Банк қаржысын басқару жүйесінің құрылымы
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
І. Бөлім. Коммерциялық банкті басқару жүйесіндегі қаржылық 9
менеджменттің теориялық негіздері
1.1. Коммерциялық банктегі қаржы менеджменттің экономикалық 9
маңызы және ролі
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ..
1.2. Банк қаржысын басқару жүйесінің 18
құрылымы ... ... ... ... ... ... .. .
ІІ.Бөлім. Коммерциялық банктің қызмет ету деңгейін талдау 26
2.1. Қазақстандағы коммерциялық банктердің нарықтағы жағдайын 26
талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... .
2.2. Коммерциялық банктің қаржылық жағдайын 35
талдау ... ... ... ... ... ... ... .
ІІІ. Бөлім. Коммерциялық банкте қаржы менеджментін жетілдіру 51
жолдары және мәселесі
3.1. Коммерциялық банктің қаржы тұрақтылығын басқаруды 51
жетілдіру
жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ..
Қорытынды ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .58
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...
Әдебиеттер 60
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
Қосымшалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .62
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... .
Кіріспе
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Банк жүйесі - нарықтық экономиканың ең
маңызды бөлінбейтін құрамдас құрылымдарының бірі. Банктердің, тауарлық
өндірістің және ақша айналымының дамуы - тарихи бірге жүретін және тығыз
байланыста болатын көрініс. Сондықтан, банктегі қаржылық менджменттің
тиімділігі ел экономикасының дамуын қамтамасыз ететін маңыздылығында болып
табылады.
Банктың басты қызметі – елдегі ақша құралдарын жиыстыру және оларды
тиімді түрде қайта бөлу, яғни салымшылар мен қарызшылар арасындағы
делдалдық. Сонымен бірге банктер ел экономикасындағы ақша айналымының
барлық құралдарының негізгі бөлігін қамтамасыз етеді, яғни қаржыларды игеру
арқылы елдің қаржылық жағдайына ықпал жасайды. Банктер елдегі ақша ағымын
тікелей өздері құрамдамағанмен, өз функцияларының көмегімен өнеркәсіпке,
саудаға, банктік емес қаржылық салаға, мемлекеттік және халықтық, солардың
ақша ағымдары арқылы нарықтық экономика мен әлемдік шарушылық байланыстар
жүйесіне араласуға ат салысады.
Банктің қаржылық менеджменті банктің белсенділігін қамтамасыз етуге
бағытталады және банктік жұмыстағы ең бастысы. Себебі, банктің қайта бөлуге
бағытталатын ақша ресурстарының басым бөлігі (орташа 80-85℅) – қоғамдыкі,
яғни банктен тыс субъектілерден тартылған қаржылар. Сондықтан, қоғам ақша
қаржысын сеніп тапсырған коммерциялық банктердің қаржылық белсенді болуын
сәйкес заңдар мен нормативті актілер арқылы қамтамасыз ететін – Қазақстан
Республикасының Ұлттық Банкі. Болашақ маман ретінде осы көзқарас бойынша
мәселенің маңыздылығының деңгейі дипломдық жұмысымның тақырыбына бірден-бір
арқау болды.
Сонымен қатар, соңғы 12 жылда елдегі коммерциялық банктердің саны 237-
ден (1995 ж. шырқау шегі) қазір 33 банк қалды. Бұның себебі еліміздегі
нарықтық экономиканың дамуына сәйкес банктік қаржылық менджментте позитивті
өзгерістердің болуы, яғни ішкі қаржылық басқару мен сыртқы қадағалау
тетіктерінің күшеюі.
Осы орайда, дәл осы процестерді ашу, қаржыны басқаруды түсіну, оң және
теріс жағына көз жеткізу, сәйкесінше, туындайтын мәселелердің себептерін
және оларды шешу жолдарын іздеу дипломдық жұмысымның тақырыбына қызығушылық
танытты және мақсатына айналды.
Банктің қызметі ұдайы өзгеріп отыратын жалпы экономикалық және
әлеуметтік-саяси жайлардың, қаржылық нарықтағы жағдайлардың өзгерістерінің
барысында жүргізіледі. Сәйкесінше, бұл құбылыстар банктың жалпы
экономикалық белсенділігіне әр түрлі әсер етуі мүмкін.
Сол себепті, банктегі қаржылық менджменттің негізгі бағыты банктің
қаржылық тұрақтылығы мен дамыту шараларына жұмылдырылуы керек.
Дипломдық жұмыстың мақсаты. Дипломдық жұмыстың мақсаты Қазақстан
Республикасында коммерциялық банктердегі қаржылық менеджменттің мәні мен
маңызын анықтау, банктің қызмет көрсету жағдайын талдау, банктегі қаржылық
менеджменттің стратегиялық бағыттарын анықтау болып табылады.
Жұмыстың негізгі міндеттері. Дипломдық жұмыстың мақсатына сәйкес келесі
міндеттер қойылған:
- Банктің қаржылық менеджментінің теориялық негіздерін қарастыру;
- Банктің қаржылық менеджментінің құрылымын анықтау
- Банктің қаржылық жағдайын талдау;
- Банктегі қаржылық менеджмент стратегиясын анықтау.
Жұмыстың теориялық-әдістемелік негізі ретінде банк қызметін реттейтін
Қазақстан Республикасы Үкіметінің, Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің
заң және нормативтік-құқықтық актілері алынды. Зерттеу жұмысында
қазақстандық және шетелдік ғалымдардың еңбектері пайдаланылды. Жұмыс
кезінде жалпы және салыстырмалы статистикалық зерттеу тәсілдері қолданылды.
Жұмыстың практикалық негізі Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкісінің
нормативтік және қаржылық құжаттары, Қазақстан Республикасы статистикасы
бойынша Агенттіктің статистикалық материалдары, қаржы ұйымдары мен қаржы
нарықтарын бақылау мен реттеу жөніндегі Қазақстан Республикасының
Агенттігінің статистикалық мәліметтері, Темірбанк акционерлік қоғамының
қаржылық құжаттары болып табылады.
Зерттеу жұмысының құрылымы. Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен,
қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімі мен қосымшалардан тұрады.
Дипломдық жұмыстың мәтіні компьютерде терілген 78 бетті қамтыған.
І. Бөлім. Коммерциялық банкті басқару жүйесіндегі қаржылық менеджменттің
теориялық негіздері
1.1. Коммерциялық банктегі қаржы менеджменттің экономикалық маңызы және
ролі
Банктер нарықтық экономикада ең маңызды қаржы институттары болып
табылады. Банктің жүйе уақытша бос ақша құралдарын жұмылдыра отырып, оларды
еліміздің байлығын арттыратын, табы алып келетін капиталдың жұмыс жасауына
айналдырады.
Сондықтан банк капиталының жұмыс жасау тиімділігі экономикалық өсу мен
өмір сүру деңгейінде шешуші фактор болып табылады.
Қазіргі кездегі қазақстандық банк капиталы өзінің даму сатысына
көтерілді.
Ақша-несие саясатынының қатаңдығы, тұрғындардың нақты табыстараның
даму деңгейі қарқындарының түсуі коммерциялық банктердің жұмыс жасауына
жаңа орта құрды, бірақ көптеген банктер оған дайын емес еді.
Сондықтан қазіргі менеджменттің сапасы – фирманың, еліміздің, саланың
бәсекеге қабілеттелігін анықтайтын басты фактор.
Басқарудың тиімділігі экономиканың кез келген субъектісі үшін
фундаментальды маңызға ие, әсіресе оның ролі коммерциялық банктердің жұмыс
жасау механизмінде ерекше. Банк бизнесінің маңызды ерекшелігі мынада, бұл
жерде тәуекелдің дәрежесі өте жоғары, сондықтан кез келген басқарушылық
қате өтімділіктің жоғалуына, төлем қабілеттіліке және банкротқа ұшырауға
алып келеді.
Соңғы жылдары басқару деген түсінікпен салыстырғанда, менджмент
түсінігі сәнді болды. Осы екеунің арасында қандай өзгешелік бар және ол
принципиалды ма?
Қазақстанның банктік энциклопедиясында бұл түсінікке мынадай
түсіндірмелер келтірілді: менеджмент (басқару, ұйымдастыру, меңгеру) жоғары
экономикалық нәтиже алудағы оптималды тәсілдерді таңдауға бағытталған
нарықтық экономика жағдайында кәсіпорынды (фирма) басқару арқылы
анықталады.
Осылайша, менеджмент мәнінің келесідей принциптері мен элементтері
ұсынылады (кесте 1):
Кесте 1
Менеджменттің қағидалары мен мәні
Менеджменттің қағидалары Менеджменттің мәні
1. Фирманың нақты және анық 1. Фирманың мақсататры мен
стратегиясы мен оның шекарасында міндеттерін анықтау
іздеу еркіндігі.
2. Мамандандырылған ақпарат 2. Осы мақсаттарға жетуде тиімді
жинау, сыртқы байланыстарды, тәсілдерді шығару.
персоналдармен алмасу, жаңа идеяларды
белсенді түрде іздеу жүйесін құру.
3. Бағалау жүйесін құру мен жаңа 3. Практикада басқарушылық
идеяларды жүзеге асыру. шешімдерді іске асыру.
4. Жеке мүдделер мен іздеу 4. Алынған нәтижелерді талдау
мақсаттарының интеграциясы
5.Алдын ала қабылданған шешімдерге
өзгерістер енгізу және олардың
оптимизациясы.
6. Кадрларды оқыту мен дайындау.
Мұндай жағдайда банктер қызметіне келтірілген пункттердің толықтығы
мен олардың пайдаланушылығы маңызды емес, тек қана жоғарыда қойылған
сұраққа жауап беруге көмектесетін менеджмент туралы нақты көрсетілім
береді.
Банктік менеджмент – жалпы стратегиялық және тактикалық жоспарлаумен,
реттеумен, банктік іс-әрекетті қадағалаумен, қызметкерлерді басқарумен
байланысты қарым-қатынастарды басқару. Басқаша айтқанда банктік менеджмент
- бұл ақша ресурстарын пайдалану және құрумен байланысты қарым-қатынасты
басқару, яғни банктік саладағы қаржы менеджменті және қызметшілерді басқару
жиынтығы.
Банктік менеджментті қаржы менеджментіне және қызметкерлерді басқаруға
бөлу коммерциялық банктегі объект құрылымына байланысты. Сондықтан оны
банктің іс-әрекеті ретінде қарауға болады (2 кесте).
Кесте 2
Банктік менеджменттің қызметі
Қаржы менеджменті Қызметкерлерді басқару
1. Активтерді және пассивтерді 1. Әкімшілік ұйымдастыру жүйесі
басқару және еңбек ақы
2. Өтімділікті басқару 2.Қызметшілерді таңдауды
3. Меншікті капиталды басқару ұйымдастыру
4. Қарыз капиталын басқару 3. Қызметшілерді дайындауды
5. Банктік тәуелділікті басқару ұйымдастыру
6. Несие қоржынын басқару
7.Банк ішіндегі бақылауды
ұйымдастыру
Банк – жеке және қарыз капиталдарын басқаратын ұйым. Бірақ “капиталды”
әлеуметтік-экономикалық процестердің дамуының негізі ретінде қарауға
болады. Капиталға берілген осы түсініктеме адамдар арасындағы қарым-
қатынастарды анықтайды. Сондықтан адам капиталын басқару – бұл несиелік
ұйымды басқару процесінде адамға деген қатынас. Банк үшін бұл пайда,
өтімділік, тұрақтылық т.б. болуы мүмкін. Банктік менджменттің үлгісі келесі
кестеде көрсетілген (3 кесте).
Қаржылық менеджменттің өзіндік ерекшелігіне несие банктік жүйенің
экономикалық процестердегі біркелкі технологияларды қамтымауында деп білуге
болады. Коммерциялық банктегі қаржыңың, менеджменттің басты ерекшелігі де -
нарықтық экономикасының алғашқы тобындағы барлық ақша функциясын жүйелі
түрде басқару, яғни ерекше экономикалық субъект болуында. Қаржылық
менеджменттің негізгі банктегі қаржылық операцияларды зерттеу және банк
клиентінің ақшасын басқару процестері болып табылады.
Кесте 3
Банктік менеджменттің міндеті
Міндеті Шешілетін міндеттердің мазмұны
Банктік саясат 1. Негізгі міндеттердің қойылымы.
2. Кешенді бағдарлама мен жобаны өңдеу.
3. Банк іс-әрекетін басқару әдістемесін өңдеу.
4. Банкті дамыту саясатын таңдаумен байланысты банктің
ұйымдық құрылымын өңдеу.
5. Банктің қызметшілерін басқару стратегиясы
қызметші жұмысын ұйымдастыру;
hқызметшіні ынталандыру.
Банктік 1. Нақты нарықты таңдау.
маркетинг 2. Банктік қызметті дамыту үшін ұзақ және қысқа мерзімді
мақсаттарды орнату.
1. Клиенттерге қызмет көрсету үшін жаңа банктік
Банктік технологияларды енгізу.
өнімдерді құру 2. Банк клиенттерінің қажеттілігін қанағаттан-дыру үшін
банк іс-әрекеті процесінде ақша қорларының нысанын өңдеу.
1. Банктік қызметтің жаңа нарығын жаулап алу.
Клиенттерге Бәсекелестікті нығайту, банктің ресурстық базасын кеңейту,
қызмет көрсету, қосымша пайда әкелетін ақша ағымдарын құру.
қызметтерді 2. Пайда табу
сату, банктің
клиенттік
базасының
құрылуы
Экономика және 1. Капитал өсімі.
қаржы 2. Өтімділікті және пайданы басқару.
3. Банк дамуының тұрақтылығын қамтамасыз ету.
4. Банк шығындарын басқару.
Ақпараттық 1. Қаржы операциясын жоспарлау жүйесі.
қамтамасыз ету
Әкімшілдік 1. Банктің даму стратегиясын таңдаумен байланысты
қызметшінің мамандығы.
Коммерциялық банктегі қаржылық менеджмент - бұл ақша ресурсын пайдалану мен
құрылымдық процестерді басқару. Ол ұйымдастырушы - технологиялық менеджмент
банк бөлімшелерін басқарумен және банк қызметін әртүрлі процестердегі
олардың өзара қатынастары. Сонымен бірге банк қызметтеріне басқарумен бірге
тығыз байланыста. Қаржылық несиелермен қатар, коммерциялық банктің
ұйымдастырушы - технологиялық сипатында маңызды мәселелер болып,
коммерциялық банктің менеджментін сәйкес - аналитикалық қамтамасыз ету.
Коммерциялық банктің пайдалы қызметін субъектік түрде қарастыру және
технологиялық процестердің өндірістілігі мен ұйымдастырушылық құрылымдары
болады.
Банктер әрқашанда нарықтың жаңа қажеттіліктерін қанағаттандыруы
керек, банктік емес қаржылық ұйымдармен бәсекелесуге даяр болуы керек.
Банктік менеджменттің негізгі міндеті болып қатынастар жүйесін құру
табылады. Осыған байланысты банктік менеджмент қатынастар жүйесі ретінде
қаржы-экономикалық, құрылымды-функционалдық және функционалды-технологиялық
параметрлер байланысын көрсетеді.
Қазіргі уақытта Қазақстанда коммерциялық банктердегі қаржы
менеджментіндегі ерекшелік – ол банк-несие жүйесі шеңберінде несиелік
ұйымдағы экономикалық процестерді басқару технологиясының біркелкі болмауы.
Коммерциялық банктегі қаржы менеджментінің негізгі ерекшелігі – бұл ақшаның
барлық қызметін жүйелі басқаратын экономикалық субъект.
Коммерциялық банктегі қаржы менджментінің іс-қимыл объектісі - банктің
қаржы операциясын басқару процесі.
Коммерциялық банктегі қаржы менеджментінің мақсаты – банктің қаржы
операциясын жоспарлауды қамтамасыз ететін функціионалды-технология
жүйесінің қызметінің тәртібін талап етуді анықтауҚаржы менеджментінің
жүйесінде басқарудың қолданбалы тәсілдері ерекше орын алады. Әртүрлі
иерерархиялық деңгейдегі нақты басқарушылық міндеттерді шеше отырып олар үш
базалық топқа жіктеледі – қаржылық жоспарлау, қаржыны оперативті түрде
жоспарлау, қаржылық бақылау мен талдау. Олар өзара әрекет ету механизмдері
келесі кесте түрінде ұсынылады.
Тұрақсыз макро-микро ортадағы жағдайда несие ұйымдарының жұмыс
жасауында қаржылық жоспарлау ерекше роль ойнайды (Сурет 1).
Көбінесе банктің ақырғы қаржы тиімділігін анықтай отырып, ол қаржы
менеджерлерін дайындауда зерттеудің өзіндік пәні ретінде қатысады. Қаржы
менеджментінің мақсаттарын іске асыру үшін коммерциялық банктің негізгі
қызметтерін анықтау керек (Қосымша 1.).
1. Стратегиялық жоспарлау – болашақтағы қаржылық міндеттерді анықтау және
іс-шаралар бағдарламасын өңдеу.
ә. Оперативті жоспарлау ағымдағы қаржылық міндеттерді тиімді анықтау тәсілі
болып табылады.
Сурет 1
Қаржылық жоспарлау
2 - суреттен қаржыны жоспарлаудың бағыттары мен қолданылатын
параметрлерінің іріленуі бойынша ұйымдастырудың тек қана принципиалды
функционалдық моделдері келтірілген.
Банктегі қаржылық басқару мемлекеттік саясатпен және экономиканы дамыту
мәселелерін шешумен тікелей байланысты. Ол банктің қаржылық тұрақтылығын
сақтауға бағытталады.
Басқару үрдісінің кез-келген қоғамға тән екені белгілі, бірақ оны тек
экономикалық мәселелерді өндіріс тиімділігінің өсуін қамтамасыз ететін
саясаттың экономикалық дәлелденген бағыттарьш белгілеу арқылы шешкенде ғана
табысты деп айтуға болады.
Басқару - бұл қоғамның экономикалық заңдарын үйымдастыратын, өзгертетін
және жүзеге асыратын топ, мүнда үйымдық-экономикалық катынастардың түрлері,
халық шаруашылығы салаларының даму пропорциялары және оның аймақтық
аспектілері анықталады, кәсіпорындар мен мекемелер іс-әрекетінің жұмыс
істеу әдістері мен түрлері өңделеді.
Басқару әділ де шынайы экономикалық заңдарға сүйеніп қана қоймай,
олардың негізінде қалыптасатын барлық өндіріске қатысушы субъектілер
мүдделерінің бірыңғай жүйесін де негізге алады.
Банктегі менеджмент жүйесі мынадай нақты бөліктерден қүралады: басқару
механизмі, басқару құрылымы, басқару үрдісі және басқару жүйесін дамыту
механизмі.
Басқару механизміне басқару жүйесінің басты, іргелі бөліктері - жалпы
ережелері, мақсаттары, әдістері және қызметтері жатады.
Басқару құрылымы басқарушы органдар жүйесін, басқарушы мамандарды және
басқаруда қолданылатын техникалық қүралдарды қамтиды.
Басқару үрдісі - барлық басқарушы топтардың таңдап алынған басқару
әдістерінің жүйесі арқылы басқару мақсаттарына қол жеткізуге бағытталған
іс-әрекеті болып табылады. Басқару үрдісінің басты қүрамдас бөліктерін
шешім қабылдау және шешімдерді жүзеге асыру үрдісі қүрайды. Басқару
жүмысшылардың еңбектену іс-әрекетін шығындар, оларды жабу
көздері, нәтижелер және экономикалық сипаттарға ие болады.
Сурет 2
Банктің қаржы қызметін жоспарлау бағыттары
Басқару жүйесін жетілдіру механизміне басқару нэтижесінде
басқаруға өзгерістер енгізуді үйымдастыру жатады.
Міне, басқару жүйесінің жалпы сипаттамасы осындай. Басқару жүйесін қүру
белгілі бір мөлшерде шығын кажет етеді. Алайда, істі дүрыс үйымдастырғанда
тиімді басқарудың өндірістік тиімділігінің өсуі бұл шығындарды жабуға
толык мүмкіндік береді.
Басқару тиімділігі оның басқару үрдісіндегі жаратушылык рөлін айқындай
түседі. Өндірістік үйымдар неғүрлым ірі болған сайын, оларды басқару
мәселесінің маңыздылығы да соғүрлым артады. Себебі, ортақ іс-әрекеттерден
алынатын тиімділік мөлшері басқару деңгейіне тәуелді болады.
1.2. Банк қаржысын басқару жүйесінің құрылымы
Басқару жүйесінің принципі қазіргі методологиялық негізде қалыптасқан
және өзіне барлық қажетті элементтерді қосатын, сондай-ақ басқару
объектісіне кешенді әсер етуді қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін банктегі
қаржы менеджменті жүйесінің толық болуын ұйғарады. Қалыптастырудың жалпы
методологиясы мен басқарылатын жүйелердің іске асуы Менеджмент шеңберінде
зерттеледі. Мұнда үш іріленген блок-банктің қаржылық стратегиясын,
қамтамасыз ету блогы мен операциялық жүйелер блогын қоса алғанда қаржы
менеджментінің жүйесі қарастырылады.
Банктік істің даму шегі бойынша стратегиялық жоспарлау жетістіктердің
негізгі факторларынын бірі болып табылады.
Кейде стратегиялық жоспарлау жылдық бюджеттің құрастырылуы және мақсат
емес, оған жету құралы болып табылады. Негізінен бұл жаңа заңдалақ және
құқықтық актілерінің пайда болу жағдайында менеджмент қиын және жаңа
міндеттерді шешу қажеттілігімен жүйеседі. Бұндай жағдайда банк басқарудың
тиімділігін арттыруға қажетті құқықтар алуға бағытталады. Бұл шаралар қажет
етілетін нәтижелерге қол жеткізбейді, бірінші бұл тәжірбие қателіктер
әдісіне негізделеді. Керсінше іс-әрекеттер бағдарламасы және банк
стартегиясы белгіленген мерзім уақытында қабылданатын өзара байланысқан
шешімдерді өңдеіуденкейін ғана анықталуы тиіс. Мұндай жағдай және бәсекелес
ортада өмір сүру ынтасы банк қызметінің процесінде жаңа бағытты
қалыптастырады. Сондықтан қазіргі уақытта банк дамудың ішкі мүмкіндік
тиімділігін ашатын жаңа механизмдер іздейді. Себебі банктің бәсекелс
қабілеттілік факторлар жүйесіне оның ішкі бәсекелестік ерекшелігі жатады,
бұл бәсекелстік банкіге нарықтағы тұрақтылық жағдайын қамтамасыз ете алады.
Коммерциялық банк несиелік ұйымды дамыту стартегиясы сапасында өзінің
мәселерін шешуді іске асырады. Ең алдымен банк стратегиясы жүйесін құру
процесін түсінуге қажетті білім қажет.
Банк стратегиясын қалыптастыру жүйесі келесілер болып табылады:
- қалыптастырудың сыртқы жағдайын талдау
- мақсаттар мен міндеттерді талдау
- ішкі талдау
- альтернативті стратегияларды қалыптастыру және бағалау
- стратегияны таңдау
- іс-әрекеттер жоспарын өңдеужәне оларды өткізу
- нәтижелерді бағалау
Банктің даму стратегиясының мақсаттары мен сипатын одан әрі көрсету үшін
белгіленген анықтмалар өзінің мазмұны бойынша бұл баптың мақсаттары мен
міндеттеріне жауап беруі тиіс.
Жоспарлау – кім және қашан істейтініні алдын-ала қабылданған шешім, яғни
банкті басқарудың барлық деғгейіндегі қызметтері. Бірақ жоспарлау көлемі
және сипаты билік деңгейіне байланысты болады. Сонымен қатар жоғары тұрған
басшылардың болжаған жоспарлары мен әрекеттерімен сипатталады.
Жоспар – болашақтағы жағдайлар кез-келген түрінде іс-әрекеттердің
кезектілігі, сондықтан топтастыру келесідей бөлінеді: мақсат немесе негізгі
стратегия; іс-әрекеттер курсы немесе саясат; міндеттер; даму стратегиясы;
тәртіптер бағдарламалар.
Негізгі стратегия – негізгі мақсаттарға жетуге ресурстарды және
қызметтерді бөлу бағдарламасының жоспары.
Банктің қызметтерінің курсы - шешім қабылдау кезінде іс-әрекеттерді
және ойлауды көмегімен немесе басқаратын түсініктер мен жалпы жағдайды
көрсетін жоспар. қызметтер курсы банктегі деңгей көлеміне сәйкес болады.
қабылданған курс қабылдануды және олардың мақсаттарға сәйкестігін
қарастырады.
Банк саясаты – банк критерилері деңгейіне сапалық негіз алған шешім
қабылдау кезіндегі жоспар.
Міндет – банк қызметіне бағытталган рубеждеоді анықтайды
Банктің даму стратегиясы – берілген ресустарды пайдалану, бөлу, алу іске
асырылатын мақсаттар мен шаралар, несиелік ұйымдардың мақсаттары бойынша
шешімдерді өңдеу нәтижесінің жоспары болып табылады. Даму стратегиясы –
стандартты емес жағдайда мәселелерді шешідегі жүйелік бағыттарды қабылдау.
Жоспар тиімділігі мақсаттарды іске асыруы енгізетін салымдардың
мөлшерімен анықталады.
Процедуралар – болашақ қызметтердегі әдістерді анықтаудағы жоспарлау.
Процедурадағы негізгі – талап етілетін қызметтердің жүйелік кезектілігі
тәржіліктер – басқа жоспарларға сәйкес бірнеше бпғыттардан қажетті іс-
әрекет таңдалып алынады. Тәртіп белгіленген жағдайда нақты іс-әрекетті
талап етеді. Тәртіп белгілі бір уақыт кезңтілігін қалыптастырмайды, себебі
тек қана іс-әрекетті бағыттайды. Егер курс мақсаты жеке ісөәрекеттер мүмкін
сапасында сәйкес бағыттарды берсе, оларды қолдануда еркін іс-әрекеттерден
тұрады. Бағдарлама мақсаттар тәртіптер жиынтығын көрсетеді, сонымен қатар
болжаған шараларды орындауда қажетті элеметтерден тұрады.
Бюджет – сандық сипата нәтижесінде күтілетін жоспар.
Тәртіп - құжаттардың жағдайлары, формалар, іс-әрекеттер кезектілігін
жалпы сипаттайтын жоспар болып табылады, сонымен қатар банк қызметкерлеріне
технологиялық процестерді орныдауға жәрдемдеседі.
Нұсқау – функционалды – технологиялық құжат ретінде, реттеші ұйымдық
технологиялық қаржылық бөлімшелер қызметтерінің арнайы бағыттары және
өндірістік қызмет саласында банк қызметкерлерінің қызметінің кезектілігін
анықтайды.
Банктің дамуының кез-келген стратегиясы кешенді және жоспарлар жүйесімен
сипатталады.
Банктің жүйелік стратегиясын басқару және өңдеуді жоспарлау немесе
банктің бизнес-стратегиясының әртүрлілігі бірлік стратегия ретінде
бағыттарды іздеумен сипатталады. Сондықтан да іздеумен сипатталад.
Сондықтан да келесі бағыт тиімді болады: ішкі микро орталар және сыртқы
макро және микро орталар күнделігінің тұтынылуымен байланысты банктің
қалыптасуы. Мысалы ретінде маңызды стратегиялар жиынтығын кертіруге болады.
Сондықтан банктің бизнес-стратегиясы шегінде сәйкес ішкі жағдайлар және
несиелік ұйымдардағы процестер есебімен байланысты бағытты маңдаған дұрыс
болады, сонымен қатар банк қызметің пайдаланушылардың банктің тұрақтылығы
жағдайы қызықтырғандықтан олардың ойларымен де санасу қажет. Осы жұмыстағы
бөлімдердегі көрсетілген мәселелер бойынша кез-келген басқарма жұмысын
(жоспарлау, ұйымдарстыру, бақылау) тек қана бір бағытты таңдап шешуге
болмайды. өзінің экономикалық табиғаты бойынша қаржылық делдал болып
табылатын банк үшін, нақты жағдайлар – тұтынушылардың қажеттіліктерін
анықтау және оларды қанағаттандыруды қалыптастыру.
Қаржы менеджментінің стратегиясы банктің негізгі қызметтерінің
перспективті мақсаттары мен оларды жүзеге асыру жолдарын анықтайтын, жалпы
банктің даму стратегиясының басымды бағыты ретінде қатысады.
Төменде оның принципиалды суреті келтірілген (сурет 3).
Қаржы стратегиясының шегінде банктің перспективті басымдықтары
анықталуы қажет екендігін белгілеу керек, әсіресе нарықта жұмыс жасаудың
ауқымды мақсаттарын қамтамасыз етуде.
Әрбір бес жүйені жүзеге асыратын оның негізгі элементтері ретінде
базалық жақындасулар болады:
пассивтерді басқару жүйесі бөлігінде – банктің эмиссиялық саясаты, сондай-
ақ оның бәсекелестік стратегиясынан шығатын депозиттер, есептік-кассалық
қызметтер мен банкаралық ссудалар нарығында жұмыс істейтін басымдықтар;
активтерді басқару жүйесі бөлігінде - банктің ссудалық және қор
портфельдерін, сондай-ақ банкаралық нарықта және валюталық нарықта
кредитор ретінде жұмыс басымдықтарын басқару саясаты;
Сурет 3
Банктің қаржылық стратегиясы
шығындар жүйесі бөлігінде – ағымды және перспективті шығындардың жалпы
қатынасы мен олардың жеке элементтеріне стратегиялық ыңғайлар;
табысты басқару жүйесі бөлігінде – меншікті дамыту процесін
қалыптастырудағы дивиденттік саясат пен басымдықтар;
банк тәуекелдерін басқару жүйесі бөлігінде – жасалатын қаржы
операцияларының номенклатурасы бойынша басымдықтар банктің тәуекел
стратегиясынан шығатын, сондай-ақ экономикалық мүмкін болатын залалды жабу
көздері.
Қамтамасыз ету блогы кез келген басқарылатын жүйенің қажетті бөлігі
болып табылады. Осы жағдайларды қалыптастыра отырып, басқарудың тиімділігі
үшін ол бірнеше бағыттарды қамтиды:
нормативтік қамтамасыз ету банк қызметінің қаржылық бағытын басқару
процесінде пайдаланылатын ішкі және сыртқы жыйнақтарды қосады;
технологиялық қамтамасыз ету бір жағынан клиенттерге сапалы түрде қызмет
көрсету болса, екінші жағынан оперативтік басқарудың тиімділік жағдайы
болатын нақты қаржы операцияларын жүргізу технологиясының жиынтығы;
аспаптық қамтамасыз ету жүйе рамкасында пайдаланылатын басқарудың
қолданбалы тәсілдері жиынтығы ретінде;
ақпараттық қамтамасыз ету басқарылатын шешімдер мен қаржыны талдауды
қалыптастыру процесінде пайдаланылатын және нарықта осы уақытқа дейін жұмыс
істеген банк арқылы толтырылған мәліметтер базасын, сондай-ақ жүйелер
рамкасында қаржылық және таза басқарушылық ақпараттарды өткізу каналдарын
қосады.
• еңбектік қамтамасыз ету жүйенің үстемдік жасау процесіне қатысатын барлық
лауазымды қызметтердің қаржы менеджерлерінің толығымен жинақталған штаты
ретінде.
Қаржылық менеджменттің операциялық жүйелері банктің қаржылық даму
міндеттерінің тізімдерін шешуге бағытталған оның жеке элементтері ретінде
анықталады.
Ертеректе орнатылған стратегиялық мақсаттар мен басымдықтарды бейнелей
отырып, басқарылатын жүйелердің объектілері бар:
пассивтерді басқару жүйесі – банктің меншікті капиталын арттырумен және
қалыпастырумен байланысты, сондай-ақ есептік-кассалық қызметтер, депозиттік
қызметтер көрсету мен банкаралық ссудалар нарығына тартылатын пассивтер
көлемінің бүкіл міндеттер кешені;
активтерді басқару жүйесі – ссудалық капитал нарығында, сондай-ақ қор және
валюталық нарықтарға меншікті және тартылған қаражаттарды тиімді
орналастыру міндеті;
шығындарды басқару жүйесі – қаржы ресурстарын тартумен байланысты емес,
банк шығындарының барлық жиынтықтарын оптимизациялаудағы міндеттер;
табыстарды басқару жүйесі – шаруашылық субъект секілді олардың
акционерлерімен банктің өзінің қаржылық мүддесінің рационалды балансын
қамтамасыз етудегі міндеттері;
тәуекелді басқару жүйесі – банк тәуекелдерін тоқтату мен пайда болатын
тәуекелдерге мүмкін болатын жоғалтуларға жәрдемақылардың қолайлы формасын
пайдалану міндеттері.
Операциялық жүйелерді қалыптастыруда келесі методикалық шектеулерді
ескеру қажет:
жүйелердің элементтері жоқ, олардың жұмыс жасауы аралас жүйелердің
үстемдігін объективті түрде қиындатуы мүмкін;
әр жүйенің жаппай құрылымы келесі типтік кестеге сай келуі керек:
процестің мақсатын анықтау – процесті ұйымдастыру мен жоспарлау – процесті
оперативті түрде басқару – алдын ала жоспарланған мақсаттарды орнату
жолымен процестің нәтижелерін бағалау;
банктің коммерциялық бөлімшелері секілді штабтық бөлімшелердің басшылары
мен мамандарына сәйкес жүйелердге үстемдік етумен байланысты функцияларды
формалды түрде нығайтуды қамтамасыз ету.
Нақты банктің қаржы жағдайын бағалай отырып, талдаушылар оның
қызметінің тиісінше бағыттарының басқару тиімділігін анықтайды.
Несие ұйымдарының тиімділік дәрежесімен бірге орнатылған экономикалық
нормативтерді сақтау оның басшылығының қарамағындағы басты критерий болып
табылады.
ІІ.Бөлім. Коммерциялық банктің қызмет ету деңгейін талдау
2.1. Қазақстандағы коммерциялық банктердің нарықтағы жағдайын талдау
Кез келген елдің экономикасының дамуы несие нарығының тиімді дамуымен
тығыз байланысты. Осыған байланысты, нарыққа өту жағдайында коммерциялық
банктердің қаржылық менеджментін жетілдіру мәселесі өте маңызды болып
табылады. Ол ақша ресурстарының тиімді қозғалысына, халық жинақтарының,
банк жүйесінің несие ресурстарына құйылуына болысады.
Мекемелерге, ұйымдарға және халыққа қаржы-несиелік қызмет көрсетуді
ұйымдастыру, несиелік жүйенің жұмыс жасауы шаруашылық құрылымдардың
дамуында аса маңызды рөл ойнайды. Несие-қаржылық механизмнің тиімді және
үзілмей жұмыс жасауына тек ғана жеке шаруашылық бірліктердің уақытылы ақша
алуы тәуелді емес, сондай-ақ жалпы ел экономикасының даму қарқыны тәуелді.
Сонымен қатар несиелік жүйенің және несиелік істің эволюциясы толық қанды
елдің экономикалық ахуалына, билеуші формаларға және шаруашылық
механизмдеріне байланысты анықталады. Ауылшаруашылығының әрбір тарихи-
экономикалық даму кезеңіне несиелік істің ұйымдастырылуының өзіндік
тұрпаты, несиелік жүйенің өзіндік құрылымы сәйкес. Олар экономиканың
жекелеген бөлімдерінің несие-қаржылық қажетіліктеріне жауап береді.
Несие жүйесінің жұмыс жасау механизмі үнемі оның ұйымдастыру
құрылымының, ұйымдастыру-құқықтық формаларды, несиелік операцияларды іске
асыруға және несиелеу және несие-есептік қарым-қатынастардың өзгеруіне
байланысты үнемі айырбасталады.
Қазақстан Республикасының банк секторында реформалар жалпымемлекеттік
экономикалық өзгерістермен қатар іске асып отырған. Банк реформасы жүргізіп
отырған бірден бір артықшылық бағыт - бұл заңды және жеке тұлғаларға ақша
қаражаттарын екі жаққа тиімді және қайтарымды несиелік нарықтың қалыптасуы
мен дамуы.
Елдің қазіргі несие-ақшалық және қаражаттық шаруашылығы бірнеше
құрылымдық өзгерістерден өтті. Несие-ақшалық жүйе қайта құрылды, несие-
қаражат институттарының және операциялардың жаңа түрі пайда болды, орталық
банктердің және қаржы-несиелік институттардың қарым-қатынас жүйесі
модификацияға ұшырады, мемлекеттік және жеке сектор динамикасында жаңа
пропорция қалыптасты.
Елеулі өзгерістер банк қызметінде байқалады: халық шаруашылығында
банктердің дербестігі және рөлі көтерілді; істеп тұрғандарының функциялары
кеңейді және жаңа қаржы-несиелік институттар құрылды. Сөйтіп, осы кезеңде
жаңа мәселе туындады – коммерциялық банктердің несие саясатын жетілдіру.
Бұл несие нарығын неғұрлым тиімді дамыту және шет ел банктерімен бәсекеге
түсу үшін болып табылады.
Төмендегі келтірілген мәліметтер бойынша Қазақстандағы алғашқы ондыққа
ілігетін коммерциялық банктердің қаржылық нарықтағы әлеуетін талдауға
болады.
2007 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша Қазақстан Республикасында 33
екінші деңгейлі банктер жұмыс істейді, олардың ішінде 14 шетелдік
қатысушысы бар банктер (Қосымша 2). Екінші деңгейлі банктердің филиалдар
саны 324, Екінші деңгейлі банктердің есептік-кассалық бөлімшелер саны 1489
болды. Қазақстанда әрекет етуші банктердің Алматы қаласында 30 банктер, 31
филиал және 284 банктің есептік-кассалық бөлімшелері орналасқан.
Екінші деңгейлі банктердің активтері бойынша қаржы нарығындағы
жағдайлары (позициялары) 4 - кестеде көрсетілген.
2006 жылдың 1 қаңтарындағы мәлімет бойынша екінші деңгейлі банктердің
активтері бойынша алдыңғы қатарда Казкоммерцбанк АҚ активінің көлемі 1131
млрд.теңгені немесе барлық банктердің жалпы активтерінің 25,07% құрайды,
ТұранӘлемБанкі АҚ активі сәйкесінше 963 млрд.теңге және 21,34%, Халық
Банк АҚ активі – 558 млрд.теңге және 12,37%. 2007 жылдың 1 қаңтарындағы
мәлімет бойынша екінші деңгейлі банктердің активтері бойынша алдыңғы
қатарда Казкоммерцбанк АҚ
Кесте 4
Екінші деңгейлі банктердің активтері бойынша қаржы нарығындағы
жағдайлары (позициялары)
01.01.2007 01.08.2006 01.07.2006
мың. тенгеПозициямың. тенгеПозиция мың. тенге Позиция
Казкоммерцбанк 2 269 193 25,57% 1 253 010 21,96% 1 165 984 21,17%
940 331 173
Тұран Әлем 1 824 994 20,56% 1 221 388 21,40% 1 145 927 20,80%
242 836 789
АТФ Банкі 1 047 196 11,80% 491 284 8,61% 449 147 5708,15%
706 791
Халық Банк 977 039 11,01% 726 304 12,73% 762 654 11613,85%
532 931
Альянс Банк 924 834 10,42% 516 602 9,05% 524 680 5659,53%
112 908
ЦентрКредит 570 952 6,43% 422 714 7,41% 410 625 1447,45%
240 770
Нұрбанк 205 521 2,32% 151 600 2,66% 143 086 7532,60%
113 826
Темiрбанк 199 404 2,25% 116 100 2,03% 107 210 4121,95%
475 024
Каспий банкі 196 350 2,21% 180 415 3,16% 170 056 3653,09%
990 386
Евразиялық 151 637 1,71% 112 143 1,97% 102 319 8311,86%
банкі 105 542
Ірі банктер 8 367 124 94,28% 5 191 566 90,98% 4 981 692 90,44%
бойынша 455 345 718
нәтижелер
Басқа да 507 515 5,72% 514 854 9,02% 526 377 9999,56%
банктер 149 666
Банктік жүйе 8 874 639 100% 5 706 421 100% 5 508 070 100%
бойынша барлығы604 011 717
Кесте 4. Жалғасы
01.06.2006 01.04.2006 01.01.2006
мың. тенгеПозициямың. тенгеПозиция мың. тенге Позиция
Казкоммерцбанк 1 161 451 21,73% 1 109 344 22,24% 1 131 762 25,07%
002 500 711
Тұран Әлем 1 113 533 20,83% 1 077 690 21,61% 963 653 19021,34%
661 764
АТФ Банкі 449 147 8,40% 409 107 8,20% 353 452 4027,83%
570 821
Халық Банк 718 686 13,45% 651 709 13,07% 558 454 61012,37%
620 223
Альянс Банк 437 601 8,19% 375 800 7,54% 336 956 3247,46%
552 777
ЦентрКредит 422 734 7,91% 392 707 7,87% 333 331 8557,38%
679 297
Нұрбанк 133 070 2,49% 139 281 2,79% 121 813 0972,70%
375 872
Темiрбанк 105 593 1,98% 98 805 8101,98% 74 405 041 1,65%
917
Каспий банкі 173 087 3,24% 160 974 3,23% 150 156 8243,33%
191 001
Евразиялық 109 296 2,04% 110 498 2,22% 105 162 7912,33%
банкі 355 724
Ірі банктер 4 824 202 90,25% 4 525 920 90,75% 4 129 148 91,45%
бойынша 922 789 845
нәтижелер
Басқа да 520 917 9,75% 461 378 9,25% 385 990 5378,55%
банктер 238 028
Банктік жүйе 5 345 120 100% 4 987 298 100% 4 515 139 100%
бойынша барлығы160 817 382
активінің көлемі 2269 млрд.теңгені немесе барлық банктердің жалпы
активтерінің 25,57 % құрайды, ТұранӘлемБанкі АҚ активі сәйкесінше 1824
млрд.теңге және 20,56 %, АТФ АҚ активі – 1047 млрд.теңге және 11,80 %.
Ал талданылып отырған Темірбанк АҚ активі 2007 жылы 1 қаңтардағы
жағдай бойынша 199 404 млн теңгені құраған, ол жалпы активтердің 2,25%.
Екінші деңгейдегі банктер активтерінің тез өсуі оларды капиталдандыруды
тиісті ұлғаюын талап етеді.
Қазақстан Республикасы екінші деңгейлі банктерінің клиенттерге
ссудалары 2007 жылы 1 қаңтардағы жағдай бойынша 5992 млрд. теңгені құрады
және бұл 2006 жылғы 1 қаңтардағы жағдаймен салыстырғанда 2930 млрд.теңгеге
артық (Кесте 5).
Кесте 5
Екінші деңгейлі банктердің клиенттерге ссудалар бойынша қаржы нарығындағы
жағдайлары (позициялары)
01.01.2007 01.08.2006 01.07.2006
мың. тенгеПозиция мың. тенге Позициямың. тенге Позиция
Казкоммерцбан1 641 327 27,39% 954 761 92024,22% 905 317 62424,47%
к 028
Тұран Әлем 1 268 037 21,16% 871 422 15422,11% 794 012 26021,47%
436
Альянс Банк 651 767 10,88% 379 449 3919,63% 344 542 0559,31%
364
Халық Банкі 619 751 10,34% 485 350 33612,31% 469 861 30212,70%
213
АТФ Банк 585 041 9,76% 324 811 4838,24% 307 419 8878,31%
099
ЦентрКредит 430 642 7,19% 297 147 9997,54% 284 358 9047,69%
624
Темiрбанк 160 237 2,67% 76 993 751 1,95% 70 324 107 1,90%
086
Нұрбанк 142 464 2,38% 96 178 152 2,44% 92 757 188 2,51%
985
Каспий банкі 131 494 2,19% 125 439 4013,18% 123 083 0643,33%
882
Евразиялық 93 740 9771,56% 58 079 400 1,47% 55 419 378 1,50%
банкі
Ірі банктер 5 724 504 95,54% 3 669 633 93,10% 3 447 095 93,19%
бойынша 694 987 769
нәтижелер
Басқа да 267 454 4,46% 271 839 2376,90% 251 872 7406,81%
банктер 847
Банктік жүйе 5 991 959 100% 3 941 473 100% 3 698 968 100%
бойынша 541 224 509
барлығы
Кесте 5. Жалғасы
01.06.2006 01.04.2006 01.01.2006
мың. тенгеПозиция мың. тенгеПозиция мың. тенге Позиция
Казкоммерцбан865 902 24,22% 805 640 24,84% 734 146 54823,98%
к 019 492
Тұран Әлем 757 579 21,19% 676 464 20,85% 691 947 02122,60%
877 224
Альянс Банк 311 742 8,72% 248 247 7,65% 187 234 9626,11%
146 780
Халық Банкі 447 532 12,52% 421 508 12,99% 432 580 11714,13%
396 712
АТФ Банк 308 879 8,64% 290 804 8,96% 247 185 5058,07%
667 253
ЦентрКредит 289 228 8,09% 255 091 7,86% 220 888 5387,21%
096 712
Темiрбанк 64 899 8141,81% 56 089 5561,73% 50 031 221 1,63%
Нұрбанк 94 615 3242,65% 78 394 2372,42% 75 371 549 2,46%
Каспий банкі 125 469 3,51% 113 651 3,50% 117 341 7133,83%
877 954
Евразиялық 66 953 3441,87% 65 817 1382,03% 65 434 847 2,14%
банкі
Ірі банктер 3 332 802 93,21% 3 011 710 92,85% 2 822 162 92,17%
бойынша 560 058 021
нәтижелер
Басқа да 242 950 6,79% 232 068 7,15% 239 849 1087,83%
банктер 085 569
Банктік жүйе 3 575 752 100% 3 243 778 100% 3 062 011 100%
бойынша 645 627 129
барлығы
Экономиканың жоғары өсу қарқыны корпоративтік клиенттер тарапынан
кредиттерге сұраныстың артуын ынталандырады. Бүгінгі күні Қазақстандағы
несиенің 70%-ы корпоративтік клиенттерге беріледі. Cонымен бірге халықты
кредиттеу басым қарқынмен өсуде. Бөлшек кредиттерге, атап айтқанда,
ипотекалық кредитке сұраныстың өсуі тұрғын үй құрылысының қарқынды дамуына
байланысты екендігін атап өткен жөн.
Екінші деңгейлі банктердің жалпы міндеттемелер соммасы 2007 жылы 1
қаңтардағы жағдай бойынша 2006 жылғы 1 қаңтардағы жағдаймен салыстырғанда
889,1 млрд. тенгеге өсті және 4 962,4 млрд. тенгені құрады (Кесте 6).
Міндеттемелер құрылымында клиенттер алдындағы едәуір үлесті 59,1%- бен
міндеттемелер құрайды.
Кесте 6
Екінші деңгейлі банктердің міндеттемелер бойынша қаржы нарығындағы
жағдайлары (позициялары)
01.01.2007 01.08.2006 01.07.2006
мың. тенге Позициямың. Тенге Позициямың. ТенгеПозиция
Казкоммерцбан2 045 930 25,59% 1 153 282 22,52% 1 078 961 21,74%
к 643 499 964
Тұран Әлем 1 657 523 20,73% 1 098 105 21,44% 1 023 500 20,62%
750 628 588
Альянс Банк 863 543 83210,80% 656 679 36712,82% 695 111 14,01%
365
Халық Банкі 841 420 33410,52% 479 058 8979,35% 487 525 9,82%
229
АТФ Банк 982 771 03812,29% 445 709 7478,70% 425 735 8,58%
415
ЦентрКредит 531 186 1346,64% 393 408 9347,68% 381 764 7,69%
873
Темiрбанк 181 167 1902,27% 133 570 7342,61% 125 312 2,53%
937
Нұрбанк 174 859 3972,19% 165 321 1513,23% 156 061 3,14%
367
Каспий банкі 171 831 1122,15% 91 258 495 1,78% 91 682 8701,85%
Евразиялық 133 404 9971,67% 97 491 838 1,90% 88 027 6381,77%
банкі
Ірі банктер 7 583 638 94,85% 4 808 249 93,89% 4 553 684 91,76%
бойынша 427 137 246
нәтижелер
Басқа да 411 492 9815,15% 312 992 0406,11% 408 753 8,24%
банктер 841
Банктік жүйе 7 995 131 100% 5 121 241 100% 4 962 438 100%
бойынша 408 177 087
барлығы
Кесте 6. Жалғасы
01.06.2006 01.04.2006 01.01.2006
мың. тенге Позициямың. Тенге Позициямың. ТенгеПозиция
Казкоммерцбан1 078 554 22,36% 1 032 624 20,71% 1 057 715 25,97%
к 643 093 277
Тұран Әлем 996 523 22320,66% 981 663 18019,68% 871 753 21,40%
039
Альянс Банк 651 428 10613,51% 147 763 6612,96% 498 179 12,23%
563
Халық Банкі 405 310 2258,40% 344 198 8736,90% 307 723 7,55%
635
АТФ Банк 413 908 1178,58% 374 559 6507,51% 325 671 8,00%
211
ЦентрКредит 394 924 5338,19% 366 007 3947,34% 307 409 7,55%
427
Темiрбанк 117 424 2772,43% 123 622 2632,48% 107 810 2,65%
472
Нұрбанк 159 297 5043,30% 147 763 6612,96% 137 368 3,37%
959
Каспий банкі 90 397 506 1,87% 84 146 264 1,69% 74 405 0411,83%
Евразиялық 95 695 587 1,98% 97 627 472 1,96% 93 565 0742,30%
банкі
Ірі банктер 4 506 040 93,43% 3 763 104 75,45% 3 766 890 92,48%
бойынша 042 062 026
нәтижелер
Басқа да 317 086 3516,57% 1 224 194 24,55% 306 477 7,52%
банктер 755 548
Банктік жүйе 4 823 126 100% 4 987 298 100% 4 073 367 100%
бойынша 393 817 574
барлығы
Қазақстандағы екінші деңгейлі банктердің капитал көлемі 2007 жылдың 1
қаңтарындағы ... жалғасы
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
І. Бөлім. Коммерциялық банкті басқару жүйесіндегі қаржылық 9
менеджменттің теориялық негіздері
1.1. Коммерциялық банктегі қаржы менеджменттің экономикалық 9
маңызы және ролі
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ..
1.2. Банк қаржысын басқару жүйесінің 18
құрылымы ... ... ... ... ... ... .. .
ІІ.Бөлім. Коммерциялық банктің қызмет ету деңгейін талдау 26
2.1. Қазақстандағы коммерциялық банктердің нарықтағы жағдайын 26
талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... .
2.2. Коммерциялық банктің қаржылық жағдайын 35
талдау ... ... ... ... ... ... ... .
ІІІ. Бөлім. Коммерциялық банкте қаржы менеджментін жетілдіру 51
жолдары және мәселесі
3.1. Коммерциялық банктің қаржы тұрақтылығын басқаруды 51
жетілдіру
жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ..
Қорытынды ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .58
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...
Әдебиеттер 60
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
Қосымшалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .62
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... .
Кіріспе
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Банк жүйесі - нарықтық экономиканың ең
маңызды бөлінбейтін құрамдас құрылымдарының бірі. Банктердің, тауарлық
өндірістің және ақша айналымының дамуы - тарихи бірге жүретін және тығыз
байланыста болатын көрініс. Сондықтан, банктегі қаржылық менджменттің
тиімділігі ел экономикасының дамуын қамтамасыз ететін маңыздылығында болып
табылады.
Банктың басты қызметі – елдегі ақша құралдарын жиыстыру және оларды
тиімді түрде қайта бөлу, яғни салымшылар мен қарызшылар арасындағы
делдалдық. Сонымен бірге банктер ел экономикасындағы ақша айналымының
барлық құралдарының негізгі бөлігін қамтамасыз етеді, яғни қаржыларды игеру
арқылы елдің қаржылық жағдайына ықпал жасайды. Банктер елдегі ақша ағымын
тікелей өздері құрамдамағанмен, өз функцияларының көмегімен өнеркәсіпке,
саудаға, банктік емес қаржылық салаға, мемлекеттік және халықтық, солардың
ақша ағымдары арқылы нарықтық экономика мен әлемдік шарушылық байланыстар
жүйесіне араласуға ат салысады.
Банктің қаржылық менеджменті банктің белсенділігін қамтамасыз етуге
бағытталады және банктік жұмыстағы ең бастысы. Себебі, банктің қайта бөлуге
бағытталатын ақша ресурстарының басым бөлігі (орташа 80-85℅) – қоғамдыкі,
яғни банктен тыс субъектілерден тартылған қаржылар. Сондықтан, қоғам ақша
қаржысын сеніп тапсырған коммерциялық банктердің қаржылық белсенді болуын
сәйкес заңдар мен нормативті актілер арқылы қамтамасыз ететін – Қазақстан
Республикасының Ұлттық Банкі. Болашақ маман ретінде осы көзқарас бойынша
мәселенің маңыздылығының деңгейі дипломдық жұмысымның тақырыбына бірден-бір
арқау болды.
Сонымен қатар, соңғы 12 жылда елдегі коммерциялық банктердің саны 237-
ден (1995 ж. шырқау шегі) қазір 33 банк қалды. Бұның себебі еліміздегі
нарықтық экономиканың дамуына сәйкес банктік қаржылық менджментте позитивті
өзгерістердің болуы, яғни ішкі қаржылық басқару мен сыртқы қадағалау
тетіктерінің күшеюі.
Осы орайда, дәл осы процестерді ашу, қаржыны басқаруды түсіну, оң және
теріс жағына көз жеткізу, сәйкесінше, туындайтын мәселелердің себептерін
және оларды шешу жолдарын іздеу дипломдық жұмысымның тақырыбына қызығушылық
танытты және мақсатына айналды.
Банктің қызметі ұдайы өзгеріп отыратын жалпы экономикалық және
әлеуметтік-саяси жайлардың, қаржылық нарықтағы жағдайлардың өзгерістерінің
барысында жүргізіледі. Сәйкесінше, бұл құбылыстар банктың жалпы
экономикалық белсенділігіне әр түрлі әсер етуі мүмкін.
Сол себепті, банктегі қаржылық менджменттің негізгі бағыты банктің
қаржылық тұрақтылығы мен дамыту шараларына жұмылдырылуы керек.
Дипломдық жұмыстың мақсаты. Дипломдық жұмыстың мақсаты Қазақстан
Республикасында коммерциялық банктердегі қаржылық менеджменттің мәні мен
маңызын анықтау, банктің қызмет көрсету жағдайын талдау, банктегі қаржылық
менеджменттің стратегиялық бағыттарын анықтау болып табылады.
Жұмыстың негізгі міндеттері. Дипломдық жұмыстың мақсатына сәйкес келесі
міндеттер қойылған:
- Банктің қаржылық менеджментінің теориялық негіздерін қарастыру;
- Банктің қаржылық менеджментінің құрылымын анықтау
- Банктің қаржылық жағдайын талдау;
- Банктегі қаржылық менеджмент стратегиясын анықтау.
Жұмыстың теориялық-әдістемелік негізі ретінде банк қызметін реттейтін
Қазақстан Республикасы Үкіметінің, Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің
заң және нормативтік-құқықтық актілері алынды. Зерттеу жұмысында
қазақстандық және шетелдік ғалымдардың еңбектері пайдаланылды. Жұмыс
кезінде жалпы және салыстырмалы статистикалық зерттеу тәсілдері қолданылды.
Жұмыстың практикалық негізі Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкісінің
нормативтік және қаржылық құжаттары, Қазақстан Республикасы статистикасы
бойынша Агенттіктің статистикалық материалдары, қаржы ұйымдары мен қаржы
нарықтарын бақылау мен реттеу жөніндегі Қазақстан Республикасының
Агенттігінің статистикалық мәліметтері, Темірбанк акционерлік қоғамының
қаржылық құжаттары болып табылады.
Зерттеу жұмысының құрылымы. Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен,
қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімі мен қосымшалардан тұрады.
Дипломдық жұмыстың мәтіні компьютерде терілген 78 бетті қамтыған.
І. Бөлім. Коммерциялық банкті басқару жүйесіндегі қаржылық менеджменттің
теориялық негіздері
1.1. Коммерциялық банктегі қаржы менеджменттің экономикалық маңызы және
ролі
Банктер нарықтық экономикада ең маңызды қаржы институттары болып
табылады. Банктің жүйе уақытша бос ақша құралдарын жұмылдыра отырып, оларды
еліміздің байлығын арттыратын, табы алып келетін капиталдың жұмыс жасауына
айналдырады.
Сондықтан банк капиталының жұмыс жасау тиімділігі экономикалық өсу мен
өмір сүру деңгейінде шешуші фактор болып табылады.
Қазіргі кездегі қазақстандық банк капиталы өзінің даму сатысына
көтерілді.
Ақша-несие саясатынының қатаңдығы, тұрғындардың нақты табыстараның
даму деңгейі қарқындарының түсуі коммерциялық банктердің жұмыс жасауына
жаңа орта құрды, бірақ көптеген банктер оған дайын емес еді.
Сондықтан қазіргі менеджменттің сапасы – фирманың, еліміздің, саланың
бәсекеге қабілеттелігін анықтайтын басты фактор.
Басқарудың тиімділігі экономиканың кез келген субъектісі үшін
фундаментальды маңызға ие, әсіресе оның ролі коммерциялық банктердің жұмыс
жасау механизмінде ерекше. Банк бизнесінің маңызды ерекшелігі мынада, бұл
жерде тәуекелдің дәрежесі өте жоғары, сондықтан кез келген басқарушылық
қате өтімділіктің жоғалуына, төлем қабілеттіліке және банкротқа ұшырауға
алып келеді.
Соңғы жылдары басқару деген түсінікпен салыстырғанда, менджмент
түсінігі сәнді болды. Осы екеунің арасында қандай өзгешелік бар және ол
принципиалды ма?
Қазақстанның банктік энциклопедиясында бұл түсінікке мынадай
түсіндірмелер келтірілді: менеджмент (басқару, ұйымдастыру, меңгеру) жоғары
экономикалық нәтиже алудағы оптималды тәсілдерді таңдауға бағытталған
нарықтық экономика жағдайында кәсіпорынды (фирма) басқару арқылы
анықталады.
Осылайша, менеджмент мәнінің келесідей принциптері мен элементтері
ұсынылады (кесте 1):
Кесте 1
Менеджменттің қағидалары мен мәні
Менеджменттің қағидалары Менеджменттің мәні
1. Фирманың нақты және анық 1. Фирманың мақсататры мен
стратегиясы мен оның шекарасында міндеттерін анықтау
іздеу еркіндігі.
2. Мамандандырылған ақпарат 2. Осы мақсаттарға жетуде тиімді
жинау, сыртқы байланыстарды, тәсілдерді шығару.
персоналдармен алмасу, жаңа идеяларды
белсенді түрде іздеу жүйесін құру.
3. Бағалау жүйесін құру мен жаңа 3. Практикада басқарушылық
идеяларды жүзеге асыру. шешімдерді іске асыру.
4. Жеке мүдделер мен іздеу 4. Алынған нәтижелерді талдау
мақсаттарының интеграциясы
5.Алдын ала қабылданған шешімдерге
өзгерістер енгізу және олардың
оптимизациясы.
6. Кадрларды оқыту мен дайындау.
Мұндай жағдайда банктер қызметіне келтірілген пункттердің толықтығы
мен олардың пайдаланушылығы маңызды емес, тек қана жоғарыда қойылған
сұраққа жауап беруге көмектесетін менеджмент туралы нақты көрсетілім
береді.
Банктік менеджмент – жалпы стратегиялық және тактикалық жоспарлаумен,
реттеумен, банктік іс-әрекетті қадағалаумен, қызметкерлерді басқарумен
байланысты қарым-қатынастарды басқару. Басқаша айтқанда банктік менеджмент
- бұл ақша ресурстарын пайдалану және құрумен байланысты қарым-қатынасты
басқару, яғни банктік саладағы қаржы менеджменті және қызметшілерді басқару
жиынтығы.
Банктік менеджментті қаржы менеджментіне және қызметкерлерді басқаруға
бөлу коммерциялық банктегі объект құрылымына байланысты. Сондықтан оны
банктің іс-әрекеті ретінде қарауға болады (2 кесте).
Кесте 2
Банктік менеджменттің қызметі
Қаржы менеджменті Қызметкерлерді басқару
1. Активтерді және пассивтерді 1. Әкімшілік ұйымдастыру жүйесі
басқару және еңбек ақы
2. Өтімділікті басқару 2.Қызметшілерді таңдауды
3. Меншікті капиталды басқару ұйымдастыру
4. Қарыз капиталын басқару 3. Қызметшілерді дайындауды
5. Банктік тәуелділікті басқару ұйымдастыру
6. Несие қоржынын басқару
7.Банк ішіндегі бақылауды
ұйымдастыру
Банк – жеке және қарыз капиталдарын басқаратын ұйым. Бірақ “капиталды”
әлеуметтік-экономикалық процестердің дамуының негізі ретінде қарауға
болады. Капиталға берілген осы түсініктеме адамдар арасындағы қарым-
қатынастарды анықтайды. Сондықтан адам капиталын басқару – бұл несиелік
ұйымды басқару процесінде адамға деген қатынас. Банк үшін бұл пайда,
өтімділік, тұрақтылық т.б. болуы мүмкін. Банктік менджменттің үлгісі келесі
кестеде көрсетілген (3 кесте).
Қаржылық менеджменттің өзіндік ерекшелігіне несие банктік жүйенің
экономикалық процестердегі біркелкі технологияларды қамтымауында деп білуге
болады. Коммерциялық банктегі қаржыңың, менеджменттің басты ерекшелігі де -
нарықтық экономикасының алғашқы тобындағы барлық ақша функциясын жүйелі
түрде басқару, яғни ерекше экономикалық субъект болуында. Қаржылық
менеджменттің негізгі банктегі қаржылық операцияларды зерттеу және банк
клиентінің ақшасын басқару процестері болып табылады.
Кесте 3
Банктік менеджменттің міндеті
Міндеті Шешілетін міндеттердің мазмұны
Банктік саясат 1. Негізгі міндеттердің қойылымы.
2. Кешенді бағдарлама мен жобаны өңдеу.
3. Банк іс-әрекетін басқару әдістемесін өңдеу.
4. Банкті дамыту саясатын таңдаумен байланысты банктің
ұйымдық құрылымын өңдеу.
5. Банктің қызметшілерін басқару стратегиясы
қызметші жұмысын ұйымдастыру;
hқызметшіні ынталандыру.
Банктік 1. Нақты нарықты таңдау.
маркетинг 2. Банктік қызметті дамыту үшін ұзақ және қысқа мерзімді
мақсаттарды орнату.
1. Клиенттерге қызмет көрсету үшін жаңа банктік
Банктік технологияларды енгізу.
өнімдерді құру 2. Банк клиенттерінің қажеттілігін қанағаттан-дыру үшін
банк іс-әрекеті процесінде ақша қорларының нысанын өңдеу.
1. Банктік қызметтің жаңа нарығын жаулап алу.
Клиенттерге Бәсекелестікті нығайту, банктің ресурстық базасын кеңейту,
қызмет көрсету, қосымша пайда әкелетін ақша ағымдарын құру.
қызметтерді 2. Пайда табу
сату, банктің
клиенттік
базасының
құрылуы
Экономика және 1. Капитал өсімі.
қаржы 2. Өтімділікті және пайданы басқару.
3. Банк дамуының тұрақтылығын қамтамасыз ету.
4. Банк шығындарын басқару.
Ақпараттық 1. Қаржы операциясын жоспарлау жүйесі.
қамтамасыз ету
Әкімшілдік 1. Банктің даму стратегиясын таңдаумен байланысты
қызметшінің мамандығы.
Коммерциялық банктегі қаржылық менеджмент - бұл ақша ресурсын пайдалану мен
құрылымдық процестерді басқару. Ол ұйымдастырушы - технологиялық менеджмент
банк бөлімшелерін басқарумен және банк қызметін әртүрлі процестердегі
олардың өзара қатынастары. Сонымен бірге банк қызметтеріне басқарумен бірге
тығыз байланыста. Қаржылық несиелермен қатар, коммерциялық банктің
ұйымдастырушы - технологиялық сипатында маңызды мәселелер болып,
коммерциялық банктің менеджментін сәйкес - аналитикалық қамтамасыз ету.
Коммерциялық банктің пайдалы қызметін субъектік түрде қарастыру және
технологиялық процестердің өндірістілігі мен ұйымдастырушылық құрылымдары
болады.
Банктер әрқашанда нарықтың жаңа қажеттіліктерін қанағаттандыруы
керек, банктік емес қаржылық ұйымдармен бәсекелесуге даяр болуы керек.
Банктік менеджменттің негізгі міндеті болып қатынастар жүйесін құру
табылады. Осыған байланысты банктік менеджмент қатынастар жүйесі ретінде
қаржы-экономикалық, құрылымды-функционалдық және функционалды-технологиялық
параметрлер байланысын көрсетеді.
Қазіргі уақытта Қазақстанда коммерциялық банктердегі қаржы
менеджментіндегі ерекшелік – ол банк-несие жүйесі шеңберінде несиелік
ұйымдағы экономикалық процестерді басқару технологиясының біркелкі болмауы.
Коммерциялық банктегі қаржы менеджментінің негізгі ерекшелігі – бұл ақшаның
барлық қызметін жүйелі басқаратын экономикалық субъект.
Коммерциялық банктегі қаржы менджментінің іс-қимыл объектісі - банктің
қаржы операциясын басқару процесі.
Коммерциялық банктегі қаржы менеджментінің мақсаты – банктің қаржы
операциясын жоспарлауды қамтамасыз ететін функціионалды-технология
жүйесінің қызметінің тәртібін талап етуді анықтауҚаржы менеджментінің
жүйесінде басқарудың қолданбалы тәсілдері ерекше орын алады. Әртүрлі
иерерархиялық деңгейдегі нақты басқарушылық міндеттерді шеше отырып олар үш
базалық топқа жіктеледі – қаржылық жоспарлау, қаржыны оперативті түрде
жоспарлау, қаржылық бақылау мен талдау. Олар өзара әрекет ету механизмдері
келесі кесте түрінде ұсынылады.
Тұрақсыз макро-микро ортадағы жағдайда несие ұйымдарының жұмыс
жасауында қаржылық жоспарлау ерекше роль ойнайды (Сурет 1).
Көбінесе банктің ақырғы қаржы тиімділігін анықтай отырып, ол қаржы
менеджерлерін дайындауда зерттеудің өзіндік пәні ретінде қатысады. Қаржы
менеджментінің мақсаттарын іске асыру үшін коммерциялық банктің негізгі
қызметтерін анықтау керек (Қосымша 1.).
1. Стратегиялық жоспарлау – болашақтағы қаржылық міндеттерді анықтау және
іс-шаралар бағдарламасын өңдеу.
ә. Оперативті жоспарлау ағымдағы қаржылық міндеттерді тиімді анықтау тәсілі
болып табылады.
Сурет 1
Қаржылық жоспарлау
2 - суреттен қаржыны жоспарлаудың бағыттары мен қолданылатын
параметрлерінің іріленуі бойынша ұйымдастырудың тек қана принципиалды
функционалдық моделдері келтірілген.
Банктегі қаржылық басқару мемлекеттік саясатпен және экономиканы дамыту
мәселелерін шешумен тікелей байланысты. Ол банктің қаржылық тұрақтылығын
сақтауға бағытталады.
Басқару үрдісінің кез-келген қоғамға тән екені белгілі, бірақ оны тек
экономикалық мәселелерді өндіріс тиімділігінің өсуін қамтамасыз ететін
саясаттың экономикалық дәлелденген бағыттарьш белгілеу арқылы шешкенде ғана
табысты деп айтуға болады.
Басқару - бұл қоғамның экономикалық заңдарын үйымдастыратын, өзгертетін
және жүзеге асыратын топ, мүнда үйымдық-экономикалық катынастардың түрлері,
халық шаруашылығы салаларының даму пропорциялары және оның аймақтық
аспектілері анықталады, кәсіпорындар мен мекемелер іс-әрекетінің жұмыс
істеу әдістері мен түрлері өңделеді.
Басқару әділ де шынайы экономикалық заңдарға сүйеніп қана қоймай,
олардың негізінде қалыптасатын барлық өндіріске қатысушы субъектілер
мүдделерінің бірыңғай жүйесін де негізге алады.
Банктегі менеджмент жүйесі мынадай нақты бөліктерден қүралады: басқару
механизмі, басқару құрылымы, басқару үрдісі және басқару жүйесін дамыту
механизмі.
Басқару механизміне басқару жүйесінің басты, іргелі бөліктері - жалпы
ережелері, мақсаттары, әдістері және қызметтері жатады.
Басқару құрылымы басқарушы органдар жүйесін, басқарушы мамандарды және
басқаруда қолданылатын техникалық қүралдарды қамтиды.
Басқару үрдісі - барлық басқарушы топтардың таңдап алынған басқару
әдістерінің жүйесі арқылы басқару мақсаттарына қол жеткізуге бағытталған
іс-әрекеті болып табылады. Басқару үрдісінің басты қүрамдас бөліктерін
шешім қабылдау және шешімдерді жүзеге асыру үрдісі қүрайды. Басқару
жүмысшылардың еңбектену іс-әрекетін шығындар, оларды жабу
көздері, нәтижелер және экономикалық сипаттарға ие болады.
Сурет 2
Банктің қаржы қызметін жоспарлау бағыттары
Басқару жүйесін жетілдіру механизміне басқару нэтижесінде
басқаруға өзгерістер енгізуді үйымдастыру жатады.
Міне, басқару жүйесінің жалпы сипаттамасы осындай. Басқару жүйесін қүру
белгілі бір мөлшерде шығын кажет етеді. Алайда, істі дүрыс үйымдастырғанда
тиімді басқарудың өндірістік тиімділігінің өсуі бұл шығындарды жабуға
толык мүмкіндік береді.
Басқару тиімділігі оның басқару үрдісіндегі жаратушылык рөлін айқындай
түседі. Өндірістік үйымдар неғүрлым ірі болған сайын, оларды басқару
мәселесінің маңыздылығы да соғүрлым артады. Себебі, ортақ іс-әрекеттерден
алынатын тиімділік мөлшері басқару деңгейіне тәуелді болады.
1.2. Банк қаржысын басқару жүйесінің құрылымы
Басқару жүйесінің принципі қазіргі методологиялық негізде қалыптасқан
және өзіне барлық қажетті элементтерді қосатын, сондай-ақ басқару
объектісіне кешенді әсер етуді қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін банктегі
қаржы менеджменті жүйесінің толық болуын ұйғарады. Қалыптастырудың жалпы
методологиясы мен басқарылатын жүйелердің іске асуы Менеджмент шеңберінде
зерттеледі. Мұнда үш іріленген блок-банктің қаржылық стратегиясын,
қамтамасыз ету блогы мен операциялық жүйелер блогын қоса алғанда қаржы
менеджментінің жүйесі қарастырылады.
Банктік істің даму шегі бойынша стратегиялық жоспарлау жетістіктердің
негізгі факторларынын бірі болып табылады.
Кейде стратегиялық жоспарлау жылдық бюджеттің құрастырылуы және мақсат
емес, оған жету құралы болып табылады. Негізінен бұл жаңа заңдалақ және
құқықтық актілерінің пайда болу жағдайында менеджмент қиын және жаңа
міндеттерді шешу қажеттілігімен жүйеседі. Бұндай жағдайда банк басқарудың
тиімділігін арттыруға қажетті құқықтар алуға бағытталады. Бұл шаралар қажет
етілетін нәтижелерге қол жеткізбейді, бірінші бұл тәжірбие қателіктер
әдісіне негізделеді. Керсінше іс-әрекеттер бағдарламасы және банк
стартегиясы белгіленген мерзім уақытында қабылданатын өзара байланысқан
шешімдерді өңдеіуденкейін ғана анықталуы тиіс. Мұндай жағдай және бәсекелес
ортада өмір сүру ынтасы банк қызметінің процесінде жаңа бағытты
қалыптастырады. Сондықтан қазіргі уақытта банк дамудың ішкі мүмкіндік
тиімділігін ашатын жаңа механизмдер іздейді. Себебі банктің бәсекелс
қабілеттілік факторлар жүйесіне оның ішкі бәсекелестік ерекшелігі жатады,
бұл бәсекелстік банкіге нарықтағы тұрақтылық жағдайын қамтамасыз ете алады.
Коммерциялық банк несиелік ұйымды дамыту стартегиясы сапасында өзінің
мәселерін шешуді іске асырады. Ең алдымен банк стратегиясы жүйесін құру
процесін түсінуге қажетті білім қажет.
Банк стратегиясын қалыптастыру жүйесі келесілер болып табылады:
- қалыптастырудың сыртқы жағдайын талдау
- мақсаттар мен міндеттерді талдау
- ішкі талдау
- альтернативті стратегияларды қалыптастыру және бағалау
- стратегияны таңдау
- іс-әрекеттер жоспарын өңдеужәне оларды өткізу
- нәтижелерді бағалау
Банктің даму стратегиясының мақсаттары мен сипатын одан әрі көрсету үшін
белгіленген анықтмалар өзінің мазмұны бойынша бұл баптың мақсаттары мен
міндеттеріне жауап беруі тиіс.
Жоспарлау – кім және қашан істейтініні алдын-ала қабылданған шешім, яғни
банкті басқарудың барлық деғгейіндегі қызметтері. Бірақ жоспарлау көлемі
және сипаты билік деңгейіне байланысты болады. Сонымен қатар жоғары тұрған
басшылардың болжаған жоспарлары мен әрекеттерімен сипатталады.
Жоспар – болашақтағы жағдайлар кез-келген түрінде іс-әрекеттердің
кезектілігі, сондықтан топтастыру келесідей бөлінеді: мақсат немесе негізгі
стратегия; іс-әрекеттер курсы немесе саясат; міндеттер; даму стратегиясы;
тәртіптер бағдарламалар.
Негізгі стратегия – негізгі мақсаттарға жетуге ресурстарды және
қызметтерді бөлу бағдарламасының жоспары.
Банктің қызметтерінің курсы - шешім қабылдау кезінде іс-әрекеттерді
және ойлауды көмегімен немесе басқаратын түсініктер мен жалпы жағдайды
көрсетін жоспар. қызметтер курсы банктегі деңгей көлеміне сәйкес болады.
қабылданған курс қабылдануды және олардың мақсаттарға сәйкестігін
қарастырады.
Банк саясаты – банк критерилері деңгейіне сапалық негіз алған шешім
қабылдау кезіндегі жоспар.
Міндет – банк қызметіне бағытталган рубеждеоді анықтайды
Банктің даму стратегиясы – берілген ресустарды пайдалану, бөлу, алу іске
асырылатын мақсаттар мен шаралар, несиелік ұйымдардың мақсаттары бойынша
шешімдерді өңдеу нәтижесінің жоспары болып табылады. Даму стратегиясы –
стандартты емес жағдайда мәселелерді шешідегі жүйелік бағыттарды қабылдау.
Жоспар тиімділігі мақсаттарды іске асыруы енгізетін салымдардың
мөлшерімен анықталады.
Процедуралар – болашақ қызметтердегі әдістерді анықтаудағы жоспарлау.
Процедурадағы негізгі – талап етілетін қызметтердің жүйелік кезектілігі
тәржіліктер – басқа жоспарларға сәйкес бірнеше бпғыттардан қажетті іс-
әрекет таңдалып алынады. Тәртіп белгіленген жағдайда нақты іс-әрекетті
талап етеді. Тәртіп белгілі бір уақыт кезңтілігін қалыптастырмайды, себебі
тек қана іс-әрекетті бағыттайды. Егер курс мақсаты жеке ісөәрекеттер мүмкін
сапасында сәйкес бағыттарды берсе, оларды қолдануда еркін іс-әрекеттерден
тұрады. Бағдарлама мақсаттар тәртіптер жиынтығын көрсетеді, сонымен қатар
болжаған шараларды орындауда қажетті элеметтерден тұрады.
Бюджет – сандық сипата нәтижесінде күтілетін жоспар.
Тәртіп - құжаттардың жағдайлары, формалар, іс-әрекеттер кезектілігін
жалпы сипаттайтын жоспар болып табылады, сонымен қатар банк қызметкерлеріне
технологиялық процестерді орныдауға жәрдемдеседі.
Нұсқау – функционалды – технологиялық құжат ретінде, реттеші ұйымдық
технологиялық қаржылық бөлімшелер қызметтерінің арнайы бағыттары және
өндірістік қызмет саласында банк қызметкерлерінің қызметінің кезектілігін
анықтайды.
Банктің дамуының кез-келген стратегиясы кешенді және жоспарлар жүйесімен
сипатталады.
Банктің жүйелік стратегиясын басқару және өңдеуді жоспарлау немесе
банктің бизнес-стратегиясының әртүрлілігі бірлік стратегия ретінде
бағыттарды іздеумен сипатталады. Сондықтан да іздеумен сипатталад.
Сондықтан да келесі бағыт тиімді болады: ішкі микро орталар және сыртқы
макро және микро орталар күнделігінің тұтынылуымен байланысты банктің
қалыптасуы. Мысалы ретінде маңызды стратегиялар жиынтығын кертіруге болады.
Сондықтан банктің бизнес-стратегиясы шегінде сәйкес ішкі жағдайлар және
несиелік ұйымдардағы процестер есебімен байланысты бағытты маңдаған дұрыс
болады, сонымен қатар банк қызметің пайдаланушылардың банктің тұрақтылығы
жағдайы қызықтырғандықтан олардың ойларымен де санасу қажет. Осы жұмыстағы
бөлімдердегі көрсетілген мәселелер бойынша кез-келген басқарма жұмысын
(жоспарлау, ұйымдарстыру, бақылау) тек қана бір бағытты таңдап шешуге
болмайды. өзінің экономикалық табиғаты бойынша қаржылық делдал болып
табылатын банк үшін, нақты жағдайлар – тұтынушылардың қажеттіліктерін
анықтау және оларды қанағаттандыруды қалыптастыру.
Қаржы менеджментінің стратегиясы банктің негізгі қызметтерінің
перспективті мақсаттары мен оларды жүзеге асыру жолдарын анықтайтын, жалпы
банктің даму стратегиясының басымды бағыты ретінде қатысады.
Төменде оның принципиалды суреті келтірілген (сурет 3).
Қаржы стратегиясының шегінде банктің перспективті басымдықтары
анықталуы қажет екендігін белгілеу керек, әсіресе нарықта жұмыс жасаудың
ауқымды мақсаттарын қамтамасыз етуде.
Әрбір бес жүйені жүзеге асыратын оның негізгі элементтері ретінде
базалық жақындасулар болады:
пассивтерді басқару жүйесі бөлігінде – банктің эмиссиялық саясаты, сондай-
ақ оның бәсекелестік стратегиясынан шығатын депозиттер, есептік-кассалық
қызметтер мен банкаралық ссудалар нарығында жұмыс істейтін басымдықтар;
активтерді басқару жүйесі бөлігінде - банктің ссудалық және қор
портфельдерін, сондай-ақ банкаралық нарықта және валюталық нарықта
кредитор ретінде жұмыс басымдықтарын басқару саясаты;
Сурет 3
Банктің қаржылық стратегиясы
шығындар жүйесі бөлігінде – ағымды және перспективті шығындардың жалпы
қатынасы мен олардың жеке элементтеріне стратегиялық ыңғайлар;
табысты басқару жүйесі бөлігінде – меншікті дамыту процесін
қалыптастырудағы дивиденттік саясат пен басымдықтар;
банк тәуекелдерін басқару жүйесі бөлігінде – жасалатын қаржы
операцияларының номенклатурасы бойынша басымдықтар банктің тәуекел
стратегиясынан шығатын, сондай-ақ экономикалық мүмкін болатын залалды жабу
көздері.
Қамтамасыз ету блогы кез келген басқарылатын жүйенің қажетті бөлігі
болып табылады. Осы жағдайларды қалыптастыра отырып, басқарудың тиімділігі
үшін ол бірнеше бағыттарды қамтиды:
нормативтік қамтамасыз ету банк қызметінің қаржылық бағытын басқару
процесінде пайдаланылатын ішкі және сыртқы жыйнақтарды қосады;
технологиялық қамтамасыз ету бір жағынан клиенттерге сапалы түрде қызмет
көрсету болса, екінші жағынан оперативтік басқарудың тиімділік жағдайы
болатын нақты қаржы операцияларын жүргізу технологиясының жиынтығы;
аспаптық қамтамасыз ету жүйе рамкасында пайдаланылатын басқарудың
қолданбалы тәсілдері жиынтығы ретінде;
ақпараттық қамтамасыз ету басқарылатын шешімдер мен қаржыны талдауды
қалыптастыру процесінде пайдаланылатын және нарықта осы уақытқа дейін жұмыс
істеген банк арқылы толтырылған мәліметтер базасын, сондай-ақ жүйелер
рамкасында қаржылық және таза басқарушылық ақпараттарды өткізу каналдарын
қосады.
• еңбектік қамтамасыз ету жүйенің үстемдік жасау процесіне қатысатын барлық
лауазымды қызметтердің қаржы менеджерлерінің толығымен жинақталған штаты
ретінде.
Қаржылық менеджменттің операциялық жүйелері банктің қаржылық даму
міндеттерінің тізімдерін шешуге бағытталған оның жеке элементтері ретінде
анықталады.
Ертеректе орнатылған стратегиялық мақсаттар мен басымдықтарды бейнелей
отырып, басқарылатын жүйелердің объектілері бар:
пассивтерді басқару жүйесі – банктің меншікті капиталын арттырумен және
қалыпастырумен байланысты, сондай-ақ есептік-кассалық қызметтер, депозиттік
қызметтер көрсету мен банкаралық ссудалар нарығына тартылатын пассивтер
көлемінің бүкіл міндеттер кешені;
активтерді басқару жүйесі – ссудалық капитал нарығында, сондай-ақ қор және
валюталық нарықтарға меншікті және тартылған қаражаттарды тиімді
орналастыру міндеті;
шығындарды басқару жүйесі – қаржы ресурстарын тартумен байланысты емес,
банк шығындарының барлық жиынтықтарын оптимизациялаудағы міндеттер;
табыстарды басқару жүйесі – шаруашылық субъект секілді олардың
акционерлерімен банктің өзінің қаржылық мүддесінің рационалды балансын
қамтамасыз етудегі міндеттері;
тәуекелді басқару жүйесі – банк тәуекелдерін тоқтату мен пайда болатын
тәуекелдерге мүмкін болатын жоғалтуларға жәрдемақылардың қолайлы формасын
пайдалану міндеттері.
Операциялық жүйелерді қалыптастыруда келесі методикалық шектеулерді
ескеру қажет:
жүйелердің элементтері жоқ, олардың жұмыс жасауы аралас жүйелердің
үстемдігін объективті түрде қиындатуы мүмкін;
әр жүйенің жаппай құрылымы келесі типтік кестеге сай келуі керек:
процестің мақсатын анықтау – процесті ұйымдастыру мен жоспарлау – процесті
оперативті түрде басқару – алдын ала жоспарланған мақсаттарды орнату
жолымен процестің нәтижелерін бағалау;
банктің коммерциялық бөлімшелері секілді штабтық бөлімшелердің басшылары
мен мамандарына сәйкес жүйелердге үстемдік етумен байланысты функцияларды
формалды түрде нығайтуды қамтамасыз ету.
Нақты банктің қаржы жағдайын бағалай отырып, талдаушылар оның
қызметінің тиісінше бағыттарының басқару тиімділігін анықтайды.
Несие ұйымдарының тиімділік дәрежесімен бірге орнатылған экономикалық
нормативтерді сақтау оның басшылығының қарамағындағы басты критерий болып
табылады.
ІІ.Бөлім. Коммерциялық банктің қызмет ету деңгейін талдау
2.1. Қазақстандағы коммерциялық банктердің нарықтағы жағдайын талдау
Кез келген елдің экономикасының дамуы несие нарығының тиімді дамуымен
тығыз байланысты. Осыған байланысты, нарыққа өту жағдайында коммерциялық
банктердің қаржылық менеджментін жетілдіру мәселесі өте маңызды болып
табылады. Ол ақша ресурстарының тиімді қозғалысына, халық жинақтарының,
банк жүйесінің несие ресурстарына құйылуына болысады.
Мекемелерге, ұйымдарға және халыққа қаржы-несиелік қызмет көрсетуді
ұйымдастыру, несиелік жүйенің жұмыс жасауы шаруашылық құрылымдардың
дамуында аса маңызды рөл ойнайды. Несие-қаржылық механизмнің тиімді және
үзілмей жұмыс жасауына тек ғана жеке шаруашылық бірліктердің уақытылы ақша
алуы тәуелді емес, сондай-ақ жалпы ел экономикасының даму қарқыны тәуелді.
Сонымен қатар несиелік жүйенің және несиелік істің эволюциясы толық қанды
елдің экономикалық ахуалына, билеуші формаларға және шаруашылық
механизмдеріне байланысты анықталады. Ауылшаруашылығының әрбір тарихи-
экономикалық даму кезеңіне несиелік істің ұйымдастырылуының өзіндік
тұрпаты, несиелік жүйенің өзіндік құрылымы сәйкес. Олар экономиканың
жекелеген бөлімдерінің несие-қаржылық қажетіліктеріне жауап береді.
Несие жүйесінің жұмыс жасау механизмі үнемі оның ұйымдастыру
құрылымының, ұйымдастыру-құқықтық формаларды, несиелік операцияларды іске
асыруға және несиелеу және несие-есептік қарым-қатынастардың өзгеруіне
байланысты үнемі айырбасталады.
Қазақстан Республикасының банк секторында реформалар жалпымемлекеттік
экономикалық өзгерістермен қатар іске асып отырған. Банк реформасы жүргізіп
отырған бірден бір артықшылық бағыт - бұл заңды және жеке тұлғаларға ақша
қаражаттарын екі жаққа тиімді және қайтарымды несиелік нарықтың қалыптасуы
мен дамуы.
Елдің қазіргі несие-ақшалық және қаражаттық шаруашылығы бірнеше
құрылымдық өзгерістерден өтті. Несие-ақшалық жүйе қайта құрылды, несие-
қаражат институттарының және операциялардың жаңа түрі пайда болды, орталық
банктердің және қаржы-несиелік институттардың қарым-қатынас жүйесі
модификацияға ұшырады, мемлекеттік және жеке сектор динамикасында жаңа
пропорция қалыптасты.
Елеулі өзгерістер банк қызметінде байқалады: халық шаруашылығында
банктердің дербестігі және рөлі көтерілді; істеп тұрғандарының функциялары
кеңейді және жаңа қаржы-несиелік институттар құрылды. Сөйтіп, осы кезеңде
жаңа мәселе туындады – коммерциялық банктердің несие саясатын жетілдіру.
Бұл несие нарығын неғұрлым тиімді дамыту және шет ел банктерімен бәсекеге
түсу үшін болып табылады.
Төмендегі келтірілген мәліметтер бойынша Қазақстандағы алғашқы ондыққа
ілігетін коммерциялық банктердің қаржылық нарықтағы әлеуетін талдауға
болады.
2007 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша Қазақстан Республикасында 33
екінші деңгейлі банктер жұмыс істейді, олардың ішінде 14 шетелдік
қатысушысы бар банктер (Қосымша 2). Екінші деңгейлі банктердің филиалдар
саны 324, Екінші деңгейлі банктердің есептік-кассалық бөлімшелер саны 1489
болды. Қазақстанда әрекет етуші банктердің Алматы қаласында 30 банктер, 31
филиал және 284 банктің есептік-кассалық бөлімшелері орналасқан.
Екінші деңгейлі банктердің активтері бойынша қаржы нарығындағы
жағдайлары (позициялары) 4 - кестеде көрсетілген.
2006 жылдың 1 қаңтарындағы мәлімет бойынша екінші деңгейлі банктердің
активтері бойынша алдыңғы қатарда Казкоммерцбанк АҚ активінің көлемі 1131
млрд.теңгені немесе барлық банктердің жалпы активтерінің 25,07% құрайды,
ТұранӘлемБанкі АҚ активі сәйкесінше 963 млрд.теңге және 21,34%, Халық
Банк АҚ активі – 558 млрд.теңге және 12,37%. 2007 жылдың 1 қаңтарындағы
мәлімет бойынша екінші деңгейлі банктердің активтері бойынша алдыңғы
қатарда Казкоммерцбанк АҚ
Кесте 4
Екінші деңгейлі банктердің активтері бойынша қаржы нарығындағы
жағдайлары (позициялары)
01.01.2007 01.08.2006 01.07.2006
мың. тенгеПозициямың. тенгеПозиция мың. тенге Позиция
Казкоммерцбанк 2 269 193 25,57% 1 253 010 21,96% 1 165 984 21,17%
940 331 173
Тұран Әлем 1 824 994 20,56% 1 221 388 21,40% 1 145 927 20,80%
242 836 789
АТФ Банкі 1 047 196 11,80% 491 284 8,61% 449 147 5708,15%
706 791
Халық Банк 977 039 11,01% 726 304 12,73% 762 654 11613,85%
532 931
Альянс Банк 924 834 10,42% 516 602 9,05% 524 680 5659,53%
112 908
ЦентрКредит 570 952 6,43% 422 714 7,41% 410 625 1447,45%
240 770
Нұрбанк 205 521 2,32% 151 600 2,66% 143 086 7532,60%
113 826
Темiрбанк 199 404 2,25% 116 100 2,03% 107 210 4121,95%
475 024
Каспий банкі 196 350 2,21% 180 415 3,16% 170 056 3653,09%
990 386
Евразиялық 151 637 1,71% 112 143 1,97% 102 319 8311,86%
банкі 105 542
Ірі банктер 8 367 124 94,28% 5 191 566 90,98% 4 981 692 90,44%
бойынша 455 345 718
нәтижелер
Басқа да 507 515 5,72% 514 854 9,02% 526 377 9999,56%
банктер 149 666
Банктік жүйе 8 874 639 100% 5 706 421 100% 5 508 070 100%
бойынша барлығы604 011 717
Кесте 4. Жалғасы
01.06.2006 01.04.2006 01.01.2006
мың. тенгеПозициямың. тенгеПозиция мың. тенге Позиция
Казкоммерцбанк 1 161 451 21,73% 1 109 344 22,24% 1 131 762 25,07%
002 500 711
Тұран Әлем 1 113 533 20,83% 1 077 690 21,61% 963 653 19021,34%
661 764
АТФ Банкі 449 147 8,40% 409 107 8,20% 353 452 4027,83%
570 821
Халық Банк 718 686 13,45% 651 709 13,07% 558 454 61012,37%
620 223
Альянс Банк 437 601 8,19% 375 800 7,54% 336 956 3247,46%
552 777
ЦентрКредит 422 734 7,91% 392 707 7,87% 333 331 8557,38%
679 297
Нұрбанк 133 070 2,49% 139 281 2,79% 121 813 0972,70%
375 872
Темiрбанк 105 593 1,98% 98 805 8101,98% 74 405 041 1,65%
917
Каспий банкі 173 087 3,24% 160 974 3,23% 150 156 8243,33%
191 001
Евразиялық 109 296 2,04% 110 498 2,22% 105 162 7912,33%
банкі 355 724
Ірі банктер 4 824 202 90,25% 4 525 920 90,75% 4 129 148 91,45%
бойынша 922 789 845
нәтижелер
Басқа да 520 917 9,75% 461 378 9,25% 385 990 5378,55%
банктер 238 028
Банктік жүйе 5 345 120 100% 4 987 298 100% 4 515 139 100%
бойынша барлығы160 817 382
активінің көлемі 2269 млрд.теңгені немесе барлық банктердің жалпы
активтерінің 25,57 % құрайды, ТұранӘлемБанкі АҚ активі сәйкесінше 1824
млрд.теңге және 20,56 %, АТФ АҚ активі – 1047 млрд.теңге және 11,80 %.
Ал талданылып отырған Темірбанк АҚ активі 2007 жылы 1 қаңтардағы
жағдай бойынша 199 404 млн теңгені құраған, ол жалпы активтердің 2,25%.
Екінші деңгейдегі банктер активтерінің тез өсуі оларды капиталдандыруды
тиісті ұлғаюын талап етеді.
Қазақстан Республикасы екінші деңгейлі банктерінің клиенттерге
ссудалары 2007 жылы 1 қаңтардағы жағдай бойынша 5992 млрд. теңгені құрады
және бұл 2006 жылғы 1 қаңтардағы жағдаймен салыстырғанда 2930 млрд.теңгеге
артық (Кесте 5).
Кесте 5
Екінші деңгейлі банктердің клиенттерге ссудалар бойынша қаржы нарығындағы
жағдайлары (позициялары)
01.01.2007 01.08.2006 01.07.2006
мың. тенгеПозиция мың. тенге Позициямың. тенге Позиция
Казкоммерцбан1 641 327 27,39% 954 761 92024,22% 905 317 62424,47%
к 028
Тұран Әлем 1 268 037 21,16% 871 422 15422,11% 794 012 26021,47%
436
Альянс Банк 651 767 10,88% 379 449 3919,63% 344 542 0559,31%
364
Халық Банкі 619 751 10,34% 485 350 33612,31% 469 861 30212,70%
213
АТФ Банк 585 041 9,76% 324 811 4838,24% 307 419 8878,31%
099
ЦентрКредит 430 642 7,19% 297 147 9997,54% 284 358 9047,69%
624
Темiрбанк 160 237 2,67% 76 993 751 1,95% 70 324 107 1,90%
086
Нұрбанк 142 464 2,38% 96 178 152 2,44% 92 757 188 2,51%
985
Каспий банкі 131 494 2,19% 125 439 4013,18% 123 083 0643,33%
882
Евразиялық 93 740 9771,56% 58 079 400 1,47% 55 419 378 1,50%
банкі
Ірі банктер 5 724 504 95,54% 3 669 633 93,10% 3 447 095 93,19%
бойынша 694 987 769
нәтижелер
Басқа да 267 454 4,46% 271 839 2376,90% 251 872 7406,81%
банктер 847
Банктік жүйе 5 991 959 100% 3 941 473 100% 3 698 968 100%
бойынша 541 224 509
барлығы
Кесте 5. Жалғасы
01.06.2006 01.04.2006 01.01.2006
мың. тенгеПозиция мың. тенгеПозиция мың. тенге Позиция
Казкоммерцбан865 902 24,22% 805 640 24,84% 734 146 54823,98%
к 019 492
Тұран Әлем 757 579 21,19% 676 464 20,85% 691 947 02122,60%
877 224
Альянс Банк 311 742 8,72% 248 247 7,65% 187 234 9626,11%
146 780
Халық Банкі 447 532 12,52% 421 508 12,99% 432 580 11714,13%
396 712
АТФ Банк 308 879 8,64% 290 804 8,96% 247 185 5058,07%
667 253
ЦентрКредит 289 228 8,09% 255 091 7,86% 220 888 5387,21%
096 712
Темiрбанк 64 899 8141,81% 56 089 5561,73% 50 031 221 1,63%
Нұрбанк 94 615 3242,65% 78 394 2372,42% 75 371 549 2,46%
Каспий банкі 125 469 3,51% 113 651 3,50% 117 341 7133,83%
877 954
Евразиялық 66 953 3441,87% 65 817 1382,03% 65 434 847 2,14%
банкі
Ірі банктер 3 332 802 93,21% 3 011 710 92,85% 2 822 162 92,17%
бойынша 560 058 021
нәтижелер
Басқа да 242 950 6,79% 232 068 7,15% 239 849 1087,83%
банктер 085 569
Банктік жүйе 3 575 752 100% 3 243 778 100% 3 062 011 100%
бойынша 645 627 129
барлығы
Экономиканың жоғары өсу қарқыны корпоративтік клиенттер тарапынан
кредиттерге сұраныстың артуын ынталандырады. Бүгінгі күні Қазақстандағы
несиенің 70%-ы корпоративтік клиенттерге беріледі. Cонымен бірге халықты
кредиттеу басым қарқынмен өсуде. Бөлшек кредиттерге, атап айтқанда,
ипотекалық кредитке сұраныстың өсуі тұрғын үй құрылысының қарқынды дамуына
байланысты екендігін атап өткен жөн.
Екінші деңгейлі банктердің жалпы міндеттемелер соммасы 2007 жылы 1
қаңтардағы жағдай бойынша 2006 жылғы 1 қаңтардағы жағдаймен салыстырғанда
889,1 млрд. тенгеге өсті және 4 962,4 млрд. тенгені құрады (Кесте 6).
Міндеттемелер құрылымында клиенттер алдындағы едәуір үлесті 59,1%- бен
міндеттемелер құрайды.
Кесте 6
Екінші деңгейлі банктердің міндеттемелер бойынша қаржы нарығындағы
жағдайлары (позициялары)
01.01.2007 01.08.2006 01.07.2006
мың. тенге Позициямың. Тенге Позициямың. ТенгеПозиция
Казкоммерцбан2 045 930 25,59% 1 153 282 22,52% 1 078 961 21,74%
к 643 499 964
Тұран Әлем 1 657 523 20,73% 1 098 105 21,44% 1 023 500 20,62%
750 628 588
Альянс Банк 863 543 83210,80% 656 679 36712,82% 695 111 14,01%
365
Халық Банкі 841 420 33410,52% 479 058 8979,35% 487 525 9,82%
229
АТФ Банк 982 771 03812,29% 445 709 7478,70% 425 735 8,58%
415
ЦентрКредит 531 186 1346,64% 393 408 9347,68% 381 764 7,69%
873
Темiрбанк 181 167 1902,27% 133 570 7342,61% 125 312 2,53%
937
Нұрбанк 174 859 3972,19% 165 321 1513,23% 156 061 3,14%
367
Каспий банкі 171 831 1122,15% 91 258 495 1,78% 91 682 8701,85%
Евразиялық 133 404 9971,67% 97 491 838 1,90% 88 027 6381,77%
банкі
Ірі банктер 7 583 638 94,85% 4 808 249 93,89% 4 553 684 91,76%
бойынша 427 137 246
нәтижелер
Басқа да 411 492 9815,15% 312 992 0406,11% 408 753 8,24%
банктер 841
Банктік жүйе 7 995 131 100% 5 121 241 100% 4 962 438 100%
бойынша 408 177 087
барлығы
Кесте 6. Жалғасы
01.06.2006 01.04.2006 01.01.2006
мың. тенге Позициямың. Тенге Позициямың. ТенгеПозиция
Казкоммерцбан1 078 554 22,36% 1 032 624 20,71% 1 057 715 25,97%
к 643 093 277
Тұран Әлем 996 523 22320,66% 981 663 18019,68% 871 753 21,40%
039
Альянс Банк 651 428 10613,51% 147 763 6612,96% 498 179 12,23%
563
Халық Банкі 405 310 2258,40% 344 198 8736,90% 307 723 7,55%
635
АТФ Банк 413 908 1178,58% 374 559 6507,51% 325 671 8,00%
211
ЦентрКредит 394 924 5338,19% 366 007 3947,34% 307 409 7,55%
427
Темiрбанк 117 424 2772,43% 123 622 2632,48% 107 810 2,65%
472
Нұрбанк 159 297 5043,30% 147 763 6612,96% 137 368 3,37%
959
Каспий банкі 90 397 506 1,87% 84 146 264 1,69% 74 405 0411,83%
Евразиялық 95 695 587 1,98% 97 627 472 1,96% 93 565 0742,30%
банкі
Ірі банктер 4 506 040 93,43% 3 763 104 75,45% 3 766 890 92,48%
бойынша 042 062 026
нәтижелер
Басқа да 317 086 3516,57% 1 224 194 24,55% 306 477 7,52%
банктер 755 548
Банктік жүйе 4 823 126 100% 4 987 298 100% 4 073 367 100%
бойынша 393 817 574
барлығы
Қазақстандағы екінші деңгейлі банктердің капитал көлемі 2007 жылдың 1
қаңтарындағы ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz