Еркін қол жеткізу және тізбектей қол жеткізу жады модульдерінің сыртқы желісі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ

Қаныш Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті

Ақпараттық технологиялар институты
Есептеу техника кафедрасы

Курстық жобаға ТҮСІНІКТЕМЕЛІК ЖАЗБА

Тақырыбы: Микропроцессорлық жүйе

Жетекші:аға оқытушы

Шайқұлова А.

“4”желтоқсан 2004 ж

Норма бақылаушы:

оқытушы

Тирижанова М.

“4”желтоқсан 2004 ж

Студент: Даумов А.

Мамандық 050704

Тобы: ВПб-04-6қ

Алматы 2004

БЕКІТЕМІН››
Кафедра меңгерушісі
_____
“____ ”_______2004ж

Курстық жобаны орындауға
ТАПСЫРМА

Студент Даумов А.
Жобаның тақырыбы Микропроцессорлық жүйе
Аяқталған жобаны тапсыру мерзімі 4.12.04.
Есептік түсініктемелік жазба мазмұны (қарастырылатын мәселелер тізімі)
І МИКРОПРОЦЕССОРЛЫҚ ЖҮЙЕ

ІІ МП ЖҮЙЕСІНДЕГІ БЛОКТАРЫН МОДЕЛЬДЕУ.

Тапсырманың берілген күні 11.09.04

Жоба жетекшісі ____________________Шайқұлова А.
қолы

Тапсырманы орындауға

алған студент _______________________ Даумов А.

қолы

“____” _________2004 ж

МАЗМҰНЫ

Кіріспе 3
І Микропроцессорлық жүйе 4
1.1 Микропроцессорлар және микрокомпьютерлер 5
1.2 Микрокомпьютердің типтік құрылымы 5
1.3 Жады. Есте сақтау құрылғылары 7
1.3.1 Еркін қол жеткізу ЕСҚ-сын ұйымдастыру 8
1.3.2 Екіөлшемді адрес 11
1.3.3 Біркелкі жады 12
1.3.5 Есте сақтау тізбектік кіріс 13
1.3.6 Стектер 15
1.4. Арифметикалық құрылғы 16
1.5. Басқару құрылғысы 17
1.6 Енгізуді шығару құрылғылары 18
1.6.1 Шығаруенгізу порттары 19
1.6.2 Енгізушығарудың схемалық вариантты 20
1.7 Шиналар 20
ІІ МП ЖҮЙЕСІНДЕГІ БЛОКТАРЫН МОДЕЛЬДЕУ 21
2.1 Енгізу-шығару құрылғылары 21
2.2 Оперативтік есте сақтау құрылғысы (ОЗУ) 24
2.3 Тұрақты есте сақтау құрылғысы (ТЕСҚ) 25
2.4 Арифметикалық-логикалық құрылғы 27
ҚОРЫТЫНДЫ 30
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 31

Кіріспе

Микропроцессорлар және микропроцессорлық жүйелер қазіргі уақытта
есептеу техникасының ең көп тараған құрал жабдығы болып табылады.
Микропроцессорлық ҮИС-дың пайда болуы олардың арзандығы, кіші
габариті, массасы, аз қуат тұтынуы, функцияларының бағдарламалануы қасиеті
есептеу техникасын алдын қолданылмаған салаларға енгізуін мүмкшндік берді.
-Аналогты және сандық сигналдарды өңдеу үшін микросхемалардың үлкен
номенклатурасы жасап шығарылған, олардың ішіне генераторлар, күшейткіштер,
аналогты санды түрлендіргіштер және сандық аналогты түрлендіргіштер,
модуляторлар, компараторлар, ток және кернеуді айырып қосқыштар, іркітеу
және сақтау элементтері, енгізіп шығару құрылғылары, бағдарламаланатын
тізбекті және параллель интерфейстер, жадыға тура қол жеткізу
контроллерлері, магистральды қабылдап таратқыштар, микробағдарламалау
блоктары, көпфункциональды синхрондаушы құрылғылар, таймерлер және т.б.
кіреді.
-Жоғарыда атап өткен сұлбалар мен құрылғылардың көбісі
микропроцессорлық комплекттердің функциональдық құрама бөліктері болып
табылады, және микро – ЭЕМ-ның архитектурасын анықтай отырып негізгі ҮИС-
лардан басқа орташа және кіші дәрежелі интеграциялы көптеген микросхемалар
бар болады. Осы курстық жоба ішінде микропроцессорлық жүйенің негізгі
бөліктері қарастырылып, EWB-да модельдері жасалған.

І Микропроцессорлық жүйе

1.1 Микропроцессорлар және микрокомпьютерлер

Жартылай өткізгіштер технологиясының жетістіктерінің бірі үлкен
интегралдық сұлбалардың пайда болуы болып табылады, яғни бұл сұлба
көмегімен бір кремний төсенішіне көптеген транзисторлар орнатуға болады.
Мұны интеграцияның жоғары дәрежесі деп атайды. Дұрысын айтқанда,
интеграцияланудың жоғары дәрежесі микрокомпьютерлерге алып келді.
Микропроцессор былайша айтқанда ҮИС технологиясы бойынша жасалған
бағдарламаланушы құрылғы. Әрі қарай біз микропроцессордың конструкциясына
жоғары икемділік берілгенін көреміз. Ол өздігінен қандай да бір мәселені
шеше алмайды. Мәселені шешу үшін оны бағдарламалап басқа құрылғылармен қосу
керек. Олардың қатарына әдетте жады және енгізіп шығару құрылғылары жатады.
Жалпы айтқанда бір-бірімен қосылған, микропроцессорды енгізіп-шығару
құрылғысының жадына қосатын, қандай да бір айқындалған функцияны орындауға
бағытталған жүйелік қондырғылар жиынын микропроцессор немесе
микрокомпьютерлік жүйе деп атайды.
Микрокомпьютерлер жай ЭЕМ-лардың қасиеттеріне ие болса да, олардың
тамаша ерекшелігі кіші өлшемдері мен төмен бағасында. Оның кең таралуы да
осыған байланысты. Үлкен ЭЕМ-дермен микрокомпьютерлер әрине үлкен есептеу
қуатына ие, бірақ бұл қосымша барлығына қажетті болып табылмайды. Жиі үлкен
компьютерлермен мини-компьютерлердің бағалары, олар бірге нәтижелі жұмыс
істеуге болатын жүйеге қосуға мүмкіндік бермейді. Микропроцессорлар баға
факторы есептеудің жылдамдығымен әр түрлілігімен маңыздырақ болған
логикалық жүйелерде қолданыс тапты.

1.2 Микрокомпьютердің типтік құрылымы

Типтік компьютерлік жүйе бес функциональдық блоктан тұрады: енгізу
құрылғысы, жады, арифметикалық құрылғы, басқару құрылғысы және шығару
қондырғысы. Мұндай жүйе 1 суретте көрсетілген.
Микркомпьютерді құрайтын физикалық компоненттер мен сұлбалар, бұл
оның аппаратурасы (HARDWARE). Аппаратура элементарлы операцияларды шектеулі
жиынтығын ғана орындай алады. микрокомпьютердің басқа функционалдық
мүмкіндіктеріне бағдарламалық жолмен қол жеткізіледі.
Бағдарлама – бұл белгілі бір түрде ұйымдастырылған командалар немесе
инструкциялар деп аталатын элементарлық машиналық операциялардың жиынтығы,
олардың көмегімен ақпараттардың немесе мәліметтердің өңделуі жүргізіледі.
Компьютер үшін жазылған бағдарламалар, оның бағдарламалық қамтамасыздығын
құрайды.

Сурет 1- Микрокомпьютердің типтік құрылымы

Бағдарламалар және мәліметтер алдымен еңгізу құрылғысы арқылы өтіп
жадыда жиналады. Одан кейін бөлек командалар бірінен кейін бірі автоматты
түрде басқару құрылғысына келіп түседі, ал командаларды расшифровка жасайды
және орындайды. Операцияларды орындау үшін әдетте мәліметтер алдымен оны
өндейтін сұлбалары бар арифметикалық құрылғыға келіп түседі.
Есептеу процессінде немесе олардың аяқталуымен алынған нәтижелер
шығару қондырғысына жіберіледі. Арифметикалық құрылғы және басқару
құрылғысы біргелікте орталық процессорлық құрылғы (ОПҚ) деп аталады.
Микропроцессорлық жүйедегі орталық процессор микрокомпьютер болып табылады.
ЭЕМ-нің жадысы ғана емес, басқа құрылғылар да ақпаратты есте сақтау
қабілеттеріне ие. Ақпараттар екілік разрядтар – биттар түрінде, есте сақтау
құрылғылары регистрларда сақталады. Іс жүзінде ЭЕМ-ғы қалаған операцияны
беріліс процесінде орындалғаны, регисторлар арасындағы ақпараттардың
берілісі түрінде қарастырсақ болады. Бір мезетте өңделетін екілік сандардың
сан-сөз ұзындығы деп аталады. Сөз компьютердегі ақпараттың базалық
логикалық бірлігі болып табылады. Командалар немесе мәліметтер әдетте бір
немесе бірнеше сөзден түрады. Типтік микропроцессорларда сөз ұзындығы
4,8,12 және 16 екілік разрядқа тең болады. 8 биттік сөз ұзындығы көп
таралғандығы салдарынан арнайы байт деген атқа ие.

1.3 Жады. Есте сақтау құрылғылары

Есте сақтау құрылғысы (ЕСҚ) немесе жады уақыт бірлігінде ақпаратты
сақтайтын немесе бір моментінен екіншісіне өткізетін құрылғы. Беріліс
бағыты, әрине нақты уақыт бағытымен яғни тура бағытымен сәйкес. Демек ЕСҚ-
сын осы шақта генерацияланған ақпаратты болашаққа өткізетін канал ретінде
қарастырсақ болады. Барлық тізбектік сұлбалар солардың ішінде
компьютерлерде есте сақтау қасиетіне ие, бұл олардың шығыстарының осы
моментте алдынғы моменттегі кіріске тәуелді болуын қамтамасыз етеді. Жалпы
айтқанда сұлбалардың бұл қасиеті ЕСҚ элементтеріне, мысалы триггерлерге
байланысты.
ЕСҚ-ның ұйымдастырылуы ақпараттық құрылғыға берілу және одан шығу
тәсілдерін анықтайды. Әдетте ақпарат сөз деп аталатын, белгіленген биттар
санынан тұратын порцияларымен беріледі. ЕСҚ-сын позициялардан тұратын
қандайда бір кеңістік түрінде қарастыруға болады.
Кейбір ЕСҚ-да әрбір осындай позицияға өзінің белгіленген есте сақтау
элементі арналады. Бұл жағдайда есте сақтау элементінің орны ұяшық деп
аталатын сөз позициясын анықтайды. Басқа есте сақтау құрылғыларында сөздер
бір-бірімен қатысты реттелігін сақтай отырып басқа есте сақтау элеметтеріне
қатысты қозғалып отырады. Бұл жағдайда сөз позициясы уақытымен және есте
сақтау элементінің орнымен идентификацияланады. Ақпарат сөзі ЕСҚ-на
берілгенде, барлық жағдайда ол қандайда бір нақты позицияға
орналастырылады. Бұл процесс жадыға жазу деп аталады.
Жазу немесе оқу операциясы жүргізіліп жатқан позицияны таңдаудың әр
түрлі тәсілі бар. Позицияны таңдау және ақппаратты позицияға беру немесе
шығару қол жеткізу тәсілі деп аталады. ЕСҚ-ры екі негізгі типке бөлінеді:
еркін қол жеткізу ЕСҚ-сы және тізбектей қол жеткізу ЕСҚ-сы. Бірінші типіне
қалаған позицияға қол жеткізу шамамен бірдей уақыт кететін ЕСҚ-ны айтады.
Басқаша айтқанда, біз қалаған позицияны таңдап аламыз, және бұл оқуға
немесе жазуға кеткен уақытқа әсер етпейді. Екінші типке, белгілі бір
тәртіппен ғана қол жеткізуге болатын ЕСҚ-лар жатады. Келесі бөлімдерде біз
ЕСҚ-ның осы екі типінде қарастырамыз.

1.3.1 Еркін қол жеткізу ЕСҚ-сын ұйымдастыру

Еркін қол жеткізетін жадысы бұл жады ұяшығында сақталған мәліметтер
элементі тікелей оқыла алатын жады. Берілген ұяшыққа қол жеткізуге кеткен
уақыт басқа ұяшықтарға кеткен уақытқа тең. Әрбір ұяшықтың есте сақтау
элеметтерінің белгіленген саны және идентификациялық нөмірі болады. Бұл
нөмір белгіленген биттер санынан тұрады және ұяшық адресі деп аталады.
Адрестің болуы оқу немесе жазу операцияларын орындап ұяшықтарды
айыруға мүмкіндік береді.
Жалпы жағдайда еркін қол жеткізу ЕСҚ-сы бірнеше блоктармен
модульдардан тұрады. Жартылай өткізгішті жады модульдері әдетте жеке
интегралдық сұлбалар түрінде жүзеге асырылады. Сыртқы сигналдық желілердің
функцияларымен құрамы байланысы шиналық ұйымдастырылған жүйеде жұмыс істеуі
жеңілдейтіндей етіп таңдалады. Мұңдай желілерге қаратылу жүргізілген сөздің
адресін беру желісі кіреді.

Сурет 2 а,б- Еркін қол жеткізу және тізбектей қол жеткізу жады
модульдерінің сыртқы желісі.

Әртүрлі шиналардың типіне сәйкес келетін, сыртқы сигналдарды беретін
модульдердің көп түрі кездеседі, бірақ модульдердің көбісін төменде
келтірілген 2а суреттегі модульдердің екі типіне жатқызуға болады. Олар тек
мәліметтер желісі бойынша ажыратылып отырады. 2а суретте көрсетілген
модульдердің жазылу кезінде мәліметтер кіретін және оқу кезінде мәліметтер
шығатын бір ғана комплект мәліметтер желісі бар. 2б суретте көрсетілген
модель кіруші және шығушы мәліметтерге арналған екі бөлек желілер
комплектіне ие.
Екі модель де мәліметтерді оқу және жазу үшін қаратылу жүргізілетін
ұяшықтарды анықтайтын сигналдары бар адрестік желілер комплектеріне ие. Екі
модель де запись басқару желісі жазу режимі (запись=1) немесе оқу
режимі (запись=0) режимдерін беріп отырады. Модульға қол жеткізу
басқарушы желісі екі жағдайда да не оқу\жазу операциясына рұқсат береді,
не орындалуына тиым салады.
Екі модельдің қалағанына сәйкес келетін жады модульін шиналық
ұйымдастырылған көп модульді есте сақтау жүйесіне қосу үшін, мәліметтердің
шығыс желісіне 2а және 2б суреттерінде көрсетілгендей монтаждық логикалық
құрсат ететін вентильдерді қолданады. Қалаған жады құрылғысының есте сақтау
модулі мәліметтерді шығыс желісіне тек ғана оқу кезінде шығарады. Қалған
жағдайларда бұл желілерді басқа модульдер немесе желілерге қосылған басқа
құрылғылар қолдануы мүмкін. Бұл әсіресе 2а суреттегі жағдай үшін өте
маңызды, өйткен жазу кезінде ЕСҚ-да мәліметтерді беру үшін сол желілерді
ғана қолдану керек болады.
Модульде оқу жүргізілмей жатқан кездегі кіріс мәліметтері желілерінің
күйі әрине монтаждық логикаға байланысты. Мысалы, ашық коллекторлы ТТЛ
сұлбаларындағы монтаждық И үшін бос желі күйі логикалық 1-ге тең болуы
керек, өйткені бұл жағдайда 0 1-ден үстем болып келеді, демек басқа құрылғы
немесе жады модулі немесе оған керекті күйді орнатуы мүмкін. Монтаждық ИЛИ
үшін еркін күй логикалық о болуы керек.
Тристабильды монтаждық логика үшін еркін күй болып жоғары импедансты
үшінші күй болады. Қалған басқа жағдайларда шығыс мәліметтер желісі бос
күйде болады. Бұл кезде запись желісіне логикалық 1, немесе модульды
таңдау желісіне логикалық 0 берілуі керек.
Көп кездесетін және еркін кіретін жады модулінің сыртқы құрылысын
қарастырайық, енді оның ішкі құрылысын қарастырайық. 3 суретте ұяшықты
таңдауға мүмкіндік беретін және ақпаратты тасымалдайтын сұлба көрсетілген.
Есте сақтау құрылғыларында бір байтты есте сақтайтын асинхронды RS-
триггерін қолдананды. Триггерден басқа әрбір есте сақтайтын элемент
ақпаратты триггерлер арасында және ішкі мәліметтерді тасу үшін вентиль
орналасқан. Әрбір строка өз алдына сөз сақтайтын және адресі бар ұяшық.
-нен 1 адрес бойынша ұяшықты табу үшін қолданылады. Дешифраторлардың
ішкі линияларында комбинация болу мүмкін. Оларға керек ұяшықтың
адресі жазылады. Дешифратордың кіру линиясын сөзді таңдау деп
аталады. Әр бағанада екі ішкі сызық бар: бірі - берілгенді жадыға өткізу
(кіру), екіншісі жадыдан шығару (шығу). Шығу сызығының күйі таңдалынған
жадының естесақтау элементінің күйімен анықталады. Ол үшін триггердің шығуы
әр элементте сөз таңдау сигналына көбейтіледі, ал барлық қорытындының
логикалық қосындысы шығу сызығына барады. Осындай жолмен, жадыда
сөздердің оқылуы керекті сөз адресінің дешифраторға кіруімен және шығу
сызығында бақылауымен жүзеге асырылады. Әр бағананың кіру сызығы, ақпарат
жазылуы орындалғанда, таңдалынған қатардың жадыда сақтау элементіне берілуі
үшін қолданылады. Бұл, әр сақталатын элементпен және екі вентильдің
көмегімен жүзеге асырылады, олар болса сөз таңдау және жазылым
сигналдарын кіру функциясынан S триггер кіру функциясына өткізеді, ал
оның тоқтауышы – R кіруіне. Осылай жадыға сөздердің жазылуы дешифраторға
кіруінде керекті ұяшыққа адрес берумен жүзеге асырылады, ал жазылып жатқан
сөз – кіру сызығында, ал сосын логикалық 1 басқару сызығындағы жазу.
Көңіл аударатын бір жайт, жоғарыда келтірілген мәтінде негізінен
жазылым, кіру, шығу сигналдары басым болады, олар болса модуль
жадысының іші болып саналады. Бұл сигналдар модульге қатысты сигналдармен
яғни керекті вентильдер және буферлық схемалар арқылы сыртпен байланысады.
Мұндай байланыс әр түрлі тәсілдермен жүзеге асырылады, ол модульдің керекті
сипаттамасына тәуелді. Мысалы, 2(а) суреттегі модульдің сипаттамасын, сұлба
(4сурет) арқылы алуға болады. Онда үш сыртқы сызық жазылым, модуль,
таңдау және берілгені. Ішкі сигнал жазылым сыртқы сигналдардан
жазылым және модуль таңдау сияқты алынады. Ішкі сызықтар берілістің
кіруі және берілістің шығуы әр бит үшін сөздерде сыртқы сызықтармен
буфферлық сұлба және тристабильды шығу формировтельмен байланысқан, 4
суретте көрсетілгендей.
Тристабильды формирователь И сигналымен басқарылады модуль таңдау
инверсияның жазылым сигналдарынан. Осылай берілген сыртқы сызық
екіжақтыбағытталған болып жұмыс істейді, жазылуда ақпаратты кіру сызығына
бере жүреді және оқылуда ақпаратты шығу сызығына ала жүреді.

1.3.2 Екіөлшемді адрес

Қарастырылған ЗУ сұлбасының кемшілігі оңай табылады. Мысалы, n=10
болғанда адрестік дешифратор қатардағы жадында сақтаушы элементпен
байланысты болады. Егер дешифратор функцияларының шамасын сақтаушы
элементтің өзіне беретін болсақ, байланыс санын азайтсақ болады. Оның қалай
болатынын көрсету үшін, ЗУ-дың бір бағанасын ұйыммен алайық, үшінші суретте
көрсетілгендей, енді одан тікбұрышты матрицаны қарайық. Егер n=10 болса
сақтаушы элемент саны 2 тең болады. 2*2 матрицасын құрсақ
болды, ал жалпы жағдайда 2*2, 5-суретте көрсетілгендей .
Әр басты элемент енді тік бұрышты матрицаның жаңа бағана мен
қатарлардың қиылысуында жатады. n2 кіру мен 2 екі дешифраторларын
алатын болсақ, ол 32-ге тең.бірінші дешифратордың шығу сызықтары қатар
таңдау үшін қызмет атқарады, ал басқасы – матрица бағанасын таңдау үшін
қызмет атқарады. Жалпы дешифратордағы шығу сызықтарының саны 2+
2=2 бұл 2бір адресті сызықты дешифратордан әлдеқайда кіші.
Әр сақтаушы элементте операциялы сызықтың қатар мен бағана таңдаудың
үстінен орындалуы керек. Бұл операция логикалық 1 тек осы элемент үшін
береді, таңдалынған бағана мен қатар логикалық қалған басқа элементтер
қиылысында орналасқан, себебі олар үшін таңдау сигналы бит, бұл сигнал
берілген элементте оқуды және жазуды рұқсат етеді.
Аналогиялық екіөлшемді матрицалар сөздегі қалған барлық биттер үшін
қажет. Матрицаларды параллель жазықтықтарда жатыр деп алса болады. Екі
адрестік дешифратор барлық жазықтықтарда да жұмыс істейді, сол себептен
барлық бит ұяшықтары бір келкі адресталады.
Бұл жерде дешифратордағы шығу сызықтарының саны көбеймейтіндігіне көңіл
аударған жөн.

1.3.3 Біркелкі жады

Компьютерде және басқа да сандық жүйелерде жады негізгі ақпарат көзі
болып табылады және ол өзгермейді. Бұған мысал ретінде берілгенді көбейту
үшін және тұрақты программа үшін тұрақтылық таблица тізімдерін келтірсек
болады.
Дешифратор шығысы миндтермге сәйкес келгендіктен, биттер адресіне
топтастырылған, құрылымдық суреттелген ПЗУ бірнеше функцияның шешімі болып,
әрқайсысы интерм қосындысының көрінісі болып табылады. Сондықтан ПЗУ-да кез-
келген комбинациялық функцияны немесе функция теруді жүзеге асыруға болады.
Жалпы айтқанда, ПЗУ модулі өте тиімді заттарды қолданады, бұл заттар
қосылыстарды анықтауға және модульді керекті ақпаратпен толтыруға мүмкіндік
береді. Ақпаратты ПЗУ-ға кіргізу процесін көбіне ПЗУ-дың бағдарламалауы деп
аталады.
Бағдарламалау тәсілі бойынша шығарылатын жартылай өткізгіштердің
негізгі үш түрі бар:
- даярлау процесіндегі бағдарламалау
- тұтынушыда біртекті бағдарламалану
- өшіру және қайталап бағдарламалау мүмкіндігімен тұтынушыда
бағдарламалау.
Жадыдағы аталған кез келген үш коммутірленген элементтердің не кейбір
жерлердің бағдарламалануы, орнатылатын не керісінше алынып тасталатын
перемычканың байланыстыратын сызықтардың таңдаулы қатардың вентиліне
кіруі. Коммутация дегеніміз – ПЗУ-дың анықталған мазмұны, яғни бұл жадыда
сақтайтын ақпарат. Ал нақты перемычка түрлері және бағдарламалау
тәсілдері ПЗУ-дың түріне байланысты.

1.3.5 Есте сақтау тізбектік кіріс

Тізбектік кіріс құрылғысынан шығатын термин. Есте сақтау тізбектік
кірісінде сақталған сөзі нақты есте сақтау элементіне тәуелді емес, ал
жақын арада басқа сақталған сөздермен қатынасады. Мысалы.өзінің
қатынасын сақтай отыра сөздер есте сақтау элементімен жылжып отырады.
Бұл жағдайда кейбір есте сақтау элементтерін дайындау керек. Есте
сақтау элементінде жылжу процесі есте сақталса бұл немесе нақты сөз сол
уақытта оқылады. Әлбетте ақпарат сөз позициясына жазылады, бұл жылжу
процесінде әдістік жазу керек жазу элементі позициясында болады. Кейбір
есте сақтау құрылғысының тізбектік кірісінде есте сақтау элементінің
өздері де жылжиды, ал оқу және жазу механизмінің позициясы
тұрақты болып қала береді. Сөзі жылжитын есте сақтау элементтердің
есте сақтау құрылғысын құрастырайық. Сөздер жылжып отырған үшін бұл есте
сақтау құрылғылары екі басты түрге бөлінеді. Біріншісінде топ элементімен
сөздер тек бір бағытта жүріп отырады және әрбір топ тек бір
сөзді ғана сыдырады. Ақпарат топ элементінің басында жазылады және
аяғында есептеледі. Содан кейін берілгені ретімен санауға келеді.
Екіншісінде сөздер кез келген бағытта жылжи береді және ақпарат бір топ
элементінде жазылады және есептеледі. Екіншісінде есте сақтау
құрылғылары жазу есебіне қарама қарсы есептеледі.
Жетінші суретте көрсетілгендей қозғалмалы регистрлер бірге
жалғанған синхрондаушы кірісі бар синхронды D триггерден тұрады.

Сурет 3-Ығысу регистрлері түрлерінде жасалған тізбектік ЕСҚ моделі.

Ақпарат сол жағында жазылады ол оң жағында есептеледі. Әрбір
синхро импулспен ақпарат оң жаққа бір позицияға жылжиды ал сол
жақтан жаңа ақпарат жазылады. Содан кейін оң жақ шетінде
жазылған жоғалады. Тек алдында берілген ескі берілгенін алмастырып
ақпаратты қайтаруды ескерсек оң жақ итергіш және сол жақ
жазумен мұндай құрылғы көп жағдайда өте ыңғайлы болады. Бір
регистрден тұратын сегізінші суретте көрсетілген сұлба арқылы
іске асыруға болады. Бұл сұлбада екі вентилді И селектр
және бір ИЛИ.

4 Сурет- Тізбектік жады.

Сигнал бір болған жағдайда ішкі берілгені жазылады немесе беріліс
айналымы жүреді. Тізбектей есте сақтау құрылғыда әрбір сөздің
қандай күйде тұрғанын білу керек. Қозғалуды жасайтын кірісіне
синхро импулсті жіберетін бұл жағдайды санағыштар арқылы шешуге
болады. Содан кейін санағышта бір мән бола береді. Кейін санағыштың
жағдайын білуге болады.

1.3.6 Стектер

Стек дегеніміз тізбектік қол жеткізу мен есте қалатын құрылғы,
онда рет ретімен саналатын сөздері. Сөздің стектен көтерілуі операндаларды
қажетті реттілікте қойған кезде болады. Стек көтерілген кезде стектің
жоғарғы жағындағы сөз ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.