Сақтандыру нарығының дамуы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 62 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ

ҚАЗАҚ ЕҢБЕК ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК ҚАТЫНАСТАР АКАДЕМИЯСЫ «ҚАРЖЫ ЖӘНЕ НЕСИЕ » КАФЕДРАСЫ

ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ

Тақырып: «

«Қаржы және несие» мамандығының 4 курс студенті

Қойгельдиев Асқар

Ғылыми жетекші: Бөлшекбаева Қ. О.

Рецензент: аға оқытушы Парманова Р. С.

Жұмыс Мемлекеттік Аттестациялық комиссия

алдында қорғауға жіберілді

кафедра шешімі № «» 2005ж.

Кафедра меңгерушісі

Алматы, 2005ж.

Жоспар

1 Тарау Сақтандыру нарығы.

1. 1. Сақтандыру нарығының дамуы.

1. 2. Сақтандырудың экономикалық мәнi.

1. 3. Сақтандыру нарығының iс-әрекетiн ұйымдастыру формалары.

1. 4. Сақтандыру нарығының сақтандыру түрлерi және жiктелуi.

2. Тарау. Қазақстан Республикасындағы сақтандыру нарығының күйi.

2. 1. Қазақстан Республикасының сақтандыру нарығы және оның даму динамикасы.

2. 2. Сақтандыру ұйымдарының қаржылық күйi.

3. Тарау. Сақтандыру нарығын жетiлдiру преспективалары .

Қорытынды

Нұсқама

Пайдаланған әдебиеттер

Кiрiспе.

Сақтандыру нарығы - бұл ерекше әлеуметтiк экономикалық құрылым және де ақша айналыс шеңберi. Сақтандыру сату- сатып кезендерiнде обьектi ретiнде түседi, сондықтан да осы мақсатта сұраныс және ұсыныстың жүзеге асутын iс- әрекет көрсетедi. Сақтандыру нарығының пайда болуы мен дамуы, бұл ойламаған әр түрлi стихиялық апаттардан және қауiп-қатерден сақтау мақсатында, нысанға көмек көрсетуде, сонымен қатар ақшалай қамтамасыздандыруға арналған бағыт. Басқаша айтқанда, сақтандыру нарығы- бұл ақшалай қамтамасыздандыру ұйымдары мен және де ақша айналысының негiзiнде құрылады.

Сақтандыру нарығының құрылымы институтционалды және территорияалдық аспектiлермен белгiленедi. Бiрiншi звеносында, сақтандыру нарығы сақтандыру компанияларымен сипатталады. Өз мақсатында ерекше құрылымын ұсынады, сақтандырудың негiзiгi мәмлесiнiң бейнелеумен жүзеге асады. Екiншi түрiнде сақтандыру нарығын халықаралық сақтандыру нарығынмен мiнездес деп айтуға болады. Бұл жағдайда сақтандыру нарығы халықаралық нарығы ретiнде өзiн көрсетiп, мұнда әр түрлi елдiң сақтандыру компаниялары өзiн таныстырып, ұлттық, мемлекеттiк, регионалдық сақтандыру нарығымен, қалалардың кейбiр бөлiктерiн қамтиды; регионалдық және аудандық болып бөлiнедi. Сақтандыру нарығының негiзгi қатысушыларының бiрi, бұл сақтаушылар. Сақтандыру процесiнде даму кезендерiмен байланысты нарықта, бiрнеше сақтандыру терминдерi пайда болған: олар сақтаушылар, сақтанушылар, сақтанушы, сақтандыру обьектiлерi, сомасы, сақтандырушы. Қазiргi кезенде осы терминдер қолдануда. Тек ғана, сақтандыру терминдерi пайда болып жатқан жоқ, сонымен қатар сақтандыру нарығы немесе басқаша айтқанда, сақтандыру компаниялары да дамып Қазақстан Республикамызда өсiмкiлiк көрсетуде. Негiзiнде сақтандыру саласын тек қауiптерден қорғау саласы ретiнде қолданып жатқан жоқ, осы кезеңдi пайдалана отырып көп компаниялар ақша табу мақсатында жұмыс iстеуде. Бiрақ компаниялардың саны Қазақстан Республикамыздың заңының өзгерiстерiне байланысты бiр өсiмкiлiк көрсетiп, бiр төмендеп кетуде. Жұмыс барысында көрулерiңiзге болады. Сонымен осы дипломдық жұмысымда осы сақтандыру жүйесiнiң ерекшелiгiн, ролiн, маңызын сипаттап өтемiн .

1 Тарау. Сақтандыру нарығы.

1. 1. Сақтандыру нарығының дамуы.

Сақтандыру нарығы -бұл ерекше әлеуметтiк экономикалық құрылым және де ақша айналыс сферасы. Сақтандыру сату- сатып кезендерiнде обьектi ретiнде түседi, сондықтанда осы мақсатта сұраныс және ұсыныстың жүзеге асуына iс- әрекет көрсетедi. Сақтандыру нарығы негiзiнде дамуы және де пайда болуы, бұл ойламаған қауiп- қатерден сақтау, ақшалай қамтамасыздандыру, көмек көрсетуде обьект ретiнде жүзеге асқан. Басқаша айтқанда, сақтандыру нарығы- бұл ақшалай қамтамасыздандыру ұйымдары және де ақша айналысының негiзiнде құрылады.

Сақтандыру нарығының структурасы институтционалды және территорияалдық аспектiлермен белгiленедi. Бiрiншi звеносында сақтандыру нарығында сақтандыру компаниялары көрiнедi. Өз мақсатында ерекшке структурасын ұсынады, сақтандырудың мәмлесiнiң көрсету қызметтерiн жүзеге асырады. Екiншi түрiнде сақтандыру нарығын халықаралық сақтандыру нарығын мiнездi деп айтуға болады. Бұл жағдайда сақтандыру нарығы халықаралық нарығы ретiнде өзiн көрсетiп, мұнда әр түрлi елдiң сақтандыру компаниялары өзiн таныстырып, Ұлттық Мемлекеттiк, регионалдық сақтандыру нарығы, қалалардың кейбiр бөлiктерiн қамтиды, регионалдық, аудандық болып бөлiнедi. Сақтандыру нарығының негiзгi қатысушыларының бiрi, бұл сатушылар. Сақтандыру компанияларында сақтаушылар, сақтанушылар, сақтанушы, сақтандыру обьектiлерi, сомасы, сақтандырушы деген терминдер пайда болды.

Ал, ендi сақтандыру нарығының жетiлу тарихына келсек. 19 ғасырларда “өмiрдi сақтандыру “жетiлдi. Бұл түрдi өнiм түрiне жатқызуға болады. Нелiктен деген сұраққа жауап берсек. Осы сақтандырудың түрiн жүзеге асыра отырып, оны нарыққа жылжыту мақсатымен, ақша пайда болды. Сондықтан оны өнiм деп айтуға тең құқығы бар деп айтуға болады. Осы дамуымен 20 ғасырларда сақтандыру нарығы аяқтанды. Ал жауапгершiлiктi сақтандыру түрi басқа түрлерге қарағанда кеш пайда болып, нарыққа сәл кештеу ендi. Сонымен шет елдерде, Әсiресе АҚШ мемлекетiнде 5000 сақтандыру компаниялары қызметтерiн жүзеге асырады, соның iшiнде сақтандырудың негiзгi түрi болып “ өмiрдi сақтандыру” . Ол нарықта сол кезендердн бiрiншi орын алып келдi.

Әр бiр компания құқықтық құрылымдық статусы бойынша акционерлiк немесе келiсiмдi қоғамдық ұйымы ретiнде өмiр сүредi. АҚШ елдегi дүниежүзiлiк қатарына ентiн көрнектi компания түрi мыналар АИГ; СИГНА, Стейт фарм мьючьюэл отмобил иншуранс.

Ең бiрiншi сақтандыру нарығы Англияда шыққан, компаниялар саны 840-қа жеткен. Солардың iшiнде бiрнеше компания көрнектi жетiлген. Ал Германияда сақтандыру нарығы 39 сақтандыру бөлiмднрiне бөлiнген. Бұл елдiң негiзгi көрнiсi табыс болып саналады. Ең көрнектi жетiлген компания “Альянс Холдинг” болып саналады. Сақтандыру түрiне көп кқңiл аударатын елдердiң бiрi Жапония және Австралия. Сақтандыру прцесiнiң өтуi өте қатаң түрде жүргiзiледi. Бұған себеб, сақтандыру брокерлерiнiң төмендiлiгi, сондықтан да бәсекелестiк жоғары деңгейде тұрады. 1947 жылы сақтандыру қайта ұйымдастырудың нәтижесiнде 20 компания өмiрге келдi, ал әлсiз компаниялар бiраз уақыттан кейiн жоғалып, жалпы айтып кетсек жойылып кеттi. Жапонияда әлеуметтiк сақтандыру түрiне онша көңiл бөлмейдi. Көбiнесе адам өмiрiн сақтандыру жоғары маштабта орын алады. Оның iшiне кiретiндер “Ниппон лайф иншуранс”, “Мейдзи мьючуэл лайф иншуранс” компаниялары.

Ал Совет Үкiметiнiң сақтандыру нарығына тоқталып өтейiк. 1917 жылы Ресейде ең бiрiншi сақтандыру компаниясы ашылды. Революциядан кейiн сақтандыру нарығы монополиялық жүйеге көштi. Оның негiзгi бағыты әлеуметтiк сақтандыруға және мүлiктi сақтандыруғакөп көңiл бөлдi. 1917 жылы Ресейде әлеуметтiк сақтандыруда, Жұмыссыздықты сақтандыру, жалдамалы еңбектi сақтандыру түрлерiн колдануға қаулы қабылданды. Совет Үкiметi мiндеттi сақтандыруды еңгiздi, бiрақ бұл түрi алға жылжытуға бюракратизм, консерватизм икемдiксiздiк кедергi көрсеттi.

1988 жылы сақтандыру нарығына демократизация ықпал бердi. “Коперация “ қаулысы қабылданғаннан кейiн әр түрлi кооперативтер, кiшi кәсiпорындар, сақтандыру компаниялары ашылды. Қаулыда шектелген бөлiмдер жоқ едi. Сондықтан нарықта сақтандыру компаниялары көбейiп кеттi. Бiраз уақыт өтпестен сақтандыру нарығы әмбебап түрiне көше бастады. Сақтандыру түрлерiнiң көбейуiне байланысты, экзотикалық түрлерi де пайда бола бастады. Шеттерiнен компанияларының көбейуiне байланысты бәсекелестiкке тұра алмаған ұйымдар, компаниялар шетiнен жабылып жатты. 1988 жылмен 1992 жылдар аралығында барлық елдерде, әсiресе Ресейде сақтандыру нарығы аяқтанды. Совет Үкiметiнде Госстрах құрылымдық компаниясықұрылды. Жаңа этапқа өту кезеңi сақтандыру заңы қабылданғаны итермеледi. Жаңа нарықта сақтандыру занының жеңiлдiктерiнiң көптiгiне байланысты. Компаниялар құрылды, шетiнен жойылды, кейбiреулерi қатарынан бiр-бiрiмен қосылып iрiктелдi. 1995 жылы 2300 компаниядай нарықта өмiр сүрдi. Статистика байқауымен бұл компаниялардың 54% 1-2 жылға жетпей жабылып қалды. Әр түрлi қозғалыстарға байланысты жағымсыз негативтiк моменттер байқалды, соның iшiнде, и табыс табу коммерциямен айналысу сияқты немесе бақылаудың жоқтығы, тарифтердiң жоғалуы, сақтандыру қауiпiн қолдану, көрсету қызмет сапасының төмендеуi. Сақтандыру нарығы Совет Үкiметiнде баяу дамыды. Бұған себеб, мамандардың аздығы, бiлiм сауаттығының төмендiгi болып саналады. Бiрақта бұл да кедергi емес, қазiргi кезендерде осы мамандық мамандары өте көп болып саналады. Сақтандыру нарығында сақтандыру маркетинг әлсiздiгiн көрсеттi. Сақтандырушыларға сақтандыру түрлерiнiң сұранысы да онша байқалып белсендiк көрсеткен жоқ.

Сонымен барлық негативтiк қауiптерден өткеннен кейiн, заң тұрақтандырылғаннан соң жүзеге асты. Денсаулық сақтау және салық салуды сақтандыру iс-әрекетiнiң заңы қабылданды. Барлық сақтандыру компаниялары бақылауға алынды. Бiздiң Қазақстан Мемлекетiмiзде, тәуелсiздiк алғаннан бастап осы кезендерде сақтандыру нарығы жаңадан дами бастады. Барлық сақтандыру Совет Үкiметiнде алда айтып кеткендей Госстрах сақтандыру үйымында жүзеге асырылды. Ал ендi дамығанынан байланысты барлық мемлекеттегiдей нарық дамыған сайын, бiзде де сақтандыру нарығы дамыды. Өмiрде де, транспортты да тағыда басқа заттарды да сақтандырады.

Сонымен iшiндегi компаниялар “Династия”, “Көмеск өмiр”, “Цассо”, “НСК” және тағы басқа. Бұл компаниялар арасында үлкен бәсекелестiк жүрiп жатыр. Сақтандырушыларға өздерiнiң компанияларының көрсету қызметтерiнiң, тарифтерiн, өздерiн таныту жарнамаарқылы көрсетедi. Жарнамалар түрлерi өте көп, телевидалық, көше афишалары, брашуралар немесе агнттердi ұйымдарға таныстыру арқылы жүзеге асырып жатыр. Нарық структурасына байланысты көмекшiлер өте көп, соның iшiнде брокерлер, дельдалдар, консультанттар және тағы басқалар сияты . Сақтандыру компаниялары қауiптiң әсерiн төмендету мақсатында қайта сақтандыру түрiн енгiздi. Бұған шет елдердiң сақтандыру бизнесi себеб болды

1. 2. Сақтандырудың экономикалық мәнi.

Сақтандыру экономикада бiр ерекше әлеуметтік экономикалық құбылыс болып саналады. Экономиканың қаржылық икемдiлiк қызметтерi және сақтандыру бiр-бiрiмен тығыз байланысты. Сақтандыру деген жалғыз тұрғындар зардабынан сақтандыру ғана емес, экономикада коньектуралық және инфрақұрылымдық өзгерiстердiң себебтерiнен, заңға бірнеше рет өзгерiстер енгізізу себебтерінен алған шығындарды және кәсiпорындарға қаржылық зиян тигiзуден сақтайды. Сақтандыру сақтау қызметтерін орындаудан қатар, ерекше қаржы шеңберiн қалыптастырады. Бұл ақша қаражатының бөлiнiсi, қайта бөлiнiсте кiредi. Сақтандыру компанияларында жинақталған ақша қаражаты компанияның активi ретiнде кiредi. Сондықтанда ол активтер депозит, бағалы қағаздар, ипотекаларға жұмсалып табыс табылады. Сақтандыруға қарай отырып мынадай ұран айтуға болады- “ақшаң болса, сақтандыруға салым сал, ал қауiп-қатер кезiнде көмек көрсетедi”. Бұл сақтандырудың формуласы деп есептеуге болады. Ғылым жағынан сақтандыру - бiр институты құрайтынына көздерiн жеткiзедi, ал негiзiнде жалпы принципi кездейсоқ жағдайларда көмек көрсетедi. Сақтандыру көп қырлы, әлi күнге дейiн терең мағынасына жете қоймаған. Бiрнеше теоретиктер сонымен қатар Вагнер Крост сақтандыру ұйымын шаруашылық ұйым деп түсiнген. Оның ойынша ұйымдардағы бөлек зардаптардың алдына тұру, ойламаған оқиғалардың алдын алатын ұйымдар деп түсiнген. Бiрақ қарап отырсаң сақтандыру көбiнесе кәсiпорындарда, шаруашылықта қолданады. Сақтандыруды негізінен жан жақты қарастыруға болады. Соның ішінде үш жағын қарастырып өтейік.

Экономикалық
Құқтық
Техникалық

Бұл үш көз қарас қолдану жағдайына байланысты. Экономикалық қөз қарас - капиталыңды немесе еңбегiндi қорғау, өзiнiң жеке сақтануың, зиянтигiзетiн оқиғалардан, сақтандырады.

Құқтық қөз қарас - мәмленi, келiсiм шарттарды, сақтандыру сый сипатын өтеу жөнiндегi немесе басқаша құқтық нормаларды бұзу зардаптарын өтеу тағыда басқа .

Техникалық қөз қарас- бұл көбiнесе ұйымдарда жүзеге асырылады. Зиян келтiретiн шамаға қарай отырып сақтандыру салымын жинайды. Аяғында қауiп-қатерге байланысты сақтандыру сомасы төленедi.

Ежелгi Римде өмiрдi сақтандыру жүзеге асырған. 18 ғасырда адам өмiрiн сақтандыру ”жерлеу кассасы” деп аталған. Сақтанушыдан ай сайын салым алынып отырады. Егер сол тұтынушы өлiп кетсе белгiлi соманы өлген адамның мирасына қалады. Бұл мирасына бiршама соманы жерлеу мақсатта қолдану керек.

Ал Германияға сақтандыру орта ғасырда ендi. Әсiресе, бұл жүйені көпестер дамытты. Олар сақтандыруды коллективтiк ұйым формасында ұйымдастырды және әлеуметтiк сақтандыру саласын жүзеге асырды. Бiрақта, сақтық компаниялар табыс және қаржы көздерін табуды көздедi. Ең бiрiншi коммерциялық сақтандыру компаниясы 14 ғасырда Италияда пайда болды. Италияда теңiз сақтандыру түрiн жүзеге асырады. Сақтандыру операциясы мына түрде жүргiзiлдi. Егер сақтаушымен сақтанушының арасында келiсiм шарт мәмлесі кұрылды. Сақтаушы сақтанушыға тауарлардың сомасының 70% сомосын төлеген, сол жағдайда тауары жолда аварияға ұрынған жағдайда. Ал тауар толығымен жеткiзiлсе 70% қайтарылып қосымша тарифтiк келiсiм сомасы қосылады. Сонда,

Тариф ставкасы + 70% тауарға берiлген сома = сақтандыру компаниясының пайдасы.

(Формуласы қолданылады)

Бұл көбiнесе несиеге мiнездес болып келедi. Бiраз уақыттан кейiн сақтандырудың құқығы өзгерiске ұшырады. Сақтандыру процесi келiсiм шарт, мәмлелер, маклерлер арқылы жүзеге асты. Маклерлер көптеген көпестермен келiсiм шартқа отырды. Басқа жағынан қарасақ бұл қолайлы болып келдi. Маклер көбiнесе биржада мақсаттарын жүзеге асырды. Биржаға көптеген ақпараттардың түсуiне байланысты қолайлы жағын жақтады. Осы кезеңдерде тариф ставкасыда келiстiрiлдi. Сонымен қатар жетiлуiнiң тездiгi соншама сақтандыру полисi пайда болды. Сақтандыру полисi құқылы куәлiк ретiнде берiлдi.

Италияда капитализация пайызы пайда болды. Бұл қосымша табыс табуға ақша кұрылып пайдалана отырып, әрбiр адамның мүмкiншiлiгiне байланысты сақтандырудың фундаментiн құрды. Қолданған ақшадан түскен табысынан сақтаушы сақтандырушыға бiр бөлiгiн берiп отырды. Ол сый-сыйапат түрiнде берiлдi. Капитализация идеясының келесi қадамы да мемлекеттiк қарыз пайда болды- тонтин, өмiрлiк рентаны төлеу ( адам жағына байланысты), ол адам мемлекетпен анықталған сомада ақшаны қарызға берген жағдайда тонтик төленедi. 17-18 ғасырларда өмiрдi сақтандыру қоғамдары ғылыми негiздерiнде қарастырды. Сол кезендерде сақтандырудың жаңа түрлерi пайда болды. Олардың түрлерi малды сақтандыру, өрттен сақтандыру, бұршақ ұрудан. Экономикалық дамуына байланысты өмiрдi сақтандыру өте қажет еттi. Соның арқасында мүгедектен, аурудан, оқиғалардан, мүлiктi өрттен сақтандыру және жарылыстардан тағыда басқа сақтандыру. 19 ғасырлардың екiншi жартысында бiрiншi сатысында мемлекеттiң қатысуымен әлеуметтiк сақтандыру пайда болды. Халықтық сақтандыру, жұмысшыларды сақтандыру мiндеттi сақтандыру пайда болды. Россияда сақтандыру кең таралды. Революциядан кейiн мемлекеттiк сақтандыру монополизацияланды, коммерциялық және жеке ұйымдардың жетiлуiне жол бермедi.

20 ғасырларда сақтандыру нарығы толық дамыды. Сақтандырудың жаңа салалары азаматтық және жауапгершiлiктi сақтандыру түрлерi дамыды. Оларға қосымша профессионалды сақтандыру түрi ендi. Басқа да сақтандыру түрлерiнiң мәмлелерiне өзгерiстер ендi. Өзгерiстер енуiне қарамастан сақтандыру ары қарай дамып жетiлдi. Ұсыныс та сұраныс та қатар жүрiп отырды. Ұйымдастыру жоспарлары өзгерiске ұшырап, компаниялардың, бiрiгуiне, iрiленуiне тенденция жүрдi. Осының арқасында копперативтiк компаниялар көбейдi. Сақтандыру өз еркiмен сақтандыруға үлкен қөңiл бөлдi. Мысалы, медициналық сақтандыру. Нарықта сақтандыру экономикаға бiр жағынан бизнестi қорғау және тұрғындардың өмiрiн жақсарту болса, екiншi жағынан коммерциялық кәсiп немесе табыс табу үшiн арналған деп айтуға болады. Әр бiр сақтандыру компания өзiнiң негiзгi белгiлi принциптерiне бағытталған. Ол принциптер “ сақтандыру шарттары” болып саналады. Осы шарттар орындауымен байланысты жылдық жиынтық ақшаны байқауға болады. Ақша жиыны “қордың гарантиясы “ ретiнде ортаға түседi. Компанияның ақша жиыны және оған қоса жарғылық қоры жақсы жағдайда болса, онда сақтандыру компанияның күйi тұрақты деп санауға болады.

Сақтандыру қорының қүйiнiң жақсылығы компанияның рейтингiн көтеруге көмек ықпал етедi. Сақтандыру өқиғасы сақтандыру шарты келiстiрiлген нен кейiн жүзеге асады. Мысалы, үйдiң iшiн тонап кетсе, онда осы жағдайда келiстiрiлген шарттар бойынша оқиға төлемi өтелiнедi. Сақтандыру iскерлiгiн бiр қалыпты жүргiзу үшiн, компания өзiне клиенттердi тартады. Ұсыныс қызметтер шеңберiн үлкейтедi. Осы шарттарды орындаумен сақтандыру компания өз өмiрiн бiр қалыпты жүргiзiп, басқа да қауiп түрлерiн, қызметтерiн енгiзедi. Сол жағдайда табыс таба алады және де рейтингiн көтередi. Практикалық қолданым оларға қолайлы болғандықтан табыс та, тұрақты жағдайын сақтай алады. Сақтандырушы табысты өз iскерлiгiмен табуды көздей отыра, жалпы айта келсек табыстың алдында, кететiн шығынды жоспарлайды. Бұл шығындар көп жылдарға да жоспарлануы мумкiн. Мұндай табыс түрi- техникалық табыс деп аталады. Егер қазiргi шығын орташа шамасынан төмен болса жағымды, ал орташа шамадан шығын көп көтерiлсе жағымсыз әсер бередi. Нелiктен ? Сақтандыру компаниялары ақшаларды айналысқа жiбередi, олар несиелендiруге, банк салымына, бағалы қағаздарды сатып алуға жұмсалады. Тапқан табыс аты “банк табысы” деп аталады. Жалпы табыс сомасы сақтандыру компанияларда коммерциялық табыс деп атайды немесе техникалық және банктiк табыс деп анықталады.

Сақтандыру формалары екi түрге бөлiнедi.

Ерiктi сақтандыру.
Ерiксiз сақтандыру.

Ерiксiз сақтандыру формасы - тұлғаның өз ерiгiсiз жүзеге асырылады. Бұл форма Қазақстан Республикасының сақтандыру заңында бекiтiлген бөлiм бойынша жүзеге асырылады. Сақтандыру түрлерiне мыналар енедi ; көлікті сақтандыру, пасажирлердi сақтандыру және ипотекалық несие тәртіптерінде енгізілген түрлері кiредi. Мысалы келтiрейiк, пассажир командировкаға кетер алдында өмiрiн сақтандырады. Сақтау үшiн сақтандыру компанияға салымын төлеу керек. Ұшақпен ұшу кезiнде кауiп төнген жағдайда сақтандыру сомасы өтелiнедi. Ерiксiз сақтандырудың ерiктi сақтандырудан ерекшелiгi төленген салым қайтарылмайды. Алдағы мысалда байқауға болады және де келiсiм шартта болатын қауiптердiң түрi кетiрiледi. Негiзiнде мәмленiң элементi сақтандыру заттын белгiлеу және сақтандыру қауіпін анықтау. Ерiксiз сақтандыруда ең негiзгi сақтандырушының келiсiмiн мемлекет жақтайды, бірақ әрбір компанияның қызметіне мемлекеттік кепілдік бере алмайды. Мысалы; әлеуметтiк сақтандыру жағынан ( жұмыссыздық, зейнетақыны сақтандыру) . Болашақта мемлекет шығындарды өз мойына алып жабады, бірақ зейнетақы салымшысы өз еркімен сақтандырады, ал егер зейнетақы қоры өз табыстарын немесе қорларын сақтандырса онда сақтандыру ұйымының белгілі айналыс активтерімен қамтамасыздандырылған болу керек. Бұл сақтандыру формасы сақтандыру компанияларына үлкен табыс әкеледi.

Ерiктi сақтандыру - бұл сақтандыруда сақтаушы өз ерiгiмен сақтанады. Ол қай компанияда сақтанады, ненi сақтандырады өз ерiгi. Осы мезетте сақтанушы мен сақтандырушы арасында шарт қатынастары арқылы келiседi. Бұл мына формула арқылы жүзеге асады. Салым салушы пайыз - шығын өтеушi (сома) . Сақтанушы сақтау сомасын пайыз түрiнде салады, сақтандыру компания қатер жағдайында шығын өтейдi. Келiсiм шарт заңдылығына енгеннен кейiн, сақтанушыға сақтандыру полисi берiледi. Ерiктi сақтандыру формасының шеңберi кең және де сақтандыру обьектiсi көп. Оларды мемлекеттiң заңы бойынша жеке сақтандыру компаниялары сақтандыруын жүзеге асырады. Қазiргi жағдайда ерiктi сақтандыру мемлекет қарамағында да жүзеге асыруға болады.

Сақтандыру ұйымдарына байланысты коллективтiк сақтандыру формасы бөлiнiп шығады. Ұйым немесе жеке кәсiпкер басшысы жұмысшыларын толық, коллективтi түрде сақтандырады. Сонымен қатар индивидуалды сақтандыру формасы, келiсiм шарт жеке немесе заңды тұлғамен келiстiрiледi. Келiсiм шарттқа отырғаннан бастап екiншi жақта ой туады. Қанша сақтану сомасы түседi және қай сомада шығын өтеледi. Максималды сома болып келiстiрiлген мәмленiң сомасы толық өтелген жағдайда. Сақтандыру сомасы әр түрлi бола бермеуi тиiс. Сақтандыру соманың шегi бойынша, обьективтi сақтандыру құнынан аспауы қажет. Ол нақты құн болып саналады.

Обьектiнi толық сақтандыру формасы сақтандыру затының толық құнымен сақтандыру сомасының құнымен теңдiк. Ал iшiнара сақтандыру формасы обьектiнiң құнынан сақтандыру құны төмен болады. Екi жақты сақтандыру формасы. Егер сақтанушы екi немесе бiрнеше компанияларда келiсiм шартқа отырса, мұндай сақтандыруды екi жақты сақтандыру деп атайды. Екi жақты сақтандыру мына жағдайларда орындалады, егер жалпы сақтандыру обьектiнiң құны аз немесе тең болғанда. Бiрақ кейбiр жағдайда жалпы сақтандыру сомасы сақтандыру сомасын ғана бередi. Егер бұл жағдай табыс табуға бiр келiстiрiлген оймен жүзеге асса, сақтандырушыға сақтану сомасы өтелiнбей қалуы мүмкiн. Келiсiмдегi шарттары толығымен орындалуы, маштабы, келтiрiлген зиян, төнген қауiп-қатер барлығы өтелуi керек. Егер обьектiге iшiнара қауiп төнген жағдайда сақтанушы сақтандыру жүйесiн қолдана отырып өтейдi.

Қауiптiк жүйе.
Шектiк қауiптiк жүйе.
Франшиза

Пропорционалдық қауiптi жабу - сақтандыру құны мен сақтандыру сомасының арасындағы қатынастарының пропорционалды өтелуi. Төлем қауiпi сақтандыру құны мен сақтандыру сомасының төнген қауiптi көбейтiлгенмен анықталады.

ТҚ= СҚ / СС* Төн. Қауiп

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.