КОМПЬЮТЕРЛІК ЖҮЙЕЛЕРДІ ЖОБАЛАУ

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

СМЖ-ның 3 деңгейлі құжат Н 111.42-2005
Курстық жоба Баспа 2
Енгізу күні 05.05.2005

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.Х. Дулати атындағы Тараз мемлекеттік университеті

Ғылыми-жаратылыстану факультет
Компьютерлік жүйелер кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖОБА

Компьютерлік жүйелерді жобалау пәні бойынша

Тақырыбы: Электро энергияның төлем ақысы компьютерлік жүйені жобалау

Курс:
Группа:
Студент:
Оқытушы:
Жұмыс қорғалды: _____ _________________ 2006 ж.
бағасы ________________

Тараз 2008 ж.

Хаттама № ______

_____ ___________ 2006 ж.

Студент: _____________________
Топ: _________________________

Тақырыбы: ___________________________________ ___________

Сұрақтар:
1. ___________________________________ _____________________________
___________________________________ _______________________________
2.
___________________________________ _______________________________________
___________________________________ _____________________
3.
___________________________________ _______________________________________
___________________________________ _______________________________________
___________________________________ _______________________________________
___________________________________ _____

Ескертулер:
1.___________________________________ ______________________________
2.___________________________________ ______________________________
3.___________________________________ ______________________________

Курстық жобаның қорғау мен бірге бағасы:_____________

Комиссия мүшелері:_________________________ __________

Аты-жөні Қолы
_________________________
__________
Аты-жөні Қолы

_________________________ __________
Аты-жөні Қолы

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
I КОМПЬЮТЕРЛІК ЖҮЙЕЛЕРДІ ЖОБАЛАУ НЕГІЗДЕРІ ... ... ... ... ... ... ..6
1.1 Компьютерлік жүйелердің ұйымдық құрылымы ... ... ... ..
... ... ... ... ..6
1.2 Ұйымның мақсатты функциялары және бөлімшелер арасындағы
функциялар байланысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... .9
1.3 Жобалау методологиясын таңдау
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . .10
II КОМПЬЮТЕРЛІК ЖҮЙЕЛЕРДІ ЖОБАЛАУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12
2.1 Есептің қойылымы және бастапқы концептуалды моделін
құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .12
2.2 Мәліметтер құрылымының спецификациясы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
2.3 Мәліметтер ағымдарының диаграммаларын және экрандық форма құру
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
2.4 Мәліметтер қорын ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...16
III КОМПЬЮТЕРЛІК ЖҮЙЕЛЕРДІҢ ПРОГРАММАЛЫҚ
ҚАМТАМАСЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..17
3.1 Программалық модульдер және олардың өзара байланыстары ... ... 17
3.2 Программаның жұмыс істеу логикасы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2 0
IV ЖОБАНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТИІМДІЛІГІН ЕСЕПТЕУ ... ... ... ... .22
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..27
ҚОСЫМШАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...28

КІРІСПЕ
Осы курстық жобаның мақсаты – автоматтандырылған ақпараттық жүйені
құру. Қарастырылатын тақырып - “ Электро энергиясының төлем ақысының
ақпараттық жүйесін құру ”.
Компьютерлік жүйеге негізделген жаңа технологиялар менеджментің
ұйымдық құрылымының оның регламентінің, жүйелігінің өзгеруін талап етеді.
Және жаңа ақпараттық технологияларды жобалау ақпараттық ортаны анализдеу
негізінде білімдерді толықтыру болып табылады. Өз кезегінде жүйенің дамуы
білімнің құндылығын білдіріп, мамандардың дайындалуына үлкен талап қояды.
Жүйені ақпаратпен жабдықтауды осы салада қарастырамыз. ТЭЦ
компьютерлендірудің негізгі мақсаты Электро энергиясының төлем ақысының
жұмыс тиімділігін арттыру болып табылады.
Бұл курстық жобаның мақсаты Электро энергиясының төлем ақысын
компьютерлік жүйені жобалау болып табылады, ашып айтқанда DFD мәліметтер
ағымы диаграмаларын құру мен барлық процесстердің көрнекті көрінуі үшін
мәліметтер қорын (керекті отчеттар мен қызмет көрсетулер туралы
мәліметтерді қосып - өшіру үшін формаларды жасау) ұйымдастыру.
Ќазіргі кезеңдегі ірі аќпараттыќ жобалардың мыналай ережелері бар:
сипаттау күрделігі (функциялар санының көптігі және процестердің
мәліметтердің элементтерінің арасындағы ќатынастардың күрделігі). Ол
модельдеуді және мәліметтермен процестерді талдауды талап етеді. Аќпараттыќ
жүйелерді ќұру және жұмыс істеу барысында тұтынушылардың аќпараттыќ
ќажеттілігі әрдайым өзгеріп тұрады. Аќпараттыќ жүйелерді ќұру барысында
негізгі жұмыс шығындары ќолданбалы программалыќ ќамсыздандыруға және
мәліметтер базасына кіреді.
Бұл курстық жобаны орындау үшін келесі тапсырмалар орындалуы ќажет:
Бірінші аќпараттыќ жүйені жобалаудың негіздері, оның ішінде ұйымдыќ
ќұрылымы, бөлімшелер арасындағы байланыстары және бизнес-процестерін
ќарастыру керек.
Екінші аќпараттыќ жүйені жобалауды автоматтандыру, ол үшін Case
ќұралын таңдап, оның жұмыс істеу логикасын сипаттау ќажет.
Үшінші аќпараттыќ жүйені жобалау ќарастырылады. Ол үшін Bpwin-де
диаграммаларды құрып, MC Access - мәліметтер қорын жобалау ортасында
программа жазу.
Осы тапсырмаларды орындау арқылы жобаны аяқтап, мақсатқа жетеміз.
I. КОМПЬЮТЕРЛІК ЖҮЙЕЛЕРДІ ЖОБАЛАУ НЕГІЗДЕРІ
1. . Компьютерлік жүйулердің ұйымдық құрылымы
Қазақстан Республикасы өз алдына егемен, тәуелсіз ел болғанына 15 өтті.
Осы жылдарда біздің мемлекетіміздің барлық инфраструктурасында көптеген
елеулі өзгерістер орын алды. Атап айтқанда, экономикалық саланың дамуы
бұрынғы кеңестік кездерден қалған көптеген мемлекеттік ұйымдардың жекеше
яғни, заңды тұлғаларға айналуына әкеліп соқты. Соның нәтижесінде барлық
әлеуметтік, экономикалық және қамтамасыз ету бағыттары ұлттық және
жекеменшік компаниялардың қолына өтті. Алайда қаншалықты тәуелсіздікке ие
болған қызмет көрсетуші фирмалар мен компаниялар қазіргі заманға сай
компьютерлік бағдарламалау, автоматтандыру және сандық сипатқа ие
технологияларды орнатуды мойнына алды.
ТГЭС қазіргі таңда электроэнергияны таратуға, оны ұйымдастыруға, жаңарту
құрылысын жүргізуге, эксплуатация жасауға және сонымен қатар ҚР
электроэнергияны жалпы пайдалануға толығымен қызмет көрсетуге құқылы.
Бұл ұйым республикамыздың барлық жерлерінде бар және Қазақстан
Республикасының 68% (пайызына) қызмет көрсетеді. ҚР электро энергиямен
қамтамасыз етілуіміз біздің өндірістік салаларға тікелей тәуелді емес,
сондықтан көптеген халықаралық шарттардың негізінде еліміздің 47 пайызы
электр энергиясымен жабдықталады.
ТГЭС-тің тікелей электроэнергияны жеткізу электрэнергияны тасымалдауға
арналған желілерін қазіргі заманға сай жаңарту мен жетілдіру болып
табылады. 2005 жылғы республикалық тексеріс нәтижесінде, басқа жылдармен
салыстырғанда электроэнергияны тасымалдау жолдарының 25 пайызға өсуіне
жергілікті халықты әлеуметтік жағынан қамтамасыз ету бағдарламалары себепті
екені анықталды.
Кез келген зауыт, фабрика, өндіріс кешендері мен тағы басқа ұйымдарды
электрэнергиясымен қамтамасыз ету ТГЭС-тің міндеті. Сондықтан, оларды
тиімді әрі жедел орындау үшін белгілі бір комьпютерлік бағдарламалардың
көмегімен жүзеге асырамыз. Бағдарлама мынадай міндеттерді орындау үшін
арналған:
• Электро энергия тарату жүйесі бойынша абоненттердің электро энергияны
қолдануы туралы жалпы ақпараттарды және техникалық мінездемелерді
енгізу;
• Есептеуіштер қозғалысын және электро энергия есептеуіштері
көрсеткіштерін есепке алу;
• Абоненттер қолданған электро энергия мөлшерінің есепке алынуы;
• Абонеттерде қосылу мерзімі және электро энергия құрылғыларының түріне
байланысты, электро энергия беруді қосу-өшіру, электро энергия
есептеуіштері көрсеткіштерінің өзгеруіне байланысты кепілдік ұсынысқа
және есептелген сомаға түзетулер енгізу;
• Абоненттер төлемін есепке алу;
• Электро энергияны қолданылуына байланысты есеп беру формаларының
әр-түрлі экрандық және басылымдық түрлерін дайындау (есеп);
ТГЭС-тің қызметін жүзеге асыру барысында сыртқы және ішкі факторлар әсер
етеді. Алайда, шығырылып жатқан заңдар мен заңастылық актілер бұл саланың
позитивті және тұрақты дамуына ықпал етеді.
2004 жылдың маңды қорытындылары және перспективтілігі жетістіктердің
кепілдігі болып тіркеудегі басқару жүйесінде сфераны кеңейтуде компьютерлік
технологияны қолдану болып табылады және оның негізгі элементтеріне желі
фирмаларына кіргізу.
Электроэнергия нарығының алдында тұрған либерализация және Қазақстанның
ДСҰ (Дүниежүзілік сауда ұйымы) – на кіруі жалпы нарықты түбегейлі
өзгеруімен байланысты Қазтелеком алдында жаңа мәселелер тұр. Оларға
мыналар жатады: эффективті менеджменттік ұйымдастыру, ол кәсіпорынның
жолғары деңгейлі сыбайластығын қаматамасыздандыруы мен үздіксіз
инновациямен байланысты; халықаралық нарыққа бизнесін дамыт.

1.2. Ұйымның мақсатты функциялары және бөлімшелер арасындағы функциялар
байланысы
ТГЭС - қаламыздың барлық территориясына электр жарығын тасымалдап
қызметтін көрсетеді. Технологиялық және ресурстық жағынан қарағанда, бұл
кәсіпорын қаламыздағы ірі кәсіпорындардың лидері болып тұр. Ол жоғары
қаржылық көрсеткіштері бар динамикалық түрде дамып жатқан кәсіпорын,
электроинфроқұрылымына маңызды инвентациясын іске асыратын, социалды
маңызды жобалар қатарына жатқызылады.
ТГЭС-тың мықты жақтары – ол жаңа электро энергиялық инфроқұрылымды
(ұлттық тасымалдау супермагистраль; сенімді,тұрақты жергілікті тасымалдау
желілілері), кең көлемді абоненттік қор, менеджменттік прогрессивті жүйе,
инновайциялық технологияға кіруге талпыныс. Клиенттерге сапалық қызмет
көрсетуді бұрынғыдан жақсарта түсуге көп көңіл бөлініп жатыр.
2003 жылы шалғай жатқан ТГЭС- тың құрылысы аяқталды. Шалғай жатқан
ТГЭС-ты эксплуатацияға еңгізгенен бері жергілікті халықты 6 аудандық
орталықтарына және 29 жергілікті ауыл қыстақтарға, сол арқылы жергілікті
халықтың жоғары сапалы электро энергияны тасымалдау қызметінің барлық
түрлерімен қолдануға мүмкіндіктері бар және телефон қолдана отырып интернет
арқылы бүкіл дүние жүзімен байланысуға мүмкіндік берді.
2004 жылы оның техникалық және қаржылық көрсеткіштері позетивті
тенденциясының жоғарылауын жалғастырған және Республиканың энергетикалық
нарығында заңды қорытынды ретінде ең күшті операциялы мекемелер қатарына
кірді.
Энергетикалық инфроқұрылымының ары қарай дамуы электро энергияны
шығарып, тасымалдап қана қоймай оған абонементтердің төлеу ыңғайлығын
интернет, карточкалық жүйе және кассалық төлеу түрінде келтірілді.
Осы үш төлеу ыңғайлығының кассалық төлеу түрі. Қарастырылып отырған
курстық жобада программаға тағайындалған міндетті орындау үшін жобаны екі
пәндік аймаққа бөліп қарастырдым. Ондағы бірінші пәндік аймақ Абоненттер
туралы ақпарат қарастырылған. Мұнда абонент туралы толық ақпараттар
беріледі, дәлірек айтқанда абоненттің беттік номері, аты-жөні, толық мекен-
жайы және т.б. жөніндегі ақпаратты қамтиды. Ал екінші пәндік аймақта Есеп
айырысу жүйесі қарастырылған.
1.3. Жобалау методологиясын таңдау
Жоғарыда аталып кеткендей, Bрwin үш әдістемені қолдайды - IDEF0,
IDEF3 және DFD, BРwin де әрқайсысы өз спецификалық есептерін шешетін аралас
модель құруы мүмкін, яғни біруақытта модель құрамында қалай IDEF0
диаграммасы болса, солай IDEF3 және DFD диаграммалары болуы ықтимал.
Құралдар палитрасы құрамы автоматты түрде өзгереді, бір нотациядан келесіге
ауысу болғанда, сондықтан құралдар палитрасы кейінірек қарастырылады. ОК
кнопкасын шертткеннен кейін модель құрамын енгізу қажет болады, Properties
for New Models (сурет 2) диалогы пайда болады.

Сурет 2. Properties for New Models диалогы
Bpwin-де модель әрқайсысы кейбір мәліметтер жинағымен (оперирует)**
жұмыстар жиынтығы ретінде қарастырылады. Жұмыс тікбұрыштар түрінде
бейнеленеді, мәліметтер – стрелкалар түрінде. Егер кез-келген модель
обьектінде тышқанның сол жақ кнопкасын шертсе, әрбір пункті қандай-да бір
обьект құрамының редакторына сай келетін, контекстті меню пайда болады.
IDEF0. IDEF0 әдістемесінің негізін бизнес-процесстерді сипаттау
графикалық тілі құрайды. IDEF0 нотациясында модель өзімен бірге иерархиялық
реттелген және өзара байланысқан диаграммалар жиынтығын көрсетеді. Әр
диаграмма жүйені сипаттау бірлігі болып табылады бөлек парақта орналасады.
Модель құрамында диаграмманың төрт типі болуы мүмкін:
• контексттік (әр модельде тек қана бір контекстті диаграмма
бола алады);
• декомпозициялар;
• түйіндер ағашы;
• тек қана экспозиция үшін (FEO).
Контекстті диаграмма диаграммалардың ағаштәріздес құрылымының шыңы
болып табылады және өзімен бірге жүйенің ең жалпы сипаттамасы мен оның
сыртқы ортамен өзара әрекетттесуін көрсетеді. Жүйені сипаттаудан кейін оны
бүтіндей ірі фрагменттерге бөліп - жару жүргізіледі. Бұл процесс
функционалды декомпозиция деп аталады, ал әр фрагмент пен фрагменттердің
өзара әрекеттесуін сипаттайтын диаграммалар, декомпозиция диаграммалары деп
аталады. Контекстті диаграммаларды декомпозициялаудан кейін жүйенің әр
үлкен фрагментін өте майдаларға декомпозициялау жүргізіледі және т.б.,
сипаттаудың қажетті деңгейіне қол жеткізгенге дейін. Декомпозициялаудың әр
сеансынан кейін сараптау (экспертиза) сеанстары жүргізіледі – пәндік
аймақтың сарапшылары (эксперты) жаралған диаграммалардың шынайы
бизнес–процесстерге сай келуін нұсқайды. Табылған сәйкессіздіктер
жөнделеді, және тек қана сараптау жүргізілгеннен кейін ескертусіз
декомпозициялаудың келесі сеансына жүргізіледі.
IDEF3. Ақпраттар ағымының өзара әсерінің логикасын сипттау үшін
IDEF3 қолданылады. IDEF3 – бұл әдіс, аналитиктерге жағдайды сипаттауға
мүмкіндік беру мақсаты бар. IDEF3 сонымен қатар процесті құру әдісі
ретінде қолданылады. IDEF3 сонымен қатар workflow diagramming-
модельдеу методологиясы деп аталады, аұпараттық ағымдардың графикалық
сипатын, обьектілер және ақпаратты өңдеу процесінің арасындағы
өзара қатынасты қалдырады. IDEF3 IDEFO - толықтырады. IDEF3 әр жұмыс
бизнес – рпроцестің қандайда бір сценариін сипаттайды.
DFD. Мәліметтер ағымдарының диограммасы (Data flow diagramming,
DFD) ақпаратты өңдеу және құжат айналымды сипаттау үшін қолданылады
IDEFO - ге ұқсас DFD модельдік жүйені ұсынады , желі сияқты.
Оларды IDEFO модоліне қосымша ретінде пайдалануға болады. IDEFO – де
жүйеде өзара байланысқан жұмыс ретінде қарастырылса, DFD – де жүйені
заттар жиынтығы сияқты қарастырылады.

II КОМПЬЮТЕРЛІК ЖҮЙЕЛЕРДІ ЖОБАЛАУ
2.1. Есептің қойылымы және бастапқы концептуалды моделін құру
Мәліметтер ағымының диаграммалары DFD жүйенің функционалды талаптар
момделдегі негізгі құралы оның көмегімен бәл талаптар функционалды
компонентерге, процесстерге бөлінеді де мәліметтер ағымы арқылы
байланысқан, желі арқылы көрсетіледі. Бұл процесстің негізгі мақсаты әр
процесс өзінің кіріп шығу процесстерін анықтап көрсету. Мәліметтер ағымының
диаграммасында екі түрлі болуы мүмкін ақпараттарды жинайтын және сақтайтын.

Мәліметтер қоймасы және сыртқы маңыздылығы. IDEF0 бағытын олар бағытын
көрсететін DFD бағытты объектілер және мәліметтер бірінші жұмыстан екінші
жұмысқа нақты қалай көшетінің көрсетеді. DFD диаграммаларын құру
компоненттер жүйенің қамтамасыздандыру құру деңгейлері бірдей. DFD
нотациялары осы мақсат үшін құрылған. DFD-ні көрсету үшін екі түрлі
нотацияны қолдану: Иордан нотациясы және Гей-Серсон нотациясы, осы
әдістерге байланысты жүйенің моделі мәліметтер ағымының иерархиясы жоғары
деңгейлі контексті негізгі процесстерді оның сыртқы кірістерін және
шығыстарын анықтайды. Олар төменгі диаграммалар арқылы деталданады. Мұндай
декомпозиялары көп деңгейлі иерархия деңгейін құра береді
Ақпараттар көзі (сыртқы маңызды), ақпараттар ағымын шығарады.
Мәліметтер ағымы олар ақпараттарды процесстерге жеткізеді. Процеесстер олар
ақпараттарды түрлендіреді және жаңа ағымды шығарады. Олар бұл ақпараттарды
басқа процесстерге мәліметтер қоймасына немесе сыртқы маңыздылығы
ақпараттарды тұтунышыларға алып барады.
Сонымен, келесі контексті диаграмманы аламыз:

Сурет 3. Бастапқы контексті диаграммасы
2.2 Мәліметтер құрылымының спецификациясы
Ағымның құрылымын анықтап концептуалды мәліметтер моделі үшін шығатын
ақпаратты дайындап қояйық.
1. * белгісімен итерация типті қайталанатын мәндері бар, барлық
элеметтер мен құрылымдар белгіленеді.
2. 0 белгісімен шартты кіру қатусуы міндетті емес барлық элеметтер мен
құрылымдар белгіленеді.
3. белгісімен альтернатив типті құрылымға көрсетілегенен белгілі
біреу ғана кіретін барлық элеметтер мен құрылымдар белгіленеді.
Мәліметтер құрылымдарының спецификациясының мысалы:
ТӨЛЕМ_АҚЫНЫ_ҚАБЫЛДАУҒА_АРНАЛҒАН_ОТЧ ЕТТАР_
КЛИЕНТ
Код_кассира
ФИО
РНН
Адрес
Тариф
Послед. показ.
Пред. показ.
КВТ
Сумма
КАССИР
Код_кассира
ФИО
Дата_рождение
Телефон

2.3 Мәліметтер ағымдарының диаграммаларын және экрандық форма құру
Бастапқы контексті диаграмманы жүйенің функционалды әрекет аспектінің
анализін детализдейміз.
1. Бастапқы контексті диаграмманы декомпозициялаймыз. Ол үшін әр әрекет
үшін диаграмма құруға болады.
2. Барлық құрылған диаграммаларды бірінші деңгейлі диаграммаға
жинаймыз.
3. Контексті диаграмма мен бірінші деңгейлі диаграмма арасындағы
сәйкестіктігін тексереміз.
4. Процесстерді ұқсастығына байланысты топтарға бөліп тастаймыз.
5. Күрделі процесстерді декомпозициялап, жоба процесстерінің әртүрлі
деңгейдегі сәйкестігін тексереміз.
6. Мәліметтер құрылымдары бойынша мәліметтер жиынтығын сипаттаймыз.
7. Спецификациялар бойынша төменгі деңгейлі процесстерді сипаттаймыз.
Сонымен бірінші деңгейлі декомпозия (сур. 4- те) көрсетіледі.
Диаграмма жобасының жазылуы және тақырыбының толық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.