Халықаралық терроризммен күресудің жаңа кезеңі

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министірлігі
Қ.А.Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті

Секция Заңтау және Халықаралық қатынастар

Тақарыбы: Халықаралық қақтығыстар және оның ХХІ ғасыр тоғысындағы
ерекшеліктері

Автор: ІІ-ші курс ЗХҚ-711
тобының
студенті
Баймаханов Жақсылық
Ғылыми жетекшісі:
магистр
оқытушы
Сәуірбаев Арман

МАЗМҰНЫ

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... .

1.1 ХХІ ғасырдағы қақтығыстардың сипатының өзгеруі ... ... .

2.1 Халықаралық терроризммен күресудің жаңа кезеңі ... ... ...

2.2 Рессей Грузия арасындағы соғыстың шығу себебі және
нәтижесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ..

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ...

Пайдаланға әдебиеттер
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Мен сөзімнің бастамасында Гарвард университетінің зеріттеулер
институтының директоры, профессор Самуэль Хантингтонның сөзімен бастағанды
жөн деп таптым...
Ол Енді әлемдік мемлекеттер арасындағы қақтығыстар идеологиялық
және экономикалық емес,өркениеттер арасында қақтығыстар болады деген
болатын.
– Иә, америкалық зерттеуші Самуэль Хантингтон өзінің Өркениеттер
қақтығысы: жеңіс мәдениет майданында атты мақаласында адамзат баласына
төнетін қауіпті экономика мен саясат саласынан емес, мәдениет саласынан
көреді. Оның пікірінше, болашақтағы өркениеттер қақтығысы әлемдік саясаттың
негізгі факторына айналады. Өркениеттер арасындағы айырмашылықтардың арнасы
кең, ол әсіресе, тарих, тіл, мәдениет, салт-дәстүрлер мен дін саласында
айқын байқалады және бұл өзгешеліктер бірден жойылып кетпейді.
Өркениеттерді жіктеп, бөлуде діннің рөлі барған сайын күшейе түседі.
Қазіргі жаhанданудың қайшылықты келбетіне қарамастан, оқшау өркениеттік
сана-сезім мәдени тамырларға қайта оралу құбылысына байланысты жаңа
сатыға көтеріледі. Мәдени немесе діни ерекшеліктер мен айырмашылықтар
тұрақты болғандықтан, оларды қарастыруға саяси және экономикалық
мәселелерді шешуге қарағанда әлдеқайда күрделі болып келеді. Демек, әлемнің
жекелеген аймақтарындағы адамзат қауымдастықтарының бейбіт өмірін бұзып
қана қоймай, тұтастай алғанда халықаралық ахуалды да тұрақсыздандырып
тұрған ғаламдық сипатқа ие бола бастаған алуан түрлі қауіп-қатердің өсуі
Хантингтонның жорамалын шындыққа айналдырғандай. Қазіргі жағдайларда
терроризммен, ұлтаралық қақтығыстармен, діни және саяси экстремизммен
сипатталатын төзімсіздікті ғаламдық зұлымдықтар қатарына қосуға болады.
Біріккен Ұлттар Ұйымы осыдан он жыл бұрын 1995 жылды төзімсіздікті адамзат
өмір сүруінің қатері ретінде белгілей отырып, толеранттылық жылы деп
жариялаған болатын. Төзімсіздік адамның құқықтары мен еркіндіктерімен,
қоғамды демократиялық ұйымдастыру принциптерімен сәйкес келмейді және
мәдениеттер мен адамдар арасындағы айырмашылықты мойындамайды, оған қысым
жасайды, жалпы адамзаттық дамудың қайнар көзі қызметін атқаратын алуан
түрліліктің қарсыласы болып келеді. Дін неге өзекті? Алдымен ол адамзаттың
экзистенциалды болмысымен, руханилығымен байланысты. Бұл тұрғыдан алғанда,
дін қашанда өзекті. Екіншіден, жоғарыдағы Хантингтон айтпақшы, бүгінгі
әлемде қалыптасқан ахуалда діннің саясатпен астасуымен байланысты. Көпшілік
дінді тазалық пен нық сенімнің нәтижесінде адам жүрегінен орын алатын ілім
ретінде қабылдағанымен, теріс пиғылды саясатшылар оны өзге мақсаттағы
құралға айналдырып отыр. Үшіншіден, тоталитаризм тұсында атеистік бағытта
тәрбиеленген біз үшін діннің өзектілігі тәуелсіздік тұсындағы дүниетанымдық
және рухани ізденістермен байланысты. Діни фанатизмнің соңы қашанда
жақсылыққа апармайтынын талай тарихи айғақтармен дәлелдеуге болады.

ХХІ ғасырдаға қақтығыстардың сипатының өзгеруі.

Террористер қоғамның бейбіт өміріне іріткі салатындықтан, бұл
терминнің бүгінгі қолданысы өзінің дәстүрлі ұғымына сай келетін сияқты.
Алайда мәселенің екінші жағы тағы бар. Адамдар арасындағы қатынас
әділеттілікке негізделіп құрылуы тиіс, ал оған қол сұғылып, менмендік,
өктемдік, озбырлық орын алған жағдайда оған төзімсіздік танытып, қарсы
әрекетке шығу жеке адамдарға да, әлеуметтік қауымдарға да тән табиғи
құбылыс.
Қазіргі әлемдік саясатта лаңкестік – өзекті мәселелердің бірі.
Жаhандану жағдайында маңызды деген көптеген мәселенің жекелеген мемлекет
аясынан тыс шығып кететін тұсында жергілікті, оқшау аймақтардағы діни,
ұлттық, саяси қақтығыстар әлемнің назарын еріксіз өзіне аударады. Бірақ
соңғы уақыттары жаhандануды желеу етіп, солтүстіктегі экономикалық,
технологиялық, әскери тұрғыда дамыған елдердің оңтүстіктегі дамушы елдердің
ұлттық-мемлекеттік егемендігіне қол сұға бастағандығы байқалады. Табиғи
ресурстардың сарқылуы барысында шикізат көздеріне ие болу, саяси ықпал мен
гегемонияға ие болу мақсаты лаңкестікке қарсы күреспен бүркемеленіп, кейде
жағдайдың шиеленісуі әскери араласумен аяқталып та жатыр. Ұлыбританияның
Аргентинаға, АҚШ-тың Иракқа, Израильдің Ливанға қарсы таңған соғыстары, сіз
айтқандай, алпауыт елдердің өзге елдерді бағындыруының құралы емес пе деген
ойға жетелейді. Сондықтан да лаңкестік деп сипатталған құбылыстарды ой
таразысына салып барып, әділетті түрде бағалау керек.
Террор деген не? Террордың сөздік мағынасын айтар болсақ, ол
үрейлендіру, қаймықтыру, қорқыту дегенді білдіреді. Террор халықты
үрейлендіру арқылы қоғам мен билік басындағылардың психалогиясына соққы бер
және жасалған қылмыстық әрекеттер арқылы адамдардың зәресін ұшыру.
Терроризм дегеніміз – этникалық, әлеуметтік топтардың, мемлекеттердің
және жекелеген адамдардың өз мүдделерін қорғауға бағытталған, бірақ
ешқандай ақтауға болмайтын қорқыныш пен үрей идеологиясы және күштеу іс-
әрекеті. Терроризмді кішкентай мемлекеттер мен топтар өзінен күштілерге
қарсы лажсыздықтан, ал мықты мемлекеттер мен әртүрлі топтар өздеріне
жақпайтындарға қарсы қолданады. Оның объективті және субъективті факторлары
бар.
Терроризмнің жаңа кезеңінің бірнеше ерекшеліктері бар.
Біріншіден, ол халықаралық терроризмге байланысты. Халықаралық терроризм,
әсіресе қайсыбір мемлекеттердің қолдауымен жүзеге асырылуда. Яғни
мемлекеттер мен мемлекеттер арасындағы соғыс халықаралық терроризмге қарсы
соғыс түрінде жүргізілуде. Барлық терроризм түрлерінің ішінде мемлекеттік
терроризм бірінші орын алады. Сондықтан да мемлекеттік терроризм өте
қауіпті. Түрлі экстермистік топтар қайсыбір мемлекеттің қолдауын тауып
отыр. Ондай топтар бомбылау, басқа да операцияларды жүзеге асыра алады.
Халықаралық терроризммен күрес ісінің де өзіндік ерекшеліктері
айтарлықтай. С. Алексеев айтқандай, халықаралық терроризммен күрес
формуласы бәрі де “болады” дегенге келіп тірелуде: егеменді мемлекетке
қарсы превентивті соғыс жүргізу “болады”. Өзге мемлекеттің азаматын
тұтқындау және оларды алыс жаққа алып кетуге “болады”. Әлеуметтік құрылымды
өзгерту жөнінде үзілді-кесілді талап қоюға “болады”. [19]
Екіншіден, терроризммен күрестің жаңа кезеңінде АҚШ әлемнің
әртүрлі аймақтарындағы “тентек”, “лаңкес” елдердің тізімін жасап, өз
мүддесін жүзеге асыру үшін, әскери соққы беруде. Осының бір дәлелі АҚШ
президентінің соңғы кездегі терроршы мемлекеттер ретінде 11 елді атауы
болып табылады. Сөйтіп, ол бұрынғы аталған үш елге (Ирак, Иран, Солтүстік
Корея) қоса басқа да мемлекеттерді атай бастады. Одан кейін, тіпті болмай
бара жатқан жағдайда, атом қаруын пайдалануымыз мүмкін деп мәлімдеді. Керек
болса, атомдық соққы беретін елдер қатарында Қытай мен Ресей де болуы
мүмкін деп соқты. Жанжалдың ушығып бара жатқанын сезген Буш алғашқы
мәлімдемесін біраз жұмсартып, атом қаруын жай қару ала алмайтын
бекіністерге, үңгірлерге, терең жер астындағы шұнқырларға тығылған
терроршыларға қарсы қолданылуы мүмкін деді. Осының бәрі, бір жағынан,
авантюралық қорқыту, қоқан-лоқы еді. Бұны өздерінше Американың ерекше
миссиясы денп көрсетуге тырысады. Ал шындығында, ағылшын газеті
“Гардианның” (Guardian) жазғанындай, бұл әрекеттер қаншама “бүркемеленіп”,
“терроризмге қарсы соғыс” деп аталғанымен, отарлау немесе империалистік
саясаттан басқа ештеңе емес. Вашингтон біраз аймақтарда өз әскери күштерін
көптеп орналыстырып алды. Сөйтіп, өз әскери базаларын Қырғыстан, Тәжікстан,
Өзбекстанда құрып алды. Ондағы мақсат – бұл аймақта ұзақ мерзімге қалып
қою. Мұндай саясат Қытайдың, Ресейдің наразылығын тудыруда. Бірақ бұған
Америка құлақ асатын емес. Қайта, оның үстіне , терроризмге қарсы соғыс
желеуімен, АҚШ өз қарлы күштерін Кавказ аймағында да пайдаланбақшы. Оған
Грузия экс-президенті Шевернадзе келісім беріп те үлгерді. Бұл жерде АҚШ-
тың түпкі мақсаты Ауғанстан мен Кавказға дейінгі географиялық аймақты
бақылауға алып, мұнай мен газға байланысты экономикалық мүдделерін қорғау
болып табылады. Осыдан кейін халықаралық жағдайдың ушыға түсетіні, түрлі
қақтығыстардың орын алатыны баршаға аян.[20]
Соңғы уақытта БҰҰ-ның Қауіпсіздік Қеңесі де әлемдік
проблемалардан тыс қалып, есесіне, бұл ұйымның бұрын атқарған функцияларын
НАТО біржолата уысына жиып алғаны аңғарылады. “Өгей елдер” мәселесі
Қауіпсіздік Кеңесінде қарала қалған күннің өзінде, соғысу жөнінде әйтеуір
сылтау табылып, өктемдік АҚШ-тың қолына шоғырлануда.
Үшіншіден, терроризмге қарсы күрестің жаңа кезеңі әлемдік
саясатқа ықпалын мүлде өзгертіп жіберді. АҚШ-тың қазіргі саясаты патриотизм
ұғымын өз шегінен шығарды. Соқыр сезімге негізделген ашынып қорғану
американдық патриотизм толқынында жүзеге асырылуда. Ол, өз халқының
қауіпсіздігін қорғау емес, әлемді иелену. Халықаралық өшпенділік, жеңуге
деген құштарлық немесе кек алушылық халықтың ожданын улап, патриотизм
ұғымын бұрмалап жіберді. Ол ол ма, демократиялық құқықтарды шектеуге қарсы
бірде-бір сөз айтылмауда. “Антитеррористік операция” негізіндегі
мемлекеттік “әділ жаза” беру саясатының өзі жауыздық пен зұлымдыққа айналып
отыр. Бұл өркениетті құқыққа сай келмейді.
Төртіншіден, АҚШ-тың дүние жүзіне үстемдік жолындағы қантөгіске
апаратын саясатына оған әріптес мемлекеттердің біразының саясаты біркелкі
емес, екіұшты. Американың қантөгіске апаратын саясатына қарсылық күшейіп,
миллиондаған демонстранттар алпыстан астам мемлекеттерде өз наразылықтарын
білдіргеніне қарамастан, АҚШ оларда көзге ілмегені белгілі. Мәселені бейбіт
жолмен шешу керек дейтін мемлекеттердің өзі АҚШ-тың ықпалынан шыға алмай
қалғаны да жасырын емес. Мысалы, Қазақстан Республикасының сыртқы істер
министрі Тоқаевтың сөзіне сенсек, егер Иракта қырып-жоятын қару табылған
жағдайда, бұл елге қарсы әскери акция жасау дұрыс болып шығады екен. Оны өз
сөзімен берсек: “Если в Ираке будет обнаружено оружие массового поражения,
то военная акция против этой страны будет оправданна”. Бейбіт халық
қырылатын болса, біздіңше, оған ешқандай ақтау болуы тиіс емес. Тоқаевтың
пікірімен салыстырғанда, басқа кейбір мемлекеттердің тарапынан болған
ұсыныстар, біздіңше, әлдеқайда әділеттірек.[21]
Иракта қарсы АҚШ-тың әскери соққы беруінен өзгеше, араб
елдерінің көзқарастары мынадай: біріншіден, БҰҰ-ның Қауіпсіздік Кеңесі
қырып-жоятын қару табылса, ресми түрде мәлімдеме жасайды және Ирак оны
инспекторлардың бақылауына өз еркімен береді. Онда әскери соққы берілмеуі
тиіс.
Екіншіден, БҰҰ-ның Қауіпсіздік Кеңесі жаппай қырып-жоятын қару
өндірісіне бағытталған бақылауды инспекторлардың қалыпты жұмыс жағдайында
жалғастыруы туралы шешім қабылдайды. Сондай-ақ жаппай қырып-жоятын құралдар
өндіріледі деген күдіктегі барлық объектілерді бақылауға алу жалғасады.
Мұндай жағдайда, әскери дау-жанжал тоқтатылуы тиісті. Осы пікірлерді
салыстырып қарайтын болсақ, терроризмге қарсы күрес саясатында біраз
айырмашылықтардың барын байқау қиын емес.[22]
Үшіншіден, АҚШ саясаты терроризмге қарсы күрес желеуімен басқа
елдерді өз айтқанына көндіруге бағытталған. Олай болса, өзін сыйлайтын
әрбір егеменді мемлекет ондай үстем пікірден құтылудыңжолын қарастыруы
тиіс. Ол жол – мықты деген мемлекеттермен тең дәрежелі өмір сүруге қол
жеткізу. Мықты мемлекеттер айтты екен деп, оның айтқанын қайталай салмай,
теріс болса, теріс деп айта терезесі тең мемлекетке лайықты. Қазақстанның
көп векторлы саясатын осыған бағыттамай болмайды.
Буш әкімшілігі АҚШ сенаты мен конгресінен Иракқа қарсы соғыс
операцияларын жүргізуге келісімін алған кезде, өз операцияларын БҰҰ
Қауіпсіздік Кеңесінің қарары аясында жүргіземіз деп сендірді. Бірақ Иракқа
қарсы АҚШ әкімшілігінің жүргізген операциялары аса қиынға түсті. Әлемге
әмірін жүгізгісі келетін АҚШ әкімшілігінің халықаралық қауымдастықпен
арақатынасы алшақтай түсті.
Төртіншіден, антитеррористік операция халықаралық қауіпсіздік
проблемаларын толық шешіп бермегенімен, АҚШ-тың Орталық Азияда, Таяу
Шығыста орнығуына мүмкіндік туғызды. Ал оның салдары, одан да күшті. Е.
Қариннің сөзімен айтсақ, бір жағында АҚШ-тың, екінші жағында Қытай мен
Ресейдің арасындағы байқала бастаған геосаяси тепе-теңдік бұзылып,
Вашингтон аймаққа егестің жаңа деңгейін алып келуі мүмкін.[23]
Бәрі де тыныш, бәрі де бейбіт сияқты. Бірақ Каспий аймағы
Москва мен Вашингтонның қатты бәсекелес аренасы болып тұр. Бұл екеуінің
арасында Грузиядағы терроризмге байланысты мәселе тұр. Грузия, бір жағынан,
Каспий аймағындағы мұнай-газ байлығының қақпасы болып табылады. Ал Ресей
болса, осы байлықтардың Грузия арқылы Батысқа қарай айдалуына қарсы. Оны
Ресей аумағы арқылы жібергісі келеді. Бұл үлкен бәсекелестік.
Москва мен Вашигтон арасындағы бәсекелестік Орталықазиялық бес
мемлекетке байланысты. Себебі, бұл мемлекеттер өз аумағын ядролық қарусыз
өңір деп мәлімдегені белгілі. Ал бұл дегеніміз – ресей мемлекетінің ядролық
қаруды одан әрі таратуына үлкен кедергі. Москва айқай-шусыз осы Орта Азия
мемлекеттері аймағында тактикалык ядролық қаруды орналастырып алғысы
келеді. “Орыстар дейді”, - “Вашингтон пост” (Washington Post) газеті, -
жоғарыдағы аталған ядролық қаруды таратпау жөніндегі шартқа наразы, өйткені
ол Ресейдің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.