Желінің шиналық топологиясы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 18 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Қазіргі заманғы бәсекелестік қызып тұрған нарықта жаңаша ақпаратқа қол
жеткізу бизнестегі табыстың маңызды компонентіне айналды. Сондықтан
Интранет желісін корпоративті қосымша тіркемелерді жүзеге асырудьг
келешектегі атқарылар істің ортасы ретінде қарауға болады. Интернет тарихы
1994 ж. басталады, ол кезде бұл термин Интернет желісінен алынған
принциптерге құрылған корпоративті компьютерлік желілері үшін ұсынылған
еді. Бұл тәсіл нақты өндірістік бейіні мен ауқымына қарамастан, кез келген
кәсіпорын үшін әмбебап еді.
Менің бұл тақырыпты таңдау себебім, қазіргі кезде жаңа ақпараттық
технологиялар біздің өмірімізде маңызды орын алады. Бүгінгі таңда өмірді
жаңа ақпараттық технологияларсыз елестету өте қиын. Олар біздің кез-келген
жерде көмекшіміз бола алады және қолдануда өте ыңғайлы. ЖАТ (НИТ)-лардың
заманға сай, келешегі зор, кең ауқымды тақырып екендігін ескере отырып, нақ
осы тақырыпты таңдауым ғажап емес.
Бір дербес компьютермен жұмыс істеген жағдайда, компьютерлік желінің
ерекшеліктерін түсіну қиынға соғады. Ал бірнеше компьютерлердің біріндегі
мәліметті екіншісіне жеткізу үшін желілік қажет. Желілік технологиялар
қаржы мен уақытты үндемеуге өте үлкен мүмкіндіктер береді. Сондықтан
компьютерлік желілерді пайдалану туралы білген жөн. Компьютерлердің немесе
басқа құрылымдардың біріктірілген тобын желі деп атайды.Сервер - басқа
компьютер-клиентке (жұмыс станциясына) қызметін ұсынатын компьютер.
Сервердің көмегімен басқа компьютерлер серверге қосылған принтерлерге,
факстарға, серверде тұрған мәліметтер базасына жетеді.
Мақсаты – компьютерлік желілер ұғымына және осыған қатысты терминдерге
анықтама беру арқылы оның маңыздылығын ашып көрсету, тақырыпты жан-жақты
қамту, осы заманға сай ең жаңа ақпарат құрылғыларына сипаттама беріп,
олардың мүмкіндіктерін толық ашып көрсету және болашақта күтілетін
нәтижелерді қарастыру.
Курстық жұмыс үш бөлімнен тұрады: Кіріспе, Негізгі бөлім және
Қорытынды. Негізгі бөлімді 3 тармақ құрайды:
1 - тармақта компьютерлік желілер, негізгі ұғымдар және соған қатысты
терминдерге анықтама беріліп, ЖАТ (НИТ)-лар мен телекоммуникациялық
құралдардың ғылыми зерттеулер мен басқаруда, сонымен қатар білім жүйесінде
де кең қолданылуы жайлы айтылған.
2 - тармақта жалпы желілер мен ЖЖҚ (желілік есептеу желісі)
топологиясы, яғни жалпы желілердің түрлерін желілік есептеу желісін толық
түрде жазылған. Олардың әрқайсысының әр түрлі белгілеу сипаттамалар мен
мінездемелер берілді.
3 - бөлігі – осы заманғы тұрмыстағы және оқытудағы қолданылатын
топологиялық желілерін және олардың сипаттамалары мен қолданылу аясы
көрсетілген.
1 Компьютерлік желілер. Негізгі ұғымдар

Екі және одан көп компьютерлер заттай қосылғанда компьютерлік желі
пайда болады. Компьютерлік желі аумақтық жағынан бытыраңкы орналасқан
пайдаланушыларға бірдей программаларды, жалпы ақпараттык және ақптараттық
ресурстарды қолдануда өзара ақпарат алмасуға мүмкіндік береді.
Компьютерлік желі бір-бірімен катынаса алатындай арнаға қосылған,
компьютерлік және басқа электронды жабдықтарды іске қосуға кажетті барлық
акпараттық және программалық қамтамасыз ету кіреді. Желі басқа
құрылғылармен өзара әрекеттесетін құрылғылар станциялар, тораптар немесе
желілік құрылғылар деп аталады. Тетіктер саны екіден бастап мыңдаған санға
жетеді.
Бір рангілі желілер. Желі тораптары бірдей коммуникациялық
функцияларды орындауда, олар тең деп аталады. Осындай тораптар арасындағы
қатынастар әдетте бір рангілік деп аталады. Бір рангілік жүйелердің маңызды
ерекшелігі бар. Олар арнайы программалық қамтамасыз етуге мұктаж.
Оларға қарама-қайшы жұмыс станциялары немесе клиенттер деп аталатын
көптеген компьютерден тұратын желілер болады, олар іс жүзінде сервер деп
аталатын бір немесе бірнеше компьютермен ғана айырбасталады.
Сервер - басқа компьютер-клиентке (жұмыс станциясына) қызметін
ұсынатын компьютер. Сервердің көмегімен басқа компьютерлер серверге
қосылған принтерлерге, факстарға, серверде тұрған мәліметтер базасына
жетеді.
Желілердің типтері. Есептегіш желілерді көбіне қамтыған географиялық
ауқым мөлшеріне байланысты үш негізгі типке бөледі. Шағын ауқым әдетте
жергілікті есептеу желісі (Lосаl Агеа - LAN) терминімен байланыстырылады.
Үлкен ауқымдар - аймақтық есептеу желісі (Меtrороlitаn Агеа Network: -
МАN) және ғаламдық есептеу желісі (Widе Агеа Network – WAN) терминдерімен
байланысты.
Компьютерлік желінің барлық түрлерін тағайындау екі функциямен
анықталады:
1. желінің акпараттык және программалық ресурстарын бірлесіп
қолдануды қамтамасыз ету;
2. мәліметтер ресурсына бірлесе қол жеткізуді қамтамасыз ету.
Мысалға жергілікті желінің барлык қатысушылары басудың жалпы
құрылғысын (желілік принтер), не болмаса бір ерекшеленген компьютердің
(файлдық сервердің) қатқыл дискінің ресурстарын бірлесе қолдана алады. Бұл
программалық және ақпараттық қамтамасыз етуге де қатысты.
Жергілікті есептеу желісі (ЖЕЖ). Егер желі бір орынға (әдетте бір
ғимаратқа немесе әр түрлі ғимарат кешеніне) байланса, ол жергілікті деп
аталады. ЖЕЖ компьютерлік жүйелер мен перифериялық құрылғыларды (қатқыл
дискідегі жинақтағыштар, стримерлер, принтерлер және т.б.) мәліметтерді
және перифериялық құрылғыларды бірлесіп қолданатын топтарға байланыстырады.
ЖЕЖ-дің айрықша қасиеті - мәліметтердің үлкен жылдамдығы, қателердің
төмен деңгейі, мәліметтерді берудің арзан ортасын пайдалану. ЖЕЖ-дің
көпшілігі оларды қолдайтын қайсыбір нақтылы ұйымға жатады.
Жергілікті есептеу желілері жұмыс тобы, бөлімі, кампусі мен
корпоративті желілерге бөлінеді. Корпоративті желілердің тез дамуы мен
олардың зор болашағына орай кеңірек тоқталайық.
Корпоративті компьютерлік желілер (ККЖ). Корпоративті желілер
компьютерлер мен желілерді бір кәсіпорын немесе корпорация аясында
біріктіреді. Аумақтық (территориялық) белгінің ешқандай маңызы жоқ. Мұндай
желілер жер шарының кез келген бөлігін қамтиды. Қашықтаған жергілікті
желілер мен компьютерлерді біріктіру үшін телекоммуникация құралдары,
спутниктік байланыс және басқа қазіргі заманғы құралдар қолданылады.
Корпоративті желілердің қолданатын жабдықтары, программалары және
технологиялары жоғары дәрежеге ие, әрі сан алуандығымен ерекешеленеді.
Сонымен бірге мұндай желілер қолайлы уақытта әсер ететін, кез келген
ресурсқа кол жету мүмкіндігімен біртұтастықты құрауы тиіс.
Корпоративті желілер қамтудың едәуір аумағы бар жергілікті желілердің
ерекше алуан түрі болып табылады. Қазір корпоративті желілер өте белсенді
дамуда және олардың бөлігін Интранет (интражелі) желілері деп атайды.
Интранет (интражелі) - Интернетке кіре алатын, бірақ аз ресурстарына
сыртқы пайдаланушылардың қол жетуінен қорғалған, Интернет технологияларын
қолданудың арқасында мол мүмкіндіктерге ие болған жеке фирмашілік немесе
фирмааралық компьютерлік желі. Оны жергілікті желі мен Интернет желісі
құралдарын қолданып, фирмалық және фирмаішілік ақпаратқа жету мен оны
сактау, беру, өңдеу жүйесі ретінде айқындауға болады.
Толық функционалды Интранет желісі мынадай базалық желілік
технологияларды орындауды қамтамасыз етеді:
1. желілік басқару;
2. барлық қалған қызметтер мен ресурстарды бейнелейтін желілік
каталог;
3. желілік файл жүйесі;
4. хабарларды біріктіріп беру (электронды почта, факс,
телеконференция және т.б.);
5. World Wide Web жұмысы;
6. желілік басу;
7. ақпаратты рұқсат етілмей қол жетуден сақтау.
Интранет Интернеттің сыртқы пайдаланушылардан желілік қорғау құралы -
брандмауэрлердің көмегімен оқшауланады. Әдетте, Web - серверлерде немесе
прокси-серверлерде орналасатын брандмауэрлерді программалық қамтамасыз ету
ең кемінде сыртқы абоненттің өкілеттіктерін және оның парольді білуін
тексереді, осылайша желіге рұксат етілмей, қол жетуден қорғау мен одан
құпия ақпаратты алу қамтамасыз етіледі, Интернет желісіндегі ақпарат пен
оның барлық көрсетілетін қызметтері корпоративті желінің барлық
пайдаланушылары үшін қол жетерліктей мүмкіндіктер қарастырылған.
Қазіргі заманғы бәсекелестік қызып тұрған нарықта жаңаша ақпаратқа қол
жеткізу бизнестегі табыстың маңызды компонентіне айналды. Сондықтан
Интранет желісін корпоративті қосымша тіркемелерді жүзеге асырудьг
келешектегі атқарылар істің ортасы ретінде қарауға болады. Интернет тарихы
1994 ж. басталады, ол кезде бұл термин Интернет желісінен алынған
принциптерге құрылған корпоративті компьютерлік желілері үшін ұсынылған
еді. Бұл тәсіл нақты өндірістік бейіні мен ауқымына қарамастан, кез келген
кәсіпорын үшін әмбебап еді.
Интранет - мақұлданған Web -технологияның корпоративті желіге көшуі.
Корпоративті жергілікті құрылым (groupeware) өнімдерінен айырмашылығы
Интранет – жүйелері дайын және өте арзан коммуникациялық компоненттерді
қолданады. Шетелдік экономистердің бағалары бойынша, ірі корпорацияларда
Интернетті енгізу құны бір жұмыс орнынан шаққанда 50 долл. құрайды.
Интернеттен әр тектес техникалық құралдар мен операциялық жүйелерді
бір инфрақұрылымға біріктіретін қарапайым байланыс тарайды. Интернеттен
транспорттық (ТСР) және желілік (IР) деңгейлердің негізгі желілік
хаттамалары да алынды. Корпоративті желілерді жасау процесі елеулі түрде
қарапайымдандырылған, өйткені интеграциялық жоба жасау қажеттілігі болмай
қалады. Осылайша жекелеген бөлімшелер өздерінің ЛВС, серверлерін басқа
бөлімшелермен байланыстырмай-ақ қолданп, өзіндік бағыңынқы жүйелер құрады.
Қажет болған жағдайда олар кәсіпорынның бірыңғай жүйесіне қосылады.
Клиенттік компьютерде WWW объектілеріне жету мен НТМL-файлды көрнекі
кескінге көшіруді атқаратын броузер-программа болуы тиіс. Бұл файлдар
пайдаланушының операциялық ортасына қарамастан қол жетерліктей болуы тиіс.
Осылайша, серверлік қосымша тіркемелер клиенттердің инвариантсыз құрылуы
тиіс және оларды жасау корпорацияның функционал-ды міндеттерін жүзеге
асыруға және әмбебаб клиенттің болуына толықтай бағытталуы тиіс.
Ірі кәсіпорындарды басқарудың қазіргі заманғы жүйелері қатаң
орталықтандырылған жолдан бөлінген жүйелерге дейінгі жолдан өтті. Бөлінген
басқаруды қолдауды қамтамасыз етілген ақпараттық технология клиент-сервер
архитектурасы бар жүйе негізінде құрылды. Бөлінген басқару мәліметтердің
бөлінген базасымен үйлесетін (мәліметтердің тұтастығы мен қарама-қайшы
еместігін, актуалдандырудың синхронды үйлесімін, рұксат етілмей қол жетуден
қорғауды камтамасыз ету), желінің ақпараттық және есептеу ресурстарына
әкімшілік жасау және т.б.
Интернет принциптерінде басқару жүйесін құру бөлінген коммуникациялары
бар ақпарат сақтаудың орталықтандырылған жүйесінің ең жақсы қасиеттерін
үйлестіруге мүмкіндік береді.
Бүгінде біздің көз алдымызда жаңа өнеркәсіп және тағы да есептеу
техникасы айналасында революция өтіп жатыр. Егер алда болып өткен
ақпараттық технологиялар бәрінен бұрын кең мағынадағы мәліметтерді өңдеу
ретінде түсініліп келсе, бүгін де акценттер телекоммуникациялық
технологиялар пайдасына, әр тектес мәліметтерге жетудің бірегейлендіру
пайдасына орай бірлескен бөлінген өңдеу мен тасымалдау пайдасына қарай
өзгереді. Іс-тәжірибе жүзіндегі басты бағыт - бөлінген архитектура.
Программалық қамтамасыз ету нарығында Интернет технология мен топтық жұмыс
құралдары саласы тез өсуде.

1.1 ЖЖҚ (желілік есептеу желісі) топологиясы

Желілер құрылыммен (топологиямен) сипатталады. Жергілікті желі
құрылымы ретінде ЭЕМ байланыс желілерімен бірігудің белгілі бір тәсілі
түсініледі. Негізінде жергілікті желілер үшін үй стандартты топология:
шина, сақина және жұлдыз қолданылады.
Жоғарыда аталған құрылымдарды қисындастыру жолымен пайда болған
құрылымдар да бар.
Шиналық (желілік) топологияда (1-сурет) компьютерлер магистраль немесе
шина деп атау қабылданған орталық кабельге қосылады. Бұл қосылыс
компьютердің әр түрлі құрылғыларын біріктіруге ұқсас.

1.1 – сурет, - Желінің шиналық топологиясы

Сақина түріндегі топология (32-сурет) шиналық топологияға ұқсас, бірақ
магистральдардың соңдары тұйықталған сақина құрап, қосылған. Шиналық жәке
сақиналық топологиясы бар желілер өте үлкен қашықтықтарды (бірнеше ондаған
километрлерді) алады.

1.2 – сурет, - Сақиналық топология

Жұлдыз түріндегі топологияда (33-сурет) барлық компьютерлер бір
орталық машинаға қосылған, ол, әлбетте, өзіне қосылатындарға қарағанда
қуатты.
Ол желіде жетекші рөл атқарады, өйткені желінің қалған басқа
компьютерлері арасындағы барлық ақпарат ағыны орталық компьютер арқылы
өтеді. Мұндай топология үшін шағын ауқымдар тән.
Топологияның әрқайсысының өз артықшылықтары мен олқылықтары бар.
Сондықтан компьютерлерді жобаланатын желіде қосу тәсілін мамандар мұқият
ойлап-толғануы тиіс. Негізінде, желіде тек қаралған стандартты схемалар
ғана қолданылып қоймайды, ұйымның өркендеген нақтылы ерекшеліктерін
ескеретін сан түрлі ықтимал амалдар да пайдаланылады.

1.3 – сурет, - Жұлдыз түріндегі топология

1.2 Аймақтық есептеу желісі

Егер желі бүкіл қаланы қамтыса. ол онда аймактық есептеу желісі (АЕЖ)
болып саналады. АЕЖ - желілердің ең жаңа түрі. Аймақтық желілер бірнеше
облыстарды, сонымен қатар тұтас елдер мен континеттерді қамти алады.
Аймактық желілер мысал ретінде мыналарды көрсетуге болады: JANET
(Ұлыбритания), DFN (Германия), Compu Serve және Аmerіса Оnlinе (Американдық
коммерциялық ақпараттық желілер). Мұндай желілерде байланыс желісі ретінде
негізінде телефон желілері мен оптоталшықты (оптоволоконные) арналар
қолданылады.
Аймактық есептеу желілерінің (АЕЖ) ЕЖбен көптеген ұқсастықтары бар,
бірақ олар көп параметрлер бойъшша соңғысынан күрделірек. Мәселен, АЕЖ
мәліметтер мен дауыстық алмасудан басқа бейне және дыбыс жазу ақпаратын
бере алады. АЕЖ ЕЖ-на қарағанда үлкен қашықтықтарды ұстау үшін жасап
шығарылған. Олар үлкен жылдамдықтағы бірігіп-кіріккен желілік жүйелермен
бірге бірнеше ЖЖҚ байланыстыру үщін қолданылады. АЕЖ үлкен географиялық.
қашықтықпен ЖЖҚ-ның жақсы сипаттамаларын (қателердің аздығы, хабарлардың
тез берілуі) ұштайды.
Ғаламдық есептеу желісі. Егер желі кең ауқымға, тіпті тұтас елдерге
жаралса, ол ғаламдық есептеу желісі (ҒЕЖ) деп аталады. ҒЕЖ бойынша
коммуникациялар телефон желісі, спутниктік байланыс немесе жер бетіндегі
микротолқынды жүйе арқылы жүзеге асады. ҒЕЖ көбіне ЖЕЖ бен АЕЖ біріктіру
жолымен жасалады. Оқшауланған ЖЕЖ бен АЕЖ-ді іс жүзінде ҒЕЖ-ге біріктіру
желі саласындағы қазіргі заманға тенденция болып табылады. ҒЕЖ, әдетте,
көптеген ЖЕЖ бен АЕЖ өзіне біріктірсе, онда олар әр түрлі технологиялардың
ретсіз қосындысы (конгломерат) болып саналады.
ЖЕЖ-ге қарағанда ҒЕЖ көпшілігі хабарларды баяу берумен және қателердің
көп кетуімен ерекшеленеді. ҒЕЖ саласындағы жаңа технологиялар бұл
проблемаларды шешуге арналған.
Ғаламдық есептеу желілерімен жұмыс істеу үшін пайдаланушының тиісті
ақпараттық және программалық қамтамасыз етуі болуы тиіс. Апараттық
құралдардың қарапайым жағдайында телефон желісі бойынша байланыс жүзеге
асуына жәрдемдесетін модемді қосымша орнату керек.

2 Жалпы желілер

Басқа мекемелерден мәлімет алу (беру) жиі кездесетін болса, онда модем
алып, компьютерлер жалпы желілерінің біріне қосылу қажет.
Модемдер ішкі және сыртқы түрлерге бөлінеді. ішкі модем кәдімгі
адаптер тәрізді компьютер қорабы ішінде орналасады. Көптеген алып жүруге
арналған блокнот-компьютерлерде де ішкі модем болады, олар қосымша қызмет
ретінде факстар қабылдап, оларды жібере де алады. Қазіргі сырткы модемдер
де факстармен жұмыс істей береді. Сыртқы модемдер қоректену блогы бар шағын
корпусқа орналасып, асинхронды тізбекті адаптер портына кабель арқылы
қосылады.
Сонымен, компьютерді жалпы желімен байланыстыру үшін модем сатып алып,
оны кез келген бір телефонға жалғау жеткілікті, бірақ оны қалай пайдалану
керек?
Дүние жүзінде көптеген жалпы компьютерлік желілер бар, бірақ лардың
арасында ең белгілілері болып Internet, Sprint, Rclkom, Fidonet есептеледі.
Бұлардың кейбірі тек өз елдерінде жұмыс істесе, кейбіреулері бүкіл дүние
жүзін қамтиды. Бірақ барлық желілер бір-бірімен байланысқан.
Жалпы желі топологиясы, ол күрделі граф тәрізді, ал оның түйіндерінде
компьютерлер орналасқан. Жалпы желі құрамында почта сервері ретінде арнайы
қолданылатын компьютерлер болуы тиіс.
Қалай хабарласу керек?
Жалпы желіге қосылу үшін кажеттісін таңдап, сол жерге байланыстыруды
жүргізетін фирмаға телефонмен хабарласу керек. Желіні таңдау тәсілі әр
түрлі жолдармен жүргізіледі.
Жалпы желілер арқылы және тегін пайдаланылатын топтарға бөлінеді.
Ақылы желі почтаны жылдам жеткізіп, жоғарғы деңгейде қызмет көрсетеді.
Ал тегін желі шектеулі мүмкіндіктермет қызмет жасайды. Ақы төлей алмайтын
жағдайда Fidonet тегін желісіне қосылған жөн. Ол үшін модем арқылы кез
келген хабарлаңдыру шығаратын электрондық тақтаға (ВВS) телефон соғып, сол
жүйенің операторымен хабарласу керек.
Желіге қосылу ережелері де (ВВS) электрондық тақтасында мәтін файл
түрінде жазылып тұрады. Жүйе операторы Fidonet жалпы желісіндегі өз түйінде
қосады немесе басқа бір түйінді ұсынуы мүмкін.
Аралығын анықтап алу үшін:
1. интервалы өзгертілуге тиіс абзацтарды белгілеу немесе жеке
абзацқа курсорды жеткізу;
2. Формат - Абзац командасы арқылы "Абзац" сұхбат терезесін шығару;
3. "Шегіністер мен интервалдар" парағына ауысу;
4. Қатараралығы (Межстрочный) деген тізімнен керекті мәнді таңдап
алу, мысалы, Дәлме-дәл (Точно) сөзін таңдап, Мәні (Значение)
деген өріске керекті мән еңгізу;
5. ОК-ні басу.
3 Компьютерлерді желілерге біріктіру. Жергілікті желілер

Бір дербес компьютермен жұмыс істеген жағдайда, компьютерлік желінің
ерекшеліктерін түсіну қиынға соғады. Ал бірнеше
компьютерлердің біріндегі мәліметті екіншісіне жеткізу үшін
желілік қажет. Желілік технологиялар қаржы мен
уақытты үндемеуге өте үлкен мүмкіндіктер береді. Сондықтан
компьютерлік желілерді пайдалану туралы білген жөн.
Жергілікті желілер - бір-бірімен қатар орналасқан компьютерді
біріктіретін жүйелер (бір бөлмеде немесе бір ғимаратта орналасқан, әйтпесе
қатар орналасқан компьютерлер). Мұндай да компьютерлерді байланыстыру осы
мекеменің өздеріне бөлінген байланы каналдары арқылы жүргізіледі. Ал
компьютерлік жалпы желі, олардың арақашықтығына ешбір шек қойылмайды. Әр
түрлі мемлекеттердегі, тіпті, әр құрлықтарда орналасқан компьютерлерді бір-
бірімен байланыстыратын жалпы желілер бар. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.