Жылу энергиясы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

ҚазаҚстан республикасыныҢ білім
жӘне Ғылым министрлігі

Қ.И.СӘтбаев атындағы ҚазаҚ ҰлттыҚ
техникалыҚ университеті

Электроника, мехатроника
және роботты техника кафедрасы

РЕФЕРАТ
Тақырыбы: "Энергия көздері"

Орындаған: ЭМ-02-1қ т. ст.
Кенебай А.Ж.
Қабылдаған: оқытушы
Карибаева М.

Алматы 2005

ЖОСПАР

Кіріспе 3
ІІ Негізгі бөлім 4
Жылу энергиясы 4
Су энергиясы 5
Атом энергиясы 6
Жел энергиясы 7
Күн энергиясы 9
Қорытынды 10
Пайдаланылған әдебиет 11

Кіріспе

ЭНЕРГИЯ (грек. еnergeіa – әсер, әрекет) — материя қозғалысының әр
түрлі формасының жалпы өлшеуіші. Материя қозғалысының әр түрлі формалары
бір-біріне айналып (түрленіп) отырады. ХІХ ғасырдың орта шенінде осы
қозғалыстың барлық формалары бір-біріне белгілі бір сандық мөлшерде ғана
айналатындығы анықталды; осы жағдайда "Энергия" ұғымын енгізуге, яғни
қозғалыстың әртүрлі физикалық формаларын бірыңғай өлшеуішпен өлшеуге
мүмкіндік береді. "Энергия" ұғымы сақталу заңына бағынады.
Энергия туралы түсінік мәңгі двигатель жасаудың мүмкін еместігін
дәлелдеуге байланысты пайда болды. Жұмыстың қоршаған ортадағы немесе
жүйедегі белгілі бір өзгерістің (отынның жануы, судың құлауы т.б.)
нәтижесінде ғана орындалатыны анықталды; дененің бір күйден басқа бір күйге
ауысуы кезіндегі белгілі бір жұмыс істеу қабілеті оның энергиясы деп
аталады. Қозғалыстың әр түрлі формасына сәйкес энергияның да бірнеше түрі
бар (мысалы, механикалық энергия, химиялық энергия, электромагниттік
энергия, гравитациялық энергия, ядролық энергия т.б.).

ІІ Негізгі бөлім

Жылу энергиясы

Энергияның ең басты түрінің бірі — электр энергиясы. Электр энергиясы
энергияның басқа түрлеріне қарағанда, қарапайым халыққа жалпы танымал
энергия түрі болып табылады. Біздің қарастыратынымыз — осы электр
энергиясының көздері және түрлендіру жолдары, құрылғылары.
Электр энергиясының басты бір көзі – жылу болып табылады. Жылуды
электр энергиясына түрлендіру жылу электр станцияларында жүзеге асырылады.
Ол үшін бұларда отын жанғанда немесе ядролық отын ыдырағанда бөлінетін
энергия пайдалыналады. Жылу энергиясынан механикалық жұмыс алу үшін
қолданылатын негізгі энергетикалық агрегат — жылу қозғалтқышы.
Жылу электр станциясы (ЖЭС) — органикалық отынды жағу кезінде бөлініп
шығатын жылу энергиясын түрлендіру нәтижесінде электр энергиясын өндіретін
электр станциясы. ЖЭС пайдаланатын отын түріне қарай — қатты, сұйық, газ
тәрізді және аралас типті отынмен жұмыс істейтін станцияларға, жылу
қозғалтқыштарының түріне қарай — бу турбиналы, газ турбиналы (ГТЭС) және
іштен жану қозғалтқышты (дизельді) станциялырға, өндірілетін энергия түріне
қарай — конденсациялық электр станциялары (КЭС немесе МАЭС — Мемлекеттік
ауданаралық электр станциялары) және жылу электр станциялары (жылу электр
орталығы — ЖЭО), қуат беру графигі бойынша — базалық (жыл бойы біркелкі
жүктемемен жұмыс істейтін) және пиктік (күрт өзгермелі жүктеме графигімен
жұмыс істейтін) станциялар болып бөлінеді. Кейде ЖЭС-терге шартты түрде
атом электр станцияларын, күн электр станцияларын, геотермиялық электр
станцияларын да жатқызуға болады. ЖЭС-тердің электрлік жабдықтарына
синхронды генераторлар, генератор кернеуінің таратқыш құрылғылары,
жоғарылатқыш, бақылау, өлшеу және басқару аспаптары мен қосалқы жабдықтары,
т.б. жатады. Органикалық отын (көмір, мұнай, газ) қорларының мол болуына
байланысты Қазақстанда салынған электр станциялардың басым көпшілігі
(барлық электр станциялар қуатының 87,6( өндіреді) жылу электр станциялары
болып табылады. Қазақстанның ЖЭС-терінің жиынтық қуаты 1999 жылы шамамен
16000 МВт-қа жетті.

Су энергиясы

Электр энергиясының екінші көзі — су ағыны. Су ағынының энергиясын
электр энергияға түрлендіру су электр станцияларында (гидроэлектр
станцияларында) жүзеге асырылады.
Су электр станциясы (СЭС) — су ағынының энергиясын электр энергиясына
түрлендіруге арналған құрылыстар мен құрал-жабдықтардың жиынтығы. Ол
гидротехникалық құрылыстар (қажетті су мөлшерімен су қысымын жасайтын) мен
энергетикалық құрал-жабдықтардың (гидротурбина мен гидрогенератордың)
жиынтығынан құралады. СЭС-тегі су қысымы плотина, деривация немесе бұл
екеуін аралас пайдалану арқылы жасалады. Негізгі энергетикалық құрал-
жабдықтар СЭС үйінің ішіне, мысалы, машина залында гидроагрегаттар,
қолсалқы жабдықтар, автоматты басқару әрі бақылау құрылғылары, ал орталық
басқару бөлмесінде операторлық-диспетчерлік пульт немесе автооператор
орналастырылады. Жоғарылатқыш трасформаторлық қосалқы станция мен энергия
тарату құрылғылары СЭС үйіне не ашық алаңда орнатылады. Сонымен қатар
қажетті құрал-жабдықтарды жөндеу әрі құрастыру үшін арнайы алаң құрылады.
Тағайындалған қуатына қарай СЭС қуатты (250 МВт-тан жоғары), орташа қуатты
(25 МВт-қа жейін) және шағын қуатты (5 МВт-қа дейін) болып ажыратылады. СЭС-
тың қуаты су қысымына, гидротурбина арқылы ағып эткен су мөлшеріне және
гидроагрегаттың П.Ә.К.-не байланысты. Жұмыс ырғағына сәйкес СЭС-тің
тәуліктік, апталық және жылдық циклді түрлері болады. Бұл циклдер кейбір
себептерге (мысалы, су деңгейінің маусымдық өзгеруі, гидроагрегаттарды
жөндеуден өткізу, т.б.) байланысты түрленіп отырады. Су қысымына қанай СЭС
жоғары қысымды (су деңгейінің биіктігі 60 м-ден жоғары), орташа қысымды (25-
60 м-ге дейін) және төмен қысымды (3-25 м-ге дейін) болады.
СЭС-тік ішінде гидроаккумуляциялаушы СЭС пен толысу СЭС-і ерекше орын
алады. Гидроаккумуляциялаушы электр станция ірі энергетика жүйелерінде
электр энергиясы көбірек қажет болған кезеде пайдаланылады. Ол әр түрлі
деңгейде орналасқан су алабынан және жасғастырушы құбылыстардан тұрады.
Электр станциялардың артық энергиясы суды гидроаккумуляциялаушы электр
станциясының төменгі алабынан жоғарғы аккумуляциялаушы алапқа айдамалайтын
насостарды жұмыс істеуге пайдаланады. Ал электр энергиясы аса қажет болған
кезде су жоғарғы алаптан су құбыры арқылы станцияның турбина режимімен
жұмыс істеп тұрған гидроагрегатина беріледі. Толысу СЭС-і теңіздің толқын
энергиясын электр энергиясына түрлендіреді. Толысу СЭС-інің энергиясы
толысуы мен қайтуына байланысты болғандықтан, оны өзінің мерзімдік энергия
шығынын толықтырып отыратын қосалқы электр станциялармен бірге пайдалану
тиімді.
Алғашқы гидроэлектрлік қондырғылар (қуаты небары бірнеше жүз Вт-қа
жететін) 1876-1881 жж. Штангас пен Лауфенде (Германия) және Грейсайд
(Алглия) маңында салынды. 1896 ж. тұрақты тоқпен қамтамасыз ететін Ниагара
СЭС-і (АҚШ) пайдалануға берілді.
Қазақстанда Совет өкіметі кезінде ірі-ірі СЭС-тер пайдалануға берілді.
Соның ішінде 1953 ж. Өскемен (орташа жылдық қуаты 1,6 млрд. кВтсағ.)
салынды.

Атом энергиясы

Электр энергиясының үшінші көзі — атом. Атом (грек. atomos –
бөлінбейтін) — материяны құрайтын элементтердің өзіне тән химиялық
қасиеттерін сақтайтын ең кіші бөлшек. Атом — бүтіндей алғанда зарядсыз,
бейтарап бөлшек. Атом энергиясын электр энергияға түрлендіру үшін атом
электр станциялары қолданылады.
Атом электр станциясы (АЭС), ядролық электр станция — атом ядросының
энергиясын электр энергиясына айналдыратын қондырғы. АЭС ядроның
нейтрондармен әсерлесуінен туатын энергия көмегімен жұмыс істейді. Ÿдролық
реакторда жылу шығарғыш элемент – цилиндр немесе пластинка түріндегі
ядролық отын, нейтрондарды баяулатқыш және ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.