Нұсқаулар мен жарлықтар

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

Кіріспе2

Бұйрық - жарлық құжаттары. 3

Хаттама6

Бұйрық7

Қолданылатын әдебиеттер8

Кіріспе

1997 жылы 11 шілдеде «Қазақстан Республикасында «Тіл туралы Заң» қабылданып, 1998 жылы 5 қазанда Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен оны жүзеге асырудың мемлекеттік бағдарламасы бекітілді.

І тарау. 4 бапта «Мемлекеттік тіл - мемлекеттің бүкіл аумағында, қоғамдық қатынастардың барлық саласында қолданылатын мемлекеттік басқару, заң шығару, сот ісін жүргізу және іс қағаздарын жүргізу тілі» ¹ деген Қазақстан Республикасы Президентінің жарлығымен бекітілген бұл Заң тіл саясатын іске асыруға үлкен жол салып берді.

Жоғары оқу орындарында, мектептерде, колледждерде, гимназияларда мемлекеттік тілді оқып - үйренуге баса назар аударыла бастады. Оқулықтар, арнаулы кітаптар мен көмекші құралдар үсті-үстіне шығып, тіл үйрену - бүгінгі күннің өзекті мәселесі болып қолға алына бастады.

Соның бірі - қазақ тілінде іс жүргізу пәні. Бұл пән мемлекеттік және мемлекеттік емес органдардағы басқару-реттеу, азаматтық қарым-қатынастарды рәсімдеу, нормативтік актілерді даярлау ісіне қатысты ресми құжаттармен қалай жұмыс істеу керектігін, құжаттардың түрлерін үйретеді. Құжатпен жұмыс істеу үлкен жауапкершілікті қажет етеді. Құжат толтыруда жіберілген кемшіліктер құжаттың заңсыздығына әкеп соғады. Құжаттар техникалық жағынан жақсы жабдықталып, ақпараттың талабына сай жауап бере алатындай тұжырымды да нақты, ықшамды болып келуі керек. Хабар - мәліметтің қайнар көзі болып табылатын құжаттар басқарудың негізгі құралы. Бүгінгі күні мемлекеттік және мемлекеттік емес органдарда басқаруды жоспарлауда, қаржыландыруда, бухгалтерлік есептеуде қолданылатын құжаттар, заңды және жеке тұлғалар арасындағы қарым-қатынасты реттеу үшін қызмет ететін т. б құжаттардың түрлері көп. Әрбір азамат құжатпен заңды түрде жұмыс істей білуі, дұрыс толтыра білуі керек, себебі құжаттың қажетті үлгіде толтырылуы істің жүзеге асуын қамтамасыз етеді.

Ресми іс қағаздар тілінің ерекшелігі - онда факті дәл көрсетіліп, бір ізбен жүйелі жазуға мән беріледі. Себебі іс қағаздары қатынас-жасаудың ерекше құралы болып есептелінеді. Іс қағаздары белгілі бір форма бойынша стандарт түрде жазылады, оның үлгілері әр түрлі болып келеді: өтініш, арыз, хабарландыру, өмірбаян, мінездеме, бұйрық, сенімхат, қолхат, келісім-шарт т. б. Іс қағаздарының әрқайсысына тән бірыңғай сөздері, сөз тіркестері, сөйлем үлгілері болады. Іс қағаздары сол үлгі бойынша толтырылады.

Іс қағаздарын жазу барысында жиі кездесетін сөздер мен синтаксистік құрылымдар: қажетті мәліметтер, шешім қабылдаңыз, көмек көрсету, тексеру жүргізу, тез арада хабарлау, . . . туралы баяндаймын, мәлімдеймін ескеруіңізді өтінемін, жоспарланып отыр, . . . байланысты іс-шаралар өткізу, шара қолдану . . . т. б.

Қоғамдық өмірдің дамып, мәдениеттің өркендеуімен, қатынас құралы - тіліміздің қоғамдық қызметінің артуымен бірге қазақ ресми іс қағаздары стилі де өсіп - өркендеп отырған.

Көне дәуірден бері келе жатқан сот жарлықтары мен басқа да ресми құжаттар үлгілері ғалымдардың зерттеуі бойынша ХVIII ғасырда жазылып, архивтерде сақталған.

ХVIII ғасырдың 30 жылдарындағы қазақ жерінің Ресей қол астына өз еркімен қосылуына байланысты, қазақ хандары мен сұлтандарының орыс әкімшілігіне әр түрлі сипатта жазған қағаздары мен хаттарынан басталады. Оларды көбінесе орысша протест, уведомление, донесение деп атаған. Хан, сұлтан, би, старшиналардың аттарынан жазылған қағаздар, бір нәрсені сұрай өтіне жазылған қағаздар (прошение) арыз, арыз наме, арыз ахуан деп аталса, ал бір нәрсені хабарлау үшін жазылған қағаздар (донесение, уведомление) а’лам наме, а’рзе наме деп аталған. Әкімшілік орындарының түрлі бұйрық - жарлықтары (повеления, приказы, указы) йарлуқ, әмір йарлуқ деп аталған.

Енді біз қазіргі бұйрық-жарлық іс қағаздарын қарастырамыз.

Бұйрық - жарлық құжаттары.

Бұйрықтар.
Нұсқаулар мен жарлықтар.
Қаулылар, шешiмдер, хаттамалар.

1) . Кәсiпорынның ағымдағы қызметi бұйрық жарлық құжаттары арқылы реттелiп басқарылып отырады. Бұйрық беру құқығына, әдетте бiрiншi басшы - несиенi реттеушi әкiмшiлiк басшысы ие. Кәсiпорын директоры мен оның орынбасарлары - құрылымдық бөлiмше жетекшiлерi нұсқау , жарлықтар бере алады.

Мазмұны жағынан бұйрықтар екi түрге бөлiнедi: негiзгi қызмет бойынша және жеке қызметкерлер құрамы бойынша бұйрықтар.

Негiзгi қызмет бойынша бұйрықтар өндiрiс iстерi, жоспарлау, есеп беру, қаржыландыру, несие алу - беру, тауарлар өткiзу мен қызмет көрсетудi ұсыну, ұйымдастыру мәселелерi бойынша басқару жөнiндегi шешiмдердi белгiлейдi.

Бұйрық нормативтi және жекелiк болуы мүмкiн. Мысалы еңбек тәртiбi ережелерiн бекiту туралы бұйрық директордан бастап барлық қызметкерлерге қатысты сондықтан ол нормативтi болады.

Бұйрықтың жобасы кәсiпорын мамандары тарапынан әзiрленедi де, орынбасарлармен, қызмет бабы бойынша бастықтармен, заңгермен, кадрлар бөлiмi бастығымен келiсiлiп, директор қол қояды.

Бұйрық, егер оның мәтiнiнде өзге мерзiм көрсетiлмесе, қол қойылған күннен бастап күшiне енедi.

Бұйрықтың мәтiнi екi бөлiктен тұрады белгiлеушi және жарлық.

Белгiлеушi бөлiкте тиiстi iстердiң мақсат - мiндеттерi, бұйрық шығарудың себептерi баяндалады, не бұйрық шығаруға негiз болған құжатқа сiлтеме жасалады.

Жарлық бөлiгi жеке жолға жазылған «БҰЙЫРАМЫН» деген сөзден басталады. Бұл бөлiмiнде орындалатын iстер, оған жауапты адамдардың аты - жөнi, лауазымы, iске асыру мерзiмi көрсетiледi.

2) . Нұсқау - ақпараттық - әдiстемелiк немесе ұйымдастырушылық сипатқа ие құжат. Нұсқаулар бұйрық, нұсқау, жарлықтардың орындалу тәртiбiн түсiндiредi. Нұсқауға қол қою құқығына бiрiншi басшы бас мамандар ие.

Нұсқаудың мәтiнi бұйрықтағыдай белгiлеушi және жарлық бөлiктерiнен тұрады.

Белгiлеушi бөлiгi: « орындау мақсатымен », « соған сәйкес », « мақсатында » деген сөздермен басталады. Жарлық бөлiгi бұйрықтағыдай құрылады.

Жарлық - басқарудың шұғыл мәселелерi бойынша шығарылатын құқықтық акт. Оған директордың орынбасарлары, өз өкiлеттiлiктерi шегiнде құрылымдық бөлiмше басшылары қол қояды.

жарлықтың мәтiнi бұйрықтағыдай құрамды бөлiктерден тұрады.

3) . Мұндай құқықтық актiлердi алқалық басқару органдары қабылдайды. ҚР Азаматтiқ Кодексiне, басқа да заң шығару актiлерiне сәйкес мемлекеттiк басқару органдары мынадай жарлық құжаттар шығарады: Министрлер Кабинетi - қаулылар; Премьер-Министр және оның орынбасарлары - жарлықтар; министрлiктер - министрлердiң бұйрықтарын, алқа шешiмдерiн; комитеттер мен комиссиялар - қаулылар; бұйрықтар, нұсқаулар жарлықтар.

Хаттама - жиналыстарда, кеңестерде, конференцияларда және алқалық органдардың мәжiлiстерiнде мәселенi талқылау мен шешiм қабылдаудың барысы туралы мәлiмет беретiн құжат.

Қысқа және толық хаттамалар боладi.

Қысқа хаттамаларда күн тәртiбi сөйлеушiлердiң аты - жөнi, сөйлеген сөздерiнiң тақырыбы және қабылданған шешiмдер көрсетiледi.

Толық хаттамаларда сөйлеген сөздердiң көрсетiледi.

Хаттаманың деректемелерi: мекеменiң атауы, құжаттың атауы, индексi, мәжiлiс өткен күнi, мәжiлiс өткен орын, тақырыбы (жиналыстың) .

Мәтiннiң кiрiспе бөлiгiнде қатысушылардың құрамы, күн тәртiбi; негiзгi бөлiгiнде тындалған мәселе, сөйленген сөздер және қабылданған қаулы көрсетiледi. Құжаттың соңында төраға мен хатшының қолы қойылады.

Кәсiпорынды құру туралы хаттаманы машинкада басып толтырудың формуляр - үлгiсi мынадай:

Хаттама

№1 Алматы

Құрылтайшылар жиналысы

Аты

Төраға тегi есiмi әкесiнiң аты

Хатшы тегi есiмi әкесiнiң аты

Қатысқандар аты жөндерi

Күн тәртiбi