Ұлттық рынок сақтандыру рыногында

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе 3
Бөлім 1. Сақтандыру рыногының экономикалық мазмұны 3
1.1 Сақтандыру рыногына түсінік: оның құрамы және құрылымы, қатысушылары
3
1.2 Қазақстан Республикасындағы сақтандыру рыногының қалыптасуы мен дамуы
8
Қорытынды 14
Қолданылған әдебиеттер 16

Кіріспе

Менің таңдап алған тақырыбым "Сақтандыру рыногы". Бұл тақырып мені өте
қызықтырды. Бұл тақырыпты таңдап алған себебім әрбір экономикалық бағыттағы
оқу орындарының студенттері сақтандыру нарығының дамуына терең талдау жасай
білуі керек деп ойлаймын. Сақтандыру - қоғамның экономикалық қатынастарының
айрықша сферасын бейнелейтін көне категориялардың бірі. Сақтандыру ұйымдары
жұмыстарының тұрақтылығы мен қызметінің қаржылық бекемдігін қамтамасыз ету
үшін қайта сақтандыру жүйесін құру аса қажет. Сақтандыру - сақтандыру
жүйесінің жұмыс істеуін қамтамасыз етіп, материалдық шығындарға ұшыраудан
қорғап, экономикалық табысқа жетуге кепілдік береді. Міне осыған орай
сақтандыру техникалық экономикалық және де әлеуметтік прогрестің аса
маңызды құралы болып табылады.
Сақтандыру жауапкершілігінің көлемін өсіру процесіндегі сақтандыру
ұйымы жүргізетін қызметтің бастапқы кезеңінде де қайта сақтандырудың рөлі
ерекше. Сондықтан да ішкі нарықта қайта сақтандыру жүйесін құру міндетті,
бізде де барған сайын нарықтық экономикадағы өте маңызды, әрі актуальды
мәселе бола түсуде. Осыған байланысты сақтандыру операцияларының қаржылық
бекемдігін қамтамасыз ететін шалғай шетелдерде бұл тәсілдің рөлі мен мәнін
барынша жан-жақты ашып көрсеткіміз келеді.

Бөлім 1. Сақтандыру рыногының экономикалық мазмұны

1.1 Сақтандыру рыногына түсінік: оның құрамы және құрылымы, қатысушылары

Сақтандыру рыногы – бұл сақтандыру қызметтеріне мұқтаж сақтанушылар,
олардың сұранысын қанағаттандыратын сақтандырушылар (сақтандыру
компаниялары), сақтандыру делдалдары және сақтандыру инфрақұрылымының
ұйымдары (консалтингтік фирмалар және басқалар) әрекет ететін әлеуметтік-
экономикалық кеңістік болып табылады.
Сақтандыру рыногын құрудың объективтік негізі күтпеген оқыс
жағдайларда адамдарға ақшалай көмек көрсету жолымен ұдайы өндіріс
процесінің ұздіксіздігін қамтамасыз ету қажеттілігі болып табылады.
Кең мағынасында сақтандыру рыногы сақтандыру өнімін сатып алу сату
бойынша экономикалық қатынастардың жиынтығын білдіреді. Рынок сақтандыру
мен сақтанушының арасындағы тығыз байланысты қамтамасыз етеді. Мұнда яғни,
сақтандыру рыногында сақтандыру қызметтін қоғамдық мойындау жүзеге
асырылады.
Сақтандыру рыногының қызмет етуінің негізі экономикалық заңдылықтар
болып құн заңы және ұсыныс, сұраныс заңы саналады.
Сақтандыру рыногын тауарлық шаруашылықтың қалыптасу процесінде құрылды және
оның ажырамас элементі болып табылады. Бұлардың туындауының негізгі шарты
қоғамдық еңбек бөлінісі және жекелеген тауар өндіруші меншік иелерінің
болуы саналады.
Салалық белгісі бойынша өмірді сақтандыру рыногы (бұған барлық ұзақ
мерзімді сақтандыру тұрлері: зейнетақы, денсаулық, аннуитет және т.б.
кіреді) және мүлікті сақтандыру рыногы, жауапкершілікті сақтандыру және
кездейсоқ жағдайлардан сақтандыру болып бөлінеді. Қазақстан Республикасында
сақтандырудың екі саласы “Өмірді сақтандыру”, “Жалпы сақтандыру”
анықталған.
Масштабы бойынша ұлттық, аймақтық және халықаралық рыногтарын бөліп
көрсетуге болады.
Ұлттық сақтандыру рыногы – бұл жеке мемлекеттегі жеке бір елдегі
сақтандыру ұйымдарының қызмет сферасы. Институционалдық түрде ұлттық
сақтандыру рыногы сақтандыру компанияларынан, мамандандырылған қайта
сақтандыру ұйымдарынан, сақтандыру брокерлерінен және агенттерінен тұрады.
Ұлттық рыногтағы барлық сақтандыру қызметі ұлттық сақтандыру заңнамасына
сәйкес жүзеге асырылады, бұған бақылауды мемлекеттік сақтандыруды қадағалау
органы жүзеге асырады. Ең ірі ұлттық сақтандыру рыногтары АҚШ-та,
Ұлыбританияда, Германияда құрылған. Ұлттық рынок сақтандыру рыногында
Үкметтегі, Бұқаралық ақпарат құралдарындағы, халықаралық келісімдердегі
сақтандыру ұйымдарының ұжымдық мүдделерін білдіретін ұлттық сақтандыру
ассоцациялары қызмет етеді.
Аймақтық сақтандыру рыногы – сақтандыру ұйымдарын, бір-бірімен
интеграциялық байланыстағы жеке аймақтардың ұлттық сақтандыру рыногтарын
біріктіреді. Ең ірі аймақтық рынок Солтүстік Американдық сақтандыру рыногы
болып табылады (АҚШ, Канада).
Халықаралық сақтандыру рыногы – бұл ұлттық және аймақтық рыногтардың
жиынтығын білдіреді. Халықаралық рынок ретінде халықаралық сақтандыру
операцияларын үлкен үлес салмағымен сипатталатын Нью-Йорк, Лондон, Цюрих
сипатталатын локальдық сақтандыру рыноктарын алуға болады.
Қайта сақтандыру каналдары бойынша және брокерлер арқылы ірі
тәуекелдер көптеген аймақтық және ұлттық сақтандыру рыноктарының арасында
бөлінеді. Сақтандыру ұйымдарының жалпы проблемаларын шешу мақсатында
халықаралық сақтандыру одақтары құрылады. (техникалық тәуекелдерді
сақтандырушылардың халықаралық одағы, су сақтандырушылардың халықаралық
одағы).
Сақтандыруды жүзеге асыруда негізгі ұйымдастырушылық құқықтық
формалары болып мемлекеттік сақтандыру, акционерлік қоғамдармен
жүргізілетін сақтандыру, өзара сақтандыру саналады.
Мемлекеттік сақтандыру – бұл сақтандырушы ретінде мемлекеттік ұйым
шығатын сақтандыру формасын айтамыз. Мемлекеттік сақтандыру сақтандырудың
барлық түрлерін жүргізуге мемлекеттің абсолюттік монополиясы жағдайында
сақтандырудың жеке түрлеріне мемлекеттің монополиясы жағдайында немесе
ешқандай мемлекеттің сақтандыру монополиясы болмаған жағдайда жүзеге
асырылады. Қазіргі кезде ТМД елдеріне сақтандырудың дамуы соңғы вариантпен
келеді. Бірақ сақтандырудың кейбір түрлерін жүзеге асыру мемлекеттің
басымдылығын жоққа шығаруға болмайды.
Қазіргі кезде Қазақстанда мемлекеттік сақтандырушы қызметінде тек бір
ғана басым бағыт жалпы қоғамдық стратегиялық маңыздағы мүдделерді
сақтандыру анықталған. Осылайша, мысалы мемлекеттік ауыл шаруашылық
сақтандыру кәсіпорны “КазАгрополистің” басым бағыты ауыл шаруашылығын
сақтандыру болып табылса, ал “Казахинстрах” мемлекеттік сақтандыру
компаниясын – инвестицияларды сақтандыру.
Қазақстан Республикасында 2002 жылдың басында сақтандыру қызметін
жүзеге асыруға құқық беретін лицензиясы бар үш 100%-тік мемлекеттің
қатысумен сақтандыру ұйымы тіркелген: “Казахинстрах” ЖАҚ, “ҚазАгрополис”
ААҚ, “Батыс Қазақстандық фирмасы” ААҚ.
Акционерлік сақтандыру сақтандырушылар ретінде жарғылық капиталын
акциялар арқылы құрайтын акционерлік қоғамдар табылатын сақтандыру
қызметінің ұйымдастырушылық формасы. Бұл құрылтайшыларға өзінің аздаған
меншіктік қаражаттары мен заңды және жеке тұлғалардың ақша ресурстарын
тарту есебінен сақтандыру операцияларын өткізуге мүмкіндік береді. Бастапқы
капиталды құру тәртібіне байланысты Акционерлік қоғамдардың ашық және жабық
типтерін, Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктерді бөліп көрсетуге болады.
Өзара сақтандыру – сақтанушылардың өзара көмекті қамтамасыз ету
мақсатында бірігіп сақтық қорғаудың ұйымдастырушылық формасы. Өзара
сақтандыру қоры Қазақстан рыногында жаңа қатысушы. Қазақстанда өзара
сақтандыру қорының қызметі “Сақтандыру қызметі туралы” заңымен және
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 845 бабымен реттеледі. Өзара
сақтандыру қоры өз мүшелерінің мүліктік мүдделерін және мүлкін сақтандыруды
жүзеге асырады және коммерциялық емес ұйым болып табылады.
Сақтық пұл – белгілі бір тәуекелдерді бірігіп сақтандыру үшін сақтық
компаниялардың бірлестігі. Бұл жаңа ірі және қауіпті тәуекелдерді
сақтандыруға қабылдағанда құрылады. Пұлдың қызметті қос сақтандыру
принципінің негізінде жүргізіледі. әрбір компания тұлға сақтандырылған
тәуекелдерді береді, пұлмен жинақталған салымдардың белгілі бір бөлігін
алады және сол үлесте зиянның орнын толтыру бойынша жауапкершілікте болады.
Пұлдар шетелдерде авиациялық, атомдық, әскери тәуекелдерді, жауапкершілікті
сақтандыруда өз дамуын тапты. 1997 жылы Қазақстанда екі сақтандыру пұлы
“Қазақстан” және “Жилой фонд 21” болған. Қазақстан пұлы энергетикалық,
инвестициялық ірі тәуекелдерді сақтандыру үшін құрылған. Ал екінші пұл
тұрғын үйлердің иелерінің табиғи және техногенді құбылыстардың әсерінен
қозғалмайтын мүлкінің бұзылуынан және жойылуынан зияндардың орнын толтыруды
кепілдендіру мақсатымен құрылған.
Қазақстан Республикасының “Сақтандыру қызметі туралы” заңына сәйкес
сақтандыру рыногының қатысушылары болып:
- сақтандыру ұйымы;
- сақтандыру брокері;
- сақтандыру агенті;
- актуали;
- уәкілетті аудиторлық ұйым;
- өзара сақтандыру қоғамдастығы;
- қайта сақтандырушы табылады.
Сақтадыру ұйымы - сақтандыру шарттарын жасасу және орындау қызметін
уәкілетті мемлекеттік органның тиісті лицензиясы негізінде жүзеге
асыратын заңды тұлға.
Сақтандыру агенті - берілген өкілеттігіне сәйкес сақтандыру ұйымының атынан
және тапсыруымен сақтандыру шарттарын жасасу жөніндегі делдалдық қызметті
жүзеге асыратын жеке немесе заңды тұлға.
Сақтандыру брокері - сақтандыру және қайта сақтандыру мәселелері бойынша
консультациялық қызметті өз атынан және сақтанушының тапсыруымен сақтандыру
шарттарын жасасу жөніндегі делдалдық қызметті жүзеге асыратын заңды тұлға.

1.2 Қазақстан Республикасындағы сақтандыру рыногының қалыптасуы мен дамуы

Қазақстандағы сақтандыру рыногы 1921 жылы жаңа экономикалық саясаттың
басталуымен қалыптасты. Ол кезде елдің шаруашылық өміріне және
экономикасына нарықтық қатынастың элементтердің енуі белсенді түрде
жүргізілген. Нарықтық экономиканың заңдары өндірісті дамыту мақсатында
шаруашылық тәуекелдіктерді минимумға жеткізу кепілдігін талап етті, бұл
сақтандыруды қалыптастырды.
Қазақстан териториясындағы сақтандыру ісін ұйымдастыру тәртібі 1921
жылы 14 желтоқсандағы КССР-дың Кеңестік Халық Комиссариатымен бекітілген
мемлекеттік мүлікті сақтандыру туралы жарлығымен белгіленген болатын.
Алғашқы қадамдарында-ақ Қазақстандағы мемлекеттік сақтандыру
мемлекеттегі ауыр экономикалық жағдаймен, халықтың төлем қабілетінің
төмендігімен және сақтандыру ісіндегі маман кадрлардың жетіспеушілігімен
байланысты қиыншылықтарға тап болды.
Сақтандандыруды дамытудың қанағаттандырылмаған нәтижелері 1931 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.