1961 жылғы ақша реформасы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..3
1. Ақшаның мәні және түрлері.
1.1 Ақша реформасының қажеттілігі мен түрлері.
1.2. Ақшаның қызметі мен оның қазіргі жағдайдағы дамуы.
2. Қазақстандағы ақша реформалары.
2.1 1922 жылғы ақша реформасы.
2.2 1947 жылғы ақша реформасы.
2.3 1961 жылғы ақша реформасы.
2.4 Теңге – тұрлаулы валюта.
2.5 ҚР 1993 жылғы ақша реформасы.
Қорытынды.
Қолданылған әдебиеттер.

Кіріспе.
Ақша қызметінің мәні және жүйесі атты курстық жумысымыз 2 бөлімнен
тұрады:
Бірінші бөлімде ақша түсінігі, оның тарихы, түрлері мен қызметі сияқты
тақырыптарға кеңінен тоқталдық. Ақша - тауар өндірісінің дамуындағы
бірден–бір шарт және өнім болып табылады. Тауар – бұл сату немесе
айырбастау үшін жасалынған еңбек өнімі. Ақша құн өлшемі қызметін идеалды,
оймен ойлау арқылы орындайды. Яғни, тауардың құнын өлшеу ақшаға
айырбасталғанына дейін орындалады, сонымен құнның тауар формасынан ақша
формасына айналуы үшін тауардың бағасын белгілесек жеткілікті. Тауар
бағасын өлшеу үшін қолма-қол ақшаның болуы қажет емес, себебі еңбек өнімін
теңестіру ойша орындалады. Тауарларды ақшаның көмегімен өлшеуге болады,
өйткені олар адам еңбегінің өнімі. Тауар айналысы ақша қозғалысымен
байланысты. Бірақ ақша қозғалысы міндетті түрде тауар қозғалысымен бір
уақытта тоғысуы тиіс емес. Ақша құнның еркін формасында көрінеді. Олар
өткізу процесін еркін аяқтайды. Ақшаның қозғалысы тауар қозғалысынан ерте
немесе кеш жүруі мүмкін.Егер тауар мен ақшаның қарама – қарсы қозғалысы
болмаса, яғни тауар төлем ақы түскенге дейін сатып алынған немесе керісінше
болса, онда бұл жағдайда ақшалар төлем құралы қызметін атқарады. Ақша
белгілері әр түрлі жағдайда қамтамасыз етіледі. Қолма – қол тұтыну заттары
жәнне қызметтер жиынтығымен қамтамасыз етілседі. Егер нағыз ақшалар
айналыста өзінің меншікті құнының арқасында жүрсе, ал қағаз ақшалар айналыс
процесінде нарықтық құнға ие болады. Мемлекет сол елдің шеңберінде ғана
оларға еріксіз өзіндік құн белгілейді. Бұл жерде ол ерікті түрде ақша
бірлігінің номиналды құнын белгілеп, кез келген купюраларды шығаруы мүмкін.
Ақшалар ешқашан да алтынға ауыстырылмаған. Бірақ кейбір жағдайларда
мемлекет айналысқа шығарылған қағаз ақшаларды толық номиналдық бағасы
бойынша алтынға ауыстырған кездері болған.
Қағаз ақшалардың өздерінің меншікті құны болмағандықтан да, олар айналыс
саласындағы ақшаның қызметтерін толық құнды ақшалардың қызметтері арқылы
атқарады.
Жалпы алғанда қағаз ақшалардың құнсыздануы тұрақсыз экономикаға тән.
Ал екінші бөлімде Кеңес үкіметі тұсындағы ақша реформалары
туралы және егеменді ел болып өз теңгемізді енгізумен қатар
Қазақстандағы ақша реформасының жүргізілуі қарастырылады.
Ақша реформасы мемлекеттің билігі мен ақша жүйелерінің
толық немесе ішінара өзгеруі және ақшаның бір жүйесінің
екіншісіне немесе ақшаның бір белгісінің жаңа белгіге
ауыстырылуы. Ақша реформасы капитализм жағдайында буржуазиялық
мүддесі үшін жүргізілді, оның ақыры халықты қанауды
күшейтуге, тұрмысын нашарлатуға әкелді. КСРО және басқа да
социалистік елдер еңбекшілер мүддесі әр уақытта мемлекет
қамқорлығында болды, ол ақша реформасы кезінде еңбекшілердің
әл – ауқатын жақсартуға бағытталған арнаулы экономикалық шараларды
жүргізуден байқалады.
КСРО – да ақша реформасы екі рет - жаңа экономикалық
саясаттың алғашқы жылдарында 1922 – 1924 жылдары және Ұлы
Отан соғысы аяқталғаннан кейін 1947 жылы жүргізілді. Азамат
соғысы одан кейін Ұлы Отан соғысы кезінде Совет үкіметі
Отан қорғау шараларына байланысты көп шығындарды өтеу
мақсатымен ақшаны айналыс қажетінен артық шығара беруге
мәжбүр болды. Бұған қоса көпшілік қолды тұтыну тауарларын
өндіру мен сату мөлшерінің кемуі салдарынан нақты ақшаның
айналыс қажеттілігі де азайды. КСРО Комитетінің 1947 жылғы
“Ақша реформасын жүргізу және азық – түлік пен өнеркіәсіп
тауарларына карточкалық жүйені” жою туралы қаулысына ақша
реформасын жүргізу еңбекшілердің әл – ауқат дәрежесін арттыруға,
халық шаруашылығын қалпына келтіруге және Совет үкіметінің
күш қуатын одан әрі нығайта беруге көмектеседі деп
көрсетілді. КСРО – ның қаулысына бойынша 1960 жылы бағалардың
масштабын өзгерту және осы күнгі айналыстағы ақшаны жаңа
ақшаға ауыстыру туралы қаулы қабылдынды.
Егеменді еліміздің ұлттық теңгесі 1993 жылы 15 қарашада
қабылданды. Осы кезде ақша реформасы Қазақстанда жүрді. Ол
еркін айырбасталатын валюталарға шектеусіз айырбасталды.

1. Ақшаның мәні және түрлері.
Ақшаның өмір сүруіндегі объективті қажеттілік ол тауар өндірісі және
тауар айналысының болуына негізделеді. Кез келген тауар айналысында ақша
айырбас құралы болып табылады. Тауар және ақша бір-бірінен бөлінбейді. Ақша
айналысы болмаса, онда тауар айналысы да болмайды. Ақша тауардан дами
отырып, тауар болып қала береді, бірақ тауар ерекше жалпылама эквивалент.
Ақша – жалпы бірдей эквивалент, ерекше тауар, онда барлық басқа
тауардың құны бейнеленеді және оның делдал ретінде қатысуымен тауар
өндірушілер арасында еңбек өнімдерінің айырбасы үздіксіз жасала береді.
Жалпыға бірдей эквивалент рөлі тарихи түрде алтынға бекітілген.
Алтынның басқа барлық тауарлардың құнын бейнелеу қасиеті, оның табиғи
қасиеті емес. Карл Маркс айтқандай: Табиғат ақшаны жаратпайды. Алтынға бұл
қасиет қоғаммен берілген. Алтын жалпыға бірдей эквивалент ролін орындау
үшін ең бір лайық тауар болып қалып отыр.
Ақша - өндіріс және бөлу процесіндегі адамдар
арасындағы қатынасты бейнелейтін, тарихи түрде дамып келген
экономикалық категория. Ақшаның экономикалық категория
ретіндегі мәні, оның мынандай үш қасиеттің
біртұтастығынан байқалады:
- жалпыға тікелей айырбасталу формасы;
-айырбас құнының дербес формасы;
-еңбек өлшемінің заттай (материалдану) формасы;
Жалпыға тікелей айырбасталу формасы, оның кез келген
материалдық бағалы затқа айырбасталатынын сипаттайды.
Екіншісі тауарларды сатумен байланыссыз. Соңғы қасиеті тауар
өндіруге жұмсалған еңбектің ақша көмегімен өлшеуге
болатын құнын сипаттайды.
Ақша өзінің дамуы барысында екі түрге бөлінеді: толық
құнды ақшалар және толық құнсыз ақшалар.
Толық құнды ақшалар – номиналдық құны оны дайындауға
кеткен нақты құнымен сәйкес келетін ақшалар. Мұндай
ақшаларға металл ақшалар, соның ішінде: мыстан, күмістен
және алтыннан жасалғандары жатады. Металл ақшалар әр
түрлі формада болған. Монета түріндегі формасы – бұл олардың
соңғы формасы. Монетаның бет жағы – аверс, артқы жағы –
реверс және жаны гурт деп аталады. Алғашқы монеталар
ҮІІ ғасырда б.э.б. Ертедегі Қытайда және Ертедегі Лидия
мемлекетінде пайда болды. Бастапқы кездері айналыста алтын
монеталарымен қатар, күміс монеталар да қоса жүреді.
Алтын айналысы тұсында құнның қағаздай белгілерінің
пайда болуының мынадай обьективті қажеттіліктері болған:
- алтын өндірісі тауар өндірісінің артынан
ілесе алмай, нәтижесінде айналыстағы ақшаға деген
қажеттілікті толық өтей алмады;
- жоғары құнды алтын ақшалар ұсақ құнды
айналымға қызмет көрсете алмады;
- алтын стандарты, жалпы алғанда өндірісті және
тауар айналымын ынталандырмады;
Алтын айналысы не бары бірінші дүние жүзілік соғысқа
дейін болды және соғысушы елдер өздерінің шығыстарын
жабу мақсатында құнның қағаздай белгілерін шығаруды
ұлғайтты.Соның нәтижесінде, алтын айналыстан шыға бастады.
Толық құнсыз ақшалар – номиналдық құны нақты құнынан
жоғары болып келетін ақшалар. Оларға мыналар жатады:
- құнның металлдық белгілері – арзан бағалы металлдардан
жасалған ұсақ монеталар; мысалға жез, алюминий, т.б
- құнның қағаздан жасалған белгілері. Құнның қағаздай
белгілері екіге бөлінеді: қағаз ақшалар және несиелік
ақшалар.
Қағаз ақшалар – бұл нағыз ақшалардың өкілдері. Тарихта
олар айналыста жүрген алтын және күміс монеталардың
орынбасарлары ретінде пайда болды. Метал ақшалардың қағаз
ақшаға ауысу себептері:
- металл ақшалардың тасымалдап алып жүру қолайсыздығы;
- бағалы металлдарды өндірудің қағаз ақшаларды шығаруға
қарағанда қымбаттылығы;
- эмиссиондық табыс алу мақсатында қазынаның қағаз ақшаларды
шығаруы;
- бюджет тапшылығын жабу мақсатында шығарылуы;
Қағаз ақшалар тек қана айналыс құралы және төлем
құралы қызметін атқарды. Олардың айналыста көбеюі мемлекеттің
қаржы жетіспеушілігіне байланысты шығарумен түсіндірілді.
Қағаз ақшалар тұрақсыз және құнсыздануға тез икемді. Олардың
құнсыздану себептері:
айналысқа басы артық қағаз ақшалардың шығарылуын,
эмитетке деген сенімнің төменденуінен төлем баланысының
қолайсыздық жағдайынан болды.
Несие ақшалар – тауарлардың сатып алу және сатудың уақытын
кешіктіріп төлеуге байланысты пайда болған ақшалар. Несиелік
ақшалардың шығуы банктердің несиелеу операцияларымен
байланысты. Несиелік ақшалардың басты мақсаты – ақша айналымын
икемді ету, ақшаларды үнемдеу, қолма – қолсыз ақшалардың дамуына
мүмкіндік жасау. Несие ақшалары өте ерте заманнан
пайдаланып келді. Сол кездегі төлем міндеттемесінің жай түрі
қолхат болды. Қазіргі несие ақшалардың эвалбциясы: Вексель,
Банкнота, Чек, Несие карточкалары болып есептеліненді.

1.2. Ақшаның қызметі мен оның қазіргі жағдайдағы дамуы.
Ақшаның әрбір қызметі ақшаның тауар айырбастау процесінен туындайтын,
тауар өндірушілердің өзара байланысының формасы ретіндегі әлеуметтік –
экономикалық маңызының белгілі бір жағын мінездейді. Ақша бес түрлі қызмет
атқарады: құн өлшемі, айналыс құралы, төлем құралы, қор және қазына жинау
құралы, дүниежүзілік ақша.
1) Ақша құн өлшемі ретінде. Құнның өлшем қызметі тауар өндірісі
жағдайында туындайды. Бұл ақшаның барлық тауарлар құнының өлшемі
ретіндегі қабілеттігін білдіреді, бағаны анықтауда делдал қызметін
атқарады. Өзінің жеке құны бар тауар ғана, құн өлшемі бола алады.
Бұндай тауар болып өндіруіне қоғамдық еңбек жұмсалған, құнды
құрайтын алтын саналады. Яғни, бұл қызметті толық құнды ақшалар
атқарады. Ақша еңбек өлшемі – ол жұмыс уақытын емес, осы еңбекпен
құрылған құнды көрсетеді.
Ақша құн өлшемі қызметін идеалды, оймен ойлау арқылы орындайды. Яғни,
тауардың құнын өлшеу ақшаға айырбасталғанына дейін орындалады, сонымен
құнның тауар формасынан ақша формасына айналуы үшін тауардың бағасын
белгілесек жеткілікті.Тауар бағасын өлшеу үшін қолма-қол ақшаның болуы
қажет емес, себебі еңбек өнімін теңестіру ойша орындалады. Тауарларды
ақшаның көмегімен өлшеуге болады, өйткені олар адам еңбегінің өнімі.
Ақша түрінде көрінетін тауардың құны, оның бағасы болып табылады. Толық
құнды ақша айналысы жағдайында алтынның бағасы болған жоқ. Ақшаның өз
бағасы болмайды, олардың құны өздерімен анықталуы мүмкін емес. Бағаның
орнына ақшалар, кез келген тауарлар санын сатып алу мүкіндігі бар. Сатып
алу қасиетімен ерекшеленеді.
2) Ақша айналыс құралы. Ақша айналыс құралы қызметінде тауарларды
өткізудегі делдал болып табылады. Тауарлар бір қолдан екінші қолға
ауыса отырып, өзінің тұтынушысын тапқанға дейін ақша үздіксіз
қозғалыста болады. Тауар айналысы кезінде, ақша делдал ролін
атқарады, ал бұл кездегі сатып алу және сату актісі ерекшеленеді,
уақыты мен кеңістігі бойынша сай келмейді. Сатушы, тауарын
сатқаннан кейін, басқа тауарды сатып алуға әр уақытта асықпайды. Ол
тауарды бір нарықта сатуы, ал басқа нарықтан сатып алуы мүмкін.
Делдал ретіндегі ақшаның көмегімен уақыт пен кеңістіктегі өзара сай
келмеушілік жойылды. Өзінің құнын өткізгеннен кейін, айналыстан
кететін тауарларға қарағанда, ақшалар айналыс құралы ретінде барлық
уақытта осында қалып отырады және сату-сатып алу процесіне қызмет
етеді.
Біздерге ақша айналыс құралы қызметін негізінен мемлекеттік, оперативтік,
коммерциялық саудада тұрғындардың тауарларды сатып алуы кезінде орындайды.
Шет елдерде мұндай шектеулер және т.б. қолма – қол ақшамен есептесуіне
тыйым салынбаған.
Айналыс құралы ретінде ақша қызметтерінің ерекшеліктері мыналар:
- тауар мен ақшаның қарама-қарсы қозғалысы;
- оны идеалды ақшалар емес, нақты (қолма-қол) ақшалар орындайды;
- ақшаның бұл қызметінде тауарларды айырбастау өте тез орындалатын
болғандықтан, оны нағыз ақшалар емес (алтын), оны ауыстырушылар –
ақша белгілері орындайды.
3) Ақша төлем құралы. Тауар айналысы ақша қозғалысымен байланысты.
Бірақ ақша қозғалысы міндетті түрде тауар қозғалысымен бір уақытта
тоғысуы тиіс емес. Ақша құнның еркін формасында көрінеді. Олар
өткізу процесін еркін аяқтайды. Ақшаның қозғалысы тауар
қозғалысынан ерте немесе кеш жүруі мүмкін.
Егер тауар мен ақшаның қарама – қарсы қозғалысы болмаса, яғни тауар төлем
ақы түскенге дейін сатып алынған немесе керісінше болса, онда бұл жағдайда
ақшалар төлем құралы қызметін атқарады. Ақшалар төлем құралы ретінде тек
қана тауар айналысына ғана емес, сонымен қатар қаржы – несие қатынастарына
да қызмет етеді.
Барлық ақшалай төлемдерді төмендегідей етіп топтастыруға болады:
- тауарларды және қызметтерді төлеуге байланысты міндеттемелер;
- еңбек ақы төлеуге байланысты міндеттемелер;
- мемлекетке қатысты қаржылық міндеттемелер;
- банктік қарыз, мемлекеттік және тұтыну несиесі бойынша борыштық
міндеттеме;
- сақтандыру міндеттемелері;
- әкімшілік – сот сипатындағы міндеттемелержәне басқалары;
4) Ақша – қорлану және қазына жинау құралы ретінде. Ақшаның төлем
және айналыс құралы қызметтері ақшалай қорлардың құрылуын талап
етеді. Ақшаның қорлануының қажеттігі Т-А-Т айналымының екі
актілерге Т-А және А-Т айрылуымен байланысты.
Капиталистік қоғамдық формацияға дейінгілер үшін байлықты таза қазына
формасында жинақтау, яғни ақшаның қарапайым қорлануы тән келеді. Бұл
экономикалық дамуға ешқандай да ықпал еткен жоқ, себебі олар шын мәнісінде
айналыстан тыс жатқан ақшалар болды. Капитализм тұсында бұл қазыналар
несиелік жүйе және қор биржалары арқылы пайда әкелетін капиталға айналады.
Тауар өндіріс жағдайында қорлану екі формада жүреді:
- кәсіпорындар мен ұйымдардың есеп айырысу және депозиттік
шоттарындағы ақшалай қаражат қалдығы түрінде ұжымдық қорлану;
- банктердегі салымдар, мемлекеттік облигациялар.
5) Дүниежүзілік ақша қызметі. Тауар шаруашылығының кеңеюі, шаруашылық
байланыстардың интернационалдануы дүниежүзілік нарықтың пайда болуы
дүниежүзілік ақшалар қызметінің пайда болуы дүниежүзілік ақшалар
қызметінің пайда болуына себеп болды. Дүниежүзілік ақшалар
интернационалдық құн өлшемі, халықаралық төлем және сатып алу
құралы ретінде қызмет етеді.
Бұл қызметтің толық бағалы ақшалар, ал кейіннен нағыз ақшалар атқарды. 1867
жылы Париж келісімі дүниежүзілік ақша қызметін алтынға бекітті.
Қазіргі уақытта дүниежүзілік несиелік ақшалардың жобалары жасалуда,
бірақ одан әлі нәтиже жоқ. Енгізілген шарты есептесу бірліктерінің (СДР,
ЭКЮ) өзіндік меншікті құндары жоқ, сондықтан да олар толыққанды түрде
дүниежүзілік ақшаның қызметін атқара алмайды. Бұл қызметті тек қана алтын
нарығындағы операциялар арқылы алтын атқарады.

2. Қазақстандағы ақша реформалары.

2.1. 1922 жылғы ақша реформасы.
Өскелең халық шаруашылығына тұрақты ақша қажет болды,
онсыз қала мен ауыл арасындағы тауар алмасуы қалыптастыру,
өндірісте есеп жұмыстарын ұйымдастырып, оған шаруашылық
есепті енгізу, еңбекке экономикалық жағынан ынталандыру
мүмкін емес еді. Сондықтан рубльді, тұрақтандыру мақсатында
1922 жылдың күзінде ақша реформасын жүргізу басталды.
Ақша реформасы деп мемлекеттік ақша жүйесіне өзгеріс
енгізуді айтамыз. Ақша реформасы жүргізілгенді бір ақша
жүйесін екінші ақша жүйесімен ауыстырады, я болмаса сол
ақша жүйесінің кейбір элементерін өзгертеді.
1922 – 1924 жылдардағы ақша реформасын жүргізуге мына
жағдайлар әсер етті.
Біріншіден, 1917 жылғы қазан төңкерілісінен кейін
патшалық Ресейден қалған тауар – ақша айналымын елдегі
азамат соғысы мен шетел әскерлік интервенциясы одан әрі
бұзылуына жол ашты. Оның мәні – шаруалар өндірген өнімнің өз
қажетінен артығын, кей жағдайда өзіне қажетті бөлігін де
мемлекетке нақты бағамен өткізіп отырды. Сонда да өткізген
өніміне шаруалар қолма – қол ақша ала алмай қарызға берді.
Осының салдарынан нарықта сатылатын тауарлар күрт азайып,
бағалар өсіп отырды. Халық азық – түлікпен және керекті
заттармен тек карточкамен қамтамасыз етілді және де
жалақы заттай түрде беріліп отырды. Ақшаның қызметі тек
жалақыны есептеумен шектеліп қолма – қол ақшаны әскер
қатарындағылар ғана алды.
Екіншіден, ақша айналымына жүйелі түрде көп мөлшерде
ақша шығару да ақша жүйесінің бұзылуына әсер етіп отырды.
Оккупацияланған аймақтарда ақша шығаратын эмиссиялық
орталықтар пайда болды. Сонымен қатар кейбір үкімет
орындары да өз алдына ақша шығарымен шұғылданды.
Нәтижесінде қағаз ақша мөлшері көбейіп тауар бағасы өсіп
отырды.
Елдегі шаруашылықтың күйзелуін азық – түліктің, тауарлардың
жетіспеушілігін және Кеңес үкіметін сақтап қалуға жұмсалған
әскери шығындарды өтеу үшін және халық шаруашылығын
қалыпына келтіру үшін еңбек өнімділігін арттыратын
шараларды іске асыру қажет болды.
1921 жылғы наурызында болған РКП(б) – ның Х съезінде жаңа
экономикалық саясат қабылданды. Онда шаруалар өнім салықтарын
мемлекетке төлегеннен кейін артық өнімдерін базарға сатуға
мүмкіндік алды. Қаламен ауыл арасында нарықтық қатынас
дами бастады. Жеке меншік капиталдың саудаға және ұсақ
өнеркәсіпке арласуына жол берді. Бұл ақша реформасының
арқасында ғана мүмкін болды.
1921 жылғы қазанда Ресей Кеңестік Федеративтік
Социалистік Республикасында мемлекеттік банкі ұйымдастырылып,
ол елдің басты эмиссиялық орталығы болып саналды. Бұл
Мемлекеттік банктің басты міндеті ақша реформасын жүргізуге
дайындық жасау болды.
Ақша реформасын өткізүдің экономакалық алғышарттарына
жаңа экономикалық саясат жүргізудің нәтижесіндегі шаруашылық
жағдайдың жақсаруы әртүрлі өнеркәсіп салаларындығы өнімдер
көлемінің өсуі, еңбек өнімділігінің артуы ауыл шаруашылығының
басты өнімдерінің өсуі бидай, мақта тауар айналымының
артуы жатты. Осы кездегі ақша реформасының мазмұны екі
кезеңде жүргізілді.
1922 жылы 25 шілдеде және 11 қазанда Мемлекеттік банк
бағасы 1, 2, 3, 5, 10, 25 және 50 червонец тұрғысындағы
банктік билеттерді шығару туралы құқық берілді. Бұл червонец
соғысқа дейінгі алтын монетадағы ( 7,74234 грамм алтын)
10 рубльге теңесті. Червонецтерді кәсіпорындарда вескельдік
және тауармен қамтамасыз етілген қарыздар беру арқылы
шығарып отырды. Бұл тауар айналысының қажеттілігінен
байланысты чераонецтерді шығаруға мүмкіндік берді. Червонецтер
ірі ақша болғандықтан олар көбіне көтермен шаруашылық
айналымына қызмет етті. Кеңестік ақша белгілері өздерінің
ұсақ құндылығына қарамай олар ұсақ бөлшек сауда және
базар айналымына қызмет еттілді. Шын мәнінде елде екі
валютаны қосарлы айналысының жүйесі қалыптасты: Мемлекеттік
банктің несиелеу барысында шығарған червонецтер және
Халықаралық қаржы комитетінің бюджет тапшылығын жабу мақсатында
шығарған Кеңес ақшасының белгілері екі валютаның қосарлы
айналысы – халық пен елдің экономикалық жағдайына қатты әсер
етті. Шаруалар өздерінің өнімдерінің құнсыз Кеңестік ақша
белгілеріне сатқылары келмеді. Кеңестік ақша
бірліктерінің құнсыздануы шаруаларға үлкен зиян келтірді.
Червонец қаланың валютасы болып, іс жүзінде ол ауылға
жетпеді. Мұның бәрі ақша реформасын тезірек аяқтауды талап
етті.
Ақша реформасы 1922 жылдың қазанынан басталып 1924 жылдың
наурызында аяқталды. Оның негізгі маңызы елдегі ақша
жүйесін қайта құру. Реформаға дейін бюджеттің кемшілігін
толтыру мақсатында қағаз ақша шығарылса, енді тауарлармен
және алтынмен қамтамасыз етілген несие ақшалар шығарылатын
болды.
Айналымдағы ақшаның тез көбеюіне ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.