Мамандар бөлімінің басқару жұмыстарының қызметі
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ТҰРАР РЫСҚҰЛОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ЭКОНОМИКАЛЫҚ
УНИВЕРСИТЕТІ
Инженерлік-экономикалық факультеті
Қолданбалы информатика кафедрасы
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Мамандар бөлімі ақпараттық
жүйесін жетілдіру
Күндізгі оқу бөлімінің 4 курс студенті
Аубакирова Салтанат Даулетханқызы
Мамандығы: Ақпараттық жүйелер
Ғылыми жетекшісі:ф.-м.ғ.к., доцент
Салгараева Гульназ Ибрагимовна
Рецензент: Кафедра меңгерушісі
Ф.-м.ғ.к., доцент Заурбеков Н.С.
Жұмыс қорғауға жіберіледі:
Кафедра меңгерушісі
Ф.-м.ғ.к., доцент Заурбеков Н.С.
Алматы
2008
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3-6
1. МАМАНДАР БӨЛІМІНІҢ АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕСІН ТҰРҒЫЗУДЫ НЕГІЗДЕУ
1.1. Қазақстан Республикасындағы персоналды басқарудың жалпы
сипаттамасы ... ... ... .6-14
1.2 Арматура шығарушы комбинат
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .1
4-16
1.3 Мамандар бөлімінің
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .17
1.4 Мамандар бөлімінің басқару жұмыстарының
қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17-19
1.5 Арматура шығарушы комбинаттың ұйымдастырушылық
құрылымы ... ... ... ... ... ... .19 -20
1.6 Ақпараттық жүйені құрудың мақсаты мен
тағайындалуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
1.7 Ақпараттық жүйе құрылымына қойылатын
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22-32
1.8 Ақпараттық жүйенің концептуалды
схемасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 32-36
2. МАМАНДАР БӨЛІМІНІҢ АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕСІН ТҰРҒЫЗУДЫ ЖОБАЛАУ
2.1 "Мамандар бөлімін есепке алуды автоматтандыру" есептер кешенінің
ақпараттық жүйедегі алатын
орны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...32-38
2.2. Есептің қойылымы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..38-40
2.3 Кіріс
ақпараты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..40
2.4 Шығыс
ақпараты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..41
2.5 Ақпараттық
база ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .41-44
2.6 Классификация және кодтау жүйесінің
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...44
2.7 Математикалық
жабдықтау ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 45-49
2.8 Алгоритмдік есеп шешімінің
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..49-51
2.9 Мамандар бөлімінің есебін орындау үшін қолданылатын бағдарламалық
құралдардың сипаттамасы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...52
2.10 Мамандар бөліміндегі талдау және болжау есептері кешенін шешуге
арналған программаға
сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .52-54
2.11 Программалық жабдықтау
құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .54-57
2.12 Бағдарламалық қамтамасыз етудің
құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...57-5 9
3. АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕНІҢ ДЕҢГЕЙІ ЖӘНЕ ОНЫ ҚОЛДАНУДЫҢ МҮМКІН БОЛАТЫН АЯСЫН
БАҒАЛАУ
3.1. Ақпараттық жүйені құруға кеткен шығындарды
бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..59-66
3.2. Нәтижелерді талдау және ақпарат өнімін коммерциялық тарату бойынша
ұсыныстар
жасау ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 66
3.3. Есептер кешенінің ақпарраттық технологиясын жетілдіру бойынша
ұсыныстар ... 67
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...68
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .70
ҚОСЫМШАЛАР
КІРІСПЕ
Қазіргі кезеңнің ерекшелігі – индустриялы экономикадан
ақпараттық экономикаға көшу. Бүгінгі таңда, ақпараттық қор материалдық,
энергетикалық және адам ресурстарымен қатар қоғам дамуының маңызды
ресурстарының бірі ретінде қарастырылады. Ақпараттық өнім арқылы тұтынушы
жаңа мәліметтер, білім және әртүрлі эстетикалық қажеттіліктерді
қанағаттандыруға мүмкіншілік алады. Ақпараттық өнім және қызмет көрсету
қажетті білім алуға жағдай жасайтын белгілі бір ақпарат пен жабдықтарды
ұсынады. [2]
Экономиканың кез келген саласында жаңа ақпараттық
технологияларды пайдалану маңызды мәселе болып табылады.
Персонал – бұл адамдардың жеке сапаларының күрделі жиынтығы,
оның ішінде әлеуметтік-психологиялық қасиеттері басты роль атқарады,
персонал – кәсіпорынның экономикалық және инновациялық кеңістігінің маңызды
бөлігі. Алдыңғы қатарлы кәсіпорындар жұмыс кезінде адам ресурстарының басқа
ресурстар түріне қарағанда артықшылығын дәлелдейтін философиясымен басшылық
ету кезінде шаруашылық субъектілерінің табысты іс-әрекетінің негізгі
әлеуеті – кәсіпорын персоналында, олардың біліктілігі мен кәсіпорын
мүдделеріне берілгенінде екенін жақсы түсінеді. Персонал ұйымдағы барлық
адамдар ресурстарының жиынтығы. Персонал – бұл ұйымның болашағын анықтайтын
стратегиялық фактор, себебі, тек адамдар ғана жұмысты орындайды, идеяларды
ұсынады және кәсіпорынның әрі қарай дамуына мүмкіншілік береді.
Персонал – мамандар түсінігін қамтитын неғұрлым кең ұғым
болып табылады, сондықтан персоналды басқару негізі болып ұйым мақсаттарына
жету, өндірістік жүйелердің қызмет етуінде жұмыскерлердің потенциялын
неғұрлым толық және тиімді пайдалану және дамыту тұрғысынан қарағанда
өндіріс процесінде қызметкерлердің арақатынасы өте маңызды орын алады.
Персоналды басқарудың қазіргі замандағы тұжырымдамасы
әлеуметтік-экономикалық жүйе ретінде кәсіпорынның іс-әрекеті негізінде
нақты адамды қояды және қызметкерді кәсіпорынның ұйымдық-экономикалық
механизмінің шешуші элементі ретінде қарастырады.
Персоналды басқару – іс-әрекеттің функционалды ортасы, оның
мәселесі – кәсіпорынды керекті уақытта, қажетті мөлшерде және талап
етілетін сапада мамандармен қамтамасыз ету, оларды дұрыс орналастыру және
ынталандыру. Персоналды басқару мақсаты жалпы ұйымның игілігі мен
жұмыскерлердің жеке мүдделерін ескере отырып, әрекет ететін еңбекке
қабілеті ұжымды қалыптастыру болып табылады.
Жұмыстың зерттеу объектісі ретінде № 2-ші Құрылыс заттары және
конструкция комбинаты алынған.
Дипломдық жұмыстың мақсаты - құрылыс комбинатындағы мамандар
бөлімінде тіркеу жұмыстарын жасау үшін ақпараттық жүйесін құру
және өңдеу.
Бұл дипломдық жұмыстың бірінші тарауында Қазақстан
Республикасындағы персоналды басқарудың жалпы сипаттамасы, құрылыс
комбинатының, соның ішінде, мамандар бөлімінің қызметі, ұйымдастырушылық
құрылымы сипатталған, ақпараттық жүйені құруды тағайындау және оның
мақсаты, ақпарттық жүйеге, оның құрылымына және ресурсына қойылатын
талаптар сипатталған, ақпараттық жүйенің концептуалды схемасы көрсетілген.
Екінші бөлімінде есеп қойылымы, оның ақпараттық
жүйесіндегі алатын орны, ақпараттық база, математикалық жабдықтау,
программалық жабдықтау, шығыс және кіріс ақпараттары көрсетілген.
Ақпараттық базаны сипаттау пунктінде ақпараттық массивтер
ақпараттық базаның мазмұнын құрастыратын мәліметтер массивтерінің
сипаттамасы берілген. Ақпарттық базаны қалыптастыруға және
құруға қамтамасыз ететін программалық – алгоритмдік құралдар және
ақпараттық кодтау жүйесі қарастырылған.
Үшінші бөлімде ақпараттық жүйенің деңгейі және
оны қолданудың мүмкін болатын аясын бағалау, ақпараттық жүйені
құруға кеткен шығындарды бағалау, ақпарат өнімін
коммерциялық таратудың ұсынысы және нәтижелері бойынша талдау
жасау, ақпараттық технология талаптарының жүзеге асырылуы
бойынша ұсыныстар көрсетілген.
Дипломдық жұмыстың соңында қорытынды, әдебиеттер тізімі
және қосымшалар берілген.
1. МАМАНДАР БӨЛІМІНІҢ АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕСІН ТҰҒЫЗУДЫ НЕГІЗДЕУ
1.1 Қазақстан Республикасындағы персоналды басқарудың жалпы сипаттамасы
Маман және персонал деген ұқсас және мағынасын өзара
алмастыратын түсініктердің кейбір ерекшеліктері бар. Көбінесе, мамандар
дегеніміз кәсіптік-біліктілік, әлеуметтік-психологиялық, жыныстық, жастық
және басқа құрылымдық бөлшектермен сипатталатын кәсіпорын жұмыскерлерінің
жиынтығы. Мамандарға тек еңбекке кәсіптік қабілеті және арнайы кәсіптік
дайындығы бар жұмыскерлер ғана жатады. Сонымен қатар, еңбек әлеуеті
(потенциалы) еңбекке қабілеті бар жұмыскерлерді біріктіреді, еңбек
әлеуетінің саны мамандар саныныа біліктілігі жоқ және біліктілігі аз
жұмыскерлер санын қосқанда пайда болады.
Кәсіпорын персоналы бір мезетте басқарудың объектісі де,
субъектісі де бола алады. Кәсіпорын қызметкерлерінің объект болуының
себебі: олар өндірістік процестің бір бөлігі болып табылады. Сондықтан,
өндірісте адам ресурстарын жоспарлау, қалыптастыру, қайта бөлу және тиімді
пайдалану персоналдарды басқарудың негізгі мәні болап табылады және осы
тұрғыдан қарағанда өндірістің материалдық-заттай элементтерін басқаруға
ұқсас келеді.
Персоналды басқару келесі мақсаттарды көздейді:
1) жалпы мақсатқа жетуде кәсіпорынға қызмет көрсетеді;
2) жұмыскерлердің шеберлігі мен мүмкіндіктерін тиімді пайдалану;
3) кәсіпорынды біліктілігі жоғары және қызығушылық танытатын
қызметкерлермен қамтамасыз ету;
4) жұмыскерлердің өз жұмыстарына барынша толық қанағаттануына, олардың
өздерін толық көрсете алуына ұмтылу, ал бұл өз алдына әрбір
жұмыскердің осы кәсіпорында жұмыс істеу тілегін жоғарылатады;
5) жеке адамның потенциялын тиімді пайдалану қағидасына сәйкес адамның
еңбек іс-әрекетін басқару механизмін меңгеру.
Персоналды басқару үшін құрылған мақсаттар жүйесі бір жағынан
жұмыскерлердің әкімшіліктен қандай мұқтаждықты қанағаттандыруды талап етуге
құқы бар екендігіне қатысты сұраққа жауап алуы, екінші жағынан – персоналды
пайдалану бойынша ұйымның әкімшілігі өз алдына қандай мақсаттарға жету үшін
адамдарға қандай жағдайлар жасайтынына жауап беруі. Осы мақсаттар тобы бір-
біріне қарама-қайшы келмеген жағдайда ғана басқару табысты болуы мүмкін. Ең
жоғары мақсат – персоналды басқару жүйесіндегі кәсіпорынның таза табысы
адамдардың әлеуметтік қажеттіліктерін өндірісте қанағаттандыру болып
тадбылады.
Персоналды басқару жүйесі. Персоналды басқару жүйесі персоналдарды
басқару мақсаттарының, функцияларының, ұйымдастырушылық құрылымның
қалыптасуларынан, басқарушылық шешімдерді негіздеу, өңдеу, қабылда және
орындау процестерінде мамандар мен жетекшілердің тігінен және көлденеңінен
функционалды өзара байланыстардың қалыптасуынан тұрады.
Персоналды басқару функцияларын жүзеге асыратын жүйе ұйымның
персоналын басқару жүйесі деп аталады. Ұйымның персоналын басқару жүйесі
жалпы және сызықтық басқарудың кіші жүйелерінен, сонымен қатар, біріңғай
функцияларды орындауға мамандандырылған бірқатар функционалды кіші
жүйелерден тұрады. Жалпы және сызықтық басқарудың кіші жүйесі: ұйымды
бүтіндей басқару, жеке функционалды және өндірістік бөлімшелерді басқару
жұмыстарын атқарады. Жалпы және сызықтық басқарудың кіші жүйесінің
функциясын ұйымның жетекшілері, оның орынбасарлары, функционалды және
өндірістік бөлімшелердің жетекшілері, олардың орынбасарлары, мастерлер,
бригадирлер орындайды. Ұйымдағы персоналды басқару жүйесі ұйымды бүтіндей
және оның жеке бөлшектерін басқаруды орындайтын сызықтық жетекшілік
бөлімдер мен сонымен қатар, келесі функционалды және қамтамасыз ететін кіші
жүйелерден тұрады:
- персоналды жоспарлау және маркетинг;
- персоналды жалдау және есепке алуды басқару;
- еңбек қатынастарын басқару;
- бір қалыпты еңбек жағдайын қамтамасыз ету;
- персоналды дамытуды басқару;
- персоналдың мінез-құлқын мотивациялауды басқару;
- әлеуметтік дамытуды басқару;
- басқарудың ұйымдастырушылық құрылымын дамыту;
- персоналды басқару жүйесін құқықтық қамтамасыз ету;
- персоналды басқару жүйесін ақпараттық ақмтамасыз ету;
- персоналды басқару жүйесін техникалық қамтамасыз ету.
Ұйымның көлеміне байланысты функционалды кіші жүйелердің міндетін
орындайтын бөлімдердің құрамы өзгереді. Кіші ұйымдарда бір бөлімше бірнеше
кіші жүйелердің функцияларын орындауы мүмкін, ал жеке мәселелердің
орындалуын бөлімше емес, нақты мамандарға тапсырылуы мүмкін. Кейбір
функциялар қатары персоналдарды басқару қызметіне кірмейтін басқа
бөлімшелерге берілуі де мүмкін. Жеке функцияларды техникалық даму
бөлімшелері орындауы мүмкін. Кейбір функциялар басқаруды ұйымдастыру
жөніндегі кіші бөлімдердің құзырына берілуі мүмкін.
Персоналды басқару қызметінің құрылымдық орналасқан орны келесі
нұсқалардың біріне сәйкес келуі мүмкін:
1) қызмет штабтық орган ретіндегі құрылым бша ұйымның жетекшісіне
бағынады;
2) қызмет ұйымның басқару құрылымына кіріп, персонал бша тағайындалған
басшының басшының жетекшілігінде болады;
3) штабтық орган ретіндегі қызмет құрылымы бша функционалды бағыттағы
директорға бағынады;
4) қызмет құрылым бойынша әкімшілік ету жөніндегі маманның жетекшілігіне
бағынады.
Персоналды басқару жүйесінің ұйымдастырушылық құрылымы – бұл
персоналды басқару жүйесі мен лауазымды тұлғалардың өзара байланысқан
жиынтығы. Персоналды басқару жүйесінің ұйымдастырушылық құрылымын жасау
келесі кезеңдерден тұрады:
- персоналды басқару жүйесінің мақсатын қалыптастыру;
- басқару функциясының құрамын анықтау;
- басқару функциясының құрамын қалыптастыру;
- ұйымдастырушылық құрылымның кіші жүйелер құрамын қалыптастыру;
- басқару деңгейіндегі бөлімшелердің мамандар мен жетекшілердің құқықтары
мен жауапкершіліктерін анықтау;
- кіші жүйелер арасындағы байланыстарды бекіту;
- бөлімшелердің саны мен атқаратын функцияларының еңбек сыйымдылығын
есептеу;
- ұйымдастырушылық құрылымның кескін үйлесімін құру.
Персоналды басқару жүйесінің ұйымдастырушылық құрылымын құру
процесіндегі маңызды кезең – оның кіші жүйелерінің арасындағы байланыстарды
қалыптастыру болып табылады. Бұл жағдайда байланыстың түрі, оның маңызы,
мерзімділігі, материалдық негізі нақты белгіленуі қажет.
Құрылымдық байланыстың төрт түрін бөліп көрсетуге болады: сызықтық
бағыну (тікелей әкімшілік жасау); функционалды жетекшілік ету (әдістемелік
қамтамасыз ету, басқа бөлімшелерге кеңес беру); бірге қызмет атқару
(жұмыстарды бірге атқару); функциналды қызмет көрсету (шешімдерді қабылдау
процесін қамтамасыз етуде көршілес бөлімшелердің ақпараттарды дайындауы
немесе басқа да жұмыстар).
Персоналды басқару жүйесі келесі негізгі элементтерді қамтиды:
1) басқару аппаратының мамандар тобын;
2) басқару жүйесінің техникалық құралдар кешенін;
3) персоналды басқару үшін қажетті ақпараттар негізін;
4) еңбекті ұйымдастыру және персоналды басқарудың тәсілдері мен
әдістемелрінің жиынтығын;
5) құқықтық негізін;
6) персоналды басқару мәселелерін шешудегі ақпараттық процестерді
басқарудың бағдарламалар жиынтығын.
Персоналды басқарудың екі бағыты бар. Бірінші бағыты бойынша, бизнестің
стратегиялары шеңберіндегі ұйым мен жұмыскерлер арасындағы қарым-
қатынастарды реттеу негізінде ұйымның бәсекеге қабілеттілік жағдайлары мен
ұзақ мерзімді дамуын қамтамасыз етуге мүмкіндік туғызады. Екінші бағыты
бойынша, ағымдағы мамандық жұмыстар жүргізіледі: мамандар қажеттілігінің
қазіргі жағдайы мен жоспарлауы, штаттық кестелерді жасау; персоналды
бағалау және іріктеу, таяудағы мамандық ауысымдарды, жұмыстан босатуды
жоспарлау; біліктілігін жоғарлату және қайта даярлау және тағы басқа.
Жалпы алғанда, персоналды басқару – ұтымды қажетті өндірістік
тәртіпті сақтайтын, өндірістік функцияларды қызыға орындайтын
жұмыскерлердің қажетті санымен қамтамасыз ету болып табылады.
Персоналды басқарудың құрамы. Бөлімшелер – персоналды басқару
функциясын атқарушылар, кең мағынада персоналды басқару құрылымы ретінде
қарастырылады. Жасалынған қызметтің, ұйымды басқарудың жалпы жүйесіндегі
нақты орны мен ролі персоналды басқару бойынша әрбір арнайы бөлімшелер мен
оның тікелей ұйымдастырушылық мәртебесінің орны мен ролі арқылы анықталады.
Осы уақытқа дейін персоналды басқару бойынша жұмыстың көп бөлігі ұйымның әр
түрлі бөлімдерінің бөлім жетекшілері орындап келеді. Ұйымда персоналды
басқару бойынша негізгі құрылымдық бөлім – мамандар бөлімі болып табылады.
Ол мамандарды жұмысқа қабылдау, босату, оқыту, біліктілігін көтеру және
қайта даярлау функцияларын атқарады. Соңғы екі функцияны орындау үшін көп
жағдайда мамандарды даярлау бөлімі немесе оқыту бөлімдері құрылады.
Ұйымдарда әлеуметтік мәселелерді шешу үшін әлеуметтік зерттеу немесе
қызмет көрсету бөлімдері ашылады. Бірқатар ұйымдарда персоналды басқару
бойынша директор орынбасарының жетекшілігімен мамандармен жұмыс істеуге
қатысы бар бөлмдерді біріктіретін персоналды басқару жүйелері құрылады.
Персоналды басқару қызметінің жаңа мәселелеріне мамандар саясатын жүзеге
асыру және ұйымдастырудағы еңбек ресурстарын басқару жөніндегі іс-
әрекеттерді үйлестіру, ойланбай орындалған жұмыстардан әлеуметтік нормаға
бағытталып, жұмыскерлердің экономикалық салауатты ойлары мен тұтынушылық
өнімдерге бағытталған көзқарастарына негізделген сана-сезімін өзгертулер
жатады.Осыған байланысты прсоналды басқару қызметтеріөз функцияларының
шеңберін кеңейте бастайды және біріңғай карлық мәселелерден еңбек етіге
ынталандыру жүйесін жасауға, кәсіптк жоғарлауды басқару, келіспушілікті
болдырмау, еңбек ресуртарының нарығын зерттеу және тағы басқа қызметтермен
айналыса бастайды.
Персоналды басқару қызметінің құрылымы көп жағдайда ұйымның
сипатымен, көлемімен, сонымен қатар, ұйымды басқарудың қазіргі әрекет етуші
жүйесімен анықталады, кіші және орта ұйымдарда пресоналды басқару
жүйесіндегі көп функцияларды бөлімше жетекшілері, ал ірі ұйымдарда оларды
орындайтын жеке өзінікқұрылымдық бөлімшелер қалыптастырады. Кәсіпорынның
персоналын басқару өзара байланысқан іс-әрекет түрлерінің кешенінен тұрады:
1) кәсіпорын іс-әрекетінің стратегиясына сәйкес әр түрлі біліктілігі бар
жұмысшылар, инженерлер, менеджерлерге деген қажеттілігін анықтау;
2) еңбек нарығын талдау және жұмысбастылықты басқару;
3) персоналды іріктеу және бейімдеу;
4) кәсіпорын қызметкерлерінің мансабын, олардың кәсіби және әкімшілік
өсуін жоспарлау;
5) еңбек етуді қолайлы жағдайламен қамтамасыз ету, соның ішінде әрбір
адам үшін игілікті әлеуметтік-психологиялық хал-ахуал құру;
6) өндірістік процестерді ұйымдастыру, еңбек шығындары мен нәтижелерін
талдау, құрал-жабдықтар бірлігінің саны мен әр түрлі топтағы персонал
саны арасындағы тиімді қатнасты бекіту;
7) еңбек өнімділігін басқару;
8) тиімді іс-әректті мотивациялау жүйесін жасау;
9) еңбекақы төлей жүйесін жобалау;
10) кәсіпорынның әлеуметтік саясатын жасау және жүзеге асыру;
11) дау-жанжалдан сақтау және бодырмау.
Персоналды басқару апектілері:
- техникалық-технологиялық аспект нақты өндірістің даму деңгейін, әсіресе
ондағы қолданылатын техника мен технологиялардың, өндіріс жағдайларының
ерекшеліктерін ескеру қажеттілігін ұйғарады;
- ұйымдастырушылық-экономикалық аспект жұмыскерлердің аны мен құрамын,
моральдық және материалдық ынталандыру, жұмыс уақытын пайдалану және
тағы басқа қызметтерді жоспарлауға байланысты мәселелерді шешуге
мүмкіндік береді;
- құқықтық аспект персоналмен жұмыс істеуде еңбек заңдылықтарын сақтау
мәселелерін қарастырады;
- әлеуметтік-психологиялық аспект персоналды басқаруда әлеметтік-
психологиялық қамтаммасыз етуді, жұмыс істеу тәжрибесіене әр түрлі
әлеуметтік және психологиялық процедурулурды енгізуге байланысты
мәселелерді қарастырады;
- идеологиялық аспект персоналдарды тәрбиелеу және оқытуға байланысты
мәселелерді қарастырады.
Персоналды басқару тұжырымдамасы – персоналды басқарудың мәнін,
мазмұнын, мақсатын, мәселелерін, критерийлерін, қағидалары мен тәсілдерін
түсіну және анықтаудың теориялық-әдістемелік көзқарастарының жүйесі,
сонымен қатар, ұйымның нақты жағдайларда әрекет ету механизмін
қалыптастыруда ұйдастырушылық-тәжрибелік тәсілдері. Оған жататындар:
- персоналды басқарудың әдістемесін жасау;
- персоналды басқару жүйесін қалыптастыру;
- персоналды басқару технологиясын жасау.
Нарыққа өту кезінде иерархиялық басқарудан бірті-бірте нарықтық өзара
қарым-қатнастарға, экономикалық тәсілдерге негізделген меншіктік
қатнастарға өту өте баяу жүре бастайды. Сондықтан, құндылықтың артықшылығын
көрсететін бір беткейлі жаңа тәсілдер жасау керек. Ең бастысы ұйым ішінде –
жұмыскерлер, ал сыртында - өнімді тұтынушылар барын түсіну қажет. Жұмыс
істеушінің санасын бастыққа емес – тұтынушыға; ысырапшылыққа емес – таза
табысқа; ойланбай орындау емес – жаңалықты жақсы көретін қызметкерге бұру
қажет; салауатты экономикалық ойға негізделген әлеуметтік нормаларға өткен
дұрыс. Билік мәдениет пен нарыққа орын бере отырып, екінші орынға көшуге
тиісті.
Адам ресурстарын басқару тұжырымдамасының шеңберінде персонал
негізгі капиталға теңестіру құқығына ие және оған жұмсалған шығын ұзақ
мерзімді инвестиция ретінде қарастырылады; мамандық жоспарлау өндіріспен
үйлеседі және қызметкерлер корпорациялық стратегияның объетісі болады;
еңбекті топпен ұйымдастыру белсенді жүргізіледі,сондықтан да барлық күш
команда құруға, адамдардың қабілеттілігін қалыптастыруға бағытталады;
мамандық қызметтер ұйымдастырушылық және талдау-сараптау мәселелерін
шешеді, сонымен қатар, компанияда қызметкерлердің меңгеруін жеңілдету
мақсатында бөлімше жетекшілеріне қолдау көрсетіледі.
Персоналды басқару әдістері – бұлұйымның алға қойған мақсаттарына
жету үшін басқарушылық объектіге әсер ететін әдістердің жиынтығы. Олар
былай топтастырылады:
- ұйымдастырушы-әкімшілік әдістері – еңбек тәртібінің қажеттілігін,
жауапкершілікті, адамның белгілі бір ұйымда тікелей директивалық
нұсқауларға негізделген жағдайларды еңбек ету керек екенін түсінген
саналы мотивке бағытталған.
- экономикалық – қызметкерлерді экономикалық ынталандыруға негізделген.
- әлеуметтік-психологиялық – әлеуметтік белсенділігін жоғарлату мақсатында
қолданылады.
Басқарудың экономикалық әдістері негізгі тәсілдердің қатарына жатады
және келесі түрде жүзеге асырылады: жоспарлау, талдау, шаруашылық есеп,
бағаның қалыптасуы, қаржыландыру, ұжымдық-материалдық қорды, таза табысты,
еңбекақыны пайдалануда өз билігін жүргізу, экономикалық мүдделерін, жаңа
мүмкіндіктерді және пайда болған резервтерді пайдалануға экономикалық
тәуелсіздік алуға мүмкіншілік береді. Персоналды басқарудың экономикалық
әдістеріне техникалық-экономикалық талдаулар да жатады.
Әлеуметтік-психологиялық әдістер еңбек ұжымында кездесетін жеке қарым-
қатнастар байланысына әсер ететін арнайы әдістердің жиынтығын білдіреді.
Персоналды басқарудың мазмұны – кәсіпорынның тиімді әрекет етуі мен
ондағы жұмыс істейтіндердің жан-жақты дамуын қамтамасық ету мақсатында
жұмыскердің еңбек ету сапасын пайдалану үшін жағдай жасау, кәсіпорын
деңгейіндегі жұмысшы күшін қалыптастыру, бөлу, қайта бөлу процестеріне
өзара байланысқан ұйымдастырушы-экономикалық және әлеуметтік шаралардың
көмегін жүйелі, жоспарлы түрде ұйымдастырылған әсері.1
1.2 Құрылыс комбинатының сипаттамасы
№ 2-ші Құрылыс заттары және конструкция комбинатының 1963 жылы негізі
қаланды, 1993 жылы Жаңа тұрмыс құрылыс заттары комбинаты болып
өзгертілді, 2004 жылы № 2-ші Құрылыс заттары және конструкция комбинаты
болып қайта тіркелді. Ол Қаскелең қаласында орналасқан.
Негізгі қоры 450 млн. тенгені құрайды. Комбинат ауданы 4,5 га жерді
алады. Комбинаттың жылына 57 мың м³ темірбетон өндіреді. Комбинаттың
меншігінде 5 цех және 1 әкімшілік бар. Негізгі цехтың жалпы ауданы 6048
квм. Қалған цехтардың жалпы ауданы 1200-3000 кв.м. Көлемі 1670 тонна
болатын цемент сақтайтын мұнаралары бар. Сонымен қатар, 2 араластырғыш
құралдары бар бетон дайындайтын цехы бар. ТОО 2-ҚМКК құрылысты тез,
сапалы жасайды.
1998 жылы Франция астанасы Париждегі Халықаралық Конвециясында
комбинат сапалығы үшін Халықаралық Алтын Жұлдыз атты сертификатпен
марапатталды.
Комбинаттың бас директоры Аманбаев Жалғас Жуманұлы құрылыс және
құрылыстық өнімдерді өндіру саласында үлкен білімі бар маман.
Соңғы 3 жыл аралығында комбинат өндіріс көлемін сенімді арттыруда.
Сонымен, 2001 жылы тауарлы өнімдерді шығару 3,3 миллион тенгені, ал 2004
жылы 152 миллион тенгені құрады. Салық алуға сәйкес бюджетке 1 миллионнан
13,3 миллион тенгеге дейін түсті. Сонымен қатар, 50 жұмыс орны құрылды.
2004 жылы комбинат Шамалган, Алгабас ауылына мектеп, аурухана салды.
2007 жылы Алматы қаласындағы 15 этаждық тұрғын үйлерді, Бизнес Орталық
салды.
Барлық жұмыстар жобаларға және сейсмикалық міндеттемелерге сәйкес
орындалды. Безендіру жұмыстарын жасауда арнайы жаңа материалдар қолданылды,
яғни, плитка, сайдинг, люксалон, алюкобонд, сонымен қатар, пластикалық
есіктер және терзелер қолданылады.
Құрылыс-монтаждық және темірбетондық бұйымдардың сапалы өндірілуіне
бақылау жұмыстарын комбинат ішіндегі лаборатория және техникалық бақылау
бөлімі жүргізеді. Лаборатория жаңа құралдармен жабдықталған, онда жоғарғы
дәрежелі лаборант және техникалық бақылау бөлімніің инженері жұмыс істейді.
Комбинат 2008 жылға өз алдына үлкен міндеттер қойды: Өндіріс көлемін
250 миллион АҚШ долларына арттыру көзделді, сонымен қатар бюджетке
бөлінетін салық 65 пайызға өсетіні жоспарланған.
Құрылыс комбинаты құрылыс өнімдерінің номенклатурасын кеңейтуде.
Жаңа өнім түрлері негізге алынды, яғни жетіметрлік плиты перекрытий,
қабырғалы жабу плиталары, телекоммуникация жүйесі үшін каналдық
құбырлар. Тротуарлық плиткалар, сплитерлік блоктар, жылуөткізгіш
материалдарды шығару көзделген.
Жылу өткізгіш материалдан жасалған плиткалар құрылыста кез-
келген ғимарат түрін салуға мүмкіндік береді. Бұл өндірілген заттар –
тұрақты, монтаж жасауда оңай және қолайлы, жанғыш емес, су тартпайды.
Бетондық құйманы өндіруде жаңа пластификаторлар және суыққа
қарсы қоспалар кеңінен қолданылуда. Бұл – бетондық құймаларды құрылыс
обьектілеріне қыста –200 –250 С-та және құрылыс аумағына бетон құюға
мүмкіндік береді. Бетондық құймаларды обьектіге жеткізу, арнайы техникамен,
яғни миксерлермен қамтамасыз етіледі.
Сонымен қатар 30 жұмыс орындары шығарылады. Комбинат қызметкерлері үшін
жұмыс шартын жақсарту жөнінде, жұмыс орындарын модернизация жүргізу
жоспарланған.
1.3 Мамандар бөлімінің сипатттамасы
Мамандар бөлімі құрылыс комбинатының бөлімшесі болып
табылады. Ол жаңа ақпараттық технологияларды және басқару
жұмыстарын енгізу үшін арналған. Мамандар бөлімінің негізгі
қызметі болып, комбинат қызметкерлері, басшылары туралы
толық ақпаратты біліп отыру үшін, тізімін енгізу арқылы
барлық мәліметтер жинастыру, әр түрлі деңгейлерді, бағыттарды
басқару, сонымен қатар жаңартылған информациялық техникалық
құралдармен қамтамсыз ету. Құрылыс комбинатының құрылымдық
бөлімшелерінің мамандар бөлімі мерзімдік еңбек шарттары (келісім-шарттар)
мен еңбек келсімдерінің жобаларын, мамандарды тағайындау мен жылжытуға
келісімдерді, мамандар даярлауға тапсырыстарды, марапаттауға ұсынылатын
қызметкерлерге мінездемелерді, еңбек тәртібін бұзушылар туралы
материалдарды, буын қызметкерлерінің демалыс кестелері, жас және
мүгедектігіне байланысты зейнетақы рәсімдеу анықтамаларды, қызметкерлерді
біліктілігіне қарай дұрыс пайдалану мәселесі бойынша ұсыныстарды мекеменің
жоғарғы және арнаулы орта білімі бар мамандарды және жұмысшы мамандарын
қажетсіну жоспарына қатысты ұсыныстарды алып отырады.
Мамандар бөлімі еңбек тәртібі мен өндірістік тәртіпті бұзушылар
туралы мәліметтер, қызметкерлерді қабылдауға, ауыстыруға және жұмыстан
шығаруға байланысты бұйрықтардың көшірмелерін, ақы төлеу үшін аурухана
қағаздарын ұсынып отырады. Кәсіподақ комитетінен қызметкерлердің еңбек
тәртібін бұзғаны үшін, штат қысқаруына, мүгедектігіне байланысты жұмыстан
шығаруға қатысты материалдарды алады.
1.4 Мамандар бөлімінің басқару жұмыстарының қызметі
Мамандар бөлімінің басқару жұмыстарының қызметі
келесіні қамтиды:
▪ қайта құруға байланысты жұмыскерлер құрамының өзгеруін ескере отырып
комбинатты мамандармен қамтамасыз етудің күнделікті және перспективалық
жоспарларын жасау;
▪ жалдау, жұмыстан ауыстыру, жұмыстан шығару мәселелері бойынша
қызметкерлер қабылдау, оларды дұрыс пайдалану; ҚР заңнамасына сәйкес
мамандарды қабылдаумен жылжытуды рәсімдеу;
▪ жеке құрамды есепке алу, мамандар бойынша белгіленген құжатнаманы
жүргізу және сақтау; қызметкерлердің қазіргі және бұрынғы еңбек қызметі
жөнінде анықтамалар беру, сондай-ақ ынталандыруға, ведомстволық және
мемлекеттік марапаттарға ұсыну үшін материалдар әзірлеу;
▪ бос орындарға мамандар іріктеу және жоғарлатуға ұсыну резервін жасау
мақсатымен кәсіпорын мамандарының құрамын талдау, іскерлік және кәсіби
сапаларын зерделеу;
▪ мекеме штатын конкурстық негізде біліктілігі жоғары мамандармен
қамтамасыз ету;
▪ аттестациялық және біліктілік комиссияларының жұмысына қатысу;
▪ мамандар мен жұмысшылардың біліктілігін, кәсіби даярлығын және қайта
даярлығын арттырудың жай күйін ұйымдастыруды бақылау;
▪ комбинат басшылығына қызметкерлермен мерзімдік еңбек шарттарын (келісім-
шарттарын) жасауға көмектесу;
▪ мекеме жұмыскерлерінің еңбек кітапшаларының сақталуын қамтамасыз ету;
▪ құрылыс комбинаты қызметкерлеріне зейнетақы мен жәрдем ақы тағайындау
үшін халықты әлеуметтік қорғау органдарына материал әзірлеп беруге
көмектесу;
▪ мамандардың тұрақтамаушылық есебін талдау, оны жою жөніндегі шараларды
белгілеу;
▪ қызметкерлердің жұмыстан босату кезінде ҚР заңнамасының сақталуын
қамтамасыз ету;
▪ құрылыс комбинатының бөлімдерінде еңбек тәртібінің жай күйін және
қызметкерлердің ішкі еңбек тәртібіне сай болуының бақылауын ұйымдастыру;
▪ мамандар мәселесі бойынша белгіленген есеп беруді дер кезінде ұсыну;
▪ құрылыс комбинатының бөлімдерінде Қазақстан Республикасының еңбек
туралы заңдарын насихаттау.
Мамандар бөлімінің басқару жұмыстарының ақпарттындыру
қызметі келесіні қамтиды:
- жаңа ақпараттық технологияларды енгізу жолдары арқылы,
комбинаттың әкімшілік-жедел басқару жұмыстарының жүйесін құру;
- комбинат басқарушы мүшесі үшін ақпараттандырылған
кешенді дамыту және құру;
- әлемдік айырбас технологиясын енгізуді ұйымдастыру;
- мамандар бөліміне қазіргі кездегі ақпараттық технологияларды
енгізу;
- барлық мамандар бөлімін компьютерлермен қамтамасыз ету;
- жаңа ақпараттық технологияларды енгізу үшін, маман бөлімін
даярлау және қайта даярлау ұйымдастыру;
- мамандар бөлімнің басқаруын автоматтандыру.
Ақпараттандыру зерттеулерінің қызметі:
-мамандар бөлімінде өткізілетін қызметшілерді тіркеу, ақпарттандыратын
концептуалдық және әдістемелік негіздерді құру;
- мамандар бөлімінде ақпараттандырылған зерттеулерді қолдау
қажеттіліктерін ұйымдастыру;
- мамандар бөлімнің және тағы басқа мекемелердің ғылыми -
техникалық программаларын жөндеу мониторинг үрдісін
өткізу үшін ақпарттық жүйені құру;
Электронды комуникациясының технологиялық лабораториясы:
- маман бөлімінің маманы мен қызметшілер арасындағы байланысты
тездетуді қамтамасыз ету;
- қызметшілердің өзгерістері туралы маман бөлімнің
мамандары программалық ақпарат арқылы іздестіру;
- алынған ақпараттық динамикалық үйлестіру;
- қызметкерлер туралы желіс арқылы ақпаратына қол жеткізу.
1.5 Мамандар бөлімінің ұйымдастырушылық құрылымы
Мамандар бөлімінің бастығының құқықтары келесі талаптардан тұрады:
– бөлімдерден мамандар жұмысын жүзеге асыруға қажетті материалдарды
(мәліметтер, жоспарлар, есептер) талап ете алады;
– мамандарды іріктеу және жұмыстан босату мәселелері бойынша ұйымдармен
байланыс жасай алады.
Мамандар бөлімінің міндеті: мекемені жұмысшылар және қажет
етілетін мамандықтардың мамандарымен қамтамасыз ету, оларды орналастыру,
оқыту, даярлау, қайта даярлау және мамандарды есепке алу жұмыстарын
ұйымдастыру.
Жалпы кәсіпорынның ұйымдастырушылық құрылымы төмендегідей:
1-сурет. Комбинаттың ұйымдастырушылық құрылымы
1.6 Мамандар бөлімінің ақпараттық жүйесін тұрғызудың мақсаты мен
тағайындалуы
Ақпараттық жүйені құру мақсаты - ақпаратты өндіруді автоматтандыру
болып табылады.
Қандай болмасын ақпараттық жүйенің мақсаты ақпаратты жүйені тұрғызудың
әдісіне, техникалық базасына, байланыс ұстап тұратын ақпараттарына, қолдану
саласына байланыссыз кез келген уақытта нақты, толық ақпарат ұсыну болып
табылады.
Мамандар бөлімінің ақпараттық жүйесін құрудың негізгі мақсаты:
- мамандар бөлімінің қызметкерлерінің жұмыстарында барлық ресурстарды
тиімді қолдану;
- қызметкерлерді тіркеу жұмыстарының сапасын арттыру және уақыт үнемдеу;
- құжаттарды дұрыс өңдеу;
- берілген ақпаратты қорғау бойынша талаптар кешенін орындау;
- ақпаратты жедел жинау, басқару, өңдеу және беру жұмыстарын жақсарту.
Мамандар бөлімінің ақпараттық жүйесі қызметкерлер мен жұмысшылардың
жұмысқа тұру, жұмыстан шығу, жалақысын алу т.с.с. қызметтерді
ақпараттандыру негізінде мамандар бөлімінің қызметкерлерінің жұмысын
жеңілдетеді және сапасын арттырады. Ақпараттық жүйені қолдану үрдісіне оны
өңдеуге болады.
1.7 Мамандар бөлімінің ақпараттық жүйесіне қойылатын талаптар
Ақпарттық жүйе – жеке бөлім мен элементтерге бөлуді қажет ететін
күрделі жүйе. Толық жүйеге істей алмайтын нәрсені жеке элементтерге бөліп
істей алуға болады. Жүйе элементтері мен бөлімдері неғұрлым нақты әрі толық
бөлінсе, бөлім қатынасы анық болса, соғұрлым жүйені функциялау мен құру
үрдісі тиімді болады.
Ақпараттық жүйені құраушы элементтер, өзінің алатын орнына қарай
функционалдық және жабдықтайтын болып екіге бөлінеді. АЖ-нің функционалды
бөлімі – ішкі жүйе мен кешен жиынынан және басқарудың маңызды бөлімін
құрайтын құрылымнан құралған жиынтық. Функционалды бөлім ішкі жүйе
қамтылған кешен жиынынан тұратын функционалды ішкі жүйе кешенін құрайды.
Функционалды ішкі жүйе – нақты белгілер бойынша бөлінген жүйенің
салыстырмалы тәуелсіз бөлігі.
Әрбір кіші жүйе кешен жиынына бөлінуі мүмкін. Кіші жүйе – нақты
белгімен белгіленген жеке жүйе бөлімі. Кешендер жиыны – нақты белгі бойынша
топталған жиын.
Ақпарат жүйесінің негізгі талаптары қызметкерлер орындайтын жұмыс
кешенін автоматтандырылған түрде орындалуы.
Ақпарат жүйесінің құрылымы – ішкі ортамен байланысын анықтайтын ішкі
кеңістік - уақтылы байланыстарды салыстырмалы түрдегі тұрақтылығы және жеке
жүйе астары элементтерімен байланысты.
Ақпараттық ресурстар дегеніміз - бір фирмадағы құндылықтар мен
материалды ресурстар болып табылатын мәліметтер жиынтығын айтамыз. Оған
ішкі жадыда сақталатын негізгі және көмекші мәліметтер массиві мен кіру
құжаттары жатады.
Ақпарат жүйе ресурстарының келесілеріне талаптар қойылады:
• техникалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар;
• программалық қаматамасыз етуге қойылатын талаптар;
• ақпаратты қамтамасыз етуге қойылатын талаптар;
• математикалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар;
• ұйымдастырумен жабдықтауға қойылатын талаптар;
• лингвистикалық жабдықтауға қойылатын талаптар;
Техникалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар:
Техникалық қамтамасыз ету – ақпараттық жүйенің функционалдылығы үшін
қолданудағы техникалық құралдар кешені.
Басқарудағы ақпараттық үрдісі жеке операциялармен орындау, оның
шешімдерінен тұрғызылады.Барлық операция үш саты бойынша топталады:
ақпаратты алу, түрлендіру және тұтыну. Бірінші саты экономикалық объект
шартындағы үрдісінде пайда болатын алғашқы ақпаратты жинау мен тіркеу
тобынан тұрады. Қайта өңделген ақпарат тобы уақыт пен кеңістіктегі мәнін,
формасын, құрылымын, өзгеру операциясын орындайды. Үшінші саты басқару
шешімдерін қабылдау үшін қолданатын ақпаратты біріктіруге арналған
операциялар тобы.
Ақпаратты басқару үрдісінің негізгі сатыларына сәйкес келесі
техникалық құралдар қолданылады: ақпаратты жинау мен тіркеу, ақпаратты
жіберу; машиналық тасығыштарды дайындау, ақпаратты өңдеу техникасын
ұйымдастыру. Ақпаратты жіберу құралдары кеңістіктегі мәліметті өңдеу ортасы
мен оны қолданатын жерге өткізуде қолдану. Техникалық құралдар жиынтығы кез-
келген объектінің, өңделетін ақпараттың көлемі мен спецификасына тәуелді.
Техникалық қамтамасыз ету келесі талаптарды қанағаттандыруы тиіс:
Ақпараттық жүйенің, есептердің өнімділігін, берілген есепті автоматты түрде
дұрыс есептелуін қамтамасыз етуін орындау қажет;
Жаңа ақпараттандыру объектілерін ЭЕМ және автоматтандырылған жұмыс
орындарын енгізу жүйе конфигурациясына өзгерістерді енгізу мүмкіндігінің
болуы;
Ақпараттық диалогты режимде өңделуін қамтамасыз ету;
Есептеуіш техника құралдарының құрамына бір типтегі, сериялы шығарылатын
құралдар болуы керек.
Қазіргі ақпараттық жүйесіне келесі техникалық құралдар кешені кіреді:
есептеу техникасының құралдары;
телекоммуникация мен байланыс құралдары;
ЛЖ жабдықтау құралдары;
әртүрлі банк қызметін автоматтандыратын бұйымдар: автомат-кассир, сауда
жүйесінің терминалдары, пластикалық карточкалар;
ақшамен жұмысын автоматтандыратын құралдар.
Әртүрлі деңгейде құрылған АЖ мүмкіншілігі техникалық құралдар
құрамынан, оның архитектурасы мен функционалды мінездемесіне тәуелді.
Сондықтан АЖ жобалау сатысында техникалық құралдарды белгілі бір
параметлерде сақтау,ақпаратты өңдеу мен жіберу, функционалды құралдар,
интерфейс жиыны сияқты талаптары нысандалады.
Техникалық және программалық құралдардың құрамы келесі міндеттерді
атқаруы тиіс: еркін түрде мәліметтерге қол жеткізуді қалыптастыру, өңдеу
үрдісін максималды түрде автоматтандыру, техникалық құралдар кешенінің
істен шығып қалғанда ақпараттарды қайта қалпына келтіру және және сақтауды
қамтамасыз ету, сонымен қатар өңделетін ақпараттардың құпиялылығын сақтау
керек.
Құрылыс комбинаты мамандар бөлімін есепке алуда ақпаратты жинау, өңдеу үшін
техникалық құралдар кешені келесі талаптарды қанағаттандыруы керек:
Процессор: Pentium II 500 МГц және одан жоғары;
процессор жиілігі (оперативная память): 16 Мб және одан жоғары;
Зерделі сақтаушы құрылғы: 10 Mb және жоғары;
Windows 95, 98, Me, NT4, 2000, XP операционды жүйе;
Принтер.
Техникалық құралдар кешені ақпараттың ауысуының негізгі шарттарына
толығымен сай болуы керек және де жүйе астарынан қызмет ету үрдісі кезінде
құрал-жабдықтар кешені максималды түрде тиімді болуы қажет.
Ескерту: Windows 95 программасында жұмыс істегенде, жүйеде Microsoft
Internet Explorer 5.0 немесе одан жоғары версиясы орнықтырылған болуы
керек.
1-кесте. Техникалық құралдар сипаттамасы
Техникалық құралдар Физикалық модуль Сипаттамалары
атауы
ЭЕМ Іntel Pentіum 4 Процессор 500MHz және одан жоғары
Зерделік сақтаушы 10Mb
құрылғы 80Gb
МҚДЖ 19 дюймдік
Монитор 105 батырмалы
Перне тақтасы 2 баспалы
Тышқан
Принтер Принтер HP LaserJet
Факс – модем Факс – модем Sony – 42S
Телефон Телефон Panasonіk
Программалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар:
Программалық қамтамасыздандыру – АЖ мен техникалық құралдар кешенін
функционалдығын қамтамасыздандыру мақсатында өңдейтін программа жиынынан
тұрады. Программалық қамтамасыздандыру математикалық негізінде құрылады да
нақты жұмыс істейтін форма болып табылады.
Программалық қамтамасыздандыру келесі талаптарды қанағаттандыру керек:
– МБ мәліметтер құрамын кеңейту мүмкіндігі;
– МБ әсерін тигізе алатын жаңа формаларды өндіру мен кіріс
формаларының өзгеруі;
– қаржы несие функцияларының жоспары мен құрамын динамикалық
анықтау;
– МБ көптеген сақталған мәліметтен мәліметті анықтау үшін іздеу
саласын анықтау;
– шығу мәләметтерін өңдеу мен таңдау әдістерін анықтау.
Пакетті пайдалану максималды түрде ыңғайлы болу үшін келесі
мүмкіндіктер қарастырылуы керек:
жұмыстың диалог режимі, яғни меню, сұраныстар;
диалогтың икемді болуы;
абсолютті түсінікті болуы;
қолданудың қарапайымдылығы;
үйренуге жеңіл болуы;
жұмыс үзілгеннен кейін жұмысты қайта жалғастыру мүмкінділігі;
жұмыс істеу барысында керек анықтамалардың шығуы;
тиісті дәрежеде ақпаратты қорғау.
Программалық қамтамасыз етуді өңдеу кезінде үнемдеу бойынша
қолданатын қағидаларын ескеру, яғни олар ыңғайлылық, тираждау ыңғайлылығы
және т.б. Ақпараттық жүйедегі айналыста болатын ақпарат көлемінің үлкен
болуына байланысты программалық қамтамасыз ету келесі талаптарға сәйкес
келуі керек: Microsoft Windows 2000 операциондық жүйесі, Microsoft Windows
NT Server 4.0, Microsoft Windows Office, Delphi 7.0.
2-кесте. Программалық жабдықтау
Тип Атауы Мүмкіндіктері
Жалпы программалық жабдықтау
ОЖ Mіcrosoft Wіndows NT Күшті 32-битті көп
Server 4.0 есепті сенімді
серверлері ОЖ, құпиялық,
масштабталатын МББЖ-ны
қолдау.
Mіcrosoft Wіndows NT Дербес ЭЕМ үшін күшті
Workstatіon 4.0 32-битті көп есепті
MS Offіce XP сенімді серверлері ОЖ,
ЛЕЖ қолдау, құпиялылығы.
Mіcrosoft Wіndows ХР Дербес ЛЕЖ үшін күшті
professіonal 32-битті ОЖ, ЭЕМ қолдау.
Арнаулы программалық жабдықтау.
ҚПП Delphі 7 Локальді және желідегі
базалармен жұмыс
жасайтын арнайы
программалар жасау.
МББЖ Paradox 7 Локальді база Paradox 7
жұмыс жасау, кестелер
құру, жалған аттар,
драйверлер базасын
жинақтау.
Қорғау
ОЖ паролі Желіге енуді бақылайды.
МББЖ паролі МБ кестелеріне ену құқын анықтайды.
Вирусқа қарсы программа Мәліметтерге қауіп төндіретін әр түрлі вирустарға
қарсы күреседі.
Ақпаратты қамтамасыз етуге қойылатын талаптар:
Басқару кезеңі ақпаратсыз жүзеге асырылмайтындықтан, АЖ-дағы
ақпаратпен жабдықтауды ұйымдастыру өте қажет. Ақпаратпен жабдықтаудың
негізгі міндетіне – ақпаратты сақтау мен жинау, ақпараттар қоймасына
өзгерістер енгізу, басқару шешімдерін қабылдау үшін шығатын ақпаратты беру
жатады.
Ақпаратты қамтамасыз ету болып экономикалық ақпаратты кодтау және
біркелкі жүйенің бірлігі болып табылады. Ақпаратты қамтамасыз ету төмендегі
талаптарды қанағаттандыруы керек:
Есептеу жүргізетін объектілер мен субъектілердің сипаттамаларына сәйкес
келуі тиіс, сонымен қатар ақпарат анық және өзекті болуы керек;
Есептеу мәліметтерінің есебіне қойылатын талаптарына сай келуі және ақпарат
толық болуы керек;
Ақпарат құпиялылық деңгейі бойынша жіктелуі тиіс;
Ашық ақпаратқа қол жеткізу максималды түрде жеңілдетілгені жөн;
Ақпаратты қамтамасыздандыру ақпараттық ресурстардан (кіретін, аралық және
шығатын мәлімет), оларды жүргізетін құрлдардан тұрады.
Ақпарат жүйесіндегі ақпаратпен жабдықтау, жүйеде қолданылатын мөлшерлік –
анықтама ақпаратты және экономикалық ақпарат пен құжаттардың жіктелуін
қамтиды.
3-кесте. Ақпараттық жабдықтау
Элементтер Сипаттамалар
Ақпараттық технология Мәліметтер базасында негізделген
Мәліметтер базасы типі Реляциондық
Кодтау жүйесі Фасеттік жүйе
Ақпараттық қорғау АЖ-мен жұмыс істеу кезінде парольдер
жүйесі қолданылады.
Математикалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар:
Математикалық қамтамасыздандыру – ақпараттық жүйе есептерін
шешудегі, ақпараттық жүйені өңдеудегі математикалық әдістер, модельдер,
алгоритмдер жиыны.
Математикалық қамтамасыздандыруға келесілер жатады:
1) өңделген ақпарат пен жиналған алгоритм, өңделген әдіс,
2) сортталған мәліметтер, ізделген алгоритмдер.
Математикалық қамтамасыздандыру келесі талаптарды қанағаттандыру керек:
Ақпаратты жинау және өңдеу алгоритмін, сонымен қатар ЭЕМ мәліметтерді
енгізу дұрыстылығын бақылау;
Мәліметтерді іздеу, іріктеуі құжаттарды принтерге басып шығару
алгоритмдерін құрастыру;
Қолданылатын математикалық әдістер техникалық және программалық құралдардың
мүмкіндіктерін ескеру керек;
Алгоритмнің кез-келген формасы қолданылады: формулалық, таблицалық, блок-
схема, жазбалық.
Математикалық қамтамасыздандыру алгоритмдері келесі жалпы талаптарға
жауап беруі тиіс:
Қарапайым блоктарды декомпозициялау;
Ұйымдастырумен жабдықтауға қойылатын талаптар:
Автоматтандырылған ақпараттық жүйені тұрғызу мен жұмыс істеудің
негізгі шарты ұйымдастырумен жабдықтау. Ұйымдастырумен жабдықтау дегеніміз
– ақпараттық жүйені тұрғызу мен жұмыс істеуге арналған шаралардың, әдістер
мен жабдықтардың жиынтығы. Ол ақпараттық жүйені тұрғызу мен қолдануға
қатысты ең көлемді мәселелерді қарастырып және элементтердің құрамын,
байланысын, өзара әрекетін, ұйымдастыру құрылымын анықтайды, сондай-ақ жүйе
қызметін реттейтін құқықтық актілерді қамтиды.
Ақпараттық жүйені тұрғызу – ақпарат кезеңдерін зерттеуді, жобалау
шешімдері мен жобалау құжаттарын өңдейді, жүйе элементтерінің әрекеттеріне
ену ретін анықтауды қарастыратын күрделі де жұмысы көп кезең.
Ұйымдастырумен жабдықтау ақпараттық жүйенің тиімді жұмыс істеу үшін
өте қажет. Бұл дегеніміз, нақты объектіні басқарудағы экономикалық негізге
сүйенген шешімдердің сапасын және жеделдігін арттыру үшін экономикалы –
математикалық әдістер мен үлгілерді, қазіргі заманғы есептеу техникасын,
жаңа ақпараттық технологияларды қолдану өте маңызды екенін білдіреді. Жалпы
ұйымдастыру мен жабдықтаудың мақсаты жүйені тұрғызу мен әрі қарай
қолданудың ұйымдастыру – құқықтық негізін қалыптастыру. Оған ақпараттық
жүйенің функционалдық және жабдықтау бөлімдерінің ұтымды құрылымын таңдау
мен дайындауды, сондай-ақ жобалау жұмыстарының жүргізілуін, оның
ендірілуін, таңдауды анықтайтын әдістер мен жабдықтар және құжаттар жатады.
Белгілі ережелерге бағындыру құжаттары ақпараттық жүйені тұрғызудың,
жұмыс істеу мен модернизациялаудың барлық деңгейлерінде мемлекеттік басқару
ұйымдары және тапсырма беруші мен жұмысты орындаушы арасындағы өзара
қатынасты белгілі ережелерге бағындыратын құжат түрінде болып бөлінеді.
Ақпараттық жүйені өңдеу мен жұмыс істеу мақсаттары, экономикадағы нарықтық
қатынастардың әсерінен және техникалық жабдықтар жиынының сапалық және
сандық өсу қарқынынан уақыт өткен сайын, онымен ақпараттық жүйені
қолданушыларды қамтамасыз етуге байланысты тереңдетіле түсуде. Осының
барлығы ақпараттық жүйені тұрғызу мен жұмыс істетудің ұйымдастыру –
құқықтық актілеріндегі және ұйымдастыру - әдістемелік шешімдеріндегі
ұйымдастырумен жабдық-тау есептерінің өзгеруіне әкеледі.
Лингвистикалық жабдықтауға қойылатын талаптар
Лингвистикалық жабдықтау – бұл тiл құралдарынң, ғылыми-техникалық
терминдердiң және ақпаратты автоматтандырылан өңдеудiң тиiмдiлiгiн арттыру
мен адамның ақпараттың техникалық құралдарымен тiлдесуiн жеңiлдетету үшiн
пайдаланылатын табиғи тiлдi формалъдау ережелернiң жиынтығы.
Бухгалтерлiк есептегi лингвистiк жабдықтаудың тiл құралдары екiге
бөлiмге бөлiнедi. Бiрiншi бөлiмге жататындар: математикалық және табиғи
тiлдер, алгоритмдiк тiлдер және алгоритмдер мен блок-сызба тiлдерi. Екiншi
бөлiмге ақпараттық тiлдер, деректер базасының тiлдерi, ақпаратты iздеу
тiлдерi және т.б. жатады.
Программалау тiлiн таңдаудың мақсаттылығы сервистiк программа
құралдарының болуымен, осындай программалар пакетiнiң басқа да қолданбалы
программалар пакетiмен оңай байланыстырылуы және программаларды құру мен
жөндеудiң қарапайымдылығымен қамтамасыз етiлуi қажет.
Лингвистикалық жабдықтауға қойылған талаптарды есепке ала отырып,
деректер базасының құрылымын сипаттауды жүйенiң көмегiмен iске асырған жөн.
Бұл жүйе деректер орналасуын, ұйымдастырылуын және көрсетiлуiн қамтамасыз
ететiн анықтамалардың пайдаланылуы қажет.
1.8 Мамандар бөлімін есепке алудың ақпараттық жүйесінің концептуалды
схемасы
Ақпараттық жүйенің жобаның мәліметтерін өңдеу кезінде оның қажетті
орны әр түрлі графикалық интеграциялық жүйе элементтері құрайды.
Мысалы, олар ақпараттық модульдер, алгоритмдік блок-схемалар,
ақпаратты өңдеу технологиялық үрдістерін, документ айналымдарының
ақпарттық ағымдары және т.б. Бірақ осылардың ішінен біреуі де
толық ақпарат бейнесін көрсете алмайды.
Функционирленген ақпараттық жүйе автоматтандыруға немесе қазіргі
мақсатты құруға арналған құралы қажетті түрде керек.
Осындай тиімді автоматтандырылған ақпараттық жүйе құралын,
заттық аймақтарын концептуалдық схема түрінде көруге болады,
ал оның қорытынды кешені бүтін түрінде ақпараттық жүйені
суреттейді.
Жалпылама бөлек схемалары бірыңғай ақпараттық жүйенің
концептуалдық схемасында тұр. Осындай схемаларды қарастырып отырған
кезде ол субъект болуы мүмкін немесе болашақта жүйенің шығыс
бөлшегі түрінде, немесе керісінше, осы бөліктерді зерттеп
білгеннен кейін, субъект жалпы концептуалдық схеманы қарастырып
отырғаннан кейін синтездеуге мүмкіндігі болады.
Мамандар бөліміне қызметшілерді тіркеу ақпараттық жүйенің
концептуалдық схемасы берілген. Концептуалдық схема ақпарат жұйесінің
жалпы автоматтандырылған концепциясын бейнелейді. Ақпараттық жүйе
құрылымына сәйкес оның сигментінде ақпараттық жүйенің аты, жөні
толық беріледі.
Екінші бетінде инструменталдық және функционалдық көлемі
берілген.
Ақпараттық жүйенің функционалдық бөлімі функционалдық бөлімі
файл технологиясы негізінде құрылған. Функционалдық бөлімнің
концептуалдық схемасы өңдеу және қозғалу ақпараттық деңгей
арасындағы, ақпараттың және технологияның арасындағы байланысының
графикалық формасын қамтып көрсетеді.
Инструменталдық бөлімі өзіне келесі элементерді қосады:
техникалық құралдар кешенін, программалық құралдар, ақпараттық
жабдықтау.
Алғашқы шығыс ақпараты, ақпараттың объектілерін де дамиды. Ол
ақпараттық тасығаштарында қолмен тіркелінеді – алғашқы қағаз
мәліметтері, ол ЭЕМ-ге енгізуге операциондық дайындығы үшін
қабылданады.
Сонымен қатар, концептуалдық схема автоматтандырылған ақпараттық
жүйеде құрылған негіздер шешімін талдауды қамтиды.
Құрылыс комбинаты мамандар бөлімінің ақпараттық жүйесінің концептуалды
схемасы төмндегідей:
2-сурет. Мамандар бөлімінің концептуалдық схемасы
Жүйе Сипаттамасы
АЖ ЭАЖ
ЭАЖ Локальды
Классификация жүйесі Иерархиялы
Кодтау жүйесі Сериялы-реттік
Ақпараттық жүйе Құжаттық
Ақпаратты қорғау Парольдер жүйесі
- Жұмысқа
қабылдану туралы
өтініші
- Қызметкерлердің
жеке куәліктері
- Еңбек кітапшалары
2 МАМАНДАР БӨЛІМІНІҢ АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕСІН ТҰРҒЫЗУДЫ ЖОБАЛАУ
2.1 Мамандар бөлімін есепке алуды автоматтандыру есептер кешенінің
ақпараттық жүйедегі алатын орны
Дипломдық жұмыстың есеп кешені құрылыс комбинатының мамандар
бөлімін есептеуді автоматтандыруға арналған.
Есеп кешеніне келесі мәселелер кіреді:
- Қызметкердің жеке карточкасын қалыптастыру;
- қызметкерлердің еңбек ресурстары, білім деңгейі және кәсіби
құрамының диаграммаларын қалыптастыру;
- төлем графигін қалыптастыру;
Қызметкерлерді тіркеу есебі мамандар бөлімін ақпараттандыру
үрдісінде шешіледі.
Берілген есептің мақсаты болып, мамандар бөлімінің құрылыс
үрдісіне қолданылатын қызметкерлер есебін арнайы уақытта қамсыздандыру
болып табылады. Құрылыс комбинатындағы қызметкерлердің жұмыс орны
туралы және тездетілген және нақта мәліметтерді алу.
Сонымен қатар, берілген есепті құруға, енгізуге
және қызметкерлер туралы қосымша мәлімет алу
тұралы арналған. Осы есеп құрылыс үрдісін тиімді басқаруға,
ақпараттандыру кешенін құруға және дамытуға арналған және басқару
оргндарына керекті уақытта дұрыс нақты машиналық
уақытты тиімді қолдануға шешімін қабылдауға мүмкіндік береді.
Берілген мәліметті құралдарды өңдеуге арналған. Мәліметтерді
енгізу арқылы мамандар бөлімінің оператор қызметкерлерін тіркеу
тұралы ақпаратты табуға болады.
Есеп беру мәліметтері қызметшінің күн, ай, квартал ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ТҰРАР РЫСҚҰЛОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ЭКОНОМИКАЛЫҚ
УНИВЕРСИТЕТІ
Инженерлік-экономикалық факультеті
Қолданбалы информатика кафедрасы
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Мамандар бөлімі ақпараттық
жүйесін жетілдіру
Күндізгі оқу бөлімінің 4 курс студенті
Аубакирова Салтанат Даулетханқызы
Мамандығы: Ақпараттық жүйелер
Ғылыми жетекшісі:ф.-м.ғ.к., доцент
Салгараева Гульназ Ибрагимовна
Рецензент: Кафедра меңгерушісі
Ф.-м.ғ.к., доцент Заурбеков Н.С.
Жұмыс қорғауға жіберіледі:
Кафедра меңгерушісі
Ф.-м.ғ.к., доцент Заурбеков Н.С.
Алматы
2008
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3-6
1. МАМАНДАР БӨЛІМІНІҢ АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕСІН ТҰРҒЫЗУДЫ НЕГІЗДЕУ
1.1. Қазақстан Республикасындағы персоналды басқарудың жалпы
сипаттамасы ... ... ... .6-14
1.2 Арматура шығарушы комбинат
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .1
4-16
1.3 Мамандар бөлімінің
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .17
1.4 Мамандар бөлімінің басқару жұмыстарының
қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17-19
1.5 Арматура шығарушы комбинаттың ұйымдастырушылық
құрылымы ... ... ... ... ... ... .19 -20
1.6 Ақпараттық жүйені құрудың мақсаты мен
тағайындалуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
1.7 Ақпараттық жүйе құрылымына қойылатын
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22-32
1.8 Ақпараттық жүйенің концептуалды
схемасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 32-36
2. МАМАНДАР БӨЛІМІНІҢ АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕСІН ТҰРҒЫЗУДЫ ЖОБАЛАУ
2.1 "Мамандар бөлімін есепке алуды автоматтандыру" есептер кешенінің
ақпараттық жүйедегі алатын
орны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...32-38
2.2. Есептің қойылымы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..38-40
2.3 Кіріс
ақпараты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..40
2.4 Шығыс
ақпараты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..41
2.5 Ақпараттық
база ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .41-44
2.6 Классификация және кодтау жүйесінің
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...44
2.7 Математикалық
жабдықтау ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 45-49
2.8 Алгоритмдік есеп шешімінің
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..49-51
2.9 Мамандар бөлімінің есебін орындау үшін қолданылатын бағдарламалық
құралдардың сипаттамасы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...52
2.10 Мамандар бөліміндегі талдау және болжау есептері кешенін шешуге
арналған программаға
сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .52-54
2.11 Программалық жабдықтау
құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .54-57
2.12 Бағдарламалық қамтамасыз етудің
құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...57-5 9
3. АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕНІҢ ДЕҢГЕЙІ ЖӘНЕ ОНЫ ҚОЛДАНУДЫҢ МҮМКІН БОЛАТЫН АЯСЫН
БАҒАЛАУ
3.1. Ақпараттық жүйені құруға кеткен шығындарды
бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..59-66
3.2. Нәтижелерді талдау және ақпарат өнімін коммерциялық тарату бойынша
ұсыныстар
жасау ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 66
3.3. Есептер кешенінің ақпарраттық технологиясын жетілдіру бойынша
ұсыныстар ... 67
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...68
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .70
ҚОСЫМШАЛАР
КІРІСПЕ
Қазіргі кезеңнің ерекшелігі – индустриялы экономикадан
ақпараттық экономикаға көшу. Бүгінгі таңда, ақпараттық қор материалдық,
энергетикалық және адам ресурстарымен қатар қоғам дамуының маңызды
ресурстарының бірі ретінде қарастырылады. Ақпараттық өнім арқылы тұтынушы
жаңа мәліметтер, білім және әртүрлі эстетикалық қажеттіліктерді
қанағаттандыруға мүмкіншілік алады. Ақпараттық өнім және қызмет көрсету
қажетті білім алуға жағдай жасайтын белгілі бір ақпарат пен жабдықтарды
ұсынады. [2]
Экономиканың кез келген саласында жаңа ақпараттық
технологияларды пайдалану маңызды мәселе болып табылады.
Персонал – бұл адамдардың жеке сапаларының күрделі жиынтығы,
оның ішінде әлеуметтік-психологиялық қасиеттері басты роль атқарады,
персонал – кәсіпорынның экономикалық және инновациялық кеңістігінің маңызды
бөлігі. Алдыңғы қатарлы кәсіпорындар жұмыс кезінде адам ресурстарының басқа
ресурстар түріне қарағанда артықшылығын дәлелдейтін философиясымен басшылық
ету кезінде шаруашылық субъектілерінің табысты іс-әрекетінің негізгі
әлеуеті – кәсіпорын персоналында, олардың біліктілігі мен кәсіпорын
мүдделеріне берілгенінде екенін жақсы түсінеді. Персонал ұйымдағы барлық
адамдар ресурстарының жиынтығы. Персонал – бұл ұйымның болашағын анықтайтын
стратегиялық фактор, себебі, тек адамдар ғана жұмысты орындайды, идеяларды
ұсынады және кәсіпорынның әрі қарай дамуына мүмкіншілік береді.
Персонал – мамандар түсінігін қамтитын неғұрлым кең ұғым
болып табылады, сондықтан персоналды басқару негізі болып ұйым мақсаттарына
жету, өндірістік жүйелердің қызмет етуінде жұмыскерлердің потенциялын
неғұрлым толық және тиімді пайдалану және дамыту тұрғысынан қарағанда
өндіріс процесінде қызметкерлердің арақатынасы өте маңызды орын алады.
Персоналды басқарудың қазіргі замандағы тұжырымдамасы
әлеуметтік-экономикалық жүйе ретінде кәсіпорынның іс-әрекеті негізінде
нақты адамды қояды және қызметкерді кәсіпорынның ұйымдық-экономикалық
механизмінің шешуші элементі ретінде қарастырады.
Персоналды басқару – іс-әрекеттің функционалды ортасы, оның
мәселесі – кәсіпорынды керекті уақытта, қажетті мөлшерде және талап
етілетін сапада мамандармен қамтамасыз ету, оларды дұрыс орналастыру және
ынталандыру. Персоналды басқару мақсаты жалпы ұйымның игілігі мен
жұмыскерлердің жеке мүдделерін ескере отырып, әрекет ететін еңбекке
қабілеті ұжымды қалыптастыру болып табылады.
Жұмыстың зерттеу объектісі ретінде № 2-ші Құрылыс заттары және
конструкция комбинаты алынған.
Дипломдық жұмыстың мақсаты - құрылыс комбинатындағы мамандар
бөлімінде тіркеу жұмыстарын жасау үшін ақпараттық жүйесін құру
және өңдеу.
Бұл дипломдық жұмыстың бірінші тарауында Қазақстан
Республикасындағы персоналды басқарудың жалпы сипаттамасы, құрылыс
комбинатының, соның ішінде, мамандар бөлімінің қызметі, ұйымдастырушылық
құрылымы сипатталған, ақпараттық жүйені құруды тағайындау және оның
мақсаты, ақпарттық жүйеге, оның құрылымына және ресурсына қойылатын
талаптар сипатталған, ақпараттық жүйенің концептуалды схемасы көрсетілген.
Екінші бөлімінде есеп қойылымы, оның ақпараттық
жүйесіндегі алатын орны, ақпараттық база, математикалық жабдықтау,
программалық жабдықтау, шығыс және кіріс ақпараттары көрсетілген.
Ақпараттық базаны сипаттау пунктінде ақпараттық массивтер
ақпараттық базаның мазмұнын құрастыратын мәліметтер массивтерінің
сипаттамасы берілген. Ақпарттық базаны қалыптастыруға және
құруға қамтамасыз ететін программалық – алгоритмдік құралдар және
ақпараттық кодтау жүйесі қарастырылған.
Үшінші бөлімде ақпараттық жүйенің деңгейі және
оны қолданудың мүмкін болатын аясын бағалау, ақпараттық жүйені
құруға кеткен шығындарды бағалау, ақпарат өнімін
коммерциялық таратудың ұсынысы және нәтижелері бойынша талдау
жасау, ақпараттық технология талаптарының жүзеге асырылуы
бойынша ұсыныстар көрсетілген.
Дипломдық жұмыстың соңында қорытынды, әдебиеттер тізімі
және қосымшалар берілген.
1. МАМАНДАР БӨЛІМІНІҢ АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕСІН ТҰҒЫЗУДЫ НЕГІЗДЕУ
1.1 Қазақстан Республикасындағы персоналды басқарудың жалпы сипаттамасы
Маман және персонал деген ұқсас және мағынасын өзара
алмастыратын түсініктердің кейбір ерекшеліктері бар. Көбінесе, мамандар
дегеніміз кәсіптік-біліктілік, әлеуметтік-психологиялық, жыныстық, жастық
және басқа құрылымдық бөлшектермен сипатталатын кәсіпорын жұмыскерлерінің
жиынтығы. Мамандарға тек еңбекке кәсіптік қабілеті және арнайы кәсіптік
дайындығы бар жұмыскерлер ғана жатады. Сонымен қатар, еңбек әлеуеті
(потенциалы) еңбекке қабілеті бар жұмыскерлерді біріктіреді, еңбек
әлеуетінің саны мамандар саныныа біліктілігі жоқ және біліктілігі аз
жұмыскерлер санын қосқанда пайда болады.
Кәсіпорын персоналы бір мезетте басқарудың объектісі де,
субъектісі де бола алады. Кәсіпорын қызметкерлерінің объект болуының
себебі: олар өндірістік процестің бір бөлігі болып табылады. Сондықтан,
өндірісте адам ресурстарын жоспарлау, қалыптастыру, қайта бөлу және тиімді
пайдалану персоналдарды басқарудың негізгі мәні болап табылады және осы
тұрғыдан қарағанда өндірістің материалдық-заттай элементтерін басқаруға
ұқсас келеді.
Персоналды басқару келесі мақсаттарды көздейді:
1) жалпы мақсатқа жетуде кәсіпорынға қызмет көрсетеді;
2) жұмыскерлердің шеберлігі мен мүмкіндіктерін тиімді пайдалану;
3) кәсіпорынды біліктілігі жоғары және қызығушылық танытатын
қызметкерлермен қамтамасыз ету;
4) жұмыскерлердің өз жұмыстарына барынша толық қанағаттануына, олардың
өздерін толық көрсете алуына ұмтылу, ал бұл өз алдына әрбір
жұмыскердің осы кәсіпорында жұмыс істеу тілегін жоғарылатады;
5) жеке адамның потенциялын тиімді пайдалану қағидасына сәйкес адамның
еңбек іс-әрекетін басқару механизмін меңгеру.
Персоналды басқару үшін құрылған мақсаттар жүйесі бір жағынан
жұмыскерлердің әкімшіліктен қандай мұқтаждықты қанағаттандыруды талап етуге
құқы бар екендігіне қатысты сұраққа жауап алуы, екінші жағынан – персоналды
пайдалану бойынша ұйымның әкімшілігі өз алдына қандай мақсаттарға жету үшін
адамдарға қандай жағдайлар жасайтынына жауап беруі. Осы мақсаттар тобы бір-
біріне қарама-қайшы келмеген жағдайда ғана басқару табысты болуы мүмкін. Ең
жоғары мақсат – персоналды басқару жүйесіндегі кәсіпорынның таза табысы
адамдардың әлеуметтік қажеттіліктерін өндірісте қанағаттандыру болып
тадбылады.
Персоналды басқару жүйесі. Персоналды басқару жүйесі персоналдарды
басқару мақсаттарының, функцияларының, ұйымдастырушылық құрылымның
қалыптасуларынан, басқарушылық шешімдерді негіздеу, өңдеу, қабылда және
орындау процестерінде мамандар мен жетекшілердің тігінен және көлденеңінен
функционалды өзара байланыстардың қалыптасуынан тұрады.
Персоналды басқару функцияларын жүзеге асыратын жүйе ұйымның
персоналын басқару жүйесі деп аталады. Ұйымның персоналын басқару жүйесі
жалпы және сызықтық басқарудың кіші жүйелерінен, сонымен қатар, біріңғай
функцияларды орындауға мамандандырылған бірқатар функционалды кіші
жүйелерден тұрады. Жалпы және сызықтық басқарудың кіші жүйесі: ұйымды
бүтіндей басқару, жеке функционалды және өндірістік бөлімшелерді басқару
жұмыстарын атқарады. Жалпы және сызықтық басқарудың кіші жүйесінің
функциясын ұйымның жетекшілері, оның орынбасарлары, функционалды және
өндірістік бөлімшелердің жетекшілері, олардың орынбасарлары, мастерлер,
бригадирлер орындайды. Ұйымдағы персоналды басқару жүйесі ұйымды бүтіндей
және оның жеке бөлшектерін басқаруды орындайтын сызықтық жетекшілік
бөлімдер мен сонымен қатар, келесі функционалды және қамтамасыз ететін кіші
жүйелерден тұрады:
- персоналды жоспарлау және маркетинг;
- персоналды жалдау және есепке алуды басқару;
- еңбек қатынастарын басқару;
- бір қалыпты еңбек жағдайын қамтамасыз ету;
- персоналды дамытуды басқару;
- персоналдың мінез-құлқын мотивациялауды басқару;
- әлеуметтік дамытуды басқару;
- басқарудың ұйымдастырушылық құрылымын дамыту;
- персоналды басқару жүйесін құқықтық қамтамасыз ету;
- персоналды басқару жүйесін ақпараттық ақмтамасыз ету;
- персоналды басқару жүйесін техникалық қамтамасыз ету.
Ұйымның көлеміне байланысты функционалды кіші жүйелердің міндетін
орындайтын бөлімдердің құрамы өзгереді. Кіші ұйымдарда бір бөлімше бірнеше
кіші жүйелердің функцияларын орындауы мүмкін, ал жеке мәселелердің
орындалуын бөлімше емес, нақты мамандарға тапсырылуы мүмкін. Кейбір
функциялар қатары персоналдарды басқару қызметіне кірмейтін басқа
бөлімшелерге берілуі де мүмкін. Жеке функцияларды техникалық даму
бөлімшелері орындауы мүмкін. Кейбір функциялар басқаруды ұйымдастыру
жөніндегі кіші бөлімдердің құзырына берілуі мүмкін.
Персоналды басқару қызметінің құрылымдық орналасқан орны келесі
нұсқалардың біріне сәйкес келуі мүмкін:
1) қызмет штабтық орган ретіндегі құрылым бша ұйымның жетекшісіне
бағынады;
2) қызмет ұйымның басқару құрылымына кіріп, персонал бша тағайындалған
басшының басшының жетекшілігінде болады;
3) штабтық орган ретіндегі қызмет құрылымы бша функционалды бағыттағы
директорға бағынады;
4) қызмет құрылым бойынша әкімшілік ету жөніндегі маманның жетекшілігіне
бағынады.
Персоналды басқару жүйесінің ұйымдастырушылық құрылымы – бұл
персоналды басқару жүйесі мен лауазымды тұлғалардың өзара байланысқан
жиынтығы. Персоналды басқару жүйесінің ұйымдастырушылық құрылымын жасау
келесі кезеңдерден тұрады:
- персоналды басқару жүйесінің мақсатын қалыптастыру;
- басқару функциясының құрамын анықтау;
- басқару функциясының құрамын қалыптастыру;
- ұйымдастырушылық құрылымның кіші жүйелер құрамын қалыптастыру;
- басқару деңгейіндегі бөлімшелердің мамандар мен жетекшілердің құқықтары
мен жауапкершіліктерін анықтау;
- кіші жүйелер арасындағы байланыстарды бекіту;
- бөлімшелердің саны мен атқаратын функцияларының еңбек сыйымдылығын
есептеу;
- ұйымдастырушылық құрылымның кескін үйлесімін құру.
Персоналды басқару жүйесінің ұйымдастырушылық құрылымын құру
процесіндегі маңызды кезең – оның кіші жүйелерінің арасындағы байланыстарды
қалыптастыру болып табылады. Бұл жағдайда байланыстың түрі, оның маңызы,
мерзімділігі, материалдық негізі нақты белгіленуі қажет.
Құрылымдық байланыстың төрт түрін бөліп көрсетуге болады: сызықтық
бағыну (тікелей әкімшілік жасау); функционалды жетекшілік ету (әдістемелік
қамтамасыз ету, басқа бөлімшелерге кеңес беру); бірге қызмет атқару
(жұмыстарды бірге атқару); функциналды қызмет көрсету (шешімдерді қабылдау
процесін қамтамасыз етуде көршілес бөлімшелердің ақпараттарды дайындауы
немесе басқа да жұмыстар).
Персоналды басқару жүйесі келесі негізгі элементтерді қамтиды:
1) басқару аппаратының мамандар тобын;
2) басқару жүйесінің техникалық құралдар кешенін;
3) персоналды басқару үшін қажетті ақпараттар негізін;
4) еңбекті ұйымдастыру және персоналды басқарудың тәсілдері мен
әдістемелрінің жиынтығын;
5) құқықтық негізін;
6) персоналды басқару мәселелерін шешудегі ақпараттық процестерді
басқарудың бағдарламалар жиынтығын.
Персоналды басқарудың екі бағыты бар. Бірінші бағыты бойынша, бизнестің
стратегиялары шеңберіндегі ұйым мен жұмыскерлер арасындағы қарым-
қатынастарды реттеу негізінде ұйымның бәсекеге қабілеттілік жағдайлары мен
ұзақ мерзімді дамуын қамтамасыз етуге мүмкіндік туғызады. Екінші бағыты
бойынша, ағымдағы мамандық жұмыстар жүргізіледі: мамандар қажеттілігінің
қазіргі жағдайы мен жоспарлауы, штаттық кестелерді жасау; персоналды
бағалау және іріктеу, таяудағы мамандық ауысымдарды, жұмыстан босатуды
жоспарлау; біліктілігін жоғарлату және қайта даярлау және тағы басқа.
Жалпы алғанда, персоналды басқару – ұтымды қажетті өндірістік
тәртіпті сақтайтын, өндірістік функцияларды қызыға орындайтын
жұмыскерлердің қажетті санымен қамтамасыз ету болып табылады.
Персоналды басқарудың құрамы. Бөлімшелер – персоналды басқару
функциясын атқарушылар, кең мағынада персоналды басқару құрылымы ретінде
қарастырылады. Жасалынған қызметтің, ұйымды басқарудың жалпы жүйесіндегі
нақты орны мен ролі персоналды басқару бойынша әрбір арнайы бөлімшелер мен
оның тікелей ұйымдастырушылық мәртебесінің орны мен ролі арқылы анықталады.
Осы уақытқа дейін персоналды басқару бойынша жұмыстың көп бөлігі ұйымның әр
түрлі бөлімдерінің бөлім жетекшілері орындап келеді. Ұйымда персоналды
басқару бойынша негізгі құрылымдық бөлім – мамандар бөлімі болып табылады.
Ол мамандарды жұмысқа қабылдау, босату, оқыту, біліктілігін көтеру және
қайта даярлау функцияларын атқарады. Соңғы екі функцияны орындау үшін көп
жағдайда мамандарды даярлау бөлімі немесе оқыту бөлімдері құрылады.
Ұйымдарда әлеуметтік мәселелерді шешу үшін әлеуметтік зерттеу немесе
қызмет көрсету бөлімдері ашылады. Бірқатар ұйымдарда персоналды басқару
бойынша директор орынбасарының жетекшілігімен мамандармен жұмыс істеуге
қатысы бар бөлмдерді біріктіретін персоналды басқару жүйелері құрылады.
Персоналды басқару қызметінің жаңа мәселелеріне мамандар саясатын жүзеге
асыру және ұйымдастырудағы еңбек ресурстарын басқару жөніндегі іс-
әрекеттерді үйлестіру, ойланбай орындалған жұмыстардан әлеуметтік нормаға
бағытталып, жұмыскерлердің экономикалық салауатты ойлары мен тұтынушылық
өнімдерге бағытталған көзқарастарына негізделген сана-сезімін өзгертулер
жатады.Осыған байланысты прсоналды басқару қызметтеріөз функцияларының
шеңберін кеңейте бастайды және біріңғай карлық мәселелерден еңбек етіге
ынталандыру жүйесін жасауға, кәсіптк жоғарлауды басқару, келіспушілікті
болдырмау, еңбек ресуртарының нарығын зерттеу және тағы басқа қызметтермен
айналыса бастайды.
Персоналды басқару қызметінің құрылымы көп жағдайда ұйымның
сипатымен, көлемімен, сонымен қатар, ұйымды басқарудың қазіргі әрекет етуші
жүйесімен анықталады, кіші және орта ұйымдарда пресоналды басқару
жүйесіндегі көп функцияларды бөлімше жетекшілері, ал ірі ұйымдарда оларды
орындайтын жеке өзінікқұрылымдық бөлімшелер қалыптастырады. Кәсіпорынның
персоналын басқару өзара байланысқан іс-әрекет түрлерінің кешенінен тұрады:
1) кәсіпорын іс-әрекетінің стратегиясына сәйкес әр түрлі біліктілігі бар
жұмысшылар, инженерлер, менеджерлерге деген қажеттілігін анықтау;
2) еңбек нарығын талдау және жұмысбастылықты басқару;
3) персоналды іріктеу және бейімдеу;
4) кәсіпорын қызметкерлерінің мансабын, олардың кәсіби және әкімшілік
өсуін жоспарлау;
5) еңбек етуді қолайлы жағдайламен қамтамасыз ету, соның ішінде әрбір
адам үшін игілікті әлеуметтік-психологиялық хал-ахуал құру;
6) өндірістік процестерді ұйымдастыру, еңбек шығындары мен нәтижелерін
талдау, құрал-жабдықтар бірлігінің саны мен әр түрлі топтағы персонал
саны арасындағы тиімді қатнасты бекіту;
7) еңбек өнімділігін басқару;
8) тиімді іс-әректті мотивациялау жүйесін жасау;
9) еңбекақы төлей жүйесін жобалау;
10) кәсіпорынның әлеуметтік саясатын жасау және жүзеге асыру;
11) дау-жанжалдан сақтау және бодырмау.
Персоналды басқару апектілері:
- техникалық-технологиялық аспект нақты өндірістің даму деңгейін, әсіресе
ондағы қолданылатын техника мен технологиялардың, өндіріс жағдайларының
ерекшеліктерін ескеру қажеттілігін ұйғарады;
- ұйымдастырушылық-экономикалық аспект жұмыскерлердің аны мен құрамын,
моральдық және материалдық ынталандыру, жұмыс уақытын пайдалану және
тағы басқа қызметтерді жоспарлауға байланысты мәселелерді шешуге
мүмкіндік береді;
- құқықтық аспект персоналмен жұмыс істеуде еңбек заңдылықтарын сақтау
мәселелерін қарастырады;
- әлеуметтік-психологиялық аспект персоналды басқаруда әлеметтік-
психологиялық қамтаммасыз етуді, жұмыс істеу тәжрибесіене әр түрлі
әлеуметтік және психологиялық процедурулурды енгізуге байланысты
мәселелерді қарастырады;
- идеологиялық аспект персоналдарды тәрбиелеу және оқытуға байланысты
мәселелерді қарастырады.
Персоналды басқару тұжырымдамасы – персоналды басқарудың мәнін,
мазмұнын, мақсатын, мәселелерін, критерийлерін, қағидалары мен тәсілдерін
түсіну және анықтаудың теориялық-әдістемелік көзқарастарының жүйесі,
сонымен қатар, ұйымның нақты жағдайларда әрекет ету механизмін
қалыптастыруда ұйдастырушылық-тәжрибелік тәсілдері. Оған жататындар:
- персоналды басқарудың әдістемесін жасау;
- персоналды басқару жүйесін қалыптастыру;
- персоналды басқару технологиясын жасау.
Нарыққа өту кезінде иерархиялық басқарудан бірті-бірте нарықтық өзара
қарым-қатнастарға, экономикалық тәсілдерге негізделген меншіктік
қатнастарға өту өте баяу жүре бастайды. Сондықтан, құндылықтың артықшылығын
көрсететін бір беткейлі жаңа тәсілдер жасау керек. Ең бастысы ұйым ішінде –
жұмыскерлер, ал сыртында - өнімді тұтынушылар барын түсіну қажет. Жұмыс
істеушінің санасын бастыққа емес – тұтынушыға; ысырапшылыққа емес – таза
табысқа; ойланбай орындау емес – жаңалықты жақсы көретін қызметкерге бұру
қажет; салауатты экономикалық ойға негізделген әлеуметтік нормаларға өткен
дұрыс. Билік мәдениет пен нарыққа орын бере отырып, екінші орынға көшуге
тиісті.
Адам ресурстарын басқару тұжырымдамасының шеңберінде персонал
негізгі капиталға теңестіру құқығына ие және оған жұмсалған шығын ұзақ
мерзімді инвестиция ретінде қарастырылады; мамандық жоспарлау өндіріспен
үйлеседі және қызметкерлер корпорациялық стратегияның объетісі болады;
еңбекті топпен ұйымдастыру белсенді жүргізіледі,сондықтан да барлық күш
команда құруға, адамдардың қабілеттілігін қалыптастыруға бағытталады;
мамандық қызметтер ұйымдастырушылық және талдау-сараптау мәселелерін
шешеді, сонымен қатар, компанияда қызметкерлердің меңгеруін жеңілдету
мақсатында бөлімше жетекшілеріне қолдау көрсетіледі.
Персоналды басқару әдістері – бұлұйымның алға қойған мақсаттарына
жету үшін басқарушылық объектіге әсер ететін әдістердің жиынтығы. Олар
былай топтастырылады:
- ұйымдастырушы-әкімшілік әдістері – еңбек тәртібінің қажеттілігін,
жауапкершілікті, адамның белгілі бір ұйымда тікелей директивалық
нұсқауларға негізделген жағдайларды еңбек ету керек екенін түсінген
саналы мотивке бағытталған.
- экономикалық – қызметкерлерді экономикалық ынталандыруға негізделген.
- әлеуметтік-психологиялық – әлеуметтік белсенділігін жоғарлату мақсатында
қолданылады.
Басқарудың экономикалық әдістері негізгі тәсілдердің қатарына жатады
және келесі түрде жүзеге асырылады: жоспарлау, талдау, шаруашылық есеп,
бағаның қалыптасуы, қаржыландыру, ұжымдық-материалдық қорды, таза табысты,
еңбекақыны пайдалануда өз билігін жүргізу, экономикалық мүдделерін, жаңа
мүмкіндіктерді және пайда болған резервтерді пайдалануға экономикалық
тәуелсіздік алуға мүмкіншілік береді. Персоналды басқарудың экономикалық
әдістеріне техникалық-экономикалық талдаулар да жатады.
Әлеуметтік-психологиялық әдістер еңбек ұжымында кездесетін жеке қарым-
қатнастар байланысына әсер ететін арнайы әдістердің жиынтығын білдіреді.
Персоналды басқарудың мазмұны – кәсіпорынның тиімді әрекет етуі мен
ондағы жұмыс істейтіндердің жан-жақты дамуын қамтамасық ету мақсатында
жұмыскердің еңбек ету сапасын пайдалану үшін жағдай жасау, кәсіпорын
деңгейіндегі жұмысшы күшін қалыптастыру, бөлу, қайта бөлу процестеріне
өзара байланысқан ұйымдастырушы-экономикалық және әлеуметтік шаралардың
көмегін жүйелі, жоспарлы түрде ұйымдастырылған әсері.1
1.2 Құрылыс комбинатының сипаттамасы
№ 2-ші Құрылыс заттары және конструкция комбинатының 1963 жылы негізі
қаланды, 1993 жылы Жаңа тұрмыс құрылыс заттары комбинаты болып
өзгертілді, 2004 жылы № 2-ші Құрылыс заттары және конструкция комбинаты
болып қайта тіркелді. Ол Қаскелең қаласында орналасқан.
Негізгі қоры 450 млн. тенгені құрайды. Комбинат ауданы 4,5 га жерді
алады. Комбинаттың жылына 57 мың м³ темірбетон өндіреді. Комбинаттың
меншігінде 5 цех және 1 әкімшілік бар. Негізгі цехтың жалпы ауданы 6048
квм. Қалған цехтардың жалпы ауданы 1200-3000 кв.м. Көлемі 1670 тонна
болатын цемент сақтайтын мұнаралары бар. Сонымен қатар, 2 араластырғыш
құралдары бар бетон дайындайтын цехы бар. ТОО 2-ҚМКК құрылысты тез,
сапалы жасайды.
1998 жылы Франция астанасы Париждегі Халықаралық Конвециясында
комбинат сапалығы үшін Халықаралық Алтын Жұлдыз атты сертификатпен
марапатталды.
Комбинаттың бас директоры Аманбаев Жалғас Жуманұлы құрылыс және
құрылыстық өнімдерді өндіру саласында үлкен білімі бар маман.
Соңғы 3 жыл аралығында комбинат өндіріс көлемін сенімді арттыруда.
Сонымен, 2001 жылы тауарлы өнімдерді шығару 3,3 миллион тенгені, ал 2004
жылы 152 миллион тенгені құрады. Салық алуға сәйкес бюджетке 1 миллионнан
13,3 миллион тенгеге дейін түсті. Сонымен қатар, 50 жұмыс орны құрылды.
2004 жылы комбинат Шамалган, Алгабас ауылына мектеп, аурухана салды.
2007 жылы Алматы қаласындағы 15 этаждық тұрғын үйлерді, Бизнес Орталық
салды.
Барлық жұмыстар жобаларға және сейсмикалық міндеттемелерге сәйкес
орындалды. Безендіру жұмыстарын жасауда арнайы жаңа материалдар қолданылды,
яғни, плитка, сайдинг, люксалон, алюкобонд, сонымен қатар, пластикалық
есіктер және терзелер қолданылады.
Құрылыс-монтаждық және темірбетондық бұйымдардың сапалы өндірілуіне
бақылау жұмыстарын комбинат ішіндегі лаборатория және техникалық бақылау
бөлімі жүргізеді. Лаборатория жаңа құралдармен жабдықталған, онда жоғарғы
дәрежелі лаборант және техникалық бақылау бөлімніің инженері жұмыс істейді.
Комбинат 2008 жылға өз алдына үлкен міндеттер қойды: Өндіріс көлемін
250 миллион АҚШ долларына арттыру көзделді, сонымен қатар бюджетке
бөлінетін салық 65 пайызға өсетіні жоспарланған.
Құрылыс комбинаты құрылыс өнімдерінің номенклатурасын кеңейтуде.
Жаңа өнім түрлері негізге алынды, яғни жетіметрлік плиты перекрытий,
қабырғалы жабу плиталары, телекоммуникация жүйесі үшін каналдық
құбырлар. Тротуарлық плиткалар, сплитерлік блоктар, жылуөткізгіш
материалдарды шығару көзделген.
Жылу өткізгіш материалдан жасалған плиткалар құрылыста кез-
келген ғимарат түрін салуға мүмкіндік береді. Бұл өндірілген заттар –
тұрақты, монтаж жасауда оңай және қолайлы, жанғыш емес, су тартпайды.
Бетондық құйманы өндіруде жаңа пластификаторлар және суыққа
қарсы қоспалар кеңінен қолданылуда. Бұл – бетондық құймаларды құрылыс
обьектілеріне қыста –200 –250 С-та және құрылыс аумағына бетон құюға
мүмкіндік береді. Бетондық құймаларды обьектіге жеткізу, арнайы техникамен,
яғни миксерлермен қамтамасыз етіледі.
Сонымен қатар 30 жұмыс орындары шығарылады. Комбинат қызметкерлері үшін
жұмыс шартын жақсарту жөнінде, жұмыс орындарын модернизация жүргізу
жоспарланған.
1.3 Мамандар бөлімінің сипатттамасы
Мамандар бөлімі құрылыс комбинатының бөлімшесі болып
табылады. Ол жаңа ақпараттық технологияларды және басқару
жұмыстарын енгізу үшін арналған. Мамандар бөлімінің негізгі
қызметі болып, комбинат қызметкерлері, басшылары туралы
толық ақпаратты біліп отыру үшін, тізімін енгізу арқылы
барлық мәліметтер жинастыру, әр түрлі деңгейлерді, бағыттарды
басқару, сонымен қатар жаңартылған информациялық техникалық
құралдармен қамтамсыз ету. Құрылыс комбинатының құрылымдық
бөлімшелерінің мамандар бөлімі мерзімдік еңбек шарттары (келісім-шарттар)
мен еңбек келсімдерінің жобаларын, мамандарды тағайындау мен жылжытуға
келісімдерді, мамандар даярлауға тапсырыстарды, марапаттауға ұсынылатын
қызметкерлерге мінездемелерді, еңбек тәртібін бұзушылар туралы
материалдарды, буын қызметкерлерінің демалыс кестелері, жас және
мүгедектігіне байланысты зейнетақы рәсімдеу анықтамаларды, қызметкерлерді
біліктілігіне қарай дұрыс пайдалану мәселесі бойынша ұсыныстарды мекеменің
жоғарғы және арнаулы орта білімі бар мамандарды және жұмысшы мамандарын
қажетсіну жоспарына қатысты ұсыныстарды алып отырады.
Мамандар бөлімі еңбек тәртібі мен өндірістік тәртіпті бұзушылар
туралы мәліметтер, қызметкерлерді қабылдауға, ауыстыруға және жұмыстан
шығаруға байланысты бұйрықтардың көшірмелерін, ақы төлеу үшін аурухана
қағаздарын ұсынып отырады. Кәсіподақ комитетінен қызметкерлердің еңбек
тәртібін бұзғаны үшін, штат қысқаруына, мүгедектігіне байланысты жұмыстан
шығаруға қатысты материалдарды алады.
1.4 Мамандар бөлімінің басқару жұмыстарының қызметі
Мамандар бөлімінің басқару жұмыстарының қызметі
келесіні қамтиды:
▪ қайта құруға байланысты жұмыскерлер құрамының өзгеруін ескере отырып
комбинатты мамандармен қамтамасыз етудің күнделікті және перспективалық
жоспарларын жасау;
▪ жалдау, жұмыстан ауыстыру, жұмыстан шығару мәселелері бойынша
қызметкерлер қабылдау, оларды дұрыс пайдалану; ҚР заңнамасына сәйкес
мамандарды қабылдаумен жылжытуды рәсімдеу;
▪ жеке құрамды есепке алу, мамандар бойынша белгіленген құжатнаманы
жүргізу және сақтау; қызметкерлердің қазіргі және бұрынғы еңбек қызметі
жөнінде анықтамалар беру, сондай-ақ ынталандыруға, ведомстволық және
мемлекеттік марапаттарға ұсыну үшін материалдар әзірлеу;
▪ бос орындарға мамандар іріктеу және жоғарлатуға ұсыну резервін жасау
мақсатымен кәсіпорын мамандарының құрамын талдау, іскерлік және кәсіби
сапаларын зерделеу;
▪ мекеме штатын конкурстық негізде біліктілігі жоғары мамандармен
қамтамасыз ету;
▪ аттестациялық және біліктілік комиссияларының жұмысына қатысу;
▪ мамандар мен жұмысшылардың біліктілігін, кәсіби даярлығын және қайта
даярлығын арттырудың жай күйін ұйымдастыруды бақылау;
▪ комбинат басшылығына қызметкерлермен мерзімдік еңбек шарттарын (келісім-
шарттарын) жасауға көмектесу;
▪ мекеме жұмыскерлерінің еңбек кітапшаларының сақталуын қамтамасыз ету;
▪ құрылыс комбинаты қызметкерлеріне зейнетақы мен жәрдем ақы тағайындау
үшін халықты әлеуметтік қорғау органдарына материал әзірлеп беруге
көмектесу;
▪ мамандардың тұрақтамаушылық есебін талдау, оны жою жөніндегі шараларды
белгілеу;
▪ қызметкерлердің жұмыстан босату кезінде ҚР заңнамасының сақталуын
қамтамасыз ету;
▪ құрылыс комбинатының бөлімдерінде еңбек тәртібінің жай күйін және
қызметкерлердің ішкі еңбек тәртібіне сай болуының бақылауын ұйымдастыру;
▪ мамандар мәселесі бойынша белгіленген есеп беруді дер кезінде ұсыну;
▪ құрылыс комбинатының бөлімдерінде Қазақстан Республикасының еңбек
туралы заңдарын насихаттау.
Мамандар бөлімінің басқару жұмыстарының ақпарттындыру
қызметі келесіні қамтиды:
- жаңа ақпараттық технологияларды енгізу жолдары арқылы,
комбинаттың әкімшілік-жедел басқару жұмыстарының жүйесін құру;
- комбинат басқарушы мүшесі үшін ақпараттандырылған
кешенді дамыту және құру;
- әлемдік айырбас технологиясын енгізуді ұйымдастыру;
- мамандар бөліміне қазіргі кездегі ақпараттық технологияларды
енгізу;
- барлық мамандар бөлімін компьютерлермен қамтамасыз ету;
- жаңа ақпараттық технологияларды енгізу үшін, маман бөлімін
даярлау және қайта даярлау ұйымдастыру;
- мамандар бөлімнің басқаруын автоматтандыру.
Ақпараттандыру зерттеулерінің қызметі:
-мамандар бөлімінде өткізілетін қызметшілерді тіркеу, ақпарттандыратын
концептуалдық және әдістемелік негіздерді құру;
- мамандар бөлімінде ақпараттандырылған зерттеулерді қолдау
қажеттіліктерін ұйымдастыру;
- мамандар бөлімнің және тағы басқа мекемелердің ғылыми -
техникалық программаларын жөндеу мониторинг үрдісін
өткізу үшін ақпарттық жүйені құру;
Электронды комуникациясының технологиялық лабораториясы:
- маман бөлімінің маманы мен қызметшілер арасындағы байланысты
тездетуді қамтамасыз ету;
- қызметшілердің өзгерістері туралы маман бөлімнің
мамандары программалық ақпарат арқылы іздестіру;
- алынған ақпараттық динамикалық үйлестіру;
- қызметкерлер туралы желіс арқылы ақпаратына қол жеткізу.
1.5 Мамандар бөлімінің ұйымдастырушылық құрылымы
Мамандар бөлімінің бастығының құқықтары келесі талаптардан тұрады:
– бөлімдерден мамандар жұмысын жүзеге асыруға қажетті материалдарды
(мәліметтер, жоспарлар, есептер) талап ете алады;
– мамандарды іріктеу және жұмыстан босату мәселелері бойынша ұйымдармен
байланыс жасай алады.
Мамандар бөлімінің міндеті: мекемені жұмысшылар және қажет
етілетін мамандықтардың мамандарымен қамтамасыз ету, оларды орналастыру,
оқыту, даярлау, қайта даярлау және мамандарды есепке алу жұмыстарын
ұйымдастыру.
Жалпы кәсіпорынның ұйымдастырушылық құрылымы төмендегідей:
1-сурет. Комбинаттың ұйымдастырушылық құрылымы
1.6 Мамандар бөлімінің ақпараттық жүйесін тұрғызудың мақсаты мен
тағайындалуы
Ақпараттық жүйені құру мақсаты - ақпаратты өндіруді автоматтандыру
болып табылады.
Қандай болмасын ақпараттық жүйенің мақсаты ақпаратты жүйені тұрғызудың
әдісіне, техникалық базасына, байланыс ұстап тұратын ақпараттарына, қолдану
саласына байланыссыз кез келген уақытта нақты, толық ақпарат ұсыну болып
табылады.
Мамандар бөлімінің ақпараттық жүйесін құрудың негізгі мақсаты:
- мамандар бөлімінің қызметкерлерінің жұмыстарында барлық ресурстарды
тиімді қолдану;
- қызметкерлерді тіркеу жұмыстарының сапасын арттыру және уақыт үнемдеу;
- құжаттарды дұрыс өңдеу;
- берілген ақпаратты қорғау бойынша талаптар кешенін орындау;
- ақпаратты жедел жинау, басқару, өңдеу және беру жұмыстарын жақсарту.
Мамандар бөлімінің ақпараттық жүйесі қызметкерлер мен жұмысшылардың
жұмысқа тұру, жұмыстан шығу, жалақысын алу т.с.с. қызметтерді
ақпараттандыру негізінде мамандар бөлімінің қызметкерлерінің жұмысын
жеңілдетеді және сапасын арттырады. Ақпараттық жүйені қолдану үрдісіне оны
өңдеуге болады.
1.7 Мамандар бөлімінің ақпараттық жүйесіне қойылатын талаптар
Ақпарттық жүйе – жеке бөлім мен элементтерге бөлуді қажет ететін
күрделі жүйе. Толық жүйеге істей алмайтын нәрсені жеке элементтерге бөліп
істей алуға болады. Жүйе элементтері мен бөлімдері неғұрлым нақты әрі толық
бөлінсе, бөлім қатынасы анық болса, соғұрлым жүйені функциялау мен құру
үрдісі тиімді болады.
Ақпараттық жүйені құраушы элементтер, өзінің алатын орнына қарай
функционалдық және жабдықтайтын болып екіге бөлінеді. АЖ-нің функционалды
бөлімі – ішкі жүйе мен кешен жиынынан және басқарудың маңызды бөлімін
құрайтын құрылымнан құралған жиынтық. Функционалды бөлім ішкі жүйе
қамтылған кешен жиынынан тұратын функционалды ішкі жүйе кешенін құрайды.
Функционалды ішкі жүйе – нақты белгілер бойынша бөлінген жүйенің
салыстырмалы тәуелсіз бөлігі.
Әрбір кіші жүйе кешен жиынына бөлінуі мүмкін. Кіші жүйе – нақты
белгімен белгіленген жеке жүйе бөлімі. Кешендер жиыны – нақты белгі бойынша
топталған жиын.
Ақпарат жүйесінің негізгі талаптары қызметкерлер орындайтын жұмыс
кешенін автоматтандырылған түрде орындалуы.
Ақпарат жүйесінің құрылымы – ішкі ортамен байланысын анықтайтын ішкі
кеңістік - уақтылы байланыстарды салыстырмалы түрдегі тұрақтылығы және жеке
жүйе астары элементтерімен байланысты.
Ақпараттық ресурстар дегеніміз - бір фирмадағы құндылықтар мен
материалды ресурстар болып табылатын мәліметтер жиынтығын айтамыз. Оған
ішкі жадыда сақталатын негізгі және көмекші мәліметтер массиві мен кіру
құжаттары жатады.
Ақпарат жүйе ресурстарының келесілеріне талаптар қойылады:
• техникалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар;
• программалық қаматамасыз етуге қойылатын талаптар;
• ақпаратты қамтамасыз етуге қойылатын талаптар;
• математикалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар;
• ұйымдастырумен жабдықтауға қойылатын талаптар;
• лингвистикалық жабдықтауға қойылатын талаптар;
Техникалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар:
Техникалық қамтамасыз ету – ақпараттық жүйенің функционалдылығы үшін
қолданудағы техникалық құралдар кешені.
Басқарудағы ақпараттық үрдісі жеке операциялармен орындау, оның
шешімдерінен тұрғызылады.Барлық операция үш саты бойынша топталады:
ақпаратты алу, түрлендіру және тұтыну. Бірінші саты экономикалық объект
шартындағы үрдісінде пайда болатын алғашқы ақпаратты жинау мен тіркеу
тобынан тұрады. Қайта өңделген ақпарат тобы уақыт пен кеңістіктегі мәнін,
формасын, құрылымын, өзгеру операциясын орындайды. Үшінші саты басқару
шешімдерін қабылдау үшін қолданатын ақпаратты біріктіруге арналған
операциялар тобы.
Ақпаратты басқару үрдісінің негізгі сатыларына сәйкес келесі
техникалық құралдар қолданылады: ақпаратты жинау мен тіркеу, ақпаратты
жіберу; машиналық тасығыштарды дайындау, ақпаратты өңдеу техникасын
ұйымдастыру. Ақпаратты жіберу құралдары кеңістіктегі мәліметті өңдеу ортасы
мен оны қолданатын жерге өткізуде қолдану. Техникалық құралдар жиынтығы кез-
келген объектінің, өңделетін ақпараттың көлемі мен спецификасына тәуелді.
Техникалық қамтамасыз ету келесі талаптарды қанағаттандыруы тиіс:
Ақпараттық жүйенің, есептердің өнімділігін, берілген есепті автоматты түрде
дұрыс есептелуін қамтамасыз етуін орындау қажет;
Жаңа ақпараттандыру объектілерін ЭЕМ және автоматтандырылған жұмыс
орындарын енгізу жүйе конфигурациясына өзгерістерді енгізу мүмкіндігінің
болуы;
Ақпараттық диалогты режимде өңделуін қамтамасыз ету;
Есептеуіш техника құралдарының құрамына бір типтегі, сериялы шығарылатын
құралдар болуы керек.
Қазіргі ақпараттық жүйесіне келесі техникалық құралдар кешені кіреді:
есептеу техникасының құралдары;
телекоммуникация мен байланыс құралдары;
ЛЖ жабдықтау құралдары;
әртүрлі банк қызметін автоматтандыратын бұйымдар: автомат-кассир, сауда
жүйесінің терминалдары, пластикалық карточкалар;
ақшамен жұмысын автоматтандыратын құралдар.
Әртүрлі деңгейде құрылған АЖ мүмкіншілігі техникалық құралдар
құрамынан, оның архитектурасы мен функционалды мінездемесіне тәуелді.
Сондықтан АЖ жобалау сатысында техникалық құралдарды белгілі бір
параметлерде сақтау,ақпаратты өңдеу мен жіберу, функционалды құралдар,
интерфейс жиыны сияқты талаптары нысандалады.
Техникалық және программалық құралдардың құрамы келесі міндеттерді
атқаруы тиіс: еркін түрде мәліметтерге қол жеткізуді қалыптастыру, өңдеу
үрдісін максималды түрде автоматтандыру, техникалық құралдар кешенінің
істен шығып қалғанда ақпараттарды қайта қалпына келтіру және және сақтауды
қамтамасыз ету, сонымен қатар өңделетін ақпараттардың құпиялылығын сақтау
керек.
Құрылыс комбинаты мамандар бөлімін есепке алуда ақпаратты жинау, өңдеу үшін
техникалық құралдар кешені келесі талаптарды қанағаттандыруы керек:
Процессор: Pentium II 500 МГц және одан жоғары;
процессор жиілігі (оперативная память): 16 Мб және одан жоғары;
Зерделі сақтаушы құрылғы: 10 Mb және жоғары;
Windows 95, 98, Me, NT4, 2000, XP операционды жүйе;
Принтер.
Техникалық құралдар кешені ақпараттың ауысуының негізгі шарттарына
толығымен сай болуы керек және де жүйе астарынан қызмет ету үрдісі кезінде
құрал-жабдықтар кешені максималды түрде тиімді болуы қажет.
Ескерту: Windows 95 программасында жұмыс істегенде, жүйеде Microsoft
Internet Explorer 5.0 немесе одан жоғары версиясы орнықтырылған болуы
керек.
1-кесте. Техникалық құралдар сипаттамасы
Техникалық құралдар Физикалық модуль Сипаттамалары
атауы
ЭЕМ Іntel Pentіum 4 Процессор 500MHz және одан жоғары
Зерделік сақтаушы 10Mb
құрылғы 80Gb
МҚДЖ 19 дюймдік
Монитор 105 батырмалы
Перне тақтасы 2 баспалы
Тышқан
Принтер Принтер HP LaserJet
Факс – модем Факс – модем Sony – 42S
Телефон Телефон Panasonіk
Программалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар:
Программалық қамтамасыздандыру – АЖ мен техникалық құралдар кешенін
функционалдығын қамтамасыздандыру мақсатында өңдейтін программа жиынынан
тұрады. Программалық қамтамасыздандыру математикалық негізінде құрылады да
нақты жұмыс істейтін форма болып табылады.
Программалық қамтамасыздандыру келесі талаптарды қанағаттандыру керек:
– МБ мәліметтер құрамын кеңейту мүмкіндігі;
– МБ әсерін тигізе алатын жаңа формаларды өндіру мен кіріс
формаларының өзгеруі;
– қаржы несие функцияларының жоспары мен құрамын динамикалық
анықтау;
– МБ көптеген сақталған мәліметтен мәліметті анықтау үшін іздеу
саласын анықтау;
– шығу мәләметтерін өңдеу мен таңдау әдістерін анықтау.
Пакетті пайдалану максималды түрде ыңғайлы болу үшін келесі
мүмкіндіктер қарастырылуы керек:
жұмыстың диалог режимі, яғни меню, сұраныстар;
диалогтың икемді болуы;
абсолютті түсінікті болуы;
қолданудың қарапайымдылығы;
үйренуге жеңіл болуы;
жұмыс үзілгеннен кейін жұмысты қайта жалғастыру мүмкінділігі;
жұмыс істеу барысында керек анықтамалардың шығуы;
тиісті дәрежеде ақпаратты қорғау.
Программалық қамтамасыз етуді өңдеу кезінде үнемдеу бойынша
қолданатын қағидаларын ескеру, яғни олар ыңғайлылық, тираждау ыңғайлылығы
және т.б. Ақпараттық жүйедегі айналыста болатын ақпарат көлемінің үлкен
болуына байланысты программалық қамтамасыз ету келесі талаптарға сәйкес
келуі керек: Microsoft Windows 2000 операциондық жүйесі, Microsoft Windows
NT Server 4.0, Microsoft Windows Office, Delphi 7.0.
2-кесте. Программалық жабдықтау
Тип Атауы Мүмкіндіктері
Жалпы программалық жабдықтау
ОЖ Mіcrosoft Wіndows NT Күшті 32-битті көп
Server 4.0 есепті сенімді
серверлері ОЖ, құпиялық,
масштабталатын МББЖ-ны
қолдау.
Mіcrosoft Wіndows NT Дербес ЭЕМ үшін күшті
Workstatіon 4.0 32-битті көп есепті
MS Offіce XP сенімді серверлері ОЖ,
ЛЕЖ қолдау, құпиялылығы.
Mіcrosoft Wіndows ХР Дербес ЛЕЖ үшін күшті
professіonal 32-битті ОЖ, ЭЕМ қолдау.
Арнаулы программалық жабдықтау.
ҚПП Delphі 7 Локальді және желідегі
базалармен жұмыс
жасайтын арнайы
программалар жасау.
МББЖ Paradox 7 Локальді база Paradox 7
жұмыс жасау, кестелер
құру, жалған аттар,
драйверлер базасын
жинақтау.
Қорғау
ОЖ паролі Желіге енуді бақылайды.
МББЖ паролі МБ кестелеріне ену құқын анықтайды.
Вирусқа қарсы программа Мәліметтерге қауіп төндіретін әр түрлі вирустарға
қарсы күреседі.
Ақпаратты қамтамасыз етуге қойылатын талаптар:
Басқару кезеңі ақпаратсыз жүзеге асырылмайтындықтан, АЖ-дағы
ақпаратпен жабдықтауды ұйымдастыру өте қажет. Ақпаратпен жабдықтаудың
негізгі міндетіне – ақпаратты сақтау мен жинау, ақпараттар қоймасына
өзгерістер енгізу, басқару шешімдерін қабылдау үшін шығатын ақпаратты беру
жатады.
Ақпаратты қамтамасыз ету болып экономикалық ақпаратты кодтау және
біркелкі жүйенің бірлігі болып табылады. Ақпаратты қамтамасыз ету төмендегі
талаптарды қанағаттандыруы керек:
Есептеу жүргізетін объектілер мен субъектілердің сипаттамаларына сәйкес
келуі тиіс, сонымен қатар ақпарат анық және өзекті болуы керек;
Есептеу мәліметтерінің есебіне қойылатын талаптарына сай келуі және ақпарат
толық болуы керек;
Ақпарат құпиялылық деңгейі бойынша жіктелуі тиіс;
Ашық ақпаратқа қол жеткізу максималды түрде жеңілдетілгені жөн;
Ақпаратты қамтамасыздандыру ақпараттық ресурстардан (кіретін, аралық және
шығатын мәлімет), оларды жүргізетін құрлдардан тұрады.
Ақпарат жүйесіндегі ақпаратпен жабдықтау, жүйеде қолданылатын мөлшерлік –
анықтама ақпаратты және экономикалық ақпарат пен құжаттардың жіктелуін
қамтиды.
3-кесте. Ақпараттық жабдықтау
Элементтер Сипаттамалар
Ақпараттық технология Мәліметтер базасында негізделген
Мәліметтер базасы типі Реляциондық
Кодтау жүйесі Фасеттік жүйе
Ақпараттық қорғау АЖ-мен жұмыс істеу кезінде парольдер
жүйесі қолданылады.
Математикалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар:
Математикалық қамтамасыздандыру – ақпараттық жүйе есептерін
шешудегі, ақпараттық жүйені өңдеудегі математикалық әдістер, модельдер,
алгоритмдер жиыны.
Математикалық қамтамасыздандыруға келесілер жатады:
1) өңделген ақпарат пен жиналған алгоритм, өңделген әдіс,
2) сортталған мәліметтер, ізделген алгоритмдер.
Математикалық қамтамасыздандыру келесі талаптарды қанағаттандыру керек:
Ақпаратты жинау және өңдеу алгоритмін, сонымен қатар ЭЕМ мәліметтерді
енгізу дұрыстылығын бақылау;
Мәліметтерді іздеу, іріктеуі құжаттарды принтерге басып шығару
алгоритмдерін құрастыру;
Қолданылатын математикалық әдістер техникалық және программалық құралдардың
мүмкіндіктерін ескеру керек;
Алгоритмнің кез-келген формасы қолданылады: формулалық, таблицалық, блок-
схема, жазбалық.
Математикалық қамтамасыздандыру алгоритмдері келесі жалпы талаптарға
жауап беруі тиіс:
Қарапайым блоктарды декомпозициялау;
Ұйымдастырумен жабдықтауға қойылатын талаптар:
Автоматтандырылған ақпараттық жүйені тұрғызу мен жұмыс істеудің
негізгі шарты ұйымдастырумен жабдықтау. Ұйымдастырумен жабдықтау дегеніміз
– ақпараттық жүйені тұрғызу мен жұмыс істеуге арналған шаралардың, әдістер
мен жабдықтардың жиынтығы. Ол ақпараттық жүйені тұрғызу мен қолдануға
қатысты ең көлемді мәселелерді қарастырып және элементтердің құрамын,
байланысын, өзара әрекетін, ұйымдастыру құрылымын анықтайды, сондай-ақ жүйе
қызметін реттейтін құқықтық актілерді қамтиды.
Ақпараттық жүйені тұрғызу – ақпарат кезеңдерін зерттеуді, жобалау
шешімдері мен жобалау құжаттарын өңдейді, жүйе элементтерінің әрекеттеріне
ену ретін анықтауды қарастыратын күрделі де жұмысы көп кезең.
Ұйымдастырумен жабдықтау ақпараттық жүйенің тиімді жұмыс істеу үшін
өте қажет. Бұл дегеніміз, нақты объектіні басқарудағы экономикалық негізге
сүйенген шешімдердің сапасын және жеделдігін арттыру үшін экономикалы –
математикалық әдістер мен үлгілерді, қазіргі заманғы есептеу техникасын,
жаңа ақпараттық технологияларды қолдану өте маңызды екенін білдіреді. Жалпы
ұйымдастыру мен жабдықтаудың мақсаты жүйені тұрғызу мен әрі қарай
қолданудың ұйымдастыру – құқықтық негізін қалыптастыру. Оған ақпараттық
жүйенің функционалдық және жабдықтау бөлімдерінің ұтымды құрылымын таңдау
мен дайындауды, сондай-ақ жобалау жұмыстарының жүргізілуін, оның
ендірілуін, таңдауды анықтайтын әдістер мен жабдықтар және құжаттар жатады.
Белгілі ережелерге бағындыру құжаттары ақпараттық жүйені тұрғызудың,
жұмыс істеу мен модернизациялаудың барлық деңгейлерінде мемлекеттік басқару
ұйымдары және тапсырма беруші мен жұмысты орындаушы арасындағы өзара
қатынасты белгілі ережелерге бағындыратын құжат түрінде болып бөлінеді.
Ақпараттық жүйені өңдеу мен жұмыс істеу мақсаттары, экономикадағы нарықтық
қатынастардың әсерінен және техникалық жабдықтар жиынының сапалық және
сандық өсу қарқынынан уақыт өткен сайын, онымен ақпараттық жүйені
қолданушыларды қамтамасыз етуге байланысты тереңдетіле түсуде. Осының
барлығы ақпараттық жүйені тұрғызу мен жұмыс істетудің ұйымдастыру –
құқықтық актілеріндегі және ұйымдастыру - әдістемелік шешімдеріндегі
ұйымдастырумен жабдық-тау есептерінің өзгеруіне әкеледі.
Лингвистикалық жабдықтауға қойылатын талаптар
Лингвистикалық жабдықтау – бұл тiл құралдарынң, ғылыми-техникалық
терминдердiң және ақпаратты автоматтандырылан өңдеудiң тиiмдiлiгiн арттыру
мен адамның ақпараттың техникалық құралдарымен тiлдесуiн жеңiлдетету үшiн
пайдаланылатын табиғи тiлдi формалъдау ережелернiң жиынтығы.
Бухгалтерлiк есептегi лингвистiк жабдықтаудың тiл құралдары екiге
бөлiмге бөлiнедi. Бiрiншi бөлiмге жататындар: математикалық және табиғи
тiлдер, алгоритмдiк тiлдер және алгоритмдер мен блок-сызба тiлдерi. Екiншi
бөлiмге ақпараттық тiлдер, деректер базасының тiлдерi, ақпаратты iздеу
тiлдерi және т.б. жатады.
Программалау тiлiн таңдаудың мақсаттылығы сервистiк программа
құралдарының болуымен, осындай программалар пакетiнiң басқа да қолданбалы
программалар пакетiмен оңай байланыстырылуы және программаларды құру мен
жөндеудiң қарапайымдылығымен қамтамасыз етiлуi қажет.
Лингвистикалық жабдықтауға қойылған талаптарды есепке ала отырып,
деректер базасының құрылымын сипаттауды жүйенiң көмегiмен iске асырған жөн.
Бұл жүйе деректер орналасуын, ұйымдастырылуын және көрсетiлуiн қамтамасыз
ететiн анықтамалардың пайдаланылуы қажет.
1.8 Мамандар бөлімін есепке алудың ақпараттық жүйесінің концептуалды
схемасы
Ақпараттық жүйенің жобаның мәліметтерін өңдеу кезінде оның қажетті
орны әр түрлі графикалық интеграциялық жүйе элементтері құрайды.
Мысалы, олар ақпараттық модульдер, алгоритмдік блок-схемалар,
ақпаратты өңдеу технологиялық үрдістерін, документ айналымдарының
ақпарттық ағымдары және т.б. Бірақ осылардың ішінен біреуі де
толық ақпарат бейнесін көрсете алмайды.
Функционирленген ақпараттық жүйе автоматтандыруға немесе қазіргі
мақсатты құруға арналған құралы қажетті түрде керек.
Осындай тиімді автоматтандырылған ақпараттық жүйе құралын,
заттық аймақтарын концептуалдық схема түрінде көруге болады,
ал оның қорытынды кешені бүтін түрінде ақпараттық жүйені
суреттейді.
Жалпылама бөлек схемалары бірыңғай ақпараттық жүйенің
концептуалдық схемасында тұр. Осындай схемаларды қарастырып отырған
кезде ол субъект болуы мүмкін немесе болашақта жүйенің шығыс
бөлшегі түрінде, немесе керісінше, осы бөліктерді зерттеп
білгеннен кейін, субъект жалпы концептуалдық схеманы қарастырып
отырғаннан кейін синтездеуге мүмкіндігі болады.
Мамандар бөліміне қызметшілерді тіркеу ақпараттық жүйенің
концептуалдық схемасы берілген. Концептуалдық схема ақпарат жұйесінің
жалпы автоматтандырылған концепциясын бейнелейді. Ақпараттық жүйе
құрылымына сәйкес оның сигментінде ақпараттық жүйенің аты, жөні
толық беріледі.
Екінші бетінде инструменталдық және функционалдық көлемі
берілген.
Ақпараттық жүйенің функционалдық бөлімі функционалдық бөлімі
файл технологиясы негізінде құрылған. Функционалдық бөлімнің
концептуалдық схемасы өңдеу және қозғалу ақпараттық деңгей
арасындағы, ақпараттың және технологияның арасындағы байланысының
графикалық формасын қамтып көрсетеді.
Инструменталдық бөлімі өзіне келесі элементерді қосады:
техникалық құралдар кешенін, программалық құралдар, ақпараттық
жабдықтау.
Алғашқы шығыс ақпараты, ақпараттың объектілерін де дамиды. Ол
ақпараттық тасығаштарында қолмен тіркелінеді – алғашқы қағаз
мәліметтері, ол ЭЕМ-ге енгізуге операциондық дайындығы үшін
қабылданады.
Сонымен қатар, концептуалдық схема автоматтандырылған ақпараттық
жүйеде құрылған негіздер шешімін талдауды қамтиды.
Құрылыс комбинаты мамандар бөлімінің ақпараттық жүйесінің концептуалды
схемасы төмндегідей:
2-сурет. Мамандар бөлімінің концептуалдық схемасы
Жүйе Сипаттамасы
АЖ ЭАЖ
ЭАЖ Локальды
Классификация жүйесі Иерархиялы
Кодтау жүйесі Сериялы-реттік
Ақпараттық жүйе Құжаттық
Ақпаратты қорғау Парольдер жүйесі
- Жұмысқа
қабылдану туралы
өтініші
- Қызметкерлердің
жеке куәліктері
- Еңбек кітапшалары
2 МАМАНДАР БӨЛІМІНІҢ АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕСІН ТҰРҒЫЗУДЫ ЖОБАЛАУ
2.1 Мамандар бөлімін есепке алуды автоматтандыру есептер кешенінің
ақпараттық жүйедегі алатын орны
Дипломдық жұмыстың есеп кешені құрылыс комбинатының мамандар
бөлімін есептеуді автоматтандыруға арналған.
Есеп кешеніне келесі мәселелер кіреді:
- Қызметкердің жеке карточкасын қалыптастыру;
- қызметкерлердің еңбек ресурстары, білім деңгейі және кәсіби
құрамының диаграммаларын қалыптастыру;
- төлем графигін қалыптастыру;
Қызметкерлерді тіркеу есебі мамандар бөлімін ақпараттандыру
үрдісінде шешіледі.
Берілген есептің мақсаты болып, мамандар бөлімінің құрылыс
үрдісіне қолданылатын қызметкерлер есебін арнайы уақытта қамсыздандыру
болып табылады. Құрылыс комбинатындағы қызметкерлердің жұмыс орны
туралы және тездетілген және нақта мәліметтерді алу.
Сонымен қатар, берілген есепті құруға, енгізуге
және қызметкерлер туралы қосымша мәлімет алу
тұралы арналған. Осы есеп құрылыс үрдісін тиімді басқаруға,
ақпараттандыру кешенін құруға және дамытуға арналған және басқару
оргндарына керекті уақытта дұрыс нақты машиналық
уақытты тиімді қолдануға шешімін қабылдауға мүмкіндік береді.
Берілген мәліметті құралдарды өңдеуге арналған. Мәліметтерді
енгізу арқылы мамандар бөлімінің оператор қызметкерлерін тіркеу
тұралы ақпаратты табуға болады.
Есеп беру мәліметтері қызметшінің күн, ай, квартал ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz