Ісқұжаттары тілі үшін мұндай қызмет аясында құқықтық қатынастар саласы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .. 3

І. Негізгі бөлім.

1.1.Іс құжаттары қарым – қатынас жасаудың тәсілі. ... ... ... ... 5

1.2.Әкімшілік тілінің стильдік қырлары.
... ... ... ... ... ... ... ... ... 6

1.3.Құжаттарды
топтастыру ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... . 9

1.4.Деректемелер мен формуляр
үлгілері ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12

1.5.Коммерциялық құпия мазмұндағы құжаттар ... ... ... ... ... . 20

Қорытынды.
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..23

Қосымшалар тізімі.
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24

Қолданылған әдебиеттер тізімі.
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25

Кіріспе

Қазақстан Республикасындағы халықтар мәдениетінің өзара әсері ең
алдымен олардың тілдерінің бір-бірімен қарым-қатынасына негізделеді. Біздің
мемлекетіміздің саясаты еліміздегі барлық тілдердің гүлденіп
өркендеуіне,өмірдің барлық саласында қолданылуына лайықталған бағыт ұстап
отыр. 1997 жылы 11 шілдеде “Қазақстан Республикасындағы Тіл туралы” заң
қабылданып,1998 жылы 5 қазанда Қазақстан Республикасы Прези-дентінің
жарлығымен оны жүзеге асырудың мемлекеттік бағдарламасы бекітілген.

Бұл заңда Қазақстан Республикасында тілдердің қолданылуы , оларды
оқып үйрену , дамыту жағдайындағы міндеттері , іс жүргізу кезіндегі тілдің
қолданылуы т.б. жайлы мәселелері қаралады.

Яғни 3 бапта : Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі қазақ – тілі.
Мемлекеттік тіл – мемлекетіміздің бүкіл аумағында қоғамдық қатынастардың
барлық саласында қолданылатын мемлекетті бас-қару, заң шығару, сот ісін
жүргізу және іс қағаздарын жүргізу тілі.

8 бапта: Мемлекеттік тіл Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдарының,
ұйымдарының және жергілікті өзін - өзі басқару органдарының жұмыс және іс
қағаздарын жүргізу тілі болып табылады, орыс тілі ресми түрде қазақ тілімен
тең қабылданады .

10 бапта: Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдары жүйесінде,
ұйымдарында, меншік нысанына қарамастан, статистикалық – есеп , қаржы және
техникалық құжаттама жүргізу мемлекеттік тілде және орыс тілінде қамтамасыз
етіледі .

11 бапта: Азаматтардың өтініштеріне қайтарылатын жауап тілі мемлекеттік
және мемлекеттік емес ұйымдардың, азаматтардың өтініштері мен басқа да
құжаттарға қайтаратын жауаптары мемлекеттік немесе өтініш жасалған тілде
беріледі. Яғни , бұл заңдардың дұрыс орындалуына, іс жүргізу саласында
қолданылатын әртүрлі құжаттардың дұрыс толтырылуы , сауатты жазылуы, сол
саланы кез – келген адамның толық білуіне байланысты. Бұл салада іскерлік
қатынастар жөнінде қазақша – орысша және орысша – қазақша оқу құралдарының
жеткіліксіздігі, күнделікті басқару, қарым – қатынас процестерінде де
кедергі келтіреді. Бұл қатынастар ауызша, көбінесе жазбаша мәтін құру
арқылы жүзеге асатынын білеміз . Әр қызметкер, ол қатардағы адам жұмысшы,
қарауылшы немесе лауазым иесі болсын, әр түрлі іс қағаздарының хат, арыз,
нұсқау, сенім хат т.б.жазылуы, толтырылуы үлгісін білуі қажет . Сонымен
қатар бұл құжаттардың жазылу үлгілерінің де өзіндік талаптары болады .
Сондықтан осы құжаттар толтырудың өзінің стильдері болады, сол
стильдерін мәтіннің құрылу стилін, өзіндік ерекшеліктерін де білу қажет .
Осы салада арнайы құралдар, кітаптар, сөздердің сапалы болуы негізгі
мәселе болып саналады .
Айтылған заңдарды жүзеге асыру, мемлекеттің бағдарламасының жүзеге
асуы үшін жоғары оқу орындарында, колледждер мен лицей, гимназияларда іс
жүргізу арнайы жүргізіліп жатыр. Іс қағаздары бізде әлі бірізділікке
түспеген. Оны дұрыс жүргізе білу үшін оның өзіндік жанр ерекшеліктерін де
білу керек . Іс қағаздарының тілі жөнделмей, мемлекеттік тіл күшеймейді .
Қазақстан Республикасының мәдениет, ақпарат және қоғамдық келісім
министрлігінің архивтер мен құжаттарды басқару комитеті белгілейді. Мұндай
соңғы ереже 1992 жылы 30 маусымда Қазақстан Республикасында барлық ұйымның
құқықтың нысандардағы кәсіпорындар, мекемелер мен ұйымдарда құжат толтыруды
басқару және құжат жүргізудің негізгі ережелері деп аталатын №562 қаулысы
болып табылады.

1.1. Іс құжаттарымен қарым-қатыныс жасаудың тәсілі.

Бізге белгілі, әдеби тілдің бес негізгі стилі бар: ғылыми, ресми- іс
қағаздары, публистикалық көркем әдебиет (кітап стильдері) және ауызекі
сөйлеу тілінің стилі.
Бұлай бөлудің бірнеше негізі бар. Біріншіден, бұл тілдің қоғамдық
қызмет аясында жатады. Ісқұжаттары тілі үшін мұндай қызмет аясында
құқықтық қатынастар саласы. Яғни, басқару саласы жатады. Бірақ мұнда
құқықтық қатынастар мемлекет аралық қатынастарда, мемлекеттің өз
азаматтарымен және олардың бірлестіктерімен, сондай-ақ мекемелер мен
кәсіпорын ішіндегі азаматтар арасындағы ресми қатынастарда және шаруашылық
субьектілерінің арасындағы қатынастар да орын алады. Осыған байланысты іс-
құжаттарының стилінің үш түрі ажыратылады. Олар: дипломатиялық, заң
шығарушылық және күнделікті іс жүргізу стильдері. Мұны кесте түрінде былай
көрсетуге болады:

Ресми іс жүргізу стилі.
Дипломатиялық стиль Заң шығарушылық стиль Күнделікті іс жүргізу
стилі

Екіншіден, ресми іс жүргізу стилі әлеументтік санының ерекше формасы –
құқықтық санамен сәйкес келеді. Біздің әрқайсымыз өз құқығымыз туралы,
отбасы қарым-қатынасындағы, қызметтегі қоғамдық орындағы және мемлекет
алдындағы міндеттемелеріміз бен жауапкершілігіміз туралы білеміз. Мұндай
құқықтық формаларды тәжірибе жүзінде меңгеруіміз бізге басқа адамдармен
қатынас жасауға мүмкіндік береді.
Адамдардың басқару заңдар, ережелер жарғылар негізінде, сондай-ақ
маральдық-этикалық ұйғарымдар мен тыйымдар негізінде жүргізілетін,
басқарушы үшін құқықтық және моральдық нормаларды білу ерекше мәнге ие
болады.
Іскерлік қатынастың өзіндік мәні, әсіресе нақты түрде жазба мәтінде,
құжаттарда көрінеді. Құжат жасаушы бұл жағдайда компания президенті мен
жүргізушісі, вице- президенті мен кеңсе қызметкері, менеджер мен қызметшісі
сияқты белгілі бір әлеументтік ролды орындаушы ретінде болады. Сондықтан
қандай да бір қызметтің өзі белгілі бір құжаттарды толтыра білу
міндеттерінің және түрлі жандарға қызметтік қарым-қатынастарды кәсіби түрде
игеруін талап етеді.

1.2 Әкімшілік тілінің стильдік қырлары.

Заң шығару, сот ісін жүргізу, әкімшілік-шаруашылық салаларында сөйлеу
тілінің табиғаты екі жақты: оның мазмұны нақты болғанмен, сол мазмұнды
бейнелеудің құралдары дерексіз кезінде бұл туралы белгілі лингвист Шарль
Балли былай деп жазады: “Әкімшілік тілінің мәні мынада көрінеді: оның
негізгі ғылыми сипатта болады, сонымен бірге күнделікті өмірде үйлесіп
жатады” (Ш.Балли. Француз стилистикасы.М., 1961). Өмірдің түрлі құбылыстары
іс жүргізу стилінде белгілі бір қалыпқа түсу жағдайлардың, терминденген
сөздердің (сауалнама, анықтама, нұсқаулық, қаулы-қарар, хаттама, акт,
бұйрық, заң т.б.), сондай-ақ тұрақты тіркестердің шектеулі мөлшеріне
сыйғызылып беріледі. Бейнелеу құралдарының жалпылығы, дерексіздігі –
басқару тілінің стильдік бір белгісі. Бұл белгі, әсіресе, мынандай термин
сөздердің: жалдаушы, жұмыс беруші, франко-зауыт, фрахт (жалдау кіресі),
кедендік тазалау, жалға алу шарты, таңбалау, наразылық, шағым т.б.
сипаттардан анық көрінеді.
Іс жүргізу тілінің терминделуі тіл әсерлігінің маңызды белгісі болып
табылады және дәлдігін көрсетеді. Бұл турасында француз ағартушысы
Ш.Мантескье былай деп жазды: “Заңда қолданылатын сөздер амалдардың
санасында белгілі бір идеяларды ғана тудыру керек. Заңда ешқашан ашық емес
ұғымдарды қолданылуға болмайды. Заңның стилі дәлдігімен қысқа да
нұсқалығымен ерекшелуі тиіс”.
Терминдердің, тұжырымдардың екі ұшты болмауы нормативті актілерді дәл
орындауға бағышталады. Бұл, әсіресе, азаматтық қоғамның негізгі заңдары
үшін маңызды. Сонымен қатар, тіл дәлдігі, келісім шарттағы екі жақтың
немесе ұйым ішіндегі лауазым иелерінің міндеттемелері мен жауапкершілігін,
құқығын білдіретін құжаттар үшін де маңызды. Екі ұшты тұжырымдардың орнын
алуы өзара міндеттемелер мен қызметтік міндеттемелерді дәл орындауға
кедергі келтіреді. Екі ұшты нақты емес келісімдер фирмалардың іскерлік
байланыстарына кеселін тигізеді, ал кейде “заңды” негізінде қиянат жасауға
дейін алып барады. Жазба түрдегі әкімшілік тіліне, тұтастай алғанда, жеке
адам тіліндегі ерекшеліктер тән емес. Оның барлық формадағы компоненттері
бір үлгіге түскен, баяндау үлгісі бір ізді болып келеді. Құжаттарды
толтырудағы ол қылықтар (мысалы, мөрдің болмауы, қол қойылмауы, келісімде
жауапкершілік туралы айтылмауы т.б.) сол құжаттардың заңсыздығына алып
келеді. Сонымен бірге, тілдегі бір үлгілік “жекелік факторды ”тіл әсерлігін
жоққа шығармайды. Бұл құжат тілінің қарапайымдылығынан, анықтығынан, құжат
мәніне толық сәйкестігінен көрінеді.
Құжат тілінің осы аталған, т.б. жалпы белгілері бір іс жүргізу
мәтіндерінің композициясын ұйымдастыруда, грамматикалық тұлғаларын,
сөздерді іріктеуде және оларды тіркестіріп қолдануда жүзеге асады. Осыған
байланысты іс жүргізу мәтінінің тілдік құралдарының үш тобын бөліп
көрсетуге болады: арнайы тілдік құралдар, жалпы кітаби және бейтарап тілдік
құралдар (барлық стильге тән). Мысалы, іс жүргізу стиліне мынадай сөздер
мен тіркестер тән: хабардар етілсін, ескертілсін, мәлім етілсін, қамтамасыз
етіледі, мәселе қойылсын, бір ай мерзімде т.б. Іс жүргізу стилінде тұйық
етістікті тіркестер жиі қолданылады: міндеттерді орындау, шешім қабылдау,
мәжіліске әзірлену, бұл сондай-ақ жанрлардың атауларынан кездеседі: ескерту
жасау, қаулы қабылдау, шешім шығару, нұсқау беру, тапсырма беру, талап қою.
Сөздерді байланыстыру үшін “сәйкес”, “байланысты”, “туралы,” “бойынша”
шылаулары жиі қолданылады.
Синтаксистік құрлысында күрделенген сөйлемдер жиі қолданылады. Мысалы.
Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексінің 2-тарауының І-бабындағы:
“Азаматтық заңдар өздері реттейтін қатынастарға қатысушылардың теңдігін,
меншікке қол сұқпаушылықты, шартты еркіндігін, жеке істерге кімнің болса да
озбырлықпен араласуына жол беруге болмайтындығын, азаматтық құқықтарды
кедергісіз жүреге асыру, нұқсан келтірілген құқықтардың қалпына
келтірілуін, олардың соттың қорғауын қамтамасыз ету қажеттігін тануға
негізделген” (9,154) деген үзіндіні алайық.
Келтірілген мысалда біріңғай мүшелер толық қолданылған. Мұнда “тағы
басқалар”, “тағы сол сияқты” дегендей қысқарған текстерді қолдануға
болмайды. Заңның тармағын саналы түрде меңгеру үшін, оны 2-3 рет оқу керек.
Бұл мысалда сондай-ақ дерексіз сөздер, етістіктен жасалған сөздер көп
кездеседі. Жазба түрдегі әкімшілік тілінің әрбір жанры белгілі мәліметтер
(деректер) тізбесін қамтиды және оның әбден қалыптасқан құрылымы
(кампозициясы) болады.Сөздік құрамы мен грамматикалық құрылымдарының
стилистикалық бірілігі құжаттың қажетті үлгіде құрылуын, берілетін
ақпараттың дәлдігі мен толықтығын, қисындық, қысқалық, т.б. талаптардың
жүзеге асуын қамтамасыз етеді.Әкімшілік тілдің ауызша және жазба түрінде
белгілі мерзімді және соған деген ынта ықыласты талап етеді. Басқарушының
меңгеруге тиісті құжат түрі – оның лауазымдық міндеттемелерімен анықталады.
Алайда керекті терминдерді меңгеру, жалпы мәдени сөздік қор, сондай-ақ
құжаттарды толтыру жолдарын меңгеру өздігінен пайда болмайды, қайта оған
жүйелі түрде көңіл бөлуді, көп күш жұмсауды талап етеді. Сондықтан,
іскерлік хат жазу өнерін меңгерудің алғашқы сатысы оның теориялық моделін
игеру болып табылады.
1.3. Құжаттарды топтастыру.

“Құжат” – латын тілінде “куәлік”, “дәлелдеу тәсілі” деген мағына
береді. Бүгін қолданыста оның негізгі үш мағынасы бар: 1. қандай бір
фактіні не бір нәрсеге деген құқықты мысалы жол жүру деген растайтын іс
қағаз; 2. жеке басты ресми түрде куәландыратын құжат төлқұжат; 3. бір
нәрсе туралы жазбаша куәлік мысалы, ескі грамоталар. Ожегов С.И. Словарь
русского языка. М., 1982, с.153.
Кәсіпорынды басқару – мәліметтерді қабылдап алу және өңдеу, шешім
қабылдап оны орындау сияқты белгілі бір дәрежедегі ақпараттық процесс болып
табылады. Дұрыс шешім қабылдау үшін толық түрдегі жедел және ақиқат
мәліметтер керек болады. Құжат ақпараттың осы талабына жауап беруі тиіс.
Дегенмен хабардың толықтығы оның көлемін ғана емес, сонымен қатар оның
мәнді де басты мәселелерін көрсетумен бағаланады. Яғни, ақпараттың көптігі
оны өңдеуді талап етеді, оның маңызды, жедел орындауды қажет ететін
жақтарын айқындап, оны қабылдап – түсінуге ыңғайлы күйге түсіруді керек
етеді. Осы жұмыстың бәрін құжатты толтырушы атқаруы тиіс. Құжаттың сапасы
оның толықтығы, оралымдылығы және анықтылығымен ғана емес. Сондай-ақ оның
ықшамдылығымен, көрнекілігімен және қолайлылығымен айқындалады.
Сондықтан құжаттар тікелей қатынас жасаумен тиімді ұштастырыла
жүргізілсе, техникалық жағынан жақсы жабдықталып, нақты мақсаттарға
жұмсалса, онда олар іс әрекеттің табысты болуына жағдай жасайды. Іс
жүргізу құжаттары сонымен қатар хабар мәліметтің қайнар көзі және
таратушысы, заң арқылы қорғалатын істі белгілеудің тәсілі болып табылады.
Басқарудың құралы ретінде құжаттар жоспарлауда, қаржыландыруда несие
беруде,бухалтерлік есептеу мен есеп беруде, оперативті басқаруда, ұйымның
қызметін кадрлық жағынан қамтамасыз етуде.т.б. қолданылады. Құжаттарда
мемлекеттік құрылым белгіленеді, олар мекемелер, ұйымдар, кәсіпорындар
және азаматтар арасындағы, заңды жеке тұлғалар арасындағы қатынастар үшін
қызмет етеді. Материалданған (құжат түріндегі) заңды күші бар мәліметтер
төрелік сотта бизнес бойынша әріптестерімен шаруашылық дауларын немесе
халықтық сотта еңбек тартыстарын шешуде қандай бір фактінің негізгі
дәлелі ретінде қызмет етеді. Кәсіпорындардың не ұйымның құжаттары белгілі
бір мәдиени тарихи құндылыққа ие, мемлекеттің архив қорының бөлігі болып
табылады, сондықтан олар мемлекеттік архивтерге тапсырылуы тиіс.
Құжат толтырудың біртұтас ережесін Қазақстан Республикасы мәдениет,
ақпарат және қоғамдық келісім министірлігінің архивтер мен құжаттарды
басқару комитеті белгілейді. Мұндай соңғы ереже 1992 жылы 30 маусымда ҚР
Министрлер Кабинеті бекіткен “Қазақстан Республикасында барлық ұйымдық-
құқықтық нысандардағы кәсіпорындар, мекемелер мен ұйымдарда құжат толтыруды
басқару және құжат жүргізудің негізгі ережелері” деп аталатын №562 қаулысы
болып табылады. “Ережелерде” құжаттарды толтырудың және құжат айналымын
басқарудың нормалары айқындалған 17,109.
Құжаттарды топтастыру – оларды ұқсастықтары мен айырмашылықтары бойынша
бөлу болып табылады.
Белгілеу тәсіліне қарай құжаттар жазба, графикалық, акустикалық фото,
кино, бейне құжаттар болып бөлінеді.
Мазмұнына қарай –ұйымдық -өкімдік, қаржы-есеп, жабдықтау- өткізу
құжаттары болып бөлінеді.
Атауына қарай көптеген түрге жанрға бөлінеді: ережелер, бұйрықтар,
хаттамалар, жарғылар, арыздар, хаттар т.б.
Түріне қарай құжаттар типтік, үлгілік, жекелік, қалыпты, жалпыға бірдей
болып бөлінеді.
Толтыру орнына қарай құжаттар ішкі және сыртқы кіріс, шығыс болып
бөлінеді.
Орындалу мерзімі бойынша құжаттар жедел және жедел емес жай болып
бөлінеді.
Шығу тегіне қарай құжаттар қызметтік және ресми- жекелік атаулы болып
бөлінеді.
Жариялылық дәрежесіне қарай құжаттар қарапайым, күнделікті қызметте
қолдану үшін және құпия болып бөлінеді.
Заңдылық күшіне қарай шын және жалған құжаттар болып бөлінеді.
Жасау сатысына қарай түпнұсқа бірінші данасы және көшірме құжаттар
болып бөлінеді. Көшірменің өзі іштей отпуск – шығыс құжаттарының толық
көшірмесі, выписка – құжаттың бір бөлігінің көшірмесі және дубликат –
құжаттың жоғалғанда берілетін екінші нұсқасы болып бөлінеді.
Сақталу мерзіміне қарай құжаттардың мынандай түрлері болады: 10 жылдан
жоғары тұрақты мерзімге сақталатын және 10 жылға дейін уақытша сақталатын.
ГОСТ 6.10.1-88 бойынша Қазақстан Республикасында қызмет ерекшелігіне қарай
“Құжат толтырудың бірыңғай жүйесі.негізгі ережелер” А. 1992 белгіленген.
Осы мемлекеттік стандартқа сәйкес ұжат толтырудың 16 біріңғай жүйесі бар:
жоспарлы, есептік-санақтық, алғашқы есептеу, қаржылық бухалтірлік-есептік,
ақшалай есеп айыру, ұйымдық -әкімдік, баға белгілеу бойынша, материалдық-
техникалық жабдықтау мен өткізу бойынша, сауда бойынша, сыртқы сауда
бойынша, құрлыс жобасы, өнертапқыштар және жаңалықтар ашу бойынша,
әлеументтік қамсыздандыру бойынша, еңбек және әлеументтік мәселелер
бойынша, транспорт жүйесін жедел жоспарлау және басқару жұмысы бойынша,
халыққа тұрмыстық қызмет көрсету бойынша.
Ұйым өзінің қалыпты қызмет етуіне қажет салалы құжаттар табельін
әзірлейді. Ондай табельге дәстүрлі әдіспен жасалған құжат түрлері де,
сондай-ақ есептеу техникалық құралдары арқылы жасалған түрлері де енеді.
Құжаттарды басқару қызметтері салалық қызмететрдің барлығына да бірдей іс
наменклатурасын жасап шығарады. Қағаз санының шектен тыс көптігінен оларды
жасауға көп күш уақыт кетеді. Мұның өзі тікелей іске ауызша түрдегі жеке
қарым-қатынқа кедергі келтіреді.
Құжаттардың қажетті және жеткілікті мөлшерде болуы, оларды толтырудың
біркелкілігі нақты жұмысқа көп уақыт бөлуге мүмкіндік береді. Бірақ бұл-
құжаттарға мүлдем көңіл бөлмеу керек деген сөз емес. Фирманы басқарудағы
жазба құжаттардың үйлесімді жүйесі бірте-бірте қалыптасады және ол тұрақты
түрдегі заңдылықты жолға қояды.
Әрі қарай біз фирманы құру, оны ұйымдастыру, жеке құрамын жедел басқару
және хат жазу туралы айтамыз.

1.4. Деректер мен формуляр-үлгілер.

Құжаттың жеке құрамды бөлігі деректеме реквизит деп аталады.
Құжаттардың міндетті деректемелері мыналар жатады:
- ұйымның атауы – құжат авторы;
- ұйымның коды – құжат авторы;
- құжаттың хаттардан басқа атауы;
- тақырыбы;
- құжат түрінің коды;
- индексі;
- мәтіні;
- бұрыштамасы;
- қойылған қолы;
- құжаттың орындалғаны және іске тіркелгендігі туралы белгі;
ұйымластырушы нұсқаулық құжаттар ережелер, штаттық кестелер,
бұйрықтар т.б. ГОСТ 6.38.90 бекіткен “Ұйымдастырушы нұсқаулық құжаттардың
жүйесі. Құжаттарды толтыруға қойылатын талаптар” атты мемлекеттік
стандартқа сәйкес болуы керек. Бұл стандарт құжаттардың құрамын, құжат
тізбелері мен орналасуы мен мазмұнын, құжат деректемелерін, бланклерге,
мәтіндерге және оларды машинаға басылуына қойылатын талаптарды белгілейді.
ГОСТ 6.38.90 ұйымдастырушы –нұсқаулық құжат деректерінің мынандай
құрамын белгілейді:
1. Қазақстан Республикасының Мемлекетік елтаңбасы.;
2. ұйымның эмблемасы;
3. наградалардың бейнесі;
4. ұйымның коды;
5. құжаттың коды;
6. министрлік пен ведомстваның атауы;
7. ұйымның атауы;
8. құрылымды бөлімшенің атауы;
9. байланыс кәсіпорынның индексі, пошта және телеграф мекен-жайы,
телефонның, басқа байланыс құралдарының нөмірі, банкідегі есеп-шоттың
нөмірі;
10. құжат түрінің атауы;
11. мерзімі;
12. индексі ішкі нөмірі;
13. кіріс құжаттың мерзіміне сілтеме;
14. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.