. Қоғамдық дамудың алғашқы кезеңдерінде “технология”
деп белгілі бір бұйымдар жасау кезіндегі тәсілдер жиынын айтатын еді.
Өндірістің күрделенуі оны механикаландыру, мен автаматтандыру технология
ұғымын машиналар, механизмдер, құрал-саймандар және т.б. өндіруді
ұйымдастыру тәсілдері мен оған керекті техникалық жабдықтар жиыны ретінде
қабылдауды қалыптастырды.
Есептеу машиналарын басқару құрылғылары ретінде пайдалану мен
автоматтандыруға негізделген осы кездегі жаңа өндіріс технологиялары оны
қайта құру істері мен оған кететін жұмыс көлемін әлдеқайда оңайлатып
жіберді. Осыған оңай қазіргі “технология” ұғымына, аз дегенде үш компонент
- өндіріске керекті жабдықтар, оны құрастыру тәсілдері мен оны ойдағыдай
ұйымдастыру жолдары және оның ішінде мәліметтер базасы мен білім базалары,
ЭЕМ-да жобалау жабдықтары және т.с.с. мүмкіндіктері бар компьютерлік
техникаға негізделген болуы тиіс. Ал бұларды қарастыру үшін ЭЕМ жұмысын
қалай басқаруға болатынын анықтайтын бағдарламаларды біліуіміз керек. Кез
келген жаңа жұмысқа ЭЕМ-ді пайдалану үшін оған жаңа қосымша құрылғылар
алғаннан гөрі соған керекті жаңа бағдарламалар алу қажет болады.
ЭЕМ жұмысында бағдарламалар оның іс-әрекетінің реттілігі мен ережелерін
және оған қосылған құрылғылардың да қызыметету ерекшеліктерін анықтауға жол
ашады.Әрбір компьютердің бағдарламалар жиыны оны пайдаланудың бар
мүмкіндіктерін анықтап береді. Егер бағдарламалары болмаса, машина
ешқандайда да жұмыс атқара алмайды.
Кез келген ЭЕМ-мен жұмыс істеу оның бағдарламаларын оқып үйренуден
басталады. Ал әрбір үлкен, орташа, шағын, немесе дербес ЭЕМ түрлерінде
көптеген бағдарламалық жабдықтар бар, сондықтан ЭЕМ-ді үйрену оның
бағдарламалары мен танысудан басталады.

1.1 Информатика

Информатика – ЭЕМ арқылы информацияны жинау, сақтау, түрлендіру,
жеткізу және оны пайдалану заңдылықтары мен тәсілдерін зерттейтін жаңа
ғылыми пән. Информатиканы оқытудың маңыздылығы бұл ғылымның тек ЭЕМ-дерді
пайдалану мүмкіндіктері мен олардың жұмыс істеу принцептерін түсіндіріп
қана қоймай, қоғамдық өмірде және адамдар арасында информацияны кеңінен
тарату заңдары мен тәсілдері туралы түсініктер береді.
Қазіргі кезде жаңа ЭЕМ-дер күнбе-күн пайда болып, олардың даму процесі
үздіксіз ғылыми-техникалық процеске айналып отыр. Сонымен қатар
информацияны өңдеу, жинау және беру тәсілдері де күннен күнге дамып келеді.
Осы себептерге байланысты информатика жиі өзгеріске ұшырайтын ғылыми пән
болып саналады да, оны оқып- үйрету күннен күнге күрделеніп барады.
Информатиканың негізгі объектісі, яғни оның шикізатымен беретін өнімі
инормация болып саналады. Сондықтан “информация” ұғымы информатика мен ЭЕМ-
де жұмыс істеудің ең түбегейлі атауларының бірі болып есептеледі.

1.2 Ақпараттық жабдықтар

Біз үлкен ЭЕМ-ді немесе дербес компьютерді алсақ та, олар бір-біріне ұсақ
принципте жұмыс істейтін мынадай құрамнан тұрады:
1. орталық процессор;
2. енгізу құрылғысы;
3. есте сақтау құрылғысы;
4. шығару құрылғысы.
Орталық процессор барлық, есептеу және информация өңдеу істерін
орындайды. Бір интегралдық схемадан тұратын процессор микропроцессор деп
аталады. Күрделі машиналарда процессор бір-бірімен өзара байланысты бірнеше
интегралдық схемалар жиынынан тұрады.
Енгізу құрылғысы информацияны компьютерге енгізу қызыметін атқарады.
Есте сақтау құрылғысы бағдарламаларды, мәліметтерді және жұмыс
нәтижелерін компьютер жадына сақтауға арналған.
Шығару құрылғысы компьютердің жұмыс нәтижесін адамдарға жеткізу үшін
қолданылады.

1.3 Дербес ЭЕМ-нің элементтік базасы

Дербес ЭЕМ-нің (ДЭЕМ) элементтік базасы болатын электрондық компоненттері
информация өңдеудің белгілі бір қызыметін немесе оны сақтау ісін атқарады.
Мұндай компоненттер интегралдық схемалар деп аталады. Интегралдық схема
металдан немесе пластммассадан жасалған қорапқа салынған жартылай
өткізгішті кристалдан тұрады. Жіңішке жіп секілді арнайы сымдар осы
кристалды қораптың шеткі тақшалары мен жалғастырылады.
Жартылай өткізгішті кристалл көбінесе өте таза кремнийден жасалады, оны
жасауда вакуумдық бүрку, тырналау, қоспаларды иондық түрде енгізу, дәлме-
дәл фотолитография тәрізді және де басқа жоғары сапалы технологиялар
қолданылады.
Осындай күрделі технологиялар нәтижесінде кристалда электр электр
схемасына біріктірілген “электрондық молекулалар” жасалады. Олар бір
кристалл көлемінде (5х5 мм) жүз мыңнан аса бір-бірімен байланысқан
“электрондық молекулаларды” құрастырып, өте күрделі информацияны
түрлендіріп жұмыстарын орындай алады. Мүмкін болашақта осындай схемалар
элементтері рөлін тікелей ұғымды заттардың молекулалары артқан шығар.
Интегралдық схемаларды жасау, тексеру, олардың олардың сапаларын бақылау –
барлығы да автоматтандырылған, оның үстіне оларды сериалық түрде шығару да
меңгерілген. Интегралдық схемаларды шығаруды баспаханалардағы кітапты
көбейтіп шығару мен де салыстыруға болады. Олар өздерінің атқаратын
функцияларына қарай ЭЕМ-нің әртүрлі тетіктерінің -
шифраторлардың,сумматорлардың, күшейткіштердің түрлеріне байланысты бөлек-
бөлек топтарға жіктеліп, серияларға бөлініп шығарылады.
Бұл схемалардың интегралдық (біріктірілген) деп аталу себебі олардың бір
кристалы күрделі логикалық функциялардың белгілі біреуін орындай алады,
сосын олардан транзистор мен диодтардан құрастырылатын сияқты машина
қондырғылары оңай жасалады.
ДЭЕМ бірыңғай аппараттық жүйеге біріктірілген техникалық электрондық
құрылғылар жиынынан тұрады. ДЭЕМ құрамына кіретін барлық құрылғыларды
олардың функционалдық белгілеріне қарай екіге бөлу қалыптасқан, олар:
жүйелік блок және сыртқы құрылғылар.
Жүйелік блок мыналардан тұрады:
- микропроцессор;
- оперативті есте сақтаушы құрылғы немесе жедел жады;
- тұрақты есте сақтауш құрылғы;
- қоректену блогы мен мәлімет енгізу-шығару порттары.
Ал, сыртқы құрылғылар былайша бөлінеді:
- информация енгізу құрылғылары;
- информация шығару құрылғылары;
- информация жинақтауыштар.
ДЭЕМ-нің құрамында ең аз дегенде жүйелік блок, бір-бірден енгізу, шығару
құрылғылары және ең аз дегенде бір информация жинақтауыш құрылғы кіреді.
ДЭЕМ-де шешілетін мәселеге байланыстыпайдаланушы адам оның
минималдыконфигурациясына қосымша шектері құрылғыларды қосу арқылы
кеңейтуге болады.
Информация мен басқару командаларын енгізетін негізгі құрылғыларға
пернетақта (клавиатура), “тышқан” тәрізді тетік және сканер (із кескіш)
жатады. Осндай функцияларды бұлардан өзге жарық қаламұшттары, жарық сезгіш
планшеттер, джойстиктер (ұршық тәріздес тетіек) және басқа да мәселелерді
шешуге қолданылатын құралдар орындайды. Мысалы, осылардың кейбіреулерін
жобалау жұмыстырын автоматтандыруда қолдануға болады.

Дербес ЭЕМ-нің элементтік базасы

2.1 Дербес компьютердің негізгі блоктары

Әдетте компьютерлер мыныдай бөліктерден (блоктардан) тұрады:
- жүйелік блок (тік немесе жатық қорапқа орналасқан);
- мәтіндік және графикалфқ информацияны кескіндеуге арналған монитор немесе
дисплей;
- әртүрлі символдарды компьютерге енгізуге арналған пернетақта немесе
пернелік;
Компьютердегі ең негізгі құрылғы – жүйелік блок, оның ішінде ДЭЕМ-нің
басты құрылғылары орналасқан жүйелік блогы құрамында микропроцессор, жедел
жад тұрақты есте сақтаушы құрылғы, қоректену блогы мен енгізу-шығару
порттары және мәлімет жинақтауыштар бар.
Бұлардан басқа компьютердің жүйелік блогына мынадай құрылғылар да қосуға
болады:
- мәтіндік және графикалық информацияларды басып шығаруға арналған принтер;

- графикалық курсормен басқарылатын құрылғы – “тышқан” графикалық
қолтетігі;
- джойстик – компьютерлік ойындарда қолданылатын қолмен басқарылатын тетік;
- график сызғыш немесе плоттер – сызбаларды (графиктерді) қағазға шығаруға
арналған құрылғы;
- сканер (ізкескіш) – графикалық немесе мәтінді информацияларды оқуға
арналған оптикалық құрылғы;
- CD-ROM – компакт-дискілерді оқуға арналған құрылғы, олқозғалатын
бейнелерді, мәтіндерді және дыбыстырды шығару үшін кеңінен пайдаланылады;
- модем – телефон желісі арқылы басқа компьютерлермен информация алмасуға
арналған құрылғы;
- стример – мәліметтерді магниттік таспада сақтауға арналған құрылғы;
- желілік адаптер – компьютерлерді жергілікті жерде (торапта) қолдануға
мүмкіндік береді.
Сонымен, ДЭЕМ-нің негізгі құрылғыларына процессо, жад (жедел және
сыртқы), сыртқы құрылғыларды қосу және мәліметтер ді жіктеу құрылғылары
жатады. Енді компьютерге кіретін немесе оған қосылатын әртүрлі
құрылғылардың сипаттамаларын қарастырайық.

2.2 Микропроцессор.

Микропроцессор бір кристалда дайындалған (үлкен) интегралдық схемалар –
БИС, олар әртүрлі типтегі ЭЕМ жасауға керекті элемент болып табылады. Оны
әртүрлі логикалық функцияны орындайтын етіп бағдарламалауға болады,
сондықтан бағдарламаны өзгерту арқылы Микропроцессорды арифметикалық
құрылғы немесе енгізу-шығару жұмыстарын басқарушы рөлінде қолдануға болады.
Микропроцессорге жедел және тұрақты жад, енгізу-шығару құрылғыларын қосуға
болады.
ІBM тәрізді компютерлерде ІNTEL фирмасының және басқа да фирмалардың
бір-біріне үйлесімді микропроцессорлары пайдаланылады.
Микропрацессолардың бір-бірінен өзгешелігі олардың типтерінде
(моделъдерінде), яғни оның қарапайым амалдары орындайтын жұмыс
жылдамдығының көрсеткіші-мегагерц-МГц бірлігімен берілген тактылық
(қадамдык) жиілігінде жатыр. Бұған дейін кең тараған моделъдерге Іntel-
8088(~5МГц), 80286(~20МГц), 80386SX(~25МГц), 80386DX(~40МГц), 80486(100МГц-
ке дейін), Pentіum (75-МГц-тен жоғары) Pentіum-Pro (~300-МГц-тен жоғары)
PentіumІІ, Pentіum ІІІ (800МГц-ке дейін) және PentіumІV (1000-МГц-тен
жоғары) жатады, бұл тізім олардың жұмыс өнімділігі мен срған сәйкес
бағанасының өсуі бойынша реттеліп келтірілген. Кейде конструкциялық
ерекшеліктеріне қарай бір моделъге кіретін працессолардың жиіліктері
әртүрлі бола береді – жиілігі артқан сайын оның жұмыс жылдамдығы да өсе
түседі.
Іntel 8088, 80286, 80386 тәрізді бұрын шыққан микропроцессолардың
аралас сандар мен амалдарды жылдам орындайтын арнаулы командалары жоқ,
сондықтан олар жұмыс өнімділіктерін арттыратын қосымша математикалық
сопроцессорлармен (Turbo режимі) жабдықталады.
Компьютерлер алып жүруге ыңғайлы вариантта да жасалады (Laptop немесе
Note book). Мұндай ЭЕМ-дерде жүйелік блок, монитор және пернелік бір
қорапта жасалған: жүйелік блок пернелік астында ал монитор пернеліктң
қақпағы түрінде жасалған.

2.3 ЭЕМ-нің жедел жады.

Оперативті есте сақтау құрылғы немесе ЭЕМ-нің жедел жады (RAM), сондай-
ақ тұрақты есте сақтау құрылғысы (ROM) компьютердің ішкі жадын құрайды, осы
екеу мен процессор жұмыс кезінде мәлімет алмасып отырады. Өңделуге тиісті
кез келген мәлімет алдымен компьютердің сыртқы жадыннан (магниттік
дискілерден) жедел жадына жазылады.
Компьютердің жедел жадына осы мезетте дереу өңделуге тиіс мәліметтер
мен бағдарламалар ғана сақталады. Информация керек кезінде магниттік
дискіден жеделжадқа көшіріліп, өңделген соң олар қайта сыртқы жадқа жазылып
қойылады. Жедел жадқа информация тек жұмыс сеансы кезінде сақталып, ондағы
мәлімет ЭЕМ сөндірілгенде немесе электр торабында ақау болып, ток өшкен
шақтарда ізсіз жоғалады. Осыған байланысты әрбір адам өзіне ұзақ уақыт
керек болатын информацияны жоғалтып алмауы үшін оны оқтын-оқтын магниттік
дискіге жазып отыруы керек.
Компьютердің жедел жадының көлемі өскен сайын оның есептеу жылдамдығы
да артады. Информация көлемін өлшеуде сегіз биттен (бір мен нөл тізбегі)
тұратын байт бірлігі қолданылатыны белгілі.Осы өлшем бірлігі арқылы жедел
жадтағы не магниттік дискідегі сақталатын информация 360кб, 720кб немесе
1,44 Мб болып жазылуы мүкін Мұнда 1кб (килобайт)=1024 байт, 1Мб (1
мегабайт)=1024 кб, ал винчестер деп аталып жүрген қатты дискіде, 1000-
10000Мб (1-4 Гигабайт) және оданда көлемд информация жазылып сақталады.
Әдетте ІBM PC XT (бұрынғы модель) компьютерлерінің жедел жадының көлемі
640 кб, ІBM PC AT үшін – 1Мб-тан жоғары, ал олардың жоғарғы модельдері 1-
ден 16 Мб-қа дейін, бірақ оның көлемі 32 Мб не одан да жоғары бола береді –
жедел жадтың көлемін оның негізгі тақшасына микросхема қоса отырып
үлкейтуге болады.
Компьютерлердің жедел жадыннан өзгеше оның тұрақты жады бар, ол
өзгертілмейтін информацияны сақтайды, ешкім оны өшіріп қайта жаза алмайды,
оны тек оқуға болады. Әдетте тұрақты жадтың көлемі шағын 32 – 64 Кб
шамасында. Тұрақты жадқа керекті бағдарламалар оны шығаратын заводта
жазылады. Олар көбінесе компьютерді тоқ көзіне жалғаған кезде оны тексеріп
іске қосу үшін ғана қажет.
Сиымдылығы 1 Мб немесе одан да жоғары болып келетін компьютерлердің
жедел жады екі бөлімнен тұрады – алғашқы 640 Кб қолданбалы бағдарламалар
мен операциялық жүйе үшін, ал қалғаны төмендегідей мақсаттарға
пайдаланылады:
- операциялық жүйенің алғашқы жүктемесін және компьютердің жұмысқа
жылдамдығын тексеретін операциялық жүйенің бөлігін сақтауға, сондай-ақ
төменгі деңгейдегі қарапайым енгізу-шығару жұмыстарын орындау үшін;
- экранға кескінді беру үшін;
- компьютердің қосымша құрылғылары мен бірге жүктелетін операциялық
жүйелердің әртүрлі кеңейтілген мәліметтерін сақтау үшін қажет болады.
Жедел жадтың көлемі сөз болғанда, оның бірінші бөлігі туралы айтылады, ал
ол кейбір бағдарламаларды орындауға жеткіліксіз болып қалады. Міне, осындай
сәттерде компьютердің жедел жадының кеңейтілген бөлігі (extended) қосымшасы
(expanded) пайдаланылады.
ІNTEL фирмасының 80286, 80386 SX және 80486 SX сияқты процессорлары 1-
16Мб жедел жад көлемімен, ал 80386 және 80486 – процессрлары 4-8 Мб көлемі
мен жұмыс істей алады. Бірақ операциялық жүйе үлкен көлемді жадты толық
пайдалана алмайды. Қосымша жадты пайдалану үшін арнаулы бағдарламалар –
драйверлерң жасалынады, олар қолданбалы бағдарламадан тапсырма алады да,
процессордың қолданбалы режимң жүйесіне көшеді. Тапсырманы орындаған соң,
драйвер алғашқы режимге көшуді қамтамасыз етеді де, микропроцессор жұмыстың
қалыпты режиміне ауысады.
Процессордың өте жылдам істейтін тағы бір шағын көлемді жады бар, оны кэш-
жад (Cash) немесе бүркеме-жад деп атайды. Ол жедел жад пен процессордың
жұмысын жылдамдату үшін аралық дәнекер жад ретінде пайдаланылады.
Процессордан бөлек компьютер құрамында:
- ЭЕМ құрамына кіретін (диплей, диск және т.с.с.) әртүрлі құрылғылар және
олардың жұмысын басқаратын электрондық схемалар (контроллер);
- енгізу-шығару порттары, олар жүйелік блокқа әртүрлі принтер,
графиксызғыш, тышқан тетігі тәрізді шеткері құрылғыларды тіркейтін
көпзарядты байланыс құрылғылары түрінде болады.
Енгізу-шығару порттары ішкі негізгі құрылғылармен байланыс жасайтын
арнайы порттан және шеткері құрылғылармен (принтер, тышқан тетігі т.с.с)
байланыстыратын жалпы мақсаттағы порттардан тұрады. Жалпы мақсаттағы
порттар LPT1 - LPT3 деп белгіленетін параллель және COM1 – COM3 болып
белгіленетін тізбекті бөліктерге жіктеледі. Параллель порттар жұмысты
жылдам істейді, бірақ байланысу үшін көбірек сым шоғырларын керек етеді
(принтермен жалғастыратын порт параллель, ал модеммен телефон желісі арқылы
байланысатын порт тізбекті түрге жатады).

2.4 Графиктік адаптерлер

Монитор немесе дисплей – ДЭЕМ-ге міндетті түрде қажет шектері құрылғы, ол
компьютердің жедел жадында өңделетін информацияны экранда көру үшін қажет
Экран түстеріне қарай дсплейлер монохромды ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.