Бағаны орташа шығын плюс табыс әдісімен есептеу
Жоспар:
Кіріспе
I Тарау. Маркетингтегі баға қалыптастыру
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
1.1. Тауарға баға қалыптастырудың негізгі
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
1.2. Бағаны тауарды құндылығы негізінде сезіну және
белгілеу ... ... ... ... ... ... 8
II тарау. Кәсіпорынның баға
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
2.1. Жаңа тауарға баға
орнату ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 12
2.2. Тауар номенклатурасы шеңберінде баға
белгілеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
III Тарау.Кәсіпорында баға белгілеу
әдісі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... 20
Географиялық принцип бойынша баға
белгілеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20
3.1. Бағаны жеңілдікпен және сынақпен
орнату ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...20
3.2. Өткізуді ынталандыру үшін бағаны
орнату ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... 21
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
КІРІСПЕ
Нарықтық механизмнің негізгі элементтерінің бірі – баға. Нарықтық
баға өндірушілердің және тұтынушылардың өз арасындағы бәсеке нәтижесінде
қалыптасады. Бұған бәсекеден басқа да көптеген факторлар әсер етеді. Жалпы
нарық бағасына нарыққа қатысушылардың бәрі де әр түрлі деңгейде тәуелді
болады, әсіресе сұраным мен ұсыным нарықтық баға әсерінен қалыпты жағдайдан
тез ауытқиды. Сондықтан да нарықтық бағаның құрылуын, қалыптасуын және оның
ауытқу заңдылықтарын біліп отыру, әр кәсіпорынның табысты тұрақты алуына
және өндіріс бағытын жетілдіруге негіз бола алады. Міне, әр салада, әр
сферада және әр тауар түрі бойынша бағаның құрылуының маңызы мен
маңыздылығы осында десек, артық айтқандық емес.
Баға құрудың негізгі міндеттері: өндіріс, тауарды өткізу, құнның
қалыптасуы, жалпы ішкі өнім мен ұлттық табыстың өндірілуі, оның бөлінуі
және пайдаланылуы, баға түрлері, олардың негізгі принциптері мен есептеу
жолдарын анықтау. Жалпы баға – күрделі экономикалық категория. Сондықтан
да баға теориясын түсіну және оны нақты практикада іс жүзінде қолдана білу
болашақ мамандар үшін аса қажет. Өйткені, Қазақстан Республикасы
жағдайында бағаның құрылуының өзіндік ерекшеліктері бар. Атап айтсақ,
бағаның құрылуы өндіріс және айналым шығындары негізінде және бағаның
нарықтағы сұраным мен ұсынымның өзара әрекеті негізінде құрылуы, бағаның
нарықтық қатынастардағы орны, баға құрылымының механизмі және оның өзіндік
сипаты тұрғысындағы өзекті мәселелер бәсекелестік ортаға тікелей әсер
етеді. Сондай-ақ экспорт және импорт тауарлары мен қызмет көрсету
түрлерінің сыртқы сауда бағасы және ұлттық баға жүйесі, сыртқы сауда
бағасының жіктелуі, экспорт және импорт тауарларының ішкі бағасы және оның
қалыптасу тәсілдері мен принциптері, сонымен қатар экспорттық және
импорттық қосымша, сараланған валюта коэффициенті, оның мәні және есептеу
тәсілдері, Қазақстан Республикасына ТМД елдерінен әкелінген тауарлар
бағасын есептеу әдістемесі де экономикадан өзіндік орын алады.
Жұмыстың негізгі мақсаты:
Қазақстан Республикасындағы тауарларға баға қалыптастыру саласын
дамытудың актуалды мәселелерін табуға ұмтылыс және мемлекеттік нарықтық
саясатының мазмұнын талдау.
Жұмыстың негізгі міндеттері:
- маркетинг жүйесіндегі қызмет көрсету мен тауарлардың алға жылжуын
қамтамасыз ету мәселелерін ашып көрсету;
- маркетингтегі баға саясатының тауар мен қызмет көрсетудің дамуында кері
әсер туғызатын факторларды көрсету;
- маркетинг жүйесіндегі тауар мен қызмет көрсетудің қалыпты деңгейде дамуы
үшін баға саясатының мазмұнын талдау және оны іске асыру;
1. Тауарға баға қалыптастырудің негізгі әдістері.
Баға - компания өзінің мақсатына жету үшін қолданатын маркетинг
кешенінің бір құралы ғана болып есептелінеді. Жүйелі және тиімді
маркетингтік бағдарламаны қалыптастыру үшін бағақалыптастыру туралы
шешім тауардың дизайнімен, тауар жылжыту арналарымен және жылжыту
тєсілдерімен үйлестірілуі тиісті. Маркетинг кешені элементінің кез-
келгенін өзгерту компанияның барлық баға саясатын қайта қарастыруға
соқтырады.
Көп жағдайда компания тауарларын баға жайғастырымынан бастайды, ал
қалған маркетинг кешенінің элементтері бойынша шешімдерді өздеріне ұнаған
бағамен байланыстырады. Бұл жерде баға тауар нарығы, оның бәсекелестері мен
дизайн анықтаған тауар жайғастырымының шешуші факторына айналады. Көптеген
компаниялар жоспарлы өзіндік құн калькуляция тәсілін - қуатты стратегиялық
қару ретінде қолданып, бағаға негізделген тауарды жайластыру стратегиясын
ұстанады. Бұл тәсіл жоспарлаудың дәстүрлі үш кезеңдерінің орындарын
алмастырады, онда, алдыменен жаңа тауарды әзірлеу іске асырылады, оны
өндіру шығындары анықталады, содан соң ғана “Осындай бағамен сата аламыз
ба?” деген сұрақ шешіледі. Ал, жоспарлы өзіндік құн калькуляция тєсілінде
тауарды жоспарлау нарықтың бағасын (тұтынушылар тұрғысынан) анықтаудан
бастайды, содан соң өндіріс шығындары белгілеген бағамен сатуға мүмкіндік
беретін жаңа тауар әзірлейді.
Максимальды баға сұраныммен анықталады десек, ал минимальды -
шығындарға байланысты болса, фирманың орта диапазондағы баға қоюына
бәсекелестердің бағалары және олардың нарықтық реакциялары ықпалын
тигізеді. Фирма өз бәсекелестерінің тауар сапасын және бағасын білуі қажет.
Оны бірнеше тәсіл арқылы орындауға болады. Фирма тауарларды өзара жєне баға
жағынан салыстыру үшін өз өкілдеріне салыстырмалы сатып алу жасаңдар деп
тапсырма беруіне болады. Ол бәсекелестердің прейскуранттарын алдыруына,
олардың құрылғыларын сатып алып, бөлшектеуіне болады. Ол бәсекелестер
тауарының сапасын және бағасын қалай қабылдайтындығы туралы сатып
алушылардың пікір айтуын сұрауына болады.
Бәсекелестердің тауары жєне бағасы жөніндегі білгендерін фирма өз баға
тағайындауының бастапқы нүктесі ретінде пайдалануына болады. Егер оның
тауары негізгі бәсекелес тауарына ұқсас болатын болса, ол бәсекелес тауар
бағасына жақын баға белгілеуге мәжбүр болады. өйтпеген жағдайда, оның
тауары өтпейді. Егер тауар сапасы төменірек болса, онда ол бәсекелес тауары
бағасындай баға сұрай алмайды. Фирма бәсекелес тауар бағасынан жоғары баға
тағайындау үшін оның тауар сапасы жоғары болуы керек. Фирма өз ұсынысын
позициялау үшін бєсекелестер ұсыныстарымен салыстырмалы баға белгілеуі
керек.
Максимальды баға сұраныммен анықталады десек, ал минимальды -
шығындарға байланысты болса, фирманың орта диапазондағы баға қоюына
бәсекелестердің бағалары жєне олардың нарықтық реакциялары ықпалын
тигізеді. Кәсіпорын өз бєсекелестерінің тауар сапасын жєне бағасын білуі
қажет. Оны бірнеше тәсіл арқылы орындауға болады. Фирма тауарларды өзара
жєне баға жағынан салыстыру үшін өз өкілдеріне салыстырмалы сатып алу
жасаңдар деп тапсырма беруіне болады. Онда бәсекелестердің прейскуранттарын
алдыруына, олардың құрылғыларын сатып алып бөлшектеуіне болады. Ол
бәсекелестер тауарының сапасын және бағасын қалай қабылдайтындығы туралы
сатып алушылардың пікір айтуын сұрауына болады.
Баға белгілеу єдісін таңдау. Сұраным графигін, шығынның есептеу сомасын
және бєсекелестер бағаларын білгеннен кейін, фирма өз тауарына баға
белгілеуге даяр деуге болады. Бұл баға табыс келтірмейтін өте төмен жєне
сұраным құрастыруға кесірін тигізетін өте жоғары баға аралығында болады.
Мүмкіншілігінше, ең төмен баға өнімнің өзіндік құнымен анықталса,
максимальды - баға фирма тауарының қайсыбір бірегей құндылығымен
анықталады. Бәсекелестер тауар құны және алмастыру тауарлары фирма баға
тағайындағанда ұстанымға алуға керекті орта баға деңгейін кµрсетеді.
Фирмалар баға тағайындау проблемасын шешу үшін ең кем дегенде осы үш
ұғымның бірін ескеретін баға есептеу әдісін пайдаланады. Фирма таңдалынып
алынған әдіс нақтылы бағаны дұрыс санауға мүмкіншілік береді деп сенеді.
Баға тағайындаудың келесі әдістері бар: “орташа шығын плюс табыс”;
шығынсыздықты талдау жєне мақсатты табысты қамтамасыз ету; бағаны тауардың
құндылығын сезіну арқылы тағайындау; бағаны күнделікті баға деңгейі
негізінде тағайындау; бағаны жабық сауда негізінде тағайындау.
Бағаны “орташа шығын плюс табыс” әдісімен есептеу. Баға тағайындаудың
ең жай тәсілі - тауардың өзіндік құнына қосымша құн қосу. Тұрмыс-электр
құралдарын сатушы өндірушіге әр тостер үшін 20 долл. Төлеп, оның құнына 50%
қосымша баға қосып, оны 30 долл. сатуына болады. Бөлшек сауда сатушысының
бұл жолғы валдық табысы 10 долл. болады. Егер дүкеннің жұмысын ұйымдастыру
шығыны әр сатылған тостер үшін 8 долл. болатын болса, онда сатушының таза
табысы 2 долл. болады.
Тостерді өндіруші де бағаны тағайындағанда “орта шығын плюс табыс”
әдісін пайдаланған болуы керек. Егер бір тостерға деген өндіріс шығыны 16
долл. тең болса, бөлшек сауда сатушыларына 20 долл. сатқан кәсіпкер 25 %
қосымша құн қосқан болатын. Құрылыс компаниялары жұмыс жүргізу ұсыныстарын
жобаның толық құны плюс табысқа стандартты қаржы бөлуді ұсынады. Заңгерлер
жєне басқа ерікті мамандық адамдары бағаны өз шығындарына стандартты
қосымша құн қосу арқылы белгілейді. Кейбір сатушылар, сатып алушылардан
өздерінің шығындар сомасы плюс белгіленген үстеме баға қосатынын айтады.
Аэроғарыш компаниялары үкіметке тауарлар ұсынғанда тап осы әдіспен бағаны
есептейді.
Үстеме баға тауар түрлеріне байланысты кең шектелген түрде өзгеріп
отырады. Міне, бірқатар әмбебап дүкендердің типтелінген үстеме бағалары
(өзіндік құнына емес, бастапқы бағасына): темекі бұйымдары - 20%,
фотокамералар - 28 %, кітаптар - 38%, әйел киімдері - 41%, көйлек
безендіргіштері - 46%, әйел бас киімдері - 50%. Бөлшек бакалей саудасында
кофеге, консервіленген сүт өнімдеріне жєне қантқа қосатын үстеме баға
шамалы болса, тоңазытылған азық-түліктерге, желеге және бірқатар
консервілерге үстеме баға жоғары болады. үстеме баға шегі өте кең болады.
Мысалға, тоңазытылған азық-түліктер категориясында бµлшек саудадағы үстеме
баға 13 % тен 53 %-ке дейін жетеді. үстеме баға айырмашылықтары тауар
бірліктері айырмашылық құндарын, сауда көлемін, тауар қорларының айналымын
жєне өндірушілер маркасымен жекеменшік маркалары арақатынастарын көрсетеді.
Дегенмен, үстеме баға негізінде бағаны есептеу әдісі бірқатар
себептерге байланысты қарапайымдылығын жоймаған. Біріншіден, сатушылар
сұранымнан гөрі шығын туралы көбірек біледі. Бағаны шығынға байланыстыру
арқылы сатушы баға тағайындауды өзі үшін жеңілдетеді. Ол сұранымның
толқуына байланысты бағаны жиі өзгертпейді. Екіншіден, егер баға
тағайыңдаудың осы әдісімен саладағы барлық фирмалар пайдаланатын болса,
олардың бағасы көбіне ұқсас болады. Сондықтан баға бәсекелестігі минимумға
түседі. Үшіншіден, “Орташа шығын плюс табыс” есептеу әдісін көпшілік сатып
алушылар үшін де және сатушылар үшін де әділ деп санайды. Сұраным жоғары
болған жағдайда сатушылар сатып алушылардың есебінен кенеліп байымайды және
сонымен қатар жұмсалған қорына әділ табыс нормасын алуға мүмкіншілігі бар.
Бағаны, шығынсыздықты талдау жєне мақсатты табысты қамтамасыз ету
негізінде есептеу. Шығындар негізінде баға тағайындаудың тағы бір әдісі
есептеу арқылы мақсатты табыс келтіру болып саналады. Фирма өзіне қажетті
табыс көлемін қамтамасыз ететін баға қоюға тырысады. Мұндай әдісті
“Дженерал моторс” компаниясы қолданады. Ол өз автомобильдеріне баға
белгілегенде, жұмсалған капиталға 15-20 % пайда келтіруге тырысады. Бұл
әдісті табыс норма мөлшері шектелетін коммунальдық қызмет кәсіпорындары да
пайдаланады.
Мақсатты табыс алуды есептеу арқылы баға белгілеу әдісі шығынсыздық
графигіне негізделеді. Мұндай графикте жалпы шығындар және сату көлемі
деңгейінің әртүрлі жағдайындағы жалпы түсім көрсетіледі. Өткізу көлеміне
қарамастан тұрақты шығындар 6 млн. долл. тең. Валдық шығындар (тұрақты жєне
өзгермелі шығындар сомасы) өткізудің өсуіне байланысты өсіп отырады. Валдық
түсім ирегі нөл отметкасынан басталып сатылған тауар даналарының өсуіне
байланысты бірте-бірте жоғарылайды. Валдық түсім ирегінің тік - еңкістігі
тауар бағасына байланысты. Біздің мысалымызда тауар данасының бағасы 15
долл. тең (800 мың сатылған тауар данасынан түсетін 12 млн. долл).
Мұндай бағада шығынсыздықты қамтамасыз ету үшін, демек, валдық шығынды
түсіммен өтеу үшін, фирма кем дегенде 600 мың тауар данасын сатуы керек.
Егер ол 2 млн. долл. валды табыс тапқысы келсе, кем дегенде 800 мың дана
тауардың әрқайсысын 15 долл. сатуы керек. Егер фирма өз тауарына жоғары
баға алатын болса, әр данасы 20 долл. делік, онда мақсатты табысты табу
үшін соншама көп тауар данасын сату міндет емес. Дегенмен, мұндай жоғары
бағада нарықтағы сатып алу мұндай көлемде болмауы мүмкін. Көп нәрсе баға
бойынша сұранымның икемділігіне байланысты болады, бірақ ол шығынсыздық
графигінде көрсетілмейді. Мұндай баға тағайындау әдісі фирманың әр түрлі
баға варианттарын, олардың шығынсыздық деңгейіне жетуге, мақсатты табыс
табуда қажетті өткізу көлеміне ықпалын талап етеді жєне тауардың әрбір баға
мүмкіндігі үшін осы аталғандардың ықтималдылығын талдау керек.
1.2 Бағаны тауардың құндылығын сезіну негізінде белгілеу.
Фирмалардың көпшілігі бағаны есептегенде өз тауарларының құндылығын
сезінуден бастағанды дұрыс деп санауда. Олар баға тағайындаудың негізгі
факторы сатушының шығыны емес, сатып алушының қабыл алуы деп санайды. Сатып
алушылардың ұғымында тауардың құндылығын құрастыру үшін олар өздерінің
маркетинг кешенінде бағасыз әрекеттер әдістерін пайдаланады. Бұл жағдайда
баға тауардың маңыздылық құндылығын сезінуге сєйкес болуы керек.
Әр түрлі орындарда пара-пар тауарларға әр түрлі баға бекітеді. Бір
чашке кофе алма пирогімен қоса тұтынушыға аптека-дмханада 1,25 долл., жанұя
ресторанында - 1,50 долл., қонақ үй кафесінде - 1.75 долл., нөмірге әкеліп
берсе - 3 долл. Және сәулетті ресторанда - 4 долл. түседі. Келесі
деңгейдегі мекеме бағаны одан да гөрі жоғары қоюы мүмкін, өйткені оның
атмосферасы тауарға қосымша баға қосады.
Баға тағайындаудың негізіне тауардың маңыздылық, құндылығын сезіну
әдісін пайдаланушы фирмаларға тұтынушылар ұғымында бәсекелестер тауарлары
туралы қандай құндылық түсініктер барын білуі керек. Өткендегі мысалда
тұтынушылардан сол бір кофемен пирогқа әр түрлі жағдайда қандай баға
төлеуге дайын екенін сұрап білген жµн болар еді. Кейбір жағдайда сатып
алушыдан тауарға қосымша ұсынылатын әрбір пайдалы ұсыныс үшін қанша ақы
төлеуге дайын екенін сұраған жөн.
Егер сатушы, сатып алушының мойындаған тауардың маңыздылық құндылығынан
артық сұрайтын болса, фирма өткізуі мүмкіншіліктегіден төмен дәрежеде
болады. Көптеген фирмалар өз тауар бағаларын жоғары қоятындықтан олардың
нарықта өтуі өте нашар. Басқа фирмалар керісінше өз тауарларын төмен
бағалайды. Мұндай тауарлар нарықта жақсы өтеді, бірақ олардың бағасын сатып
алушының ойындағыдай маңыздылық құндылық дәрежесіне көтермегендіктен, оның
фирмаға келтіретін түсімі төменірек болады.
Күнделік баға деңгейі негізінде баға белгілеу. Фирма күнделікті баға
деңгейін есепке алып баға белгілегенде алдымен бєсекелестер бағасын негізге
алып өз шығын жєне сұраным көрсеткіштеріне онша мән бере қоймайды. Ол
бағаны негізгі бәсекелестердің баға деңгейінде, одан жоғары не төмен
белгілеуі мүмкін. Болат, қағаз не тыңайтқыштар сияқты тауар өнімдерін
ұсынатын олигополистикалық өріс әрекеттерінде барлық фирмалар әдетті түрде
бірыңғай баға сұрайды. Майда фирмалар бағаны “жетекшілер жолын қуып” өз
тауарларының сұранымының өзгеруіне не өз шығындарына байланыстырмай, нарық
жетекшісінің баға өзгертуімен байланыстырады. Кейбір фирмалар шамалы
сыйлықтық үстеме алу не шамалы жеңілдік беру нєтижесінде бағаны тұрақты
деңгейде ұстайды. Мысалға, бензинмен бµлшек сауда жасаушы, әдетте сатып
алушыдан ірі мұнай компанияларымен салыстырғанда бірнеше цент артық алады,
бірақ бағадағы осы айырмашылық не өспей, не төмендемей тұрақты түрде
болады.
Күнделікті баға деңгейі негізінде баға белгілеу өте әйгілі. Сұранымның
икемділігі: өлшеу мүмкіншілігі төмен жағдайда күнделікті баға деңгейі
салалық ұжым ақыл ойын, әділ нормалы табыс табудың кепілдігі сияқты болып
кµрінеді. Оның үстіне, олар күнделікті баға деңгейін ұстау, олар үшін сала
шегінде нормальды тепе-тендікті сақтау болып саналады.
Жабық сауда негізінде баға белгілеу. Бєсекелестік баға тағайындау
фирмалардың мердігерлікке таласу сауда кезінде пайдаланылады. Мұндай
жағдайда фирма өз бағасын белгілеу үшін осы бағамен өз шығындарының ара
қатынасын не сұранымды есепке алмай, бєсекелестерден күтіліп отырған
ұсыныстарын бастама есебінде санайды. Фирма контрактіні жеңіп алғысы
келеді, ол басқаларға қарағанда төмен баға сұрауы керек. Бірақ бұл баға
өзіндік құнынан төмен болмауы керек, өйтпеген жағдайда фирма зор шығынға
ұшырайды.
Соңғы бағаны белгілеу. өткен әдістердің бәрінің мақсаты - баға
диапазонын қысқартып, осы шектелген аралықта тауардың соңғы бағасын таңдау
болады. Дегенмен, фирма соңғы бағаны белгілер алдында бірқатар қосымша
ұғымдарды қарауы керек.
Бағаны қабылдау психологиясы. Баға – сатып алушыларға ақпарат
жеткізудің тәсілі. Мысалы кµптеген сатып алушылар тауардың сапасы туралы ой-
пікірді оның бағасына қарап қалыптастырады. 100 долларға сатылатын флаконда
тек 10 долларлық қана духи болуы мүмкін, дегенмен, адамдар 100 долл.
Төлеуге дайын, себебі олар үшін оның бағасы көп жағдайларды баяндайды.
Сатушы бағаның экономикалық факторлармен қатар психологиялық
факторларды да ескеруге міндетті. Тұтынушылардың көпшілігі бағаға сапалық
көрсеткіш ретінде қарайды. “Фляйшманн” фирмасы - өз джинының шиша бағасын
бестен біріне - 4,5-нан - 5,5 дол дейін көтергенде, оны дүкендерде өткізу
төмендемей, керісінше, өскен. Тауарлық мәртебесін есепке алып баға
тағайындауда духиларға, қымбат автомобильдерге т.б. пайдаланған аса тиімді.
Сатып алушылардың психологиясын ескеретін тағы бір аспект ол – баға
эталонының болуы. Бұл бағаларды сатып алушылар есінде сақтайды да, басқа
тауарлардың бағасымен салыстыру үшін қолданады.
Сатушылардың көпшілігі баға міндетті түрде тақ санды болу керек деп
санайды. Мысалға, стереокүшейткіш бағасын 300 долл. қоймай 299 долл. қойған
дұрыс. Онда тұтынушылардың кµпшілігі үшін бұл күшейткіш 200 долл. астам
тауар болып саналады, демек. 300 долл. Және одан жоғары емес. Газеттегі
жарнамаларда негізінде тақ санды бағалар көрсетіледі.
II тарау. Фирманың баға саясаты.
2.1 Жаңа німге бағаларының белгілеу түрлері.
Болжамдалған бағаның тәжірибедегі баға саясаты нұсқауларына сәйкестігін
тексеру керек. Көптеген фирмалар өздеріне жағымды баға бейнесі, бағадан
берілетін жеңілдік және бєсекелестердің бағалық єрекеттеріне қарсы шаралар
қолдану туралы нұсқаулар дайындаған.
Фирма қайсыбір бағаны қоя салмайды. Ол тауар ассортименті шегінде әр
түрлі тауарларды және бұйымдарды қамтитын және әр түрлі географиялық
региондағы өткізуді ұйымдастыру шығындарын, сұраным деңгейінің
айырмашылықтарын, сатып алудың уақыт кезіне сай бөлінуін жєне де тағы басқа
факторларды ескеретін тұтас баға белгілеу жүйесін ұйымдастырады. Оның
үстіне, фирма ылғи өзгеріп отыратын бєсекелестік қоршау жағдайында жұмыс
атқаратындықтан, кейде бағаны өзгертуге өзі инициатор болса, басқа бір
жағдайда бєсекелестердің баға бастамасына жауап береді. Фирма басшылығының
пайдалануына болатын баға белгілеудің негізгі стратегиялық жолдары
төмендегідей.
Баға белгілеу проблемасының тәсілдері. Фирма бастапқы бағаны белгілеп,
содан кейін, қоршаған ортадағы әр түрлі факторлардың ықпалына байланысты,
оны дәлдеп, түзетеді.
Баға белгілеу проблемаларының тәсілдері: жаңа тауарға баға белгілеу,
тауар номенклатурасы шегіндегі баға белгілеу, географиялық ұстаным бойынша
баға белгілеу, жеңілдетілген және зачетталған баға белгілеу, өткізуді
ынталандыру үшін баға белгілеу және дискриминациялық баға белгілеу.
1.Жаңа тауарға баға белгілеу. Фирманың баға белгілеу проблемасының
стратегиялық жолдары жарым-жартылай тауардың өмір циклі кезеңдеріне
байланысты болады. Әсіресе, нарыққа шығару кезеңіндегі қойылатын талап өте
жоғары болады. Патентпен қорғалған нағыз жаңалыққа баға қою мен бар затты
имитациялайтын тауарға баға қоюдың айырмашылықтары болады.
а) Нағыз жаңа тауарға баға белгілеу. Патентпен қорғалған жаңа тауарды
нарыққа фирма баға қоярда не “қаймақ алу” стратегиясын, не нарыққа мықты
ену стратегиясын” тандауы мүмкін.
“Каймақ алу” ... жалғасы
Кіріспе
I Тарау. Маркетингтегі баға қалыптастыру
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
1.1. Тауарға баға қалыптастырудың негізгі
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
1.2. Бағаны тауарды құндылығы негізінде сезіну және
белгілеу ... ... ... ... ... ... 8
II тарау. Кәсіпорынның баға
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
2.1. Жаңа тауарға баға
орнату ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 12
2.2. Тауар номенклатурасы шеңберінде баға
белгілеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
III Тарау.Кәсіпорында баға белгілеу
әдісі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... 20
Географиялық принцип бойынша баға
белгілеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20
3.1. Бағаны жеңілдікпен және сынақпен
орнату ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...20
3.2. Өткізуді ынталандыру үшін бағаны
орнату ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... 21
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
КІРІСПЕ
Нарықтық механизмнің негізгі элементтерінің бірі – баға. Нарықтық
баға өндірушілердің және тұтынушылардың өз арасындағы бәсеке нәтижесінде
қалыптасады. Бұған бәсекеден басқа да көптеген факторлар әсер етеді. Жалпы
нарық бағасына нарыққа қатысушылардың бәрі де әр түрлі деңгейде тәуелді
болады, әсіресе сұраным мен ұсыным нарықтық баға әсерінен қалыпты жағдайдан
тез ауытқиды. Сондықтан да нарықтық бағаның құрылуын, қалыптасуын және оның
ауытқу заңдылықтарын біліп отыру, әр кәсіпорынның табысты тұрақты алуына
және өндіріс бағытын жетілдіруге негіз бола алады. Міне, әр салада, әр
сферада және әр тауар түрі бойынша бағаның құрылуының маңызы мен
маңыздылығы осында десек, артық айтқандық емес.
Баға құрудың негізгі міндеттері: өндіріс, тауарды өткізу, құнның
қалыптасуы, жалпы ішкі өнім мен ұлттық табыстың өндірілуі, оның бөлінуі
және пайдаланылуы, баға түрлері, олардың негізгі принциптері мен есептеу
жолдарын анықтау. Жалпы баға – күрделі экономикалық категория. Сондықтан
да баға теориясын түсіну және оны нақты практикада іс жүзінде қолдана білу
болашақ мамандар үшін аса қажет. Өйткені, Қазақстан Республикасы
жағдайында бағаның құрылуының өзіндік ерекшеліктері бар. Атап айтсақ,
бағаның құрылуы өндіріс және айналым шығындары негізінде және бағаның
нарықтағы сұраным мен ұсынымның өзара әрекеті негізінде құрылуы, бағаның
нарықтық қатынастардағы орны, баға құрылымының механизмі және оның өзіндік
сипаты тұрғысындағы өзекті мәселелер бәсекелестік ортаға тікелей әсер
етеді. Сондай-ақ экспорт және импорт тауарлары мен қызмет көрсету
түрлерінің сыртқы сауда бағасы және ұлттық баға жүйесі, сыртқы сауда
бағасының жіктелуі, экспорт және импорт тауарларының ішкі бағасы және оның
қалыптасу тәсілдері мен принциптері, сонымен қатар экспорттық және
импорттық қосымша, сараланған валюта коэффициенті, оның мәні және есептеу
тәсілдері, Қазақстан Республикасына ТМД елдерінен әкелінген тауарлар
бағасын есептеу әдістемесі де экономикадан өзіндік орын алады.
Жұмыстың негізгі мақсаты:
Қазақстан Республикасындағы тауарларға баға қалыптастыру саласын
дамытудың актуалды мәселелерін табуға ұмтылыс және мемлекеттік нарықтық
саясатының мазмұнын талдау.
Жұмыстың негізгі міндеттері:
- маркетинг жүйесіндегі қызмет көрсету мен тауарлардың алға жылжуын
қамтамасыз ету мәселелерін ашып көрсету;
- маркетингтегі баға саясатының тауар мен қызмет көрсетудің дамуында кері
әсер туғызатын факторларды көрсету;
- маркетинг жүйесіндегі тауар мен қызмет көрсетудің қалыпты деңгейде дамуы
үшін баға саясатының мазмұнын талдау және оны іске асыру;
1. Тауарға баға қалыптастырудің негізгі әдістері.
Баға - компания өзінің мақсатына жету үшін қолданатын маркетинг
кешенінің бір құралы ғана болып есептелінеді. Жүйелі және тиімді
маркетингтік бағдарламаны қалыптастыру үшін бағақалыптастыру туралы
шешім тауардың дизайнімен, тауар жылжыту арналарымен және жылжыту
тєсілдерімен үйлестірілуі тиісті. Маркетинг кешені элементінің кез-
келгенін өзгерту компанияның барлық баға саясатын қайта қарастыруға
соқтырады.
Көп жағдайда компания тауарларын баға жайғастырымынан бастайды, ал
қалған маркетинг кешенінің элементтері бойынша шешімдерді өздеріне ұнаған
бағамен байланыстырады. Бұл жерде баға тауар нарығы, оның бәсекелестері мен
дизайн анықтаған тауар жайғастырымының шешуші факторына айналады. Көптеген
компаниялар жоспарлы өзіндік құн калькуляция тәсілін - қуатты стратегиялық
қару ретінде қолданып, бағаға негізделген тауарды жайластыру стратегиясын
ұстанады. Бұл тәсіл жоспарлаудың дәстүрлі үш кезеңдерінің орындарын
алмастырады, онда, алдыменен жаңа тауарды әзірлеу іске асырылады, оны
өндіру шығындары анықталады, содан соң ғана “Осындай бағамен сата аламыз
ба?” деген сұрақ шешіледі. Ал, жоспарлы өзіндік құн калькуляция тєсілінде
тауарды жоспарлау нарықтың бағасын (тұтынушылар тұрғысынан) анықтаудан
бастайды, содан соң өндіріс шығындары белгілеген бағамен сатуға мүмкіндік
беретін жаңа тауар әзірлейді.
Максимальды баға сұраныммен анықталады десек, ал минимальды -
шығындарға байланысты болса, фирманың орта диапазондағы баға қоюына
бәсекелестердің бағалары және олардың нарықтық реакциялары ықпалын
тигізеді. Фирма өз бәсекелестерінің тауар сапасын және бағасын білуі қажет.
Оны бірнеше тәсіл арқылы орындауға болады. Фирма тауарларды өзара жєне баға
жағынан салыстыру үшін өз өкілдеріне салыстырмалы сатып алу жасаңдар деп
тапсырма беруіне болады. Ол бәсекелестердің прейскуранттарын алдыруына,
олардың құрылғыларын сатып алып, бөлшектеуіне болады. Ол бәсекелестер
тауарының сапасын және бағасын қалай қабылдайтындығы туралы сатып
алушылардың пікір айтуын сұрауына болады.
Бәсекелестердің тауары жєне бағасы жөніндегі білгендерін фирма өз баға
тағайындауының бастапқы нүктесі ретінде пайдалануына болады. Егер оның
тауары негізгі бәсекелес тауарына ұқсас болатын болса, ол бәсекелес тауар
бағасына жақын баға белгілеуге мәжбүр болады. өйтпеген жағдайда, оның
тауары өтпейді. Егер тауар сапасы төменірек болса, онда ол бәсекелес тауары
бағасындай баға сұрай алмайды. Фирма бәсекелес тауар бағасынан жоғары баға
тағайындау үшін оның тауар сапасы жоғары болуы керек. Фирма өз ұсынысын
позициялау үшін бєсекелестер ұсыныстарымен салыстырмалы баға белгілеуі
керек.
Максимальды баға сұраныммен анықталады десек, ал минимальды -
шығындарға байланысты болса, фирманың орта диапазондағы баға қоюына
бәсекелестердің бағалары жєне олардың нарықтық реакциялары ықпалын
тигізеді. Кәсіпорын өз бєсекелестерінің тауар сапасын жєне бағасын білуі
қажет. Оны бірнеше тәсіл арқылы орындауға болады. Фирма тауарларды өзара
жєне баға жағынан салыстыру үшін өз өкілдеріне салыстырмалы сатып алу
жасаңдар деп тапсырма беруіне болады. Онда бәсекелестердің прейскуранттарын
алдыруына, олардың құрылғыларын сатып алып бөлшектеуіне болады. Ол
бәсекелестер тауарының сапасын және бағасын қалай қабылдайтындығы туралы
сатып алушылардың пікір айтуын сұрауына болады.
Баға белгілеу єдісін таңдау. Сұраным графигін, шығынның есептеу сомасын
және бєсекелестер бағаларын білгеннен кейін, фирма өз тауарына баға
белгілеуге даяр деуге болады. Бұл баға табыс келтірмейтін өте төмен жєне
сұраным құрастыруға кесірін тигізетін өте жоғары баға аралығында болады.
Мүмкіншілігінше, ең төмен баға өнімнің өзіндік құнымен анықталса,
максимальды - баға фирма тауарының қайсыбір бірегей құндылығымен
анықталады. Бәсекелестер тауар құны және алмастыру тауарлары фирма баға
тағайындағанда ұстанымға алуға керекті орта баға деңгейін кµрсетеді.
Фирмалар баға тағайындау проблемасын шешу үшін ең кем дегенде осы үш
ұғымның бірін ескеретін баға есептеу әдісін пайдаланады. Фирма таңдалынып
алынған әдіс нақтылы бағаны дұрыс санауға мүмкіншілік береді деп сенеді.
Баға тағайындаудың келесі әдістері бар: “орташа шығын плюс табыс”;
шығынсыздықты талдау жєне мақсатты табысты қамтамасыз ету; бағаны тауардың
құндылығын сезіну арқылы тағайындау; бағаны күнделікті баға деңгейі
негізінде тағайындау; бағаны жабық сауда негізінде тағайындау.
Бағаны “орташа шығын плюс табыс” әдісімен есептеу. Баға тағайындаудың
ең жай тәсілі - тауардың өзіндік құнына қосымша құн қосу. Тұрмыс-электр
құралдарын сатушы өндірушіге әр тостер үшін 20 долл. Төлеп, оның құнына 50%
қосымша баға қосып, оны 30 долл. сатуына болады. Бөлшек сауда сатушысының
бұл жолғы валдық табысы 10 долл. болады. Егер дүкеннің жұмысын ұйымдастыру
шығыны әр сатылған тостер үшін 8 долл. болатын болса, онда сатушының таза
табысы 2 долл. болады.
Тостерді өндіруші де бағаны тағайындағанда “орта шығын плюс табыс”
әдісін пайдаланған болуы керек. Егер бір тостерға деген өндіріс шығыны 16
долл. тең болса, бөлшек сауда сатушыларына 20 долл. сатқан кәсіпкер 25 %
қосымша құн қосқан болатын. Құрылыс компаниялары жұмыс жүргізу ұсыныстарын
жобаның толық құны плюс табысқа стандартты қаржы бөлуді ұсынады. Заңгерлер
жєне басқа ерікті мамандық адамдары бағаны өз шығындарына стандартты
қосымша құн қосу арқылы белгілейді. Кейбір сатушылар, сатып алушылардан
өздерінің шығындар сомасы плюс белгіленген үстеме баға қосатынын айтады.
Аэроғарыш компаниялары үкіметке тауарлар ұсынғанда тап осы әдіспен бағаны
есептейді.
Үстеме баға тауар түрлеріне байланысты кең шектелген түрде өзгеріп
отырады. Міне, бірқатар әмбебап дүкендердің типтелінген үстеме бағалары
(өзіндік құнына емес, бастапқы бағасына): темекі бұйымдары - 20%,
фотокамералар - 28 %, кітаптар - 38%, әйел киімдері - 41%, көйлек
безендіргіштері - 46%, әйел бас киімдері - 50%. Бөлшек бакалей саудасында
кофеге, консервіленген сүт өнімдеріне жєне қантқа қосатын үстеме баға
шамалы болса, тоңазытылған азық-түліктерге, желеге және бірқатар
консервілерге үстеме баға жоғары болады. үстеме баға шегі өте кең болады.
Мысалға, тоңазытылған азық-түліктер категориясында бµлшек саудадағы үстеме
баға 13 % тен 53 %-ке дейін жетеді. үстеме баға айырмашылықтары тауар
бірліктері айырмашылық құндарын, сауда көлемін, тауар қорларының айналымын
жєне өндірушілер маркасымен жекеменшік маркалары арақатынастарын көрсетеді.
Дегенмен, үстеме баға негізінде бағаны есептеу әдісі бірқатар
себептерге байланысты қарапайымдылығын жоймаған. Біріншіден, сатушылар
сұранымнан гөрі шығын туралы көбірек біледі. Бағаны шығынға байланыстыру
арқылы сатушы баға тағайындауды өзі үшін жеңілдетеді. Ол сұранымның
толқуына байланысты бағаны жиі өзгертпейді. Екіншіден, егер баға
тағайыңдаудың осы әдісімен саладағы барлық фирмалар пайдаланатын болса,
олардың бағасы көбіне ұқсас болады. Сондықтан баға бәсекелестігі минимумға
түседі. Үшіншіден, “Орташа шығын плюс табыс” есептеу әдісін көпшілік сатып
алушылар үшін де және сатушылар үшін де әділ деп санайды. Сұраным жоғары
болған жағдайда сатушылар сатып алушылардың есебінен кенеліп байымайды және
сонымен қатар жұмсалған қорына әділ табыс нормасын алуға мүмкіншілігі бар.
Бағаны, шығынсыздықты талдау жєне мақсатты табысты қамтамасыз ету
негізінде есептеу. Шығындар негізінде баға тағайындаудың тағы бір әдісі
есептеу арқылы мақсатты табыс келтіру болып саналады. Фирма өзіне қажетті
табыс көлемін қамтамасыз ететін баға қоюға тырысады. Мұндай әдісті
“Дженерал моторс” компаниясы қолданады. Ол өз автомобильдеріне баға
белгілегенде, жұмсалған капиталға 15-20 % пайда келтіруге тырысады. Бұл
әдісті табыс норма мөлшері шектелетін коммунальдық қызмет кәсіпорындары да
пайдаланады.
Мақсатты табыс алуды есептеу арқылы баға белгілеу әдісі шығынсыздық
графигіне негізделеді. Мұндай графикте жалпы шығындар және сату көлемі
деңгейінің әртүрлі жағдайындағы жалпы түсім көрсетіледі. Өткізу көлеміне
қарамастан тұрақты шығындар 6 млн. долл. тең. Валдық шығындар (тұрақты жєне
өзгермелі шығындар сомасы) өткізудің өсуіне байланысты өсіп отырады. Валдық
түсім ирегі нөл отметкасынан басталып сатылған тауар даналарының өсуіне
байланысты бірте-бірте жоғарылайды. Валдық түсім ирегінің тік - еңкістігі
тауар бағасына байланысты. Біздің мысалымызда тауар данасының бағасы 15
долл. тең (800 мың сатылған тауар данасынан түсетін 12 млн. долл).
Мұндай бағада шығынсыздықты қамтамасыз ету үшін, демек, валдық шығынды
түсіммен өтеу үшін, фирма кем дегенде 600 мың тауар данасын сатуы керек.
Егер ол 2 млн. долл. валды табыс тапқысы келсе, кем дегенде 800 мың дана
тауардың әрқайсысын 15 долл. сатуы керек. Егер фирма өз тауарына жоғары
баға алатын болса, әр данасы 20 долл. делік, онда мақсатты табысты табу
үшін соншама көп тауар данасын сату міндет емес. Дегенмен, мұндай жоғары
бағада нарықтағы сатып алу мұндай көлемде болмауы мүмкін. Көп нәрсе баға
бойынша сұранымның икемділігіне байланысты болады, бірақ ол шығынсыздық
графигінде көрсетілмейді. Мұндай баға тағайындау әдісі фирманың әр түрлі
баға варианттарын, олардың шығынсыздық деңгейіне жетуге, мақсатты табыс
табуда қажетті өткізу көлеміне ықпалын талап етеді жєне тауардың әрбір баға
мүмкіндігі үшін осы аталғандардың ықтималдылығын талдау керек.
1.2 Бағаны тауардың құндылығын сезіну негізінде белгілеу.
Фирмалардың көпшілігі бағаны есептегенде өз тауарларының құндылығын
сезінуден бастағанды дұрыс деп санауда. Олар баға тағайындаудың негізгі
факторы сатушының шығыны емес, сатып алушының қабыл алуы деп санайды. Сатып
алушылардың ұғымында тауардың құндылығын құрастыру үшін олар өздерінің
маркетинг кешенінде бағасыз әрекеттер әдістерін пайдаланады. Бұл жағдайда
баға тауардың маңыздылық құндылығын сезінуге сєйкес болуы керек.
Әр түрлі орындарда пара-пар тауарларға әр түрлі баға бекітеді. Бір
чашке кофе алма пирогімен қоса тұтынушыға аптека-дмханада 1,25 долл., жанұя
ресторанында - 1,50 долл., қонақ үй кафесінде - 1.75 долл., нөмірге әкеліп
берсе - 3 долл. Және сәулетті ресторанда - 4 долл. түседі. Келесі
деңгейдегі мекеме бағаны одан да гөрі жоғары қоюы мүмкін, өйткені оның
атмосферасы тауарға қосымша баға қосады.
Баға тағайындаудың негізіне тауардың маңыздылық, құндылығын сезіну
әдісін пайдаланушы фирмаларға тұтынушылар ұғымында бәсекелестер тауарлары
туралы қандай құндылық түсініктер барын білуі керек. Өткендегі мысалда
тұтынушылардан сол бір кофемен пирогқа әр түрлі жағдайда қандай баға
төлеуге дайын екенін сұрап білген жµн болар еді. Кейбір жағдайда сатып
алушыдан тауарға қосымша ұсынылатын әрбір пайдалы ұсыныс үшін қанша ақы
төлеуге дайын екенін сұраған жөн.
Егер сатушы, сатып алушының мойындаған тауардың маңыздылық құндылығынан
артық сұрайтын болса, фирма өткізуі мүмкіншіліктегіден төмен дәрежеде
болады. Көптеген фирмалар өз тауар бағаларын жоғары қоятындықтан олардың
нарықта өтуі өте нашар. Басқа фирмалар керісінше өз тауарларын төмен
бағалайды. Мұндай тауарлар нарықта жақсы өтеді, бірақ олардың бағасын сатып
алушының ойындағыдай маңыздылық құндылық дәрежесіне көтермегендіктен, оның
фирмаға келтіретін түсімі төменірек болады.
Күнделік баға деңгейі негізінде баға белгілеу. Фирма күнделікті баға
деңгейін есепке алып баға белгілегенде алдымен бєсекелестер бағасын негізге
алып өз шығын жєне сұраным көрсеткіштеріне онша мән бере қоймайды. Ол
бағаны негізгі бәсекелестердің баға деңгейінде, одан жоғары не төмен
белгілеуі мүмкін. Болат, қағаз не тыңайтқыштар сияқты тауар өнімдерін
ұсынатын олигополистикалық өріс әрекеттерінде барлық фирмалар әдетті түрде
бірыңғай баға сұрайды. Майда фирмалар бағаны “жетекшілер жолын қуып” өз
тауарларының сұранымының өзгеруіне не өз шығындарына байланыстырмай, нарық
жетекшісінің баға өзгертуімен байланыстырады. Кейбір фирмалар шамалы
сыйлықтық үстеме алу не шамалы жеңілдік беру нєтижесінде бағаны тұрақты
деңгейде ұстайды. Мысалға, бензинмен бµлшек сауда жасаушы, әдетте сатып
алушыдан ірі мұнай компанияларымен салыстырғанда бірнеше цент артық алады,
бірақ бағадағы осы айырмашылық не өспей, не төмендемей тұрақты түрде
болады.
Күнделікті баға деңгейі негізінде баға белгілеу өте әйгілі. Сұранымның
икемділігі: өлшеу мүмкіншілігі төмен жағдайда күнделікті баға деңгейі
салалық ұжым ақыл ойын, әділ нормалы табыс табудың кепілдігі сияқты болып
кµрінеді. Оның үстіне, олар күнделікті баға деңгейін ұстау, олар үшін сала
шегінде нормальды тепе-тендікті сақтау болып саналады.
Жабық сауда негізінде баға белгілеу. Бєсекелестік баға тағайындау
фирмалардың мердігерлікке таласу сауда кезінде пайдаланылады. Мұндай
жағдайда фирма өз бағасын белгілеу үшін осы бағамен өз шығындарының ара
қатынасын не сұранымды есепке алмай, бєсекелестерден күтіліп отырған
ұсыныстарын бастама есебінде санайды. Фирма контрактіні жеңіп алғысы
келеді, ол басқаларға қарағанда төмен баға сұрауы керек. Бірақ бұл баға
өзіндік құнынан төмен болмауы керек, өйтпеген жағдайда фирма зор шығынға
ұшырайды.
Соңғы бағаны белгілеу. өткен әдістердің бәрінің мақсаты - баға
диапазонын қысқартып, осы шектелген аралықта тауардың соңғы бағасын таңдау
болады. Дегенмен, фирма соңғы бағаны белгілер алдында бірқатар қосымша
ұғымдарды қарауы керек.
Бағаны қабылдау психологиясы. Баға – сатып алушыларға ақпарат
жеткізудің тәсілі. Мысалы кµптеген сатып алушылар тауардың сапасы туралы ой-
пікірді оның бағасына қарап қалыптастырады. 100 долларға сатылатын флаконда
тек 10 долларлық қана духи болуы мүмкін, дегенмен, адамдар 100 долл.
Төлеуге дайын, себебі олар үшін оның бағасы көп жағдайларды баяндайды.
Сатушы бағаның экономикалық факторлармен қатар психологиялық
факторларды да ескеруге міндетті. Тұтынушылардың көпшілігі бағаға сапалық
көрсеткіш ретінде қарайды. “Фляйшманн” фирмасы - өз джинының шиша бағасын
бестен біріне - 4,5-нан - 5,5 дол дейін көтергенде, оны дүкендерде өткізу
төмендемей, керісінше, өскен. Тауарлық мәртебесін есепке алып баға
тағайындауда духиларға, қымбат автомобильдерге т.б. пайдаланған аса тиімді.
Сатып алушылардың психологиясын ескеретін тағы бір аспект ол – баға
эталонының болуы. Бұл бағаларды сатып алушылар есінде сақтайды да, басқа
тауарлардың бағасымен салыстыру үшін қолданады.
Сатушылардың көпшілігі баға міндетті түрде тақ санды болу керек деп
санайды. Мысалға, стереокүшейткіш бағасын 300 долл. қоймай 299 долл. қойған
дұрыс. Онда тұтынушылардың кµпшілігі үшін бұл күшейткіш 200 долл. астам
тауар болып саналады, демек. 300 долл. Және одан жоғары емес. Газеттегі
жарнамаларда негізінде тақ санды бағалар көрсетіледі.
II тарау. Фирманың баға саясаты.
2.1 Жаңа німге бағаларының белгілеу түрлері.
Болжамдалған бағаның тәжірибедегі баға саясаты нұсқауларына сәйкестігін
тексеру керек. Көптеген фирмалар өздеріне жағымды баға бейнесі, бағадан
берілетін жеңілдік және бєсекелестердің бағалық єрекеттеріне қарсы шаралар
қолдану туралы нұсқаулар дайындаған.
Фирма қайсыбір бағаны қоя салмайды. Ол тауар ассортименті шегінде әр
түрлі тауарларды және бұйымдарды қамтитын және әр түрлі географиялық
региондағы өткізуді ұйымдастыру шығындарын, сұраным деңгейінің
айырмашылықтарын, сатып алудың уақыт кезіне сай бөлінуін жєне де тағы басқа
факторларды ескеретін тұтас баға белгілеу жүйесін ұйымдастырады. Оның
үстіне, фирма ылғи өзгеріп отыратын бєсекелестік қоршау жағдайында жұмыс
атқаратындықтан, кейде бағаны өзгертуге өзі инициатор болса, басқа бір
жағдайда бєсекелестердің баға бастамасына жауап береді. Фирма басшылығының
пайдалануына болатын баға белгілеудің негізгі стратегиялық жолдары
төмендегідей.
Баға белгілеу проблемасының тәсілдері. Фирма бастапқы бағаны белгілеп,
содан кейін, қоршаған ортадағы әр түрлі факторлардың ықпалына байланысты,
оны дәлдеп, түзетеді.
Баға белгілеу проблемаларының тәсілдері: жаңа тауарға баға белгілеу,
тауар номенклатурасы шегіндегі баға белгілеу, географиялық ұстаным бойынша
баға белгілеу, жеңілдетілген және зачетталған баға белгілеу, өткізуді
ынталандыру үшін баға белгілеу және дискриминациялық баға белгілеу.
1.Жаңа тауарға баға белгілеу. Фирманың баға белгілеу проблемасының
стратегиялық жолдары жарым-жартылай тауардың өмір циклі кезеңдеріне
байланысты болады. Әсіресе, нарыққа шығару кезеңіндегі қойылатын талап өте
жоғары болады. Патентпен қорғалған нағыз жаңалыққа баға қою мен бар затты
имитациялайтын тауарға баға қоюдың айырмашылықтары болады.
а) Нағыз жаңа тауарға баға белгілеу. Патентпен қорғалған жаңа тауарды
нарыққа фирма баға қоярда не “қаймақ алу” стратегиясын, не нарыққа мықты
ену стратегиясын” тандауы мүмкін.
“Каймақ алу” ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz