Бухгалтерлік есепті жүргізу әдістері

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі
Ш. Есенов атындағы Каспий Мемлекеттік Технологиялар және Инжиниринг
Университетінің Колледжі

Пәні: Бухгалтерлік есеп
Тақырыбы: Бухгалтерлік есепті жүргізу әдістері

Орындаған:
Тилепбергенова
Жанар

Ақтау – 2010 ж
Жоспар:
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
2.1. Бухгалтерлік есептің әдістері
2.2. Бухгалтерлік есептің стандарттары және тұжырымдамалық негізі 2.3.
Бухгалтерлік есептің принциптері
ІІІ. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Қоғамның дамуы барысында бухгалтерлер үш міндетті шешеді:
1) есепті барынша ақпаратты,әрі дәл жасау;
2) оның қарапайым және арзан болуына қол жеткізу;
3) шаруашылық өміріндегі деректер жөнінде дер кезінде ақпарат алу;
Алайда бұл міндеттер едәуір шамада бірін-бірі өзара жоққа шығарып,
болғызбайтын, өйткегі меншік иесінің, әкімшіліктің, қызметкерлердің,
бағынышты тұлғалардың, кредиторлар мен дебиторлардың мүдделері қарама-қайшы
және осы қарама-қайшылықтар есепті регистрде міндетті түрде бейнеленеді.
1494 ж итальяндық белгілі математик, монах Луки Пачоли (1445-1517) жазған
Есептер мен жазбалар туралы трактат атты бухгалтерлік есеп жөніндегі
алғашқы кітап басылып шықты. Италияда, Францияда, Германияда, Англияда ол
бірнеше ғасыр бойы бухгалтерлік есеп бойынша негізгі басшылық ретінде
пайдаланылады Луки Пачолиден кейінгі көрнекті автор-Жак Савари (1622-1690).
Ол Нағыз көпес туралы жұмысын жариялады, шоттарды синтетикалық және
аналитикалық деп бөлді
Нарықтық қатынастардың қазіргі жағдайларында бухгалтерлік есептің негізгі
мақсаты әртүрлі деңгейіндегі басқару шешімдерін әзірлеу, негіздеу,
қабылдауға, бәсекелес-субьектіні айқындауға және тағы басқаларға қажет
субьектінін шаруашылық және қаржылық қызметі туралы сапалы және дер
кезіндегі ақпаратты қалыптастыру болып табылды.
Шаруашылық есептің біртұтас жүйесіне оперативті, статистикалық және
бухгалтерлік есептер кіреді.
Оперативті есеп-кәсіпорынның іс-әрекетін күнделікті бақылауға мүмкіндік
береді, белгілі бір шаруашылық операциялардың жекелеген деректерін сол
болған сәтінде, тікелей орнында өндіріс барысы (жұмысқа шығу, шықпау есебі,
автокөлік, оның жүру есебі) туралы жүйелі ақпарат алу мақсатымен тіркеу
жүйесі болып табылады.Оперативті есептің негізгі талабы-мәліметтерді алудың
шапшандығы.Есепті бухгалтерлер, диспечерлер, бақылаушылар және тағы басқа
қызметкерлер жүргізеді.
Статистикалық есеп-экономиканың әртүрлі салаларында жалпылама-көпшілік
сипаты бар құбылыстарды, жалпы қоғамдық құбылыстарды олардың салалық
жағынан ажырамас байланыстағы сандық жағын зерттейді. Статистика
оперативтік және бухгалтерлік есептің мәліметтерін пайдаланады.
Бухгалтерлік есеп- кәсіпорынның шаруашылық қызметін үздіксіз құжаттық
байқау мен оны бақылау жүйесі болып табылады.

2.1. Бухгалтерлік есептің әдістері
Бухгалтерлік есеп тәсілі деп – әдіс, амалдардың жиынтығы түсіндіріледі,
олардың көмегімен байқау, есепке алынатын мәліметтерді жете білу мен
зерттеу жүргізіледі.
Бухгалтерлік есептің әдістері келесідей түрлерден тұрады:
➢ құжаттау;
➢ түгендеу;
➢ шоттар;
➢ екі жақты жазу;
➢ бағалау;
➢ калькуляциялау;
➢ бухгалтерлік баланс;
➢ есеп беру.
Құжаттау
Барлық ұйымдарда өздерінің күнделікті жұмысы барысында әр түрлі шаруашылық
операциялары орындалады. Ал бұл операцияларды бухгалтерлік есепке алу үшін
оларға алдымен құжаттар толтырылуы қажет. Құжат орындалған операцияның
жазбаша түріндегі анықтамасы болып табылады. Құжатқа орындалған операцияның
аталуы, мазмұны, орындалған уақыты, өлшем бірлігі, орындаушы немесе
тапсырушы мен қабылдап алушы адамдардың аты-жөні және тағы басқа деректе
толтырылады. Құжаттар заңды түрде белгіленген дәлелді ақпараттық мәлімет
болып есептеледі. Құжатта міндетті түрде көрсетілуге тиісті мәліметтерді
деректеме (реквизит) деп те атайды.
Түгендеу
Ұйымның шаруашылық операцияларының орындалуы барысында барлық операцияларын
сол сәтінде құжатқа жазуға мүмкіндік бола бермейді. Тіпті құжаттар
толтырылғанның өзінде де қателіктер кетуі мүмкін және материалдарды сақтау
кезінде олар табиғи кеміп азайып отырады. Соған байланысты кәсіпорындағы
өндіріліп шығарылған дайын өнімдерді, басқа ұйымдардан алынған заттарды,
сондай-ақ басқа да қолда бар құралдарды, мүліктерді тексеріп, түгендеп
тұрмаса олардың жоғалуына немесе ұрлануына жол берілуі мүмкін. Сондықтан
түгендеу әдісі арқылы кәсіпорын өзінің нақты қолда бар материалдық
құндылықтары мен ақшаларын және тағы да басқа мүліктерін
есептегімен(құжаттағымен) салыстырып отырады.
Шоттар
Бухгалтерлік есеп шоттары дегеніміз- шаруашылық құралдары мен олардың
қорлану көздерін белгілі бір ұқсастықтарына және маңызы мен көрсеткіштеріне
сәйкес жинақтап топтау құралдары болып табылады. Жалпы шоттар ұйымның
шаруашылық үдерістерінің, сондай-ақ активтермен олардың қорлану көздерінің
түрлеріне қарай ашылады. Шоттар кәсіпорында күнделікті болып отыратын
операцияларды үздіксіз жазып отырмай, оларды экономикалық маңызына қарай
топтап жазу үшін пайдаланылады. Жалпы алғанда ұйымның активтері мен
міндеттемелеріндегі және меншікті капиталындағы әрдайым болып отыратын
операцияларды бір жүйеге келтіріп топтап, ақшалай түрде есептеу үшін
бухгалтерлік есепте қоданылатын әдісті шоттар деп атайды.
Екі жақты жазу әдісі
Шаруашылық үдерістері барысында орындалатын әрбір операция негізінде
кәсіпорынның қаржылары мен лоардың пайда болу көздерінде екі жақты және тең
өзгерістер болып отырады. Олар екі жақты жазуды керек етеді., яғни бір
шоттың дебитінде, екінші шоттың кредитінде бірдей сомада көрсетілуі қажет.
Ұйымдардағы мұндай күнделікті болып отыратын операцияларды, үдерістерді бір
шоттың дебитіне және екінші шоттың кредитіне жазып есептеп отыру шін
қолданылатын әдіс бухгалтерлік есепте екі жақты жазу әдісі деп аталады.
Калькуляциялау әдісі
Қандай ұйым болмасын белгілі бір қызметпен айналысатындығы белгілі(өнім
өндіру, қызмет көрсету, сатып алып-сату тағы басқалары сияқты). Осы
үдерістерді орындау барысында кәсіпорын жұмысшы күшін, еңбек құралын және
материалдық құндылықтарды пайдаланатын болғандықтан барлық кеткен жұмсалған
шығындардың жиынтығын анықтауына тура келеді. Бұл шығындардың жиыны
өндірілген өнімнің, көрсетілген қызметтің өзіндік құнын құрайды. Сондай-ақ
ол ұйымды басқару үшін қажетті ақпараттық мәлімет болып табылады.
Бухгалтерлік есепте оны, яғни өндірілген өнімнің, көрсетілген қызметтің
нақты өзіндік құнын анықтау әдісін калькуляциялау деп атайды.
Бағалау әдісі
Бухгалтерлік есепте материалдық құндылықтар ақшалай өлшеммен есептелінеді.
Кәсіпорындағы мүліктердің(активтердің) және міндеттемелердің құнын ақшалай
өлшемге айналдырып есептеу әдісін бухгалтерлік есептің бағалау әдісі деп
атайды.
Бухгалтерлік баланс
Кәсіпорынның активтерімен(шаруашылық қорларымен) олардың қорлану көздерінің
белгілі бір мерзімге бір жүйеге келтіріліп, ақшалай өлшем түрінде
теңестіріліп екі жақты кестеде бейнеленуін бухгалтерлік баланс деп атаймыз.
Оның сол жағында кәсіпорынның активтері, ал оң жағында қорлану көздері,
яғни міндеттемелері мен меншікті капиталы бейнеленеді.
Қорытынды есеп
Ұйымның қандайда бір өткен уақыт аралығындағы, есепті кезеңдегі
операцияларының, шаруашлық үдерістерінің қорытындыланып, белгілі бір есеп
беретін күнге бір жүйеге келтірілуі қорытынды есеп деп аталады. Қорытынды
есептің құрамына кәсіпорынның бухгалтерлік балансы, меншікті капиталының
өзгерісі туралы есебі, түсініктемелік хаты(жазбасы) және басқа да
бухгалтерлік есеп стандарттарында көрсетілген ақпараттық мәліметтері кіреді

2.2. Бухгалтерлік есептің стандарттары және тұжырымдамалық негізі
Бухгалтерлік есеп стандарттары дегеніміз кәсіпорындағы есеп жұмысын
дұрыс жүргізудің және құжаттарды дұрыс толтырудың ережесі болып табылады.
Әрбір осындай ереже бухгалтерлік есептің әдістері мен тәсілдерін, мәні мен
мағынасын және терминологиясын анықтайды. Бухгалтерлік есеп пен қаржылық
есеп беру стандарттарының қай-қайсының болмасын өз мақсаты, қолданылу аясы,
анықтамасы, қолданысқа енген уақыты және мазмұны болады.
Мақсаты. Бұл бапта стандарттың қандай мақсатқа арналып шығарылғандығы
және есеп мәселелері қысқаша баяндалады. Қолданылу
аясы. Стандарттың пайдаланылатын жерлері мен қандай жағдайда
қолданылмайтындығы осы бапта жазылады.
Анықтамасы. Стандарттағы келтірілген негізгі терминдерге түсініктеме
берілетін бап болып табылады.
Қолданысқа енген уақыты. Стандарттың қай уақыттан бастап күшіне
енетіндігі осы бапта жазылады.
Мазмұны. Бұл бапта кәсіпорынның есеп саясатына түсінік беріледі.
Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп беру стандарттары халықаралық және
ішкі болып екі түрге бөлінеді. Халықаралық стандартты қаржылық есеп беру
стандартын дайындаудың халықаралық комитеті жасап шығарады. Ал ішкі
бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп беру стандарттары әр елде бухгалтерлік
есепті жүргізу үшін, сол елдің ішінде жасалынады. Халықаралық қаржылық
есеп беру стандартының негізгі мақсаты – мына төмендегілерді орындай
отырып, қаржылық есеп беруге қол жеткізу:
• Қаржылық ақпаратты құру барысында қажетті міндеттер;
• Ақпараттық жүйені құру принциптері;
• Осы ақпараттың сапалық сипаттамасы;
• Қаржылық есеп берудің элементтері;
• Өлшеу және мойындау критерийлері.
Қаржылық есептің мақсаты – кәсіпорынның қаржылық жағдайы туралы және
қаржылық жағдайының өзгеруі туралы ақпараттар беру. Сондай-ақ ұйымның
қаржылық есебінде мыналарға қажетті ақпараттық мәліметтердің болуы қажет:
• Қаржы салымын жасау және несие беру туралы шешім қабылдауға қажетті
мәлімет;
• Ұйымның алдағы кезеңдегі ақшалай айналымын бақылауға қажетті мәлімет;
• Ұйымға берліген ресурстармен байланысты міндеттерін бақылауға қажетті
мәлімет;
• Басқару органдарының жұмысын бағалауға қажетті мәлімет.
Бухгалтерлік есеп – басқарудың аса маңызды функцияларының бірі.
Қаржылық есеп ұйымның бухгалтерлік ақпараттарының алғашқы таратылым құралы
болып есептеледі. Ал бұл қаржылық есеп бухгалтсрлік есептің жеті
элсментінен құралады. Элементтсрдің алғашқы үштігінің қатарына ұйымның
балансында көрсетілетін активтсрі, меншікті капиталы және міндеттемесі
жатқызылады. Қалған төрт элементі кәсіпорынның каржы-шаруашылық кызмсті
туралы есебінде көрсетілетін табыс, шығын, пайда және зиян деп аталатын
топтардан тұрады. Қаржылық есеп беру түжырымдамалары (концепциялары) шешім
қабылдау үдерісіндс көрсетілетін бухгалтерлік ақпараттардың кажеттілігін
анықтайды жәнс оны бекітеді. Есеп тұжырымдамасын (концепциясын) жалпы және
жеке - деп аталатын екі түрге бөлуге болады.
- Жалпы тұжырымдама (концепция) бұл бірнеше елдің бухгалтерлік
есеп туралы көзқарасын білдіреді.
- Жеке тұжырымдама (концепция) тек қана бір елдің өз ішінде
жүргізілетін бухгалтерлік есеп туралы көзқарасын білдіреді.
Тұжырымдамалар (концепциялар) халықаралық бухгалтерлік есеп және
қаржылық есеп беру стандартында қарастырылған бухгалтерлік есеп
принциптері, есеп саясаттары, есеп берулср негізінде құрастырылады. Бұған
дейін айтылып жүргендей қазіргі таңда бухгалтерлік есептің әлемдік
теориясында, сондай-ақ тәжірибесінде екі негізгі, жалы деп аталатын
континенттік (еуропалық) және америкалық тұжырымдама (концепция) катар
жүргізіліп келеді
Бухгалтерлік есептің континенттік (еуропалық) тұжырымдамасы
(концепциясы) кәсіпорынның жұмысына мемлекеттің ықпал етуімен, араласуымен
түсіндіріледі. Бұл бойынша сол елдегі қызмет атқаратын барлық ұйымдар
мемлекет бекіткен шоттар жоспары және басқа да нормативті құжаттар бойынша
жұмыс істеуі тиіс. Сондай-ақ кәсіпорынның бухгалтерлік есеп ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.