Деректер қорының тілдері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 72 бет
Таңдаулыға:

РЕФЕРАТ

Бұл дипломдық жұмыста «ЦентрКредит Банкінің» депозиттік бөлімін мысалға ала отырып ақпараттық жүйенің аналитикалық мәліметтер қорын жобалау және құру мәселесі қарастырылды.

Осы автоматтандырылған ақпараттық жүйе мәліметтер қорына жаңа мәлімет қосуға, ондағы мәліметтерді өңдеуге, қордағы мәліметтер бойынша есеп беруді құрастыруға мүмкіндік береді. Құрастырылған мәліметтер қоры 11 кестеден тұрады, сонымен қатар ол кестелер өзара байланысқан. Қолданбалы интерфейс арқылы қордағы мәліметтерді өңдеуге, жаңа жазба қосуға болады, депозиттік модульдегі есепке кіргізу, есептен алып тастау, пайыз қосу операцияларын орындауға болады және ол операцияларды орындағаннан кейін оның нәтижелерін есеп беруді құру арқылы көруге болады.

Дипломдық жұмыс 5 бөлімнен тұрады, барлығы 55 бетті қамтиды. Бұл жұмыста 25 сурет, 1 кесте, 1 қосымша бар. Жұмысты жүзеге асыру барысында 4 техникалық әдебиет және интернеттегі деректер қолданылды.

Қолданылған кілттік сөздер: ДҚ - деректер қоры, ДҚБЖ - деректер қорын басқару жүйесі, клиент-сервер, OLAP - On-line Analytical Processing, ETL (extraction, transformation, loading), Oracle, SQL, PL/SQL.

Программа ORACLE деректер қорында жасалынды, программа SQL, PL/SQL тілдерінде жазылды.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

1 САРАПТАМАЛЫҚ ШОЛУ ЖӘНЕ ТАПСЫРМАНЫҢ ҚОЙЫЛУЫ . . . 5

1. 1 Деректер қоймасы (Data Warehouse) . . . 9
1. 1. 1 Клиент пен сервердегі OLAP. . 11

1. 1. 2 Деректерді көп өлшемді сақтаудың техникалық аспектілері . . . 13
1. 2 Деректер қоры серверінің түсінігі . . . 14

1. 2. 1 Деректер қоры серверінің базалық архитектурасы . . . 14

1. 3 Деректер қорының тілдері . . . 15

1. 4 Oracle компаниясының тарихы мен серверлік өнімдері . . . 17

1. 4. 1 Oracle . . . . . . 18

1. 4. 2 Oracle-дің деректер қоры . . . 20

1. 5 Тапсырманы қою: Депозит АЖ-нің сараптамалық деректер қорын жобалау («ЦентрКредит Банкі» мысалында) . . . 22

1. 5. 1 Транзакцияларды басқару . . . 26

1. 5. 2 Журналға енгізу . . . 27

1. 6 Деректер қорын жобалау бойынша тапсырмаларды суреттеу . . . 29

2 ЕСЕПТІ ШЕШУ АЛГОРИТМІН ҚҰРУ . . . 37

2. 1 Есептен алып тастау және есепке кіргізу операциялары . . . 37

2. 2 Пайыз қосу операциясы . . . 37

3 АҚПАРАТТЫҚ ҚАМТАМАСЫЗДАНДЫРУ . . . 38

4. ПРОГРАММАЛЫҚ ҚАМТАМАСЫЗДАНДЫРУ . . . 44

4. 1 Мәліметтер қорының құрылымы . . . 44

4. 2 Қолданбалы интерфейстің жобалануы . . . 47

4. 3 Программаның орындалуын сипаттау . . . 50

5 ЖОБАНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТИІМДІЛІГІН БАҒАЛАУ . . . 56

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 59

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 60

ҚОСЫМША . . . 61

КІРІСПЕ

Компьютерлік индустрияның жеткілікті ұзақ тарихында екі негізгі бағытты бөлуге болады: есептеулер, сонымен бірге, ақпаратты жинақтау мен өңдеу. Әйгілі болғанындай, компьютерлердің пайда болуы, негізінен, ядерлік қару мен ракеталық техниканы дамытуға арналған ауқымды есептеулерін жүргізу қажеттігімен ынталандырылған болатын. Талап етілетін есептеулердің көлемі оларды есептеушілердің дәстүрлі ұжымының тиесілі уақытта жасауларына мүмкіндік бермеді. Сонымен, компьютерлердің алғашқы қолданушылары мен компьютерлік программаларының бірінші өңдеушілері ретінде есептеуіш машиналары болды. Программисттердің көптеген үлкен ұрпағының өкілдері өздерін әлі күнге дейін математиктерміз деп атағанды қалайды, егер тіпті соңғы 20-30 жылда олар бірде-бір есептеу программасын жазбаса да және компьютерлік есептеулердің әдістері мен алгоритмдерін өңдеу туралы мүлдем сөз қозғамаса да.

Әрине, пайдаланудың нақты саласына тәуелді ақпараттық жүйелер өздерінің қызметтері, архитектурасы, іске асырылуы бойынша өте қатты ерекшеленуі мүмкін. Дегенмен, барлық ақпараттық жүйелері үшін жалпы болып келетін жоқ дегенде, екі қасиетті бөлуге болады. Біріншіден , кез-келген ақпараттық жүйе ақпаратты жинау, сақтау мен өңдеуге арналған. Сондықтан, кез-келген ақпараттық жүйенің негізінде деректерді сақтау мен оларға кіру ортасы жатыр. Орта ақпараттық жүйені пайдалану саласына сәйкес келетін сақтау сенімділігі мен қол жеткізу тиімділігінің деңгейін қамтамасыз етуі тиіс. Екіншіден , ақпараттық жүйелері соңғы пайдаланушыға, мысалға, банк клеркіне бағытталады. Мұндай пайдаланушылар компьютерлер әлемінен өте ұзақ болуы мүмкін. Олар үшін терминал, дербес компьютер немесе жұмыс стансасы дегеніміз олардың жеке кәсіби қызметінің қаруы ғана болып табылады. Сондықтан, ақпараттық жүйе түпкілікті пайдаланушыға оның жұмысы үшін барлық қажетті қызметтерін ұсынатын, бірақ сол уақытта, оған қандай да болса артық әрекеттерін жасауға мүмкіндік бермейтін қарапайым, ыңғайлы, оңай игерілетін интерфейсіне ие болуы тиіс. Кейде осы интерфейс графикалық түрде мәзірмен, батырмалармен, қосымша айтуларымен және т. б. болуы мүмкін. Қазіргі кезде графикалық интерфейстері өте әйгілі және кейініректе көретініміздей, ақпараттық қосымшаларды өңдеудің көптеген қазіргі заманғы құралдары ең бастапқы кезекте, графикалық интерфейстерін өңдеуге бағытталған. Екінші жағынан, көптеген түпкілікті қолданушылар (мысалға, банктік операционисттер) графикалық терминалдарды ұнатпайтындары біраз қызықты болып көрінеді. Оның орнына олар ақпараттық жүйеге қазіргі заманғы, бірақ дәстүрлі әліппе-сандық терминалынан кірудің анағұрлым қарапайым интерфейстік құралдарына талғамдарын береді. Бұл шындығымен де біраз қызықты болып көрінеді, өйткені, тәжірибелі кез-келген кассалық аппараты шындығына келгенде, дербес компьютер болып табылатын Батыста бірде-бір әліппе-сандық мониторын көру мүмкін емес.

Және де қайтадан айта кететініміз, есептеуіш программалық жүйелерінде дамыған интерфейстерінің бар болатыны міндетті емес. Әрине, бұл программалық өнімнен бас тарту деңгейіне тәуелді болады. Егер жүйе тек қана сатуға арналса, онда ол ең болмағанда маркетинг мақсатында жақсы интерфейске ие болуы тиіс. Бірақ, тәртіп бойынша, салмақты есептеуіш программалары бірегей дерлік. Есептеулерді программаларды өңдеушілер немесе сол айналадағы адамдары орындайды. Олар үшін программаны іске қосу ыңғайлығы емес, есептеулердің жылдам болғаны өте маңызды, ал дамыған интерфейстің болуы компьютерлік ресурстардың маңызды деңгейдегі шығынын көздейді. Компьютерлік әлемнің кәсіпқойлары ретінде осы адамдар компьютермен жұмыс істеу кезіндегі кейбір ыңғайсыздықтарды жеңе алады.

1 САРАПТАМАЛЫҚ ШОЛУ ЖӘНЕ ТАПСЫРМАНЫҢ ҚОЙЫЛУЫ

Жоғарыда айтып кеткеніміздей, кез-келген ақпараттық жүйе ақпаратты жинау, сақтау мен өңдеуге арналған. Нақты қызмет ететін ақпараттық жүйелердің мысалдары әйгілі, оларда деректерді сақтау файлдарда негіздеу жоспарланған болатын. Осындай көптеген жүйелердің дамуы нәтижесінде олардан жеке сыңар бөлінді, ол деректер қорын басқару жүйесінің (ДҚБЖ) көрнекті түрі болып табылады. Қолмен жасалған ДҚБЖ - ақпараттық жүйелердің негізгі бичі. Бастапқыда, барлығы әдеттегідей болып көрінеді: мүмкін сұраулардың жиыны ақпараттық жүйені жобалау кезінде танымал болады; сұраудың әрбір түрі үшін сұрауды орындаудың тиімді әдісін ойлап табуға болады. Осыдан кейін қарапайым программист жұмысы қалады және мамандандырылған ДҚБЖ дайын.

Ақпараттық жүйелерді ұйымдастырудың дәстүрлі әдісі - "клиент-сервер" екі буынды архитектурасы болып табылады (1-сурет) . Осындай жағдайда, ақпараттық жүйенің барлық қолданбалы бөлігі жүйенің жұмыстық стансаларында орындалады (яғни дублирленеді), ал сервердің (-лердің) тарапынан тек деректер қорына кіру ғана жүзеге асырылады. Егер жүйенің қолданбалы бөлігінің логикасы жеткілікті деңгейде күрделі болса, онда мұндай тәсіл «семіз» клиент мәселесін туындатады. Әрбір жұмыс стансасы пайдаланушыдан және/немесе деректер қорынан келіп түсетін деректердің қолданбалы өңделуін жасауға жағдайы бар ресурстардың жеткілікті жиынына ие болуы тиіс. Клиенттер «арық» болуы үшін, ал көбінесе, жүйенің жалпы тиімділігін жоғарылату үшін жиі кезекте «клиент-сервер» үш буынды архитектуралары қолданылады (2-сурет) . Осы архитектурада, жүйенің клиенттік бөлігінен және деректер қорының серверін(лерінен) басқа, қосымшалардың аралық сервері енгізіледі. Клиенттің тарапынан тек интерфейстік әрекеттері орындалады, ал ақпаратты өңдеудің барлық логикасы қосымшалар серверінде қолданады.

1-cурет. "Клиент-сервер" дәстүрлі екі буынды архитектурасы

2-сурет. Қосымшалардың бөлінген сервері бар "клиент-сервер" үш буынды архитектурасы

Айта кететініміз, үш буындылықтың кейбір белгілері екі буынды архитектурада да болуы мүмкін. Егер, мысалы, деректер қорының қолданылатын сервері сақталынатын процедуралардың дамыған механизмін қолдайтын болса (мысалға, Oracle V. 7-дегі сияқты), онда қосымша логикасының кейбір бөлігін деректер қорының жағына қарай ығыстырып жіберуге болады. Сақталынатын процедуралар механизмі SQL тілінің стандартында жеткілікті дәрежеде мамандандырылмағанын айта кетейік. Шындығымен дамыған құралдарды пайдалануға бел байлаған кезіңізде, сіз өзіңіздің ақпараттық жүйеңізді деректер қоры серверінің нақты өндірушісіне дереу байланыстырасыз. Одан ажырау өте қиын болады.

Клиент-серверлік қосымша деп біз деректер қоры серверін пайдалануға негізделген ақпараттық жүйесін түсінетін боламыз. "Клиент-сервер" архитектурасындағы ақпараттық жүйенің жалпы көрінісі 3-суретте көрсетілген.

Клиенттің тарапынан қосымшаның коды орындалады, оған міндетті түрде есептемелерді жасайтын, қосымшаға арналған өзге де арнайы қызметтерін орындайтын түпкілікті пайдаланушымен интерфесті қолдайтын сыңарлары кіреді.
Қосымшаның клиенттік бөлігі деректер қорын басқаруды программалық қамтамасыз етудің клиенттік бөлігімен өзара әрекеттеседі, ол, нақтылы түрде, қосымшалар үшін ДҚБЖ-нің индивидуалды өкілі болып табылады.

3-сурет. "Клиент-сервер" архитектурасындағы ақпараттық жүйенің жалпы көрінісі

Қосымшаның клиенттік бөлігі мен деректер қоры серверінің клиенттік бөлігі арасындағы интерфейс тәртіп бойынша, SQL тілін қолдануға негізделгенін айта кетейік. Сондықтан, мысалға, деректер қорын сұрауларға арналған нысандарды алдын ала өңдеу немесе нәтижелік есептемелерді қалыптастыру сияқты қызметтер қосымша кодында орындалады. Соңғысында, деректер қоры серверінің клиенттік бөлігі, желілік қол жеткізу құралдарын пайдалана отырып, деректер қорының серверіне SQL тілі операторының мәтінін бере тұра, онымен қарым-қатынас жасайды.

Мұнда тағы да екі ескертулерді жасау керек.

1. Деректер қорының дамыған серверлерін шығаратын компаниялар әдетте, өз өнімдерін бүгінгі күні стандартты TCP/IP-бағытталған желілерінде ғана пайдаланумен шектелмей, сонымен бірге, өзге де хаттамаларға негізделген (мысалға, SNA немесе IPX/SPX) желілерінде пайдалану мүмкіндіктерін қамтамасыз етуге тырысады. Сондықтан, ДҚБЖ-нің клиенттік және серверлік бөліктері арасындағы желілік өзара әрекеттесулерді ұйымдастыру кезінде жоғары деңгейдегі стандартты құралдары (мысалға, программалық ұялар немесе алыстатылған процедуралардың шақырулар механизмдері) емес, желілік көлік хаттамаларына азырақ тәуелді болып келетін дербес қызметтік ұқсас құралдары жиі кезекте қолданылады.

2. SQL тілі негізіндегі интерфейс туралы айтқан кезімізде, осы тілді стандарттау бойынша титаникалық күш-жігерлерге қарамастан, тілдің стандартты құралдары кеңейтілмеген іске асырудың жоқ екеніндгі туралы біз өзімізге есеп беруіміз керек. Тілдің кеңейтулерін алдын ала ойластырылмай пайдалану қосымшаның деректер қоры серверінің нақты өндірушісіне толық тәуелді болуына алып келеді.

Ендігі кезекте, деректер қоры серверінің тарапында не болып жатқанын көрейік. Тәжірибелі барлық компаниялардың өнімдерінде сервер клиенттен оператордың мәтінін SQL тілінде алады.

Сервер қолға алынған оператордың компиляциясын жүргізеді. Бұл жерде біз нақты компилярда қандай мақсаттық тілдің қолданылатынына тоқталмаймыз; әртүрлі іске асыруларда сан алуан тәсілдері қолданылады. Бастысы, кез-келген жағдайда деректер қорының кесте-каталогтарында мазмұнданатын ақпараттың негізінде оператордың процедуралық емес көзқарасы оны орындаудың кейбір процедурасына қайта өзгеруі жүргізіледі.
Ары қарай (егер компиляция сәттілікті аяқталса) оператордың орындауы болады. Біз техникалық бөлшектерін қайтадан талқыламаймыз, өйткені олар іске асыру кезінде ерекшеленеді. SQL операторларының мүмкін әрекеттесін қарастырайық. Оператор деректер қоры объектілерін (нақтырақ және дұрысырақ айтсақ, деректер қоры жобасының буындарын немесе деректер метабазасының объектілерін) анықтау (немесе дамыту) операторларының сыныбына жатқызыла алады. Атап айтқанда, домендер, кестелер, бүтінділікті шектеулер, триггерлер, пайдаланушылардың артықшылықтары, сақталынатын процедуралар анықталына алады. Кез-келген жағдайда, оператордың деректер қоры жобасының буынын дамытқаны кезінде тиісті ақпарат деректер қоры кестелері-каталогтарына (деректер метабазаларының кестелеріне) жайғастырылады. Бүтінділікті шектеу әдетте, деректер метабазасында тура мәтіндік көрінуінде сақталынады. Триггерлерде анықталған әрекеттер мен сақталынатын процедуралар үшін кесте-каталогтарында процедуралық орындалатын коды өңделініп, сақталынады. Айта кететіні, бүтінділікті шектеулер, триггерлер мен сақталынатын процедуралар кейбір мағынада, сервермен қолданылып тұратын деректер қорындағы қосымшалардың өкілдері болып табылады; олар қосымшаның серверлік бөлігінің негізін құрайды (төменіректе қараңыз) . Операторлардың сұраумен қарастырылатын кестелердің мазмұны негізінде және деректер қорында қолданатын индекстерді пайдаланумен деректерді таңдаған кезінде деректердің нәтиже беретін жиыны қалыптасады. ДҚБЖ-нің серверлік бөлігі клиенттік бөліктің нәтижесін жібереді және ендігі кезде, түпкілікті өңдеу қосымшаның клиенттік бөлігінде жасалады. Операторлардың деректер қорының мазмұнын модификациялауды орындағандары кезінде (INSERT, UPDATE, DELETE) осы кезеңге қарай анықталған бүтінділік шектеулері бұзылмайтындары (яғни дереу тексерілетіндер сыныбына жатқызылатындар) тексеріледі, одан кейін тиісті әрекет жасалады (барлық сәйкес келетін индекстерді модификациялаумен және өзгерістерді журналдаумен бірге жүретін) . Ары қарай сервер осы өзгерудің қандай да болса триггердің жұмыс істеп кету шартына әсер ететіндігін тексереді және осындай триггер анықталатын болса, оның әрекет ету процедурасын орындайды. Бұл процедура деректер қоры модификациясының қосымша операторларынан тұруы мүмкін, олар басқа да триггерлердің жұмыс істеп кетуін туындата алады және т. б. Бүтінділіктің шектеулігінің тексеру кезіндегі және триггерлердің жұмыс істеп кету кезіндегі деректер қоры серверінде орындалатын қызметтер қосымшаның серверлік бөлігінің қызметтері болып табылады деп есептеуге болады. Операторлардың деректер қоры жобасын модификациялауын орындау кезінде де (істегі кестелерге бағаналарды қосу немесе алып тастау, істегі кестенің істегі бағанасындағы деректердің түрін өзгерту және т. б. ) триггерлер жұмыс істеп кете алады, яғни басқа сөзбен айтқанда, қосымшаның серверлік бөлігі орындалуы мүмкін. Ұқсас түрінде, триггерлер деректер қоры жобасының объектілерін (домендерді, кестелерді, бүтінділікті шектеулерді және т. б. ) жою кезінде де жұмыс істеп кетуі мүмкін. SQL тілі операторларының ерекше сыныбын ертеректе анықталған және сақталынатын процедуралар деректер қорында сақталған шақыру операторлары құрайды. Егер сақталынатын процедура SQL-дің процедуралық емес операторларынан және таза процедуралық конструкцияларынан (мысалға, Oracle компаниясының PL/SQL тілінен) тұратын жеткілікті деңгейде дамыған тілдің көмегімен анықталатын болса, онда осындай процедураға қосымшаның қомақты бөлігін орналастыруға болады, ол оператордың процедураны шақыруды орындағаны кезінде клиенттің жағынан емес, сервердің жағынан орындалатын болады. Оператордың транзакцияны аяқтауды орындағаны кезінде сервер бүтінділіктің кейінге қалдырылған шектеулерінің барлығының орындалуын тексеруі тиіс (осындай шектеулерге қор кестесінің мазмұнына бүтіндей немесе бір уақытта бірнеше кестеге салынатын шектеулері жатқызылады; мысалға, 999 бөлімі қызметкерлерінің сомалық жалақысы 150 млн. тг. -ден аспауы тиіс) . Қайтадан бүтінділіктің кейінге қалдырылған шектеулерін тексеруге қосымшаның серверлік бөлігін орындауға сияқты қарауға болады.

1. 1 Деректер қоймасы (Data Warehouse)

Деректер қоймасы (Data Warehouse) - бұл деректердің жеке қоры, ол жерде банктің менеджерлеріне: банктің клиенттері туралы, филиалдардың операциялық күндері, несиелер, пайыз қойылымдары, валюта бағамдары және т. б. туралы басқарушылық шешімдерін дайындау үшін қажетті барлық сан алуан түрлі ақпарат аккумуляцияланады. Бұл кезде қойма деректердің жаңа түрлеріне жылдам, әрі қарапайым түрде бейімделуге арналған құралдарымен қамтамасыз етілген, яғни ол үздіксіз дами алады.

Басшылардың уақытын үнемдеу мақсаттарында кез-келген сұрау салған ақпарат өте жылдам ұсынылады. Бұл үшін қоймада алдын ала есептелген көрсеткіштері болады, мысалға, бір күн, тоқсан, жыл ішіндегі баланстық шоттардың айналымдары. Қойма деректеріндегі ауқымды көлемдерді қоймада ақпаратты іздеудің ыңғайлы құралдары, жедел сараптау құралдары (OLAP) мен есептемелер генераторлары бастапқы кезден бастап салынғаны есебінен пайдалану оңай болып келеді. Қойма деректерді әртүрлі көздерден жүктеудің күшті жүйесімен қамтамасыз етілген, бұл кезде жүктеу үрдісінде келістіру мен деректерді қателерден тазалау автоматты түрде жүреді.

Тәртіп бойынша, деректер қоймалары ақпараттың ауқымды көлемдерімен жұмыс жасайды, бұл олардың жобалауы мен іске асырылуына жоғарылатылған талаптарын қояды. Деректерді сақтаудың платформасы ретінде осындай жоғары өнімділікті РДҚБЖ-ні таңдау дамытылатын ақпараттық жүйенің жалпы тиімділігін маңызды деңгейде жоғарылатуға көмектеседі. Деректерді сақтауды жобалауға әдетте, келесідей төменгі талаптары қойылады:

Қоймадағы деректердің құрылымы пайдаланушыларға түсінікті болуы тиіс.
Үнемі: күн сайын, апта сайын, тоқсан сайын модифицирленетін статистикалық деректері бөлінуі тиіс.
SQL бекітілімдерінің көптігін дәстүрлі реляциялық ДҚБЖ-де талап ете алатын сұрауларды алып тастау мақсатында сұрауларға қойылатын талаптар қысқартылуы тиіс.
Мыңдаған немесе миллион жазбаларының тізбекті өңделуін талап ететін SQL күрделі сұрауларының қолдауы қамтамасыз етілуі тиіс.

Нақ осы талаптарды орындау деректер қоймасының құрылымын реляциялық ДҚБЖ-нің құрылымынан және деректер қоймасынан ерекшелейді. Реляциялық ДҚБЖ-ғы деректерін нормализациялау бір-бірімен байланысты кестелерін дамытуға алып келеді. Нәтижесінде, күрделі сұрауларды орындау көптеген кестелердің бірігуіне алып келеді, бұл жауап беру уақытын маңызды деңгейде ұзартады. Деректер қоймасын жобалау дегеніміз деректердің денормаланған құрылымын дамытуды көздейді (деректердің шектен тыс көп болуы мен деректермен манипулирлеу кезінде аномалийлердің туындау мүмкіндігіне жол беріледі), ол ең бастапқы кезекте, сараптама сұрауларын орындау кезіндегі жоғары өнімділікке бағытталған. Нормалдандыру қойма үлгісін өте күрделі етеді, оның түсінуін қиындатады және сұрауды орындау тиімділігін нашарлатады.

Шешімдерді қабылдауды қолдау жүйелері әдетте, пайдаланушыға қабылдау мен талдау үшін ыңғайлы түрінде бастапқы жиынынан әртүрлі таңдамаларына арналған агрегаттық деректерін ұсыну құралдарына ие болады. Тәртіп бойынша, осындай агрегаттық қызметтері деректердің көп өлшемді (және соның салдарынан, реляциялық емес) жиынын (кейде оны гиперкуб немесе метакуб деп атайды) қалыптастырады. Оның осьтерінде параметрлер, ал ұяшықтарында - оларға тәуелді болып келетін агрегаттық деректері болады - айта кететіні, осындай деректер реляциялық кестелерінде де сақталына алады, бірақ берілген жағдайда, біз деректерді сақтаудың физикалық іске асырылуы туралы емес, олардың логикалық ұйымдастырылуы туралы айтып отырмыз. Әрбір осьтің бойында деректер иерархия түрінде ұйымдастырылуы мүмкін, ол оларды бөлшектеудің әртүрлі деңгейлерін ұсынады. Деректердің осындай үлгісінің арқасында пайдаланушылар күрделі сұрауларын қалыптастыра алады, есептемелерін генерирлейді, деректердің көпшілік ішіндегілерін алады.

Деректерді кешенді көп өлшемді талдау технологиясы OLAP деген атына ие болды (OLAP - бұл On-line Analytical Processing, яғни деректердің жедел сараптамасы) . OLAP - бұл деректер қоймаларын ұйымдастырудың негізгі сыңары. OLAP тұжырымдамасын деректер қорының танымал зерттеушісі мен деректердің реляциялық үлгісінің (E. F. Codd, S. B. Codd, and C. T. Salley, Providing OLAP (on-line analytical processing) to user-analysts: An IT mandate. Technical report, 1993 қараңыз) авторы Эдгаром Код 1993 жылы суреттеген болатын. Кейінірек оның анықтамасы OLAP-қосымшасы бөлінетін көп өлшемді ақпаратты жылдам сараптау мүмкіндігін ұсынуын талап ететін FASMI тесті деп аталатынға қайта өңделген болатын.

FASMI тесті :

Fast (Жылдам) - талдау ақпараттың барлық аспектілері бойынша бірдей жылдамдықта жылдам жүргізілуі тиіс. Жауап берудің жағымды уақыты - 5 с немесе одан да кем.

Analysis (Сараптама) - қосымшаны өңдеуші алдын ала анықтаған немесе пайдаланушы ерікті түрде анықтайтын сандық және статистикалық талдаудың негізгі түрлерін жүзеге асыру мүмкіндігі болуы тиіс.

Shared (Бөлінетін) - көптеген пайдаланушылар деректерге қол жеткізулері тиіс, осы кезде құпия ақпаратқа кіруді бақылау қажет.

Multidimensional (Көп өлшемді) - бұл OLAP-тің негізгі, анағұрлым маңызды сипаттамасы.

Information (Ақпараттар) - қосымшада оның көлемі мен сақталу орнына тәуелсіз кез-келген ақпаратқа кіру мүмкіндігі болуы тиіс.

Біз транзакцияларды жедел өңдеуге емес (On-Line Transaction Processing - OLTP), жедел сараптамалық өңдеуіне (On-Line Analitical Processing - OLAP) бағытталған ақпараттық қосымшалардың арнайы сыныбының сұрақтарын қарастырамыз. Осы екі әртүрлі жүйелерде қағидаттық әртүрлі тапсырмалары бар. Корпоративтік ақпараттық OLTP-жүйелері корпорацияның күнделікті қызметіне әрекеттесу үшін құрылады және ағымдағы кезең үшін өзекті деректеріне негізделеді. OLAP-жүйелері корпорацияның немесе оның сыңарларының қызметін талдау мен болашақ жағдайын болжау қызметін атқарады. Бұл үшін корпорацияның өткендегі қызметі туралы көптеген жинақталған деректерін, сондай-ақ, корпорация жұмыс істеген контекстті қалыптастыратын деректердің сыртқы көздерін пайдалану талап етіледі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.