Салық және салық салу пәні
Қазақстан Республикасы білім және ғылым министірлігі
Тұран колледжі
Салық және салық салу пәні
Курстық жұмыс
Тақырыбы:Сақтандыру ұйымдарына салынатын салық
Орындаған:
Қабылдаған:
Астана 2008
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3-4
1. САЛЫҚТАР ЖӘНЕ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІН ҰЙЫМДАСТЫРУ
1.1Салық ұғымы және оның әлеуметтік-экономикалық
мәні ... ... ... ... ... ... ..5-7
1.2 Қазақстан Республикасындағы салықтың түрлері
... ... ... ... ... ... ... ... ... 8-11
1.3 Қазақстан Республикасындағы салық алуды ұйымдастыру ... ... ... ... ..12-
14
2. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ САҚТАНДЫРУ ҰЙЫМДАРЫНА САЛЫҚ САЛУ
2.1Қазақстан Республикасындағы сақтандыру ұйымдарының қызметін
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... 15- 20
2.2 Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарына салық салу объектісі ... .21-25
2.3 Сақтандыру (қайта сақтандыру) - ұйымдарына салық салмау
объектілері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26-27
Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 28
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..2 9-30
Кіріспе
Алдымен жұмысымның кіріспе бөлігіне шолу жасағаным, өзім жазған
Курыстық жұмысыма дұрыс көңіл аударғандық деп ойлаймын.
Рыноктық экономиканы басқарудың неғұрлым тиімді нысандарының бірі
мемлекетті салықтық реттеу болып табылады. Салықты пайдалана отырып
мемлекет екі мақсатты көздейді. Біріншісі, барлық деңгейлер кірістерін
толтыруға бағытталады. Бұл мемлекеттің фискальдық функциясына негізделеді.
Екіншісі, мемлекетпен реттелетін рыноктық экономикалық механизмінің қалыпты
қызмет ету. Мемлекеттің күрделі әлеуметтік-экономикалық механизмінің
қалыпты қызмет етуі көбінесе оның тұрақты қаржылық қамтамасыз етілуіне
тәуелді. Қазақстан Республикасының бюджеттік-салықтық қатынастарының даму
проблемалары мыналар болып табылады: аумақтық билік органдарын қаржы
ресурстарын жұмылдыру, жергілікті бюджеттердің шығыстарын қаржыландырудағы
қажеттіліктің әлуетіне сәйкестік жүйесін реттеу. Қазіргі жағдайда
жергілікті бюджеттердің меншікті кірістерінің неғұрлым маңызды көзі
салықтар болып табылады.
Елбасының Қазақстан халқына Жолдауында тиімді осы заманғы мемлекеттік
қызмет пен мемлекеттік басқару құрылымын құру мемлекеттің түйінді
міндеттерінің бірі болып айқындалады.
Бұл мемлекеттік басқарудың жүйелі болуын, басқарудың әр бір деңгейі үшін
қаржы ресурстарымен бекітілген және өкілеттердің анықталуын,
ведомствоаралық үйлесімнің қамтамасыз етілуін, басқарудың барлық
деңгейлерінің тиімді қызметі үшін заңнамалық құқықтық базаның құрылуын
қажет етеді.
Бюджетаралық қатынастар мен елдің бюджеттік салықтық саясатын жүзеге
асырумен байланысты проблемалардың кеңінен қарастырылуына қарамастан,
реттеуші салықтар көмегімен бюджет аралық қатынастарды жетілдіру механизмін
кешенді зерттеу ерекше көңіл бөлуді қажет етеді.
Курыстық жұмыстың мақсаты Қазақстан Республикасының салық жүйесіндегі
сақтандыру ұйымдарына салық салудың құрылымы, сақтандыру ұйымдарына салық
салудың даму келешектерін қарастырып талдау жасау.
Осы мақсатқа сәйкес курыстық жұмыста келесі тапсырмалар қойылып, олардың
шешу жолдарын қарастыру:
- Сақтандыру ұйымдарын салық салудың негізгі этаптары қаралады;
- Сақтандыру ұйымдарын салық салудың құрылымына тоқталынады.
Ақпараттық және құқықтық қамтамасыз ету ретінде курыстық жұмысқа
Қазақстан Республикасының салық жүйесінің қызметін реттейтін заңды және
нормативтік актілер, Қазақстан Республикасының статистика бойынша
агенттігінің статистикалық материалдары қолданылады.
Жұмыстың құрылымы кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан, қолданылған
әдебиеттер тізімінен тұрады.
І. САЛЫҚТАР ЖӘНЕ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІН ҰЙЫМДАСТЫРУ
1.1 Салық ұғымы және оның әлеуметтік- экономикалық мәні
Ұйымдық–құқықтық жағынан салықтар бұл мемлекет біржақты тәртіппен заң
жүзінде белгілеген, белгілі бір мөлшерде және мерзімде бюджетке төленеті
қайтарусыз және өтеусіз сипаттағы міндетті ақшалай төлемдер.
Салықтардың экономикалық мәні өзінің функциялары мен міндеттерін
жүзеге асыру үшін мемлекет жұмылдыратын ұлттық табыстың бір бөлігі болып
табылатындығында.
Салықтар қаржының бастапқы категориясы болып табылады.
Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір сүріп
дамуының негізі болып табылады. Адамзат дамуының бүкіл тарихы бойына салық
нысандары мен әдістері өзгерді, игерілді, мемлекеттің қажеттіліктері мен
сұрау салуларына бейімделеді. Салықтар тауар-ақша қатынастарының ахуалына
әсер ете отырып, олардың дамыған жүйесінде айтарлықтай өрбіді. Мемлекет
құрылымының өзгеруі, өркендеуі әрқашан салық жүйесінің қайта
құрылуымен, жаңаруымен қабаттаса жүреді.
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық-экономикалық құрылысы
мен саяси іс-бағытына қарамастан ұлттық мемлекет кірістерінің
негізгі көзі-ұлттық табысты қайта бөлудің басты қаржылық құралы,
мемлекеттің кірістері және бюджеттің кірістерін қалыптастырудың шешуші көзі
болыр табылады. Салықтарда мемлекеттің экономикалық мазмұны нақты түрде
көрінеді, ал салықтардың әлеуметтік-кономикалық мәні, олардың түрлері мен
рөлі қоғамның экономикалық құрылысымен мемлекеттің табиғатымен және
функцияларымен айқындалады. Белгілі философ Фрэнсис Бэкон салықтарды төлеу
әрбір азаматтың қасиетті борышы деген.Қазақстан Республикасы
Конституциясының 35-бабында: заңды түрде белгі- ленген салықтарды,
алымдарды және өзге де міндетті төлемдерді төлеу әркімнің борышы әрі
міндеті болып табылады,-деп жазылған.
Салықтарда ежелден салық жүктемесін (салық ауыртпалығын) бөлудің
екі қағидаты қалыптасқан:
1) пайда (алынған игіліктер) қағидаты;
2) қайыр көрсету (төлем қабілеттілігі) қағидаты.
Алынған игіліктерге және төлем қабілеттілігіне салық салудың
қағидаттарын пайдалану салық мөлшерлемелерін белгілеуге және
табыстың өсуіне қарай олардың өзгеруіне саяды.
Салықты ұтымды ұйымдастырудың классикалық қағидаттарын бұрын
А.Смит ұсынған еді. Олар мынаған саяды:
1)салық салық төлеушінің әрқайсысының табысына сәйкес алынуы тиіс
(әділеттілік қағидаты);
2)салықтың мөлшері мен оны төлеу мерзімі алдын ала және дәл
анықталуы керек (анықталған қағидат);
3)әрбір салық салық төлеуші үшін неғұрлым қолайлы уақытта және
әдіспен алынуы тиіс (қолайлылық қағидаты);
4)салықты алудың шығындары өте аз болуы тиіс (үнем қағидаты).
Бұл қағидаттарды пайдалану салық салуда зорлық-зомбылықты жоқ
етті, бұл процеске реттелмеуді енгізді және А.Смитке салықтар оны
төлейтіндерге құлшылықтың нысаны емес, бостандықтың нышаны деп
қорытынды жасуға мүмкіндік берді. Салық салудың кейінгі даму барысында
қағидаттардың тұжырымдамалары дәлелденді, толықтырылды.
Салық салудың қазіргі қағидаттары мыналарға саяды:
1. Салық салудағы әділдік қағидаты екі аспектіде қарастырылады:
а) деңгейлес теңдікке жету салық төлеушілердің табыстарына тең
жағдайда біркелкі салық салынады;
ә) сатылас теңдікті сақтау–жеке тұлғалардың табыстарына салық салу
табыстардың бір бөлігін қайта бөлу үшін прогрессивті шәкіл бойынша
сараланған мөлшерлемелерді қолдана отырып жүргі- зілуі тиіс.
2. Қарапайымдылық қағидаты. Салық механизмі салық төлеушіге түсінікті
болуы тиіс, ол абайсыз әрі күрделі болмауы керек.
3.Салықтардың анықтығы-алдын ала белгіленген шарттар мен
талаптардың мызғымас теңдігі елдің барлық аумағында және барлық
шаруашылық жүргізуші субъектілер үшін түсіндіру мен қолданудың
біркелкілігі.
4.Жеңілдіктердің аз саны жеңілдіктер құндық үйлесімдерді
бұрмалайды және салық салу субъектілерін тең емес жағдайларға әдейі
қояды.
5.Салық салудың экономикалық бейтараптылығы. Салықтар экономика-ның
жұмыс істеуін жақсартуға және инвестициялардың өсуіне кедергі
жасамауы тиіс.
6. Экономикалық қатынастар бойыншаосы елдің басқа әріптес
елдермен салықтардың негізгі түрлері бойынша салық
мөлшерлемесінің салыстырмалылығы.
Қазақстанның салық заңнамасында сонымен бірге салық
және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеудің
міндеттілігі, салық салудың айқындылығы, әділдігі,салық жүйесінің
біртұтастығы және салық заңнамасының жариялылығы қағидаттары
негізделеді.
Салық төлеуші салық заңнамасына сәйкес салықтық
міндеттемелерін толық көлемінде және бнлгіленген мерзімдерде
орындауға міндетті.
1.2 Қазақстан Республикасындағы салық түрлері
Әлеуметтік салық-заңды тұлғалардың бюджетке төлейтін салықтарының бірі.
Оның басқа түлерінен ерекшелігі. Бұл салықтың мөлшері кәсіпорынның
жұмысшылары мен қызмеркерлеріне олардың атқарған қызметі мен орындаған
жұмысы үшін есептелетін еңбекақы төлеу қорына тікелей байланысты болып
табылады. Яғни бұл салық ұйымның еңбекақы төлеу қорының белгілі бір пайызы
түрінде есептеліп кәсіпорынның шығындарына қосылып отырады. Бірақ та
жұмысшылар мен қызметкерлерге есептелген еңбекақыдан ұсталмайды. Әлеуметтік
салықты төлеушілердің қатарына барлық заңды тұлғалар мен кәсіпкерлік
қызметпен айналысатын жеке тұлғалар жатады.
Әлеуметтік салық салу объектісіне, яғни еңбекақы төлеу қорына табыстың
барлық түрлері кіреді; оның ішінде: әртүрлі сыйақылар, жәрдемақылар, жеке
әлеуметтік жеңілдіктер, тағы да басқадай төлемдер.
Заңды тұлғалардан алынатын табыс салығы.
Есепті жылда жылда салық салынатын табыстары бар заңды тұлғалар табыс
салығын төлеушілер болып табылады. Табыс салығын төлеушілер қатарына заңды
тұлғалар, олардың филиалдары және оқшауланған бөлімшелер кіреді.
Әрбір салық төлеуші салық салынатын табысты анықтау үшін, жылдық
табыстың жинақталған сомасынан табыс табу мақсатында жұмсалған шығындар мен
шеккен зияндардың сомасын шегереді.
Кәсіпорынның жылдық табысына, яғни жыл бойы кіріс еткен сомаларының
жиынтығына сатылған немесе өткізілген өнімдер, атқарылған жұмысы мен
көрсетілген қызметі және басқа да операциялар үшін салық төлеушінің алуға
тиісті ақшалай немесе басқа да қаражаттары, сондай-ақ сатып алушыдан алуға
тиісті сомалардың есебінен өзара есеп айырысу ретінде үшінші тұлғаларға
жіберілген немесе тікелей не болмаса жанама шығындарды өтеуге жіберілген
қаржылар жатады.
Салық салынатын табыстардың және одан шегерілетін шегерімдер мен
жеңілдіктердің құрамы, сондай-ақ салынатын табыс салығының мөлшері салық
кодексінде қаралады.
Салық төлеуші кәсіпорын тиісті салық органына заңды тұлғаның салық
салынатын табысының декларациясын ұсынуға тиі Бухгалтерлік есепте табыстың
(зиянның) сомасы бухгалтерлік есеп стандартына сәйкес анықталған табыс пен
шығындардың айырмасынан құралады. Салық салынатын табыстың (зиянның)
сомасы салық заңына сәйкес анықталады. Салық заңы талаптарының бухгалтерлік
есеп талаптарынан өзгешелігі бар. Осының негізінде бухгалтерлік есепте
анықталған табыс пен салық салынатын табыстың арасында айырмашылық пайда
болады. Бұл айырмашылық пайда болу себептеріне байланысты тұрақты немесе
уақытша болып бөлінеді.
Тұрақты айырмашылықтың пайда болу себебі, бухгалтерлік табысты анықтау
барысында есепке алынатын табыс пен шығындардың кейбір бөлігі салық
салынатын табысты санағанда есепке алынбайды. Тұрақты айырмашылықтар
қатарына мыналар жатады:
• валюталық шоттармен шетел валютасы бойынша туындаған бағамдық
айырмашылық:
• бюджетке төленетін айыппұл ықпалшалары (санкциясы);
• кәсіпкерлікпен байланысты емес шығындар;
• Қазақстан Республикасы Үкіметі белгілеген шектен артық мөлшерде
төленген іссапарлық, өкілдік және тағы басқа шығындар.
Уақытша айырмашылықтың пайда болу себебі есеп беретін кезеңде есептелген
бухгалтерлік табыстар мен шығындардың кейбір баптар бойынша сомасы осы
кезеңдегі салық салынатын табыстарды анықтарда есепке алынбай келген
кезеңдердегі салық салынатын табыстардың құрамына кіргізіледі. Сөйтіп есеп
беретін кезеңдегі пайда болған уақытша айырмашылық келешектегі есеп беретін
мезгілде күшін жояды.
Уақытша айырмашылық мыналардың нәтижесінде пайда болады:
-бухгалтерлік есеппен салық есебінде табыстар мен шығындарды мойындау
уақытын белгілеу тәсілдемесінің айырмашылығынан (бухгалтерлік есепте-
есептец принципі, ал салық есебінде кассалық әдіс байынша);
-бухгалтерлік есеп пен салық есебінде амортизациялық айырымды
есептегенде әртүрлі әдістерді қолданудан;
-негізгі құралдарды бухгалтерлік есептен шығару мен салықтық есепте
оларды есептен шығарудан болатын айырмашылықтан, тағы да басқалардан.
Бухгалтерлік және салық есептерінің талаптарындағы өзгешеліктер
нәтижесінде пайда болған айырмашылықтар Кейінге қалдырылған корпоративтік
табыс салығы деп аталатын шотта жүргізіледі. Бұл пассивті шот болғандықтан
кейінге қалдырылған салық сомасы өскенде бұл шот кредиттелініп, ал
азайғанда дебиттелінеді. Кейінге қалдырылған салық сомалары бұл шотта
өздерінің түрлері бойынша бөлек есептеледі.
Қосылған құнға салынатын салық .
Қосылған құнға салынатын салық тауарларды өндіру, жұмысты орындау
немесе қызмет көрсету және олардың айналысы барысында қосылған құн өсімінің
бір бөлігін аудару, сондай-ақ осы елге тауарлар импорты кезіндегі аударым
болып табылады. Бұл ретте салық салынатын айналым мен салық салынатын
импорт салық объектісі болып табылады. Қосыоған құнға салынатын салық
шотында есептеледі. Бұл пассивтік шот болғандықтан кредитіне салынған салық
сомасы, ал дебитіне бюджетке аударылған және субъектінің жабдықтаушыларға
тиісті түрде ресімделген салық шоты бойынша төлеген сомалары жазылады.
Бюджетке төленуге тиісті қосылған құнға салынатын салық өткізілген өнім,
орындалған жұмыс немесе көрсетілген қызмет үшін есептелген қосылған құнға
салынатын салықтың сомасы мен сатып алынған тауарлар, материалдар мен
жабдықтаушылардың көрсеткен қызметі, орындаған жұмысы үшін төленген
(есептелген) қосылған құнға салынатын салық сомаларының арасындағы айырма
ретінде айқындалады. Қосылған құнға салынатын салық мөлшері Қазақстан
Республикасының салық заңында белгіленеді.
Жеке тұлғалардан ұсталатын табыс салығы.
Есепті жыл бойы салық салынатын табысқа ие болған жеке тұлғалар салық
төлеушілер болып табылады. Жеке тұлғалардың жылдық жиынтық табысына
еңбекақы түрінде алынатын табыстар,кәсіпкерлік қызметтен алатын табыстары,
жеке тұлғалардың мүліктік табыстары, тағы да бақа табыстары кіреді.
Жеке тұлғалардың мүліктік табысына тек қана активтің келесі түрлерінің
құндарына инфляцияға байланысты түзетуді есепке ала отырып өткізуден түскен
құнның өсімі жатады: салық төлеушінің тұрақты тұратын жері болып
табылмайтын, жылжымайтын мүліктің, құнды қағаздардың, заңды тұлғаларға
және басқа материалдық емес активтерге қатысу үлесінен; шетелдік валютадан;
асыл тастар және асыл металдардан, олардан жасаған зергерлік бұйымдардан,
өнер туындылары мен антиквариаттардан. Жеке тұлғалардың салық төлейтін
табыстарының құрамы салық кодексінде қаралады.
Табыс салығының мөлшерін ай сайын бір қалыпты ұстау үшін салық салынатын
табыстың есепті сомасы мен одан ұсталатын табыс салығының сомасы
есептелетін айлардың санын білдіретін сан мәні бар бірлікке 12 санының
қатынасын көрсететін қайта есептеу көрсеткіші белгіленген. Акциздік
салықтар.
Акциздік салық дегеніміз- сатылатын тауардың бағасына қосылатын, сатып
алушы төлейтін салық болып табылады. Акциздік салық салынатын тауарларға
Қазақстан Республикасының аумағына импортталған тауалар, яғни спирттің
барлық түрлері, темекі өнімдері, құрамында темекісі бар басқа да өнімдер
және күнделікті қолданылмайтын басқада бұйымдар жатады.
Қазақстан Республикасы аумағында акцизделуге жататын тауарларды
өндіретін немесе акциздеуге тиісті тауарларды импорттайтын немесе Қазақстан
Республикасы аумағында ойын бизнесін жүзеге асыратын барлық заңды тұлғалар
акциз салығын төлеушілер болып табылады.
1.3 Қазақстан Республикасында салық алуды ұйымдастыру
Салық салуды ұйымдастыру салық қатынастары нысандарының элементтерін,
яғни салық түрлерінің нақты атаулары, сондай-ақ оларды қолданудың тәртібі
мен әдістерін, іс-қимылының тәсілдерін кіріктіретін салық механизмін құруға
және оның жұмыс істеуіне саяды. Салық механизмінде өзара байланысты
элементтерден тұратын арнаулы нұсқаулық қолданылады. 1-кестені қараңыз.
Қазақстан Республикасының қазіргі салық эжүйесі салықтарды құру мен
алудың нақтылы әдістерін анықтайды. Салықтың тиісті элементтері арқылы
салық салудың тәртібін белгілейді.
Негізгі салық элементтеріне мыналар жатады: салық субъектісі , салық
салынушы, объектісі, салық базасы, салық салудың өлшемі, салық
мөлшерлемесі, үлес, салық пұл, салық жеңілдіктері, салық төлеудің мерзімі
мен тәртібі, салық төлеушілер мен салық органдарының міндеттері мен
құқықтары, салықтарды төлеуді бақылау, салық заңнамасын бұзғаны үшін
сакциялар және басқалары.
Салық субъектісі немесе салық төлеуші. Ол – салықты бюджетке басқа
төлемдерді төлеуші тұлға, алайда нарық механизімі арқылы салық ауыртпалығы
басқа тұлғаға салық салушыға аударылуы мүмкін.
Салық салынушылар-нақты салық ауыртпалығы (салық жүктемесі) түсетін жеке
тұлғалар, түпкілікті салық төлеушілер, яғни мемлекет азаматтары. Салық
объектісі. Мүлік пен іс-әрекеттер салық объектілері, және салық салуға
байланысты объектілер болып табылады. Олардың болуына байланысты салық
төлеушінің салықтық міндеттемесі туындайды.
Салық механизмінің элементтері
1 кесте
Салық салу Салықтар түрлерінің
Салықты болжамдау
қағидаттары жиынтығы
мен жоспарлау
Салық
Салықты құқығы
элементтері
мен заңдылығы
Салық
Механизмі
Ақпаратты
Салықтарды басқару
қамтамасыз
жүйесі
ету
Салықтардың Салықтық
Салықтардың
алудың әдістері бақылау
есеп құралдары
Салық базасы. Салық базасы – салық салу объекктісі мен салық салуға
байланысты объектінің құндық, заттай немесе өзге де сипаттамалары, олардың
негізінде бюджетке төленуге тиіс салықтар және басқа да міндетті
төлемдердің сомасы анықталады.
Салықтың негізгі базасы мыналар болып табылады:
Табысқа салынатын салық. Бұған корпорациялық табыс салығы мен жеке табыс
салығы жатады.
Тауарларға салынатын салықтар. Олар қосылған құнға салынатын
салықтардың, кеден баждарын кіріктіреді;
Капиталға салынатын салық. Оған жер салығы, мүлікке салынатын салық және
басқалары жатады;
Салық өлшемі-есеп-қисап үшін белгіленген салық объектісін өлшеу бірлігі
(теңге, табыс, айналым, т.б. , жердің бір гектары, тауарды өлшеу бірлігі
және тағы басқалар).
Салық мөлшерлемесі. Салық мөлшерлемесе салық базасының өлшем бірлігіне
салық есептеулерінің шамасын білдіреді. Ол салық базасының өлшем бірлігіне
пайызбен немесе абсолютік соммамен белгіленеді.
Салық салу практикасында мөлшерлемелердің мынадай түрлерін ажыратады:
тұрақты (берік) салық мөлшерлемесі. Олар табыс көзіне қарамастан салық
салу бірлігіне абсалютік сомада белгіленеді (мысалы, мұнайдың бір тоннасы,
газдың бір текше метіріне) ; үйлесімді салық мөлшерлемесі. Олар салық
объектісіне (оның мөлшерін саралауды есепке алмай) бірдей пайыздық
қатынасты іс-әрекет етеді;
Прогрессивті салық мөлшерлемесі. Бұл жағдайда прогресивті салық
мөлшерлемесі табыстың артуына қарай өсіп отырады. Нәтижесінде салық төлеуші
салықтың үлкен абссолюттік сомасын ғана емес, сонымен бірге оның үлесін де
төлейді. Прогрессивті мөлшерлемелер ең алдымен табысы көп тұлғаларға
ауыртпалық түсіреді;
Регрессивті салық мөлшерлемесі. Олар табыстың өсуіне қарай төмендейді
және табысы көп тұлғаларға тиімді болып келеді, ал табысы аз адамдардың
иығына ауыртпалық түсіреді.
Салық кезеңі. Жекелеген салықтар мен басқа да міндетті төлемдерге
қатысты белгіленген уақыт кезеңі салық кезеңі деп түсініледі,ол аяқталған
соң салық базасы анықталады және бюджетке төленуге тиісті салықтар мен
басқа да міндетті төлемдердің сомасы есептеледі.
2. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ САҚТАНДЫРУ ҰЙЫМДАРЫНА САЛЫҚ САЛУ
2.1 Қазақстан Республикасындағы сақтандыру (қайта сақтандыру)
ұйымдарының қызметін ұйымдастыру
Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының ұйымдық-құқықтық формалары.
Халықаралық тәжірибеге сәйкес сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының
жіктелуі:
• Меншік құқығына қарай - жеке, акционерлік (корпоративтік),
мемлекеттік, муниципалдық;
• Орындайтын операцияларының сипатына қарай мамандандырылған
(арнайы, жеке немесе мүліктік сақтандыруға арналған). әмбебап,
қайта сақтандырушы;
• Қызмет көрсету аймағына қарай - жергілікті, аймақтық, ұлттық,
халықаралық (трансұлттық);
• Жарғылық капитал көлеміне қарай - шағын, орта және ірі;
• Жеке сақтандыруды ұйымдастырудын айрықша формасы ретінде
жинақтаушы зейнетақы қорларын (ЖЗҚ) қарастыруға болады. ЖЗҚ
салымшыларға (сақтанушыларға) олардың белгілі бір жасқа (зейнетақы
жасына) жеткен жағдайда ренталық телемдер бойынша кепілдік береді.
Қазақстан Республикасындағы сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының
ұйымдық-құқықтық формалары
Акционерлік қоғам - Сақтандыру туралы заңның 26-бабына сәйкес
сақтандыру (кайта сақтандыру) ұйымын құру кезінде ешқандай тұлға тікелей
немесе аффилирленген тұлғалар арқылы сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының
дауыс беруші акцияларының 25 пайызынан артық акцияларын қолдануға немесе
иелік етуге құқығы жоқ. Сақтандыру (кайта сақтандыру) ұйымын мемлекет
құрған жағдайда және еншілес ұйым құрған жағдайларда ғана аталған тұлғалар
25 пайыздан жоғары шамада дауыс беруші акцияларға иелік ете алады.
Өзара сақтандыру қоғамы - бұл құрылтайшылардың үлестеріне сәйкес
қаражаттарды орталықтандыру негізінде сактандыру қорын ұйымдастыру формасы
болып табылады. Өзара сақтандыру коғамының қатысушысы әрі сақтанушы, әрі
сақтандырушы ретінде қызмет етеді.
Жарғылық капитал - сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымының жарғылық
капиталы тікелей құрылтайшылардың меншікті каражаттары есебінен қалыптасуы
тиіс. Жаңадан құрылатын сақтандыру ұйымы үшін жарғылық капиталына келесідей
минималды мөлшерлері орнатылған (2004 жылдың 21-тамызынан):
• жалпы сақтандыру саласы бойынша - 310 млн.теңге;
• өмірді сақтандыру саласы бойынша - 550 млн. теңге;
Егер сақтандыру компаниясы сонымен қатар қайта сақтандырумен
айналысатын болса, ... жалғасы
Тұран колледжі
Салық және салық салу пәні
Курстық жұмыс
Тақырыбы:Сақтандыру ұйымдарына салынатын салық
Орындаған:
Қабылдаған:
Астана 2008
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3-4
1. САЛЫҚТАР ЖӘНЕ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІН ҰЙЫМДАСТЫРУ
1.1Салық ұғымы және оның әлеуметтік-экономикалық
мәні ... ... ... ... ... ... ..5-7
1.2 Қазақстан Республикасындағы салықтың түрлері
... ... ... ... ... ... ... ... ... 8-11
1.3 Қазақстан Республикасындағы салық алуды ұйымдастыру ... ... ... ... ..12-
14
2. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ САҚТАНДЫРУ ҰЙЫМДАРЫНА САЛЫҚ САЛУ
2.1Қазақстан Республикасындағы сақтандыру ұйымдарының қызметін
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... 15- 20
2.2 Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарына салық салу объектісі ... .21-25
2.3 Сақтандыру (қайта сақтандыру) - ұйымдарына салық салмау
объектілері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26-27
Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 28
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..2 9-30
Кіріспе
Алдымен жұмысымның кіріспе бөлігіне шолу жасағаным, өзім жазған
Курыстық жұмысыма дұрыс көңіл аударғандық деп ойлаймын.
Рыноктық экономиканы басқарудың неғұрлым тиімді нысандарының бірі
мемлекетті салықтық реттеу болып табылады. Салықты пайдалана отырып
мемлекет екі мақсатты көздейді. Біріншісі, барлық деңгейлер кірістерін
толтыруға бағытталады. Бұл мемлекеттің фискальдық функциясына негізделеді.
Екіншісі, мемлекетпен реттелетін рыноктық экономикалық механизмінің қалыпты
қызмет ету. Мемлекеттің күрделі әлеуметтік-экономикалық механизмінің
қалыпты қызмет етуі көбінесе оның тұрақты қаржылық қамтамасыз етілуіне
тәуелді. Қазақстан Республикасының бюджеттік-салықтық қатынастарының даму
проблемалары мыналар болып табылады: аумақтық билік органдарын қаржы
ресурстарын жұмылдыру, жергілікті бюджеттердің шығыстарын қаржыландырудағы
қажеттіліктің әлуетіне сәйкестік жүйесін реттеу. Қазіргі жағдайда
жергілікті бюджеттердің меншікті кірістерінің неғұрлым маңызды көзі
салықтар болып табылады.
Елбасының Қазақстан халқына Жолдауында тиімді осы заманғы мемлекеттік
қызмет пен мемлекеттік басқару құрылымын құру мемлекеттің түйінді
міндеттерінің бірі болып айқындалады.
Бұл мемлекеттік басқарудың жүйелі болуын, басқарудың әр бір деңгейі үшін
қаржы ресурстарымен бекітілген және өкілеттердің анықталуын,
ведомствоаралық үйлесімнің қамтамасыз етілуін, басқарудың барлық
деңгейлерінің тиімді қызметі үшін заңнамалық құқықтық базаның құрылуын
қажет етеді.
Бюджетаралық қатынастар мен елдің бюджеттік салықтық саясатын жүзеге
асырумен байланысты проблемалардың кеңінен қарастырылуына қарамастан,
реттеуші салықтар көмегімен бюджет аралық қатынастарды жетілдіру механизмін
кешенді зерттеу ерекше көңіл бөлуді қажет етеді.
Курыстық жұмыстың мақсаты Қазақстан Республикасының салық жүйесіндегі
сақтандыру ұйымдарына салық салудың құрылымы, сақтандыру ұйымдарына салық
салудың даму келешектерін қарастырып талдау жасау.
Осы мақсатқа сәйкес курыстық жұмыста келесі тапсырмалар қойылып, олардың
шешу жолдарын қарастыру:
- Сақтандыру ұйымдарын салық салудың негізгі этаптары қаралады;
- Сақтандыру ұйымдарын салық салудың құрылымына тоқталынады.
Ақпараттық және құқықтық қамтамасыз ету ретінде курыстық жұмысқа
Қазақстан Республикасының салық жүйесінің қызметін реттейтін заңды және
нормативтік актілер, Қазақстан Республикасының статистика бойынша
агенттігінің статистикалық материалдары қолданылады.
Жұмыстың құрылымы кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан, қолданылған
әдебиеттер тізімінен тұрады.
І. САЛЫҚТАР ЖӘНЕ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІН ҰЙЫМДАСТЫРУ
1.1 Салық ұғымы және оның әлеуметтік- экономикалық мәні
Ұйымдық–құқықтық жағынан салықтар бұл мемлекет біржақты тәртіппен заң
жүзінде белгілеген, белгілі бір мөлшерде және мерзімде бюджетке төленеті
қайтарусыз және өтеусіз сипаттағы міндетті ақшалай төлемдер.
Салықтардың экономикалық мәні өзінің функциялары мен міндеттерін
жүзеге асыру үшін мемлекет жұмылдыратын ұлттық табыстың бір бөлігі болып
табылатындығында.
Салықтар қаржының бастапқы категориясы болып табылады.
Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір сүріп
дамуының негізі болып табылады. Адамзат дамуының бүкіл тарихы бойына салық
нысандары мен әдістері өзгерді, игерілді, мемлекеттің қажеттіліктері мен
сұрау салуларына бейімделеді. Салықтар тауар-ақша қатынастарының ахуалына
әсер ете отырып, олардың дамыған жүйесінде айтарлықтай өрбіді. Мемлекет
құрылымының өзгеруі, өркендеуі әрқашан салық жүйесінің қайта
құрылуымен, жаңаруымен қабаттаса жүреді.
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық-экономикалық құрылысы
мен саяси іс-бағытына қарамастан ұлттық мемлекет кірістерінің
негізгі көзі-ұлттық табысты қайта бөлудің басты қаржылық құралы,
мемлекеттің кірістері және бюджеттің кірістерін қалыптастырудың шешуші көзі
болыр табылады. Салықтарда мемлекеттің экономикалық мазмұны нақты түрде
көрінеді, ал салықтардың әлеуметтік-кономикалық мәні, олардың түрлері мен
рөлі қоғамның экономикалық құрылысымен мемлекеттің табиғатымен және
функцияларымен айқындалады. Белгілі философ Фрэнсис Бэкон салықтарды төлеу
әрбір азаматтың қасиетті борышы деген.Қазақстан Республикасы
Конституциясының 35-бабында: заңды түрде белгі- ленген салықтарды,
алымдарды және өзге де міндетті төлемдерді төлеу әркімнің борышы әрі
міндеті болып табылады,-деп жазылған.
Салықтарда ежелден салық жүктемесін (салық ауыртпалығын) бөлудің
екі қағидаты қалыптасқан:
1) пайда (алынған игіліктер) қағидаты;
2) қайыр көрсету (төлем қабілеттілігі) қағидаты.
Алынған игіліктерге және төлем қабілеттілігіне салық салудың
қағидаттарын пайдалану салық мөлшерлемелерін белгілеуге және
табыстың өсуіне қарай олардың өзгеруіне саяды.
Салықты ұтымды ұйымдастырудың классикалық қағидаттарын бұрын
А.Смит ұсынған еді. Олар мынаған саяды:
1)салық салық төлеушінің әрқайсысының табысына сәйкес алынуы тиіс
(әділеттілік қағидаты);
2)салықтың мөлшері мен оны төлеу мерзімі алдын ала және дәл
анықталуы керек (анықталған қағидат);
3)әрбір салық салық төлеуші үшін неғұрлым қолайлы уақытта және
әдіспен алынуы тиіс (қолайлылық қағидаты);
4)салықты алудың шығындары өте аз болуы тиіс (үнем қағидаты).
Бұл қағидаттарды пайдалану салық салуда зорлық-зомбылықты жоқ
етті, бұл процеске реттелмеуді енгізді және А.Смитке салықтар оны
төлейтіндерге құлшылықтың нысаны емес, бостандықтың нышаны деп
қорытынды жасуға мүмкіндік берді. Салық салудың кейінгі даму барысында
қағидаттардың тұжырымдамалары дәлелденді, толықтырылды.
Салық салудың қазіргі қағидаттары мыналарға саяды:
1. Салық салудағы әділдік қағидаты екі аспектіде қарастырылады:
а) деңгейлес теңдікке жету салық төлеушілердің табыстарына тең
жағдайда біркелкі салық салынады;
ә) сатылас теңдікті сақтау–жеке тұлғалардың табыстарына салық салу
табыстардың бір бөлігін қайта бөлу үшін прогрессивті шәкіл бойынша
сараланған мөлшерлемелерді қолдана отырып жүргі- зілуі тиіс.
2. Қарапайымдылық қағидаты. Салық механизмі салық төлеушіге түсінікті
болуы тиіс, ол абайсыз әрі күрделі болмауы керек.
3.Салықтардың анықтығы-алдын ала белгіленген шарттар мен
талаптардың мызғымас теңдігі елдің барлық аумағында және барлық
шаруашылық жүргізуші субъектілер үшін түсіндіру мен қолданудың
біркелкілігі.
4.Жеңілдіктердің аз саны жеңілдіктер құндық үйлесімдерді
бұрмалайды және салық салу субъектілерін тең емес жағдайларға әдейі
қояды.
5.Салық салудың экономикалық бейтараптылығы. Салықтар экономика-ның
жұмыс істеуін жақсартуға және инвестициялардың өсуіне кедергі
жасамауы тиіс.
6. Экономикалық қатынастар бойыншаосы елдің басқа әріптес
елдермен салықтардың негізгі түрлері бойынша салық
мөлшерлемесінің салыстырмалылығы.
Қазақстанның салық заңнамасында сонымен бірге салық
және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеудің
міндеттілігі, салық салудың айқындылығы, әділдігі,салық жүйесінің
біртұтастығы және салық заңнамасының жариялылығы қағидаттары
негізделеді.
Салық төлеуші салық заңнамасына сәйкес салықтық
міндеттемелерін толық көлемінде және бнлгіленген мерзімдерде
орындауға міндетті.
1.2 Қазақстан Республикасындағы салық түрлері
Әлеуметтік салық-заңды тұлғалардың бюджетке төлейтін салықтарының бірі.
Оның басқа түлерінен ерекшелігі. Бұл салықтың мөлшері кәсіпорынның
жұмысшылары мен қызмеркерлеріне олардың атқарған қызметі мен орындаған
жұмысы үшін есептелетін еңбекақы төлеу қорына тікелей байланысты болып
табылады. Яғни бұл салық ұйымның еңбекақы төлеу қорының белгілі бір пайызы
түрінде есептеліп кәсіпорынның шығындарына қосылып отырады. Бірақ та
жұмысшылар мен қызметкерлерге есептелген еңбекақыдан ұсталмайды. Әлеуметтік
салықты төлеушілердің қатарына барлық заңды тұлғалар мен кәсіпкерлік
қызметпен айналысатын жеке тұлғалар жатады.
Әлеуметтік салық салу объектісіне, яғни еңбекақы төлеу қорына табыстың
барлық түрлері кіреді; оның ішінде: әртүрлі сыйақылар, жәрдемақылар, жеке
әлеуметтік жеңілдіктер, тағы да басқадай төлемдер.
Заңды тұлғалардан алынатын табыс салығы.
Есепті жылда жылда салық салынатын табыстары бар заңды тұлғалар табыс
салығын төлеушілер болып табылады. Табыс салығын төлеушілер қатарына заңды
тұлғалар, олардың филиалдары және оқшауланған бөлімшелер кіреді.
Әрбір салық төлеуші салық салынатын табысты анықтау үшін, жылдық
табыстың жинақталған сомасынан табыс табу мақсатында жұмсалған шығындар мен
шеккен зияндардың сомасын шегереді.
Кәсіпорынның жылдық табысына, яғни жыл бойы кіріс еткен сомаларының
жиынтығына сатылған немесе өткізілген өнімдер, атқарылған жұмысы мен
көрсетілген қызметі және басқа да операциялар үшін салық төлеушінің алуға
тиісті ақшалай немесе басқа да қаражаттары, сондай-ақ сатып алушыдан алуға
тиісті сомалардың есебінен өзара есеп айырысу ретінде үшінші тұлғаларға
жіберілген немесе тікелей не болмаса жанама шығындарды өтеуге жіберілген
қаржылар жатады.
Салық салынатын табыстардың және одан шегерілетін шегерімдер мен
жеңілдіктердің құрамы, сондай-ақ салынатын табыс салығының мөлшері салық
кодексінде қаралады.
Салық төлеуші кәсіпорын тиісті салық органына заңды тұлғаның салық
салынатын табысының декларациясын ұсынуға тиі Бухгалтерлік есепте табыстың
(зиянның) сомасы бухгалтерлік есеп стандартына сәйкес анықталған табыс пен
шығындардың айырмасынан құралады. Салық салынатын табыстың (зиянның)
сомасы салық заңына сәйкес анықталады. Салық заңы талаптарының бухгалтерлік
есеп талаптарынан өзгешелігі бар. Осының негізінде бухгалтерлік есепте
анықталған табыс пен салық салынатын табыстың арасында айырмашылық пайда
болады. Бұл айырмашылық пайда болу себептеріне байланысты тұрақты немесе
уақытша болып бөлінеді.
Тұрақты айырмашылықтың пайда болу себебі, бухгалтерлік табысты анықтау
барысында есепке алынатын табыс пен шығындардың кейбір бөлігі салық
салынатын табысты санағанда есепке алынбайды. Тұрақты айырмашылықтар
қатарына мыналар жатады:
• валюталық шоттармен шетел валютасы бойынша туындаған бағамдық
айырмашылық:
• бюджетке төленетін айыппұл ықпалшалары (санкциясы);
• кәсіпкерлікпен байланысты емес шығындар;
• Қазақстан Республикасы Үкіметі белгілеген шектен артық мөлшерде
төленген іссапарлық, өкілдік және тағы басқа шығындар.
Уақытша айырмашылықтың пайда болу себебі есеп беретін кезеңде есептелген
бухгалтерлік табыстар мен шығындардың кейбір баптар бойынша сомасы осы
кезеңдегі салық салынатын табыстарды анықтарда есепке алынбай келген
кезеңдердегі салық салынатын табыстардың құрамына кіргізіледі. Сөйтіп есеп
беретін кезеңдегі пайда болған уақытша айырмашылық келешектегі есеп беретін
мезгілде күшін жояды.
Уақытша айырмашылық мыналардың нәтижесінде пайда болады:
-бухгалтерлік есеппен салық есебінде табыстар мен шығындарды мойындау
уақытын белгілеу тәсілдемесінің айырмашылығынан (бухгалтерлік есепте-
есептец принципі, ал салық есебінде кассалық әдіс байынша);
-бухгалтерлік есеп пен салық есебінде амортизациялық айырымды
есептегенде әртүрлі әдістерді қолданудан;
-негізгі құралдарды бухгалтерлік есептен шығару мен салықтық есепте
оларды есептен шығарудан болатын айырмашылықтан, тағы да басқалардан.
Бухгалтерлік және салық есептерінің талаптарындағы өзгешеліктер
нәтижесінде пайда болған айырмашылықтар Кейінге қалдырылған корпоративтік
табыс салығы деп аталатын шотта жүргізіледі. Бұл пассивті шот болғандықтан
кейінге қалдырылған салық сомасы өскенде бұл шот кредиттелініп, ал
азайғанда дебиттелінеді. Кейінге қалдырылған салық сомалары бұл шотта
өздерінің түрлері бойынша бөлек есептеледі.
Қосылған құнға салынатын салық .
Қосылған құнға салынатын салық тауарларды өндіру, жұмысты орындау
немесе қызмет көрсету және олардың айналысы барысында қосылған құн өсімінің
бір бөлігін аудару, сондай-ақ осы елге тауарлар импорты кезіндегі аударым
болып табылады. Бұл ретте салық салынатын айналым мен салық салынатын
импорт салық объектісі болып табылады. Қосыоған құнға салынатын салық
шотында есептеледі. Бұл пассивтік шот болғандықтан кредитіне салынған салық
сомасы, ал дебитіне бюджетке аударылған және субъектінің жабдықтаушыларға
тиісті түрде ресімделген салық шоты бойынша төлеген сомалары жазылады.
Бюджетке төленуге тиісті қосылған құнға салынатын салық өткізілген өнім,
орындалған жұмыс немесе көрсетілген қызмет үшін есептелген қосылған құнға
салынатын салықтың сомасы мен сатып алынған тауарлар, материалдар мен
жабдықтаушылардың көрсеткен қызметі, орындаған жұмысы үшін төленген
(есептелген) қосылған құнға салынатын салық сомаларының арасындағы айырма
ретінде айқындалады. Қосылған құнға салынатын салық мөлшері Қазақстан
Республикасының салық заңында белгіленеді.
Жеке тұлғалардан ұсталатын табыс салығы.
Есепті жыл бойы салық салынатын табысқа ие болған жеке тұлғалар салық
төлеушілер болып табылады. Жеке тұлғалардың жылдық жиынтық табысына
еңбекақы түрінде алынатын табыстар,кәсіпкерлік қызметтен алатын табыстары,
жеке тұлғалардың мүліктік табыстары, тағы да бақа табыстары кіреді.
Жеке тұлғалардың мүліктік табысына тек қана активтің келесі түрлерінің
құндарына инфляцияға байланысты түзетуді есепке ала отырып өткізуден түскен
құнның өсімі жатады: салық төлеушінің тұрақты тұратын жері болып
табылмайтын, жылжымайтын мүліктің, құнды қағаздардың, заңды тұлғаларға
және басқа материалдық емес активтерге қатысу үлесінен; шетелдік валютадан;
асыл тастар және асыл металдардан, олардан жасаған зергерлік бұйымдардан,
өнер туындылары мен антиквариаттардан. Жеке тұлғалардың салық төлейтін
табыстарының құрамы салық кодексінде қаралады.
Табыс салығының мөлшерін ай сайын бір қалыпты ұстау үшін салық салынатын
табыстың есепті сомасы мен одан ұсталатын табыс салығының сомасы
есептелетін айлардың санын білдіретін сан мәні бар бірлікке 12 санының
қатынасын көрсететін қайта есептеу көрсеткіші белгіленген. Акциздік
салықтар.
Акциздік салық дегеніміз- сатылатын тауардың бағасына қосылатын, сатып
алушы төлейтін салық болып табылады. Акциздік салық салынатын тауарларға
Қазақстан Республикасының аумағына импортталған тауалар, яғни спирттің
барлық түрлері, темекі өнімдері, құрамында темекісі бар басқа да өнімдер
және күнделікті қолданылмайтын басқада бұйымдар жатады.
Қазақстан Республикасы аумағында акцизделуге жататын тауарларды
өндіретін немесе акциздеуге тиісті тауарларды импорттайтын немесе Қазақстан
Республикасы аумағында ойын бизнесін жүзеге асыратын барлық заңды тұлғалар
акциз салығын төлеушілер болып табылады.
1.3 Қазақстан Республикасында салық алуды ұйымдастыру
Салық салуды ұйымдастыру салық қатынастары нысандарының элементтерін,
яғни салық түрлерінің нақты атаулары, сондай-ақ оларды қолданудың тәртібі
мен әдістерін, іс-қимылының тәсілдерін кіріктіретін салық механизмін құруға
және оның жұмыс істеуіне саяды. Салық механизмінде өзара байланысты
элементтерден тұратын арнаулы нұсқаулық қолданылады. 1-кестені қараңыз.
Қазақстан Республикасының қазіргі салық эжүйесі салықтарды құру мен
алудың нақтылы әдістерін анықтайды. Салықтың тиісті элементтері арқылы
салық салудың тәртібін белгілейді.
Негізгі салық элементтеріне мыналар жатады: салық субъектісі , салық
салынушы, объектісі, салық базасы, салық салудың өлшемі, салық
мөлшерлемесі, үлес, салық пұл, салық жеңілдіктері, салық төлеудің мерзімі
мен тәртібі, салық төлеушілер мен салық органдарының міндеттері мен
құқықтары, салықтарды төлеуді бақылау, салық заңнамасын бұзғаны үшін
сакциялар және басқалары.
Салық субъектісі немесе салық төлеуші. Ол – салықты бюджетке басқа
төлемдерді төлеуші тұлға, алайда нарық механизімі арқылы салық ауыртпалығы
басқа тұлғаға салық салушыға аударылуы мүмкін.
Салық салынушылар-нақты салық ауыртпалығы (салық жүктемесі) түсетін жеке
тұлғалар, түпкілікті салық төлеушілер, яғни мемлекет азаматтары. Салық
объектісі. Мүлік пен іс-әрекеттер салық объектілері, және салық салуға
байланысты объектілер болып табылады. Олардың болуына байланысты салық
төлеушінің салықтық міндеттемесі туындайды.
Салық механизмінің элементтері
1 кесте
Салық салу Салықтар түрлерінің
Салықты болжамдау
қағидаттары жиынтығы
мен жоспарлау
Салық
Салықты құқығы
элементтері
мен заңдылығы
Салық
Механизмі
Ақпаратты
Салықтарды басқару
қамтамасыз
жүйесі
ету
Салықтардың Салықтық
Салықтардың
алудың әдістері бақылау
есеп құралдары
Салық базасы. Салық базасы – салық салу объекктісі мен салық салуға
байланысты объектінің құндық, заттай немесе өзге де сипаттамалары, олардың
негізінде бюджетке төленуге тиіс салықтар және басқа да міндетті
төлемдердің сомасы анықталады.
Салықтың негізгі базасы мыналар болып табылады:
Табысқа салынатын салық. Бұған корпорациялық табыс салығы мен жеке табыс
салығы жатады.
Тауарларға салынатын салықтар. Олар қосылған құнға салынатын
салықтардың, кеден баждарын кіріктіреді;
Капиталға салынатын салық. Оған жер салығы, мүлікке салынатын салық және
басқалары жатады;
Салық өлшемі-есеп-қисап үшін белгіленген салық объектісін өлшеу бірлігі
(теңге, табыс, айналым, т.б. , жердің бір гектары, тауарды өлшеу бірлігі
және тағы басқалар).
Салық мөлшерлемесі. Салық мөлшерлемесе салық базасының өлшем бірлігіне
салық есептеулерінің шамасын білдіреді. Ол салық базасының өлшем бірлігіне
пайызбен немесе абсолютік соммамен белгіленеді.
Салық салу практикасында мөлшерлемелердің мынадай түрлерін ажыратады:
тұрақты (берік) салық мөлшерлемесі. Олар табыс көзіне қарамастан салық
салу бірлігіне абсалютік сомада белгіленеді (мысалы, мұнайдың бір тоннасы,
газдың бір текше метіріне) ; үйлесімді салық мөлшерлемесі. Олар салық
объектісіне (оның мөлшерін саралауды есепке алмай) бірдей пайыздық
қатынасты іс-әрекет етеді;
Прогрессивті салық мөлшерлемесі. Бұл жағдайда прогресивті салық
мөлшерлемесі табыстың артуына қарай өсіп отырады. Нәтижесінде салық төлеуші
салықтың үлкен абссолюттік сомасын ғана емес, сонымен бірге оның үлесін де
төлейді. Прогрессивті мөлшерлемелер ең алдымен табысы көп тұлғаларға
ауыртпалық түсіреді;
Регрессивті салық мөлшерлемесі. Олар табыстың өсуіне қарай төмендейді
және табысы көп тұлғаларға тиімді болып келеді, ал табысы аз адамдардың
иығына ауыртпалық түсіреді.
Салық кезеңі. Жекелеген салықтар мен басқа да міндетті төлемдерге
қатысты белгіленген уақыт кезеңі салық кезеңі деп түсініледі,ол аяқталған
соң салық базасы анықталады және бюджетке төленуге тиісті салықтар мен
басқа да міндетті төлемдердің сомасы есептеледі.
2. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ САҚТАНДЫРУ ҰЙЫМДАРЫНА САЛЫҚ САЛУ
2.1 Қазақстан Республикасындағы сақтандыру (қайта сақтандыру)
ұйымдарының қызметін ұйымдастыру
Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының ұйымдық-құқықтық формалары.
Халықаралық тәжірибеге сәйкес сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының
жіктелуі:
• Меншік құқығына қарай - жеке, акционерлік (корпоративтік),
мемлекеттік, муниципалдық;
• Орындайтын операцияларының сипатына қарай мамандандырылған
(арнайы, жеке немесе мүліктік сақтандыруға арналған). әмбебап,
қайта сақтандырушы;
• Қызмет көрсету аймағына қарай - жергілікті, аймақтық, ұлттық,
халықаралық (трансұлттық);
• Жарғылық капитал көлеміне қарай - шағын, орта және ірі;
• Жеке сақтандыруды ұйымдастырудын айрықша формасы ретінде
жинақтаушы зейнетақы қорларын (ЖЗҚ) қарастыруға болады. ЖЗҚ
салымшыларға (сақтанушыларға) олардың белгілі бір жасқа (зейнетақы
жасына) жеткен жағдайда ренталық телемдер бойынша кепілдік береді.
Қазақстан Республикасындағы сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының
ұйымдық-құқықтық формалары
Акционерлік қоғам - Сақтандыру туралы заңның 26-бабына сәйкес
сақтандыру (кайта сақтандыру) ұйымын құру кезінде ешқандай тұлға тікелей
немесе аффилирленген тұлғалар арқылы сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының
дауыс беруші акцияларының 25 пайызынан артық акцияларын қолдануға немесе
иелік етуге құқығы жоқ. Сақтандыру (кайта сақтандыру) ұйымын мемлекет
құрған жағдайда және еншілес ұйым құрған жағдайларда ғана аталған тұлғалар
25 пайыздан жоғары шамада дауыс беруші акцияларға иелік ете алады.
Өзара сақтандыру қоғамы - бұл құрылтайшылардың үлестеріне сәйкес
қаражаттарды орталықтандыру негізінде сактандыру қорын ұйымдастыру формасы
болып табылады. Өзара сақтандыру коғамының қатысушысы әрі сақтанушы, әрі
сақтандырушы ретінде қызмет етеді.
Жарғылық капитал - сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымының жарғылық
капиталы тікелей құрылтайшылардың меншікті каражаттары есебінен қалыптасуы
тиіс. Жаңадан құрылатын сақтандыру ұйымы үшін жарғылық капиталына келесідей
минималды мөлшерлері орнатылған (2004 жылдың 21-тамызынан):
• жалпы сақтандыру саласы бойынша - 310 млн.теңге;
• өмірді сақтандыру саласы бойынша - 550 млн. теңге;
Егер сақтандыру компаниясы сонымен қатар қайта сақтандырумен
айналысатын болса, ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz