Тұрмыс құру жарнама мәтінінің аудармасына тартымдылық сүйкімділікпен қарау
Мазмұны
Кіріспе
1 Бөлім. Жарнамалық мәтіннің негізгі теориялық ерекшелігі.
1.1 Тұрмыс құру жарнама мәтінінің түсінігі, мәні және жіктелуі
1.2. Тұрмыс құру жарнама сөз табын пайдалану
2 Бөлім. Тұрмыс құру жарнамасының аудармасындағы негізгі ерекшеліктерін
талдау.
2.1. Тұрмыс құру жарнама мәтінінің аудармасындағы институцияналдылық пен
этикалық сыпайылығын талдау.
2.2. Тұрмыс құру жарнама мәтінінің аудармасына тартымдылық сүйкімділікпен
қарау
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі.
кіріспе
Тұрмыс құру жарнамалық мәтіндерінің лингвистикалық ерекшеліктері
көркем әдебиеттен айырмашылығы - аудармашы түпнұсқаның көркем-эстетикалық
мәртебесін беруімен, ашық коммуникативтік бағыттылығы бар тілдік құралы
жағынан біршама ерекше болуымен ажыратылады. Ондай мәтіндерді аудару
кезінде аудармашыға семантикалық құрылымдағы лингвистикалық мәселелері бар
таза тілдік және мәтіннің социолингвистикалық бейімделуі сияқты
коммуникация үрдісіндегі қос тілдің пайдалану ерекшеліктерімен шартталады.
Осы еңбектің тақырыбы өзекті болып беріледі, себебі ақпараттық
технологиялар дамуымен осы лингвистикалық бағыттағы аудармашылық іс-
әрекеттің ілгерілеуі басталды. Аудармашылық іс - әрекеттің сандық әрі
сапалық өзгерістері және де ғылыми өңдемлеріне қарай бірінші орынға
ақпараттық аударма шықты, онда жекелей-авторлық стилі мәнді болмайды .
Барлық осы өзгерістер жарнамалық мәтіндерге тікелей қатысы бар, олар
әлемдік ақпараттық үрдісте өз маңыздылығы жағынан бүгінгі таңда БАҚ
жаңалықтар мәтіндерімен салыстырылады.
Тілдер арасындағы белгілі қатынастар ретінде аудармашылық үрдісті
зерттеу аударматану маманы В. Н. Комиссаровты оның Аударма туралы сөз
еңбегінде толғандыруға шақырады: Осы үрдістің лингвистикалық мәні неде
екендігі, ол өзіндік лингвистикалық факторларға қаншалықты анықталады
екендігі туралы айқындауы қажет.... Осы зерттеуге бұл толғаныстар тікелей
ықпал етеді, себебі бізді жарнамалық мәтіндердің көркемдік-мазмұнды емес,
осы коммуникативтік қызметі қызықтырады.
Осы курстық жұмысымның мақсаты - прагматика мен түзету көзқарасында
жарнамалық мәтіндермен байланысты кейбір мына міндеттеріді белгілеу, және
де оларды шешудің кей тәсілдерін табу.
Зерттеу нысаны қазақ, орыс және ағылшын тілдес жарнамалар болды.
Ағылшын жарнамасы мәтіндерінің материалы әлемдік ақпараттық кеңістікте
ағылшын тілдес медиа мәтіндер рөлімен себептелген.
Зерттеу әдісі– салыстырмалы, яғни қазақ, орыс және ағылшын тілдес
жарнамалық мәтіндері салыстырылады.
Сонымен бірге бұқаралық ақпарат мәтіндерін зерттеу мен ағылшынның
медиа мәтіндерінің ежелгі дәстүрлері бар; жарнама зерттеуі мен оқуына
арналған жұмыстар саны, және ағылшын тілдес жарнамалық мәтіндері аса
көлемді, себебі осы ағылшын тілдес жарнамалық мәтіндері ағылшын тіліндегі
media мәтіндері сияқты ауқымы және де ықпал ету жағынан да әлемдік
ақпараттық ағымда жетекші орынды алады.
Сондықтан да осы еңбектің тақырыбы елеулі дәрежеде өзекті болып
саналады. Осы құбылыстың аса таралуы себебінен ғана емес, сонымен қатар
тілмен мен қатынаста қоршаған шлынайылықты бейнелеу үшін оның маңыздылығын
атап көрсету де өзекті болып келеді. Одан басқа, ондай зерттеулер
жарнамалық ғылым жамуы, жарнамалық білім жетілуіне де аса маңызды.
Қызметтік көзқараста жарнамалық мәтіндер ықпал етудің екі қызметін
жүзеге асырылуын толығымен ораналастырады. Айтылудың лингвистикалық
амалдарының барлық арсеналы көмегімен іске асатын тілдің ықпал ету қызметі
және бұқаралық ақпараттың қандай да бір құралдарының тән болуын іске
асыратын ерекше media технологияларды қолдануы байқалады, мысалы: баспада,
шрифтік және визуалды безендірудегі түсті пайдалануы.
Тұрмыс құру жарнамасы жан-жақты, алуан түрлі. Ол нақты жарнамалық
мәтіндер ертінде болатын бұқаралық құралдар ақпаратымен тығыз байланысты.
Сонымен бірге тұрмыс құру жарнамасы – бұқаралық қана емес, сонымен бірге
әдейілеп жасалатын коммуникация екендігін ұмытпау қажет.
1 Бөлім. Жарнамалық мәтіннің негізгі теориялық ерекшелігі.
1.1 Тұрмыс құру жарнама мәтінінің түсінігі, мәні және жіктелуі
Басқа өнімдерге ұқсап mass media – газеттерге, журналдарға,
телепрограммаларға, радио хабарларға, тұрмыс құру салты жарнамасы дайын
тұтас безендірілген реклама media мәтіні түрінде материалданады. Бұл жерде
мәтін бұқаралық ақпарат саласына өзіндік мәтіндік вербальдік қатары үшін
ғана қатысты емес, сонымен бірге ауқымдылық, көп жақты сияқты белгілерге ие
болады, оған media өнімін құраушы визуалды қатары сияқты графикалық және
телевизиялық құбылыстары, және де шығарма түріндегі аудио қатары да енеді.
Сондықтан да жарнамалық мәтін түсінігі тек сөздік қатарға ғана жатпайды,
сонымен қатар барлық экстарлингвистикалық мәнді компоненттер жиынтығын
береді: графикалар, образдар, дыбыстар және т.б., БАҚ-жарнама
тасымалдаушыларына тәуелді жинақтары да жатады. Жарнамалық мәтін
түсінігін талқылау көптеген ағылшын тілдес зерттеушілер еңбектерінде өз
бейнесін табады, атап айтқанда, Анжела Годдар The Language of
Advertising,кітабы, онда жазғаны: ”The word “text” here (as applied to
advertising) is used in its widest sense, including visual artifacts as
well as verbal language”[7;6].
Көп қырлы media мәтінінің концепциясы жарнамалық мәтіндер зерттелуі үшін
аса маңызды, себебі бейнеленетін текста объектінің ауқымды бейнесін алуға,
бұқаралық коммуникацияда сөз бен образдың қызмет ету аясының ерекшеліктерін
анық түсінуге, және де бұқаралық аудиторияға олардың бірлескен әсерін ашуға
мүмкіндік береді. Кез келген ерікті алынған тұрмыс құрудың жарнамалық
мәтіні тек сөздік-графикалық немесе аудио-визуалдық құбылыс бірлігі түрінде
ғана қабылданады. Мысалы, келесі жарнамалық мәтін Wedding журналынан тек
графика ерекшеліктерінің арқасында ғана тұрмыс құру жарнамасы ретінде
қабылданады. Тән графикалық белгілердегі берілген мәтіннің вербальдік
бөлігін алып тастаса, осы арқылы біз оның әсер ету нәтижесін минимумға
дейін жеткізіп, оны әдеттегі жарнамаға айналдырамыз.
Тұрмыс құру жарнама мәтінінң елеулі белгілеріне көп қырлы болуымен қатар
көп еселі, артық қайталанушылық, және сананың ұжымдық тәсілі немесе
корпоративтілік те жатады. Бұл жерде тұрмыс құру жарнама мәтіні бен news
ұқсас келеді, себебі берілген белгілер жаңалықтар мәтіндеріне де тән, бұл
бұқаралық , коммуникацияда жаңалықтар және жарнамалық мәтіндердің қызмет
етуінің кей ұқсастықтары жөнінде дәлелдейді. Сонымен бірге, әрине, тек
жартылай ұқсастықтар туралы ғана сөз болып тұр. Жаңалықтар мәтіндері
әрдайым жаңарған түрде қайталанады, ал жарнамалық мәтіндер әсері одан ұзақ
қайталану кезеңіне негізделген, сондай-ақ, тұрақты өзгеріссіз күйде.
Жаңалықтар мен жарнамалық мәтіндердің қайталанушылығының маңызды белгісі
ретінде профессор Ю. В. Рождественский Риторика теориясы кітабында
көрсетеді.
Хабаралар қайталанушылығы белгісінің білдіретіні – алушы үшін хабар
бірнеше қайталануы мүмкін ... Жарнамалық мәтіндер ... хабарлар
қайталанушылығыме сипатталады. Қандай да бір жарнамалық мәтіндердің артық
қайталанушылығы көбінесе көндіруші жарнаманың образын жасауға көмектеседі
[15;592].
Жалпы форматтық белгілерге қарамастан, яғни жарнаманы бұқаралық
ақпараттарда мәтіндердің жеке топтарына бөлуге көмектесуінде, жарнамалық
мәтіндер шексіз алуан түрлігімен ажыратылады. Айтылудың графикалық
образдары мен сөздік формаларының шексіз алуан түрлігін қалай да болсын
жүйелендіру үшін жіктеудің кей амалдарына жүгінуге тура келеді, ол
қарастырылатын мәселенің мәнін толық суреттеуге мүмкіндік береді.
Жоғарыда айтылғандарға қарап, тұрмыстық жарнамалық мәтінге
экстралингвистикалық компоненттердің бірқатары кіреді және олардың
үйлесімді ұштасуында дәл қабылданады деген қорытынды жасауға болады. Бұл
фактор жарнаманы аударған кезде мәнді болып табылады, себебі аудармашы осы
компоненттерді назарға алмай, жарнамалық мәтінді аса нәтижемен аудара алмас
екендігін ескеруі тиіс.
Жарнама мәтіндерін жіктеудің көптеген амалдары бар, олардың ішінде келесі
критерийлерге негізделген үш аса дәстүрлі түрін бөлуге болады:
Жарнамаланатын объекті;
Мақсатты аудитория;
БАҚ-жарнама тасымалдаушы .
Жарнама Классификация рекламных текстов по объектісі бойынша жарнамалық
мәтіндерді жіктеу жарнамаланатын заттардың әртүрлі топтарын жүйелендіруге
негізделген: косметика, киім, автомобилдер және т.б., бұл қазіргі
жарнаманың концептуальдік құрылымын анықтауға мүмкіндік береді. Берілген
жіктеу келесі маңызды сұрақтарға жауап беруге мүмкіндік береді: жарнама
нысаны ретінде не болады; жарнамаланатын тауарлар мен қызметтер таңдауы
қаншалықты әмбебабты; жарнамаланатын заттардың концептуальдік қатары қандай
дәрежеде мәдени өзгешелі болып келеді? Бұл барлық сұрақтар шет тіліндегі
жарнамалық мәтіндерді дұрыс аудару үшін аса маңызды болып келеді.
Жарнаманың тақырыптық талдауы көрсеткендей, аса жарнамаланатын тауарларға
жататыны: косметика мен парфюмерия, азық-түлік өнімдері, дәрілер, тұрмыстық
техника, киім, автомобилдер. Осы Можно сказать, что этот концептуальдік
жинақ кез келген елдің жарнамалық нарығы үшін әмбебабты деп айтуға болады.
Сонымен қатар жарнамалық нарық ғалмадануына қарамастан, жарнаманың
тақырыптық құрылымы мәденеи өзгешелі болып келеді: әр жеке елдегі жарнама
мазмұны осы мәдени лингвистикалық ареалда қоғамдық даму ерекшелігін
суреттейтін елеулі айырмашылықтар қатарымен сипатталады. Осы ереженің
бйнесінің бірі батыс елдерінің нарығынан денсаулыққа зиянды алкоголь мен
табак өнімдерінің жарнамасын біртіндеп ығыстыру болып табылады. Сонымен,
британдық өкіметтің шешіміне сай 2000 жыл соңында Ұлыбританияда толығымен
өндіруші-фирмалар, бұқаралық ақпарат құралдары үшін ресейлі тұтынушыларына
аз емес кіріс әкелетін шылым жарнамасына тйым салу туралы айтуға болады:
“Legislation to ban tobacco advertising in Britain before the end of the
year and phase out all sponsoring of sporting events by 1006 was heralded
by the government yesterdays as the toughest attempt yet to defer smoking
in Europe.
Health campaigners welcomed the draft plans to implement a Brussels
directive more speedily than the rest of the European Union, but they were
attacked as “misguided” by tobacco manufacturers amid warning of thousands
of jot losses in the industry.
The proposed new laws would ban all forms to tobacco advertising from
December 10, the fist adversary of the White Paper in which the government
foreshadowed them last year.”
The Daily Telegraph, 18 June 1999
Ресейде көпшілік жарнама берушілер – шетел компаниялары. Көбінде ұзақ
бастапқы фразаның аударылу мәселесі және оның қазақ, орыс тілінде
бейімделуі тұр. Мұндағы себеп, қазақ, орыс және ағылшын тілдерінің типтік
айырмашылығында. Белгілі болғандай, ағылшын тілі – сараптамалық тіл.
Қазақ, орыс тілі – синтетикалық. Ағылшын тілде сөздердің формальдік
сипаттамаларының өзгерісі арқылы берілетін фраза мағынасы қазақ, орыс
тілінде бірнеше сөздер үйлесімі арқылы беріледі. Ағылшын тілдес жарнамалық
мәтіндерді аударғанда, кей жағдайларда қазақ, орыс аудармашылары мәтінді
аудармайды, оның семантикалық баламасын береді. Мысалы,
Maybe she’s born with it,
Maybe it’s Maybelline
Саған барлығы таң қалады,
Сен– Мэйбеллинненсің
Виски Джони Уокер - taste life жарнамалық кампаниясының мәтіні ағылшын
тілінде сөзбе сөз аудармасы келесідей– өмірдің дәмін тат, қазақ, орыс
тіліне оның аударылғаны - Есіңе түсетіндей, өмір сүр. Бұл мәтіннің
прагматикалық бейімделудің тән мысалы.
Жарнама нысаны жарнамалық мәтін стиліне елеулі әсер етеді, атап айтқанда,
белгілі Advertising as Communication кітаптың авторы Джиллиан Дайер
белгілейді: “The Language (of advertising) for fashions is often tactile
and caressing and uses adjectives of touch, shape and physical comfort. The
intention is to invest the product with meaning by tone, rhythm and
association”.
Жарнамалық мәтін образдар көмегімен де, тіл көмегімен жарнамаланатын өнім
қасиетін беруге тырысады, мысалы, қымбатты әтірлердің жарнамалық стилі аса
талғамды болып келеді:
'M' is for moments you'll never forget?
For days marvelous with flowers and laughter.
For nights magical with means and old promises.
‘M’ Fragrances by Henry C. Miner.
It’s Magic;
‘М’ бұл әтірдің иісін ұмыту мүмкін бе?
Оның хош иісі бақыт әрі нәзіктігімен баулайды.
Ал сиқырлығы мол түндер барлық қиялдар мен армандарды орындайды.
‘М’ бұл Генри С. Минердан хош иісті әтір.
Бұл сиқырлық.
Автомобильдер жарнамасының стилі жылдамдық пен тиімділік сезімін жасауға
құштар:
Its sleek, sporty styling shows a careful attention to aerodynamics. Low-
slanting hood. Sharp high-tipped rear end. Air-clam front spoiler. And a
wedge shape that slices air cleanly—all of which adds up to better fuel
economy.
Ал белгілі шай өнімі Earl Grey жарнамасының стилі– талғамды ортаның
ерекше атмосферасын жасау:
Earl Grey Tea
Reminiscent of the warm nature
Scents of a far-away summer evening
With a tantalizing taste and delicately
Scented in a secret way described by
A Chinese mandarin many years ago.
Much to the satisfaction of its many
Admirers Twinings share the secret.
At is most refreshing served
Straight with only a sliver of lemon.
Жасыл шай Earl
Қытай елі көп жылдар құпияда ұстап келе жатқан,
жеңіл мандарин дәмімен құлшындыратын,
өткен жазғы кеш хош иісімен жүректі толтыратын
табиғи жылуды Сіздерге еске түсіреді.
Тек Адмирал Твинингс
лимон шөкімі бар жайдарлы ететін
сусын құпиясымен бөліседі.
Осыған орай одағай, дыбыс тәріздес сипаттағы жарнамалық мәтіндері болады:
Лимонад Меринда: М е р и н д а – а – а – а ...
Sheweps: Ш – ш- -ш – ш – ш –вепс
М – м – м – м Данон
Сонымен бірге жарнамалық мәтіндер белгілі аудиторияға бағыттылығымен
бөлінеді: жасөспірімдер, жас әйелдер, іскер адамдар және т.б. жарнамалық
мәтіннің мақсатты аудиторияға бағыттылығы жарнама объектісімен өзара
байланысты: жас қамсызданған әйелдерге бейімделген жарнама, негізінен,
қымбат косметика, парфюмерия, сәнді киімдерге бейімделген. Жарнама
бағыттылығы жарнама объектісі сияқты бұқаралық аудиторияның белгілі
сегментіне және тілі мен жарнамалық мәтін стиліне ықпал етеді. Сонымен,
әйелдер үшін тұрмыс құру косметикасы мен парфюмериясы көпшілік жағдайларда
нақты сөз тіркестері молшылығы мен басқа амалдар арқылы сипатталады, бұл
мәтінге ерекше дыбысталуды, қайталанбас tone of voice беріп тұрады, тіпті
жарнама баспасөздегі болса да, мысалы:
Inside this jar you’ll find a radiantly glowing skin,
naturally-blushed cheeks, wondrous eyes and color-kissed
lips. Suddenly your skin has a radiant sun-kissed glow.
Тітіркену орнына жарқыраған әрлі тері,
табиғи әрлі бет әлпеті,
тамаша жанар және
жанып тұрған сүюге қажет ерін
келді. Сенің терің сарқылмас
жарқыраған түске айналды.
немесе:
The infinite, endless, limitless possibilities of lips and
nails. With Evette. Loads of colors for luscious lips.
Nearly as many for mails.
Such a huge choice – and such a small coast.
Means you can afford to try them all.
Be different daily. Be dreamy or dramatic.
Experiment, but still economize.
Be bold and be beautiful – but don’t break the bank.
That’s a special mouth and fingertip. From Evette
Evette. That’s the beauty of Woolworth.
Одан да тамаша болыңыздар!
Косметика от фирмы Evette фирмасының косметикасы
Сіздерге алып мүмкіндіктер ашады.
Сіздің ерініңіз керемет түске ие болады.
Ең төмен бағамен зор ассортимент.
Мол жетістікке жеткізуші құрал.
Әр күн әр қалай болуға тырыс.
Арманшыл
әрі қиялшыл бол.
Байқап көр, аса үнемді.
Батыл да сұлу бол, бірақ ережені бұзба.
Eveete арқылы ерін помадасы және ұзақ нәтижелі тырнақ бояғышы
Өздеріңізге АСА ТҰРАҚТЫ макияж ALMAY ашыңыз!
Бұл Сіздің бет әлпет СҰЛУЛЫҒЫ ғана емес,
Бұл ДЕНСАУЛЫҚ!
MARY KAY
VISIBLE-ACTION
SKIN REVEA
LOTION
НӘТИЖЕЛЕРІ
МАМАНДАРДЫ ДА
Таң қалдырады
Жарнамалық мәтіндердің жүйелендірудің келесі амалы – БАҚ-жарнама
тасымалдаушылары бойынша жіктеу. Мұнда жарнаманы баспасөз Здесь
подразделяет рекламу на печатную ( газеттер мен журналдарда),
телевизиялық, радиодағы және Internet желісіндегі жарнама деп бөледі.
Берілген жіктеу жарнамалық мәтіндердің өзіндік media қасиеттеріне, қандай
да бір бұқаралық ақпараттардың арнаулы сипаттамаларымен себептелген
ерекшеліктерді суреттей келе, назар аудартуға мүмкіндік береді. Сонымен,
теледидардағы тұрмыс құру жарнамасы – бұл, ең алдымен, Change the script (
Пепси жарнамасының ағылшын нұсқасы), немесе Тұмауға алдануға бой
бермеңдер! типіндегі эхо-фразаға қысқа жарнамалық сөздерге тұйықталатын,
минимальді сөздік мәтінмен бірге жүретін, еске сақтайтын бейне сюжет не
визуальді образ Буындап сөздері аса қарапайым болуы тиіс.
1.2. Тұрмыс құру жарнама сөз табын пайдалану
Қазақ, орыс тілдес ортада жиірек орта мектеп қатарындағы шетел сөздік
қорының сөздері бар аударылмайтын сөз таптары болады. Бұл фактіге жататыны
ресейлік нарықтағы аударылмайтын сөз таптарының сәтті енгізілуі болып
келеді: Спорттық фирма Nike - Just do it. Компания Sony - It’s a Sony
Компания Panasonic - ...from Panasonic. Ішімдік сусындарының жарнамалық
кампаниясы Absolut - Absolut Moscow, Absolut autumn, Absolut spring.
Түпнұсқа тілінде шетелдік жарнамалық сөз табының болуы өмір сүруге құқығы
бар. Жарнама аудармасының тәжірибешілері айтқандай, ағылшын сөз таптары
қазақ, орыс тілдес ортада белгілі жағдайларды талап етеді. Бірінші шарты
мақсатты кампанияның аудиториясына ағылшын тілін білуін талап етеді .
Екіншісі – сөз табындағы ағылшын мәтінінің болуы ақтаулы, себебі оның
шетелдік шығу тегін бөліп айтады – жарнамаланатын өнімнің импорттылығы.
Үшінші шарты– сөз табы аса ықшамды, ана тілі болмағандықтан, бірақ таныс
болуына қарай тұтынушы қабылдайтындай әрі есінде сақтай алатындай болуы
керек.
Мәтіннің коннотативті аспектілерімен бірге аудармада мақсатты талдауға
ұшырайтын, кең түсінікте мәтіннің медиа концепциясын ұстанатындықтан,
мәтінді экстралингвистикалық мәнмәтінде қарастыруға болады. Жарнамалық
мәтін түсінігін ұғу үшін аудио, видео және идеографиялық элементтерін қоса
отырып, оның барлық алуан түрін қарастыру қажет.
Радио жарнамада мәтінде адам дауысы мен аудио нәтижелердің барлық байлығы
пайдаланылуы үшін маңызды. Радиода оқылған жарнама мәтіні тұтынушыға күшті
әсер етеді. АҚШ-тағы Солтүстік батыста өткен зерттеулер көрсеткендей, егер
сөзбен жеткізе алсаң, адамдарджаңа тауар пайдасы туралы көз жеткізу оңай.
Ол оларға одан сайын ұнап, олар сатып алуға дайын, ал суреттер арқылы
жарнамалау басқаша әсер етеді. Осыған қарағанда сөзбен жеткізу тауарға
қызығушылықты арттыра түседі.
Психологтар дәлелдеген, бұл нәтиже қабылдаудың физиологиялық
еркшеліктерімен себептелген. Көзге қарағанда, құлақ тез әрекет етеді.
Бірнеше қайталай тексерулер көрсеткендей, адам миы айтылған сөзді 140
миллисекундта қабылдай алады, ал баспа сөзін түсінуге 180 миллисекундқажет
болады. Психологтар ойынша, 40 миллисекундтық айырмашылық ми арқылы көру
бейнесін ми қабылдайтындай дыбыстық формасына аудара алады.
Көргеннен гөрі тез естіп қана қоймаймыз; біздің есту қабілетіміз көруге
қарағанда ұзағырақ болады. Көру образы - бейне немесе баспа сөздері - 1
секундта көргеннің мәнін есте сақтау үшін арнайы күш салуларды біздің ми
қабылдамайды, одан кем өшеді. Есту 45 есе ұзақ қабылданады.
Соның салдарынан, хабарды тыңдау – оқығанға қарағанда тиімдірек.
Біріншіден, айтылған сөз ой ескеріп отыруда мида көп сақталады. Екіншіден,
адам дауысының тембрі ешқандай бейнеге жетпес сөздерге сезімділікті береді
.
Ағылшын социологтарының деректеріне сай әлеуметтік –экономикалық және
физиологиялық ерекшеліктері көрсеткендей, ол телевизиялықтан гөрі біршама
артта қалады.
Қабылдау тәсілі Дыбыстық Бейнелеу Аудиовизуалдық
Еске сақтады және 70 % 72 % 86 %
бірден айта алды ... жалғасы
Кіріспе
1 Бөлім. Жарнамалық мәтіннің негізгі теориялық ерекшелігі.
1.1 Тұрмыс құру жарнама мәтінінің түсінігі, мәні және жіктелуі
1.2. Тұрмыс құру жарнама сөз табын пайдалану
2 Бөлім. Тұрмыс құру жарнамасының аудармасындағы негізгі ерекшеліктерін
талдау.
2.1. Тұрмыс құру жарнама мәтінінің аудармасындағы институцияналдылық пен
этикалық сыпайылығын талдау.
2.2. Тұрмыс құру жарнама мәтінінің аудармасына тартымдылық сүйкімділікпен
қарау
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі.
кіріспе
Тұрмыс құру жарнамалық мәтіндерінің лингвистикалық ерекшеліктері
көркем әдебиеттен айырмашылығы - аудармашы түпнұсқаның көркем-эстетикалық
мәртебесін беруімен, ашық коммуникативтік бағыттылығы бар тілдік құралы
жағынан біршама ерекше болуымен ажыратылады. Ондай мәтіндерді аудару
кезінде аудармашыға семантикалық құрылымдағы лингвистикалық мәселелері бар
таза тілдік және мәтіннің социолингвистикалық бейімделуі сияқты
коммуникация үрдісіндегі қос тілдің пайдалану ерекшеліктерімен шартталады.
Осы еңбектің тақырыбы өзекті болып беріледі, себебі ақпараттық
технологиялар дамуымен осы лингвистикалық бағыттағы аудармашылық іс-
әрекеттің ілгерілеуі басталды. Аудармашылық іс - әрекеттің сандық әрі
сапалық өзгерістері және де ғылыми өңдемлеріне қарай бірінші орынға
ақпараттық аударма шықты, онда жекелей-авторлық стилі мәнді болмайды .
Барлық осы өзгерістер жарнамалық мәтіндерге тікелей қатысы бар, олар
әлемдік ақпараттық үрдісте өз маңыздылығы жағынан бүгінгі таңда БАҚ
жаңалықтар мәтіндерімен салыстырылады.
Тілдер арасындағы белгілі қатынастар ретінде аудармашылық үрдісті
зерттеу аударматану маманы В. Н. Комиссаровты оның Аударма туралы сөз
еңбегінде толғандыруға шақырады: Осы үрдістің лингвистикалық мәні неде
екендігі, ол өзіндік лингвистикалық факторларға қаншалықты анықталады
екендігі туралы айқындауы қажет.... Осы зерттеуге бұл толғаныстар тікелей
ықпал етеді, себебі бізді жарнамалық мәтіндердің көркемдік-мазмұнды емес,
осы коммуникативтік қызметі қызықтырады.
Осы курстық жұмысымның мақсаты - прагматика мен түзету көзқарасында
жарнамалық мәтіндермен байланысты кейбір мына міндеттеріді белгілеу, және
де оларды шешудің кей тәсілдерін табу.
Зерттеу нысаны қазақ, орыс және ағылшын тілдес жарнамалар болды.
Ағылшын жарнамасы мәтіндерінің материалы әлемдік ақпараттық кеңістікте
ағылшын тілдес медиа мәтіндер рөлімен себептелген.
Зерттеу әдісі– салыстырмалы, яғни қазақ, орыс және ағылшын тілдес
жарнамалық мәтіндері салыстырылады.
Сонымен бірге бұқаралық ақпарат мәтіндерін зерттеу мен ағылшынның
медиа мәтіндерінің ежелгі дәстүрлері бар; жарнама зерттеуі мен оқуына
арналған жұмыстар саны, және ағылшын тілдес жарнамалық мәтіндері аса
көлемді, себебі осы ағылшын тілдес жарнамалық мәтіндері ағылшын тіліндегі
media мәтіндері сияқты ауқымы және де ықпал ету жағынан да әлемдік
ақпараттық ағымда жетекші орынды алады.
Сондықтан да осы еңбектің тақырыбы елеулі дәрежеде өзекті болып
саналады. Осы құбылыстың аса таралуы себебінен ғана емес, сонымен қатар
тілмен мен қатынаста қоршаған шлынайылықты бейнелеу үшін оның маңыздылығын
атап көрсету де өзекті болып келеді. Одан басқа, ондай зерттеулер
жарнамалық ғылым жамуы, жарнамалық білім жетілуіне де аса маңызды.
Қызметтік көзқараста жарнамалық мәтіндер ықпал етудің екі қызметін
жүзеге асырылуын толығымен ораналастырады. Айтылудың лингвистикалық
амалдарының барлық арсеналы көмегімен іске асатын тілдің ықпал ету қызметі
және бұқаралық ақпараттың қандай да бір құралдарының тән болуын іске
асыратын ерекше media технологияларды қолдануы байқалады, мысалы: баспада,
шрифтік және визуалды безендірудегі түсті пайдалануы.
Тұрмыс құру жарнамасы жан-жақты, алуан түрлі. Ол нақты жарнамалық
мәтіндер ертінде болатын бұқаралық құралдар ақпаратымен тығыз байланысты.
Сонымен бірге тұрмыс құру жарнамасы – бұқаралық қана емес, сонымен бірге
әдейілеп жасалатын коммуникация екендігін ұмытпау қажет.
1 Бөлім. Жарнамалық мәтіннің негізгі теориялық ерекшелігі.
1.1 Тұрмыс құру жарнама мәтінінің түсінігі, мәні және жіктелуі
Басқа өнімдерге ұқсап mass media – газеттерге, журналдарға,
телепрограммаларға, радио хабарларға, тұрмыс құру салты жарнамасы дайын
тұтас безендірілген реклама media мәтіні түрінде материалданады. Бұл жерде
мәтін бұқаралық ақпарат саласына өзіндік мәтіндік вербальдік қатары үшін
ғана қатысты емес, сонымен бірге ауқымдылық, көп жақты сияқты белгілерге ие
болады, оған media өнімін құраушы визуалды қатары сияқты графикалық және
телевизиялық құбылыстары, және де шығарма түріндегі аудио қатары да енеді.
Сондықтан да жарнамалық мәтін түсінігі тек сөздік қатарға ғана жатпайды,
сонымен қатар барлық экстарлингвистикалық мәнді компоненттер жиынтығын
береді: графикалар, образдар, дыбыстар және т.б., БАҚ-жарнама
тасымалдаушыларына тәуелді жинақтары да жатады. Жарнамалық мәтін
түсінігін талқылау көптеген ағылшын тілдес зерттеушілер еңбектерінде өз
бейнесін табады, атап айтқанда, Анжела Годдар The Language of
Advertising,кітабы, онда жазғаны: ”The word “text” here (as applied to
advertising) is used in its widest sense, including visual artifacts as
well as verbal language”[7;6].
Көп қырлы media мәтінінің концепциясы жарнамалық мәтіндер зерттелуі үшін
аса маңызды, себебі бейнеленетін текста объектінің ауқымды бейнесін алуға,
бұқаралық коммуникацияда сөз бен образдың қызмет ету аясының ерекшеліктерін
анық түсінуге, және де бұқаралық аудиторияға олардың бірлескен әсерін ашуға
мүмкіндік береді. Кез келген ерікті алынған тұрмыс құрудың жарнамалық
мәтіні тек сөздік-графикалық немесе аудио-визуалдық құбылыс бірлігі түрінде
ғана қабылданады. Мысалы, келесі жарнамалық мәтін Wedding журналынан тек
графика ерекшеліктерінің арқасында ғана тұрмыс құру жарнамасы ретінде
қабылданады. Тән графикалық белгілердегі берілген мәтіннің вербальдік
бөлігін алып тастаса, осы арқылы біз оның әсер ету нәтижесін минимумға
дейін жеткізіп, оны әдеттегі жарнамаға айналдырамыз.
Тұрмыс құру жарнама мәтінінң елеулі белгілеріне көп қырлы болуымен қатар
көп еселі, артық қайталанушылық, және сананың ұжымдық тәсілі немесе
корпоративтілік те жатады. Бұл жерде тұрмыс құру жарнама мәтіні бен news
ұқсас келеді, себебі берілген белгілер жаңалықтар мәтіндеріне де тән, бұл
бұқаралық , коммуникацияда жаңалықтар және жарнамалық мәтіндердің қызмет
етуінің кей ұқсастықтары жөнінде дәлелдейді. Сонымен бірге, әрине, тек
жартылай ұқсастықтар туралы ғана сөз болып тұр. Жаңалықтар мәтіндері
әрдайым жаңарған түрде қайталанады, ал жарнамалық мәтіндер әсері одан ұзақ
қайталану кезеңіне негізделген, сондай-ақ, тұрақты өзгеріссіз күйде.
Жаңалықтар мен жарнамалық мәтіндердің қайталанушылығының маңызды белгісі
ретінде профессор Ю. В. Рождественский Риторика теориясы кітабында
көрсетеді.
Хабаралар қайталанушылығы белгісінің білдіретіні – алушы үшін хабар
бірнеше қайталануы мүмкін ... Жарнамалық мәтіндер ... хабарлар
қайталанушылығыме сипатталады. Қандай да бір жарнамалық мәтіндердің артық
қайталанушылығы көбінесе көндіруші жарнаманың образын жасауға көмектеседі
[15;592].
Жалпы форматтық белгілерге қарамастан, яғни жарнаманы бұқаралық
ақпараттарда мәтіндердің жеке топтарына бөлуге көмектесуінде, жарнамалық
мәтіндер шексіз алуан түрлігімен ажыратылады. Айтылудың графикалық
образдары мен сөздік формаларының шексіз алуан түрлігін қалай да болсын
жүйелендіру үшін жіктеудің кей амалдарына жүгінуге тура келеді, ол
қарастырылатын мәселенің мәнін толық суреттеуге мүмкіндік береді.
Жоғарыда айтылғандарға қарап, тұрмыстық жарнамалық мәтінге
экстралингвистикалық компоненттердің бірқатары кіреді және олардың
үйлесімді ұштасуында дәл қабылданады деген қорытынды жасауға болады. Бұл
фактор жарнаманы аударған кезде мәнді болып табылады, себебі аудармашы осы
компоненттерді назарға алмай, жарнамалық мәтінді аса нәтижемен аудара алмас
екендігін ескеруі тиіс.
Жарнама мәтіндерін жіктеудің көптеген амалдары бар, олардың ішінде келесі
критерийлерге негізделген үш аса дәстүрлі түрін бөлуге болады:
Жарнамаланатын объекті;
Мақсатты аудитория;
БАҚ-жарнама тасымалдаушы .
Жарнама Классификация рекламных текстов по объектісі бойынша жарнамалық
мәтіндерді жіктеу жарнамаланатын заттардың әртүрлі топтарын жүйелендіруге
негізделген: косметика, киім, автомобилдер және т.б., бұл қазіргі
жарнаманың концептуальдік құрылымын анықтауға мүмкіндік береді. Берілген
жіктеу келесі маңызды сұрақтарға жауап беруге мүмкіндік береді: жарнама
нысаны ретінде не болады; жарнамаланатын тауарлар мен қызметтер таңдауы
қаншалықты әмбебабты; жарнамаланатын заттардың концептуальдік қатары қандай
дәрежеде мәдени өзгешелі болып келеді? Бұл барлық сұрақтар шет тіліндегі
жарнамалық мәтіндерді дұрыс аудару үшін аса маңызды болып келеді.
Жарнаманың тақырыптық талдауы көрсеткендей, аса жарнамаланатын тауарларға
жататыны: косметика мен парфюмерия, азық-түлік өнімдері, дәрілер, тұрмыстық
техника, киім, автомобилдер. Осы Можно сказать, что этот концептуальдік
жинақ кез келген елдің жарнамалық нарығы үшін әмбебабты деп айтуға болады.
Сонымен қатар жарнамалық нарық ғалмадануына қарамастан, жарнаманың
тақырыптық құрылымы мәденеи өзгешелі болып келеді: әр жеке елдегі жарнама
мазмұны осы мәдени лингвистикалық ареалда қоғамдық даму ерекшелігін
суреттейтін елеулі айырмашылықтар қатарымен сипатталады. Осы ереженің
бйнесінің бірі батыс елдерінің нарығынан денсаулыққа зиянды алкоголь мен
табак өнімдерінің жарнамасын біртіндеп ығыстыру болып табылады. Сонымен,
британдық өкіметтің шешіміне сай 2000 жыл соңында Ұлыбританияда толығымен
өндіруші-фирмалар, бұқаралық ақпарат құралдары үшін ресейлі тұтынушыларына
аз емес кіріс әкелетін шылым жарнамасына тйым салу туралы айтуға болады:
“Legislation to ban tobacco advertising in Britain before the end of the
year and phase out all sponsoring of sporting events by 1006 was heralded
by the government yesterdays as the toughest attempt yet to defer smoking
in Europe.
Health campaigners welcomed the draft plans to implement a Brussels
directive more speedily than the rest of the European Union, but they were
attacked as “misguided” by tobacco manufacturers amid warning of thousands
of jot losses in the industry.
The proposed new laws would ban all forms to tobacco advertising from
December 10, the fist adversary of the White Paper in which the government
foreshadowed them last year.”
The Daily Telegraph, 18 June 1999
Ресейде көпшілік жарнама берушілер – шетел компаниялары. Көбінде ұзақ
бастапқы фразаның аударылу мәселесі және оның қазақ, орыс тілінде
бейімделуі тұр. Мұндағы себеп, қазақ, орыс және ағылшын тілдерінің типтік
айырмашылығында. Белгілі болғандай, ағылшын тілі – сараптамалық тіл.
Қазақ, орыс тілі – синтетикалық. Ағылшын тілде сөздердің формальдік
сипаттамаларының өзгерісі арқылы берілетін фраза мағынасы қазақ, орыс
тілінде бірнеше сөздер үйлесімі арқылы беріледі. Ағылшын тілдес жарнамалық
мәтіндерді аударғанда, кей жағдайларда қазақ, орыс аудармашылары мәтінді
аудармайды, оның семантикалық баламасын береді. Мысалы,
Maybe she’s born with it,
Maybe it’s Maybelline
Саған барлығы таң қалады,
Сен– Мэйбеллинненсің
Виски Джони Уокер - taste life жарнамалық кампаниясының мәтіні ағылшын
тілінде сөзбе сөз аудармасы келесідей– өмірдің дәмін тат, қазақ, орыс
тіліне оның аударылғаны - Есіңе түсетіндей, өмір сүр. Бұл мәтіннің
прагматикалық бейімделудің тән мысалы.
Жарнама нысаны жарнамалық мәтін стиліне елеулі әсер етеді, атап айтқанда,
белгілі Advertising as Communication кітаптың авторы Джиллиан Дайер
белгілейді: “The Language (of advertising) for fashions is often tactile
and caressing and uses adjectives of touch, shape and physical comfort. The
intention is to invest the product with meaning by tone, rhythm and
association”.
Жарнамалық мәтін образдар көмегімен де, тіл көмегімен жарнамаланатын өнім
қасиетін беруге тырысады, мысалы, қымбатты әтірлердің жарнамалық стилі аса
талғамды болып келеді:
'M' is for moments you'll never forget?
For days marvelous with flowers and laughter.
For nights magical with means and old promises.
‘M’ Fragrances by Henry C. Miner.
It’s Magic;
‘М’ бұл әтірдің иісін ұмыту мүмкін бе?
Оның хош иісі бақыт әрі нәзіктігімен баулайды.
Ал сиқырлығы мол түндер барлық қиялдар мен армандарды орындайды.
‘М’ бұл Генри С. Минердан хош иісті әтір.
Бұл сиқырлық.
Автомобильдер жарнамасының стилі жылдамдық пен тиімділік сезімін жасауға
құштар:
Its sleek, sporty styling shows a careful attention to aerodynamics. Low-
slanting hood. Sharp high-tipped rear end. Air-clam front spoiler. And a
wedge shape that slices air cleanly—all of which adds up to better fuel
economy.
Ал белгілі шай өнімі Earl Grey жарнамасының стилі– талғамды ортаның
ерекше атмосферасын жасау:
Earl Grey Tea
Reminiscent of the warm nature
Scents of a far-away summer evening
With a tantalizing taste and delicately
Scented in a secret way described by
A Chinese mandarin many years ago.
Much to the satisfaction of its many
Admirers Twinings share the secret.
At is most refreshing served
Straight with only a sliver of lemon.
Жасыл шай Earl
Қытай елі көп жылдар құпияда ұстап келе жатқан,
жеңіл мандарин дәмімен құлшындыратын,
өткен жазғы кеш хош иісімен жүректі толтыратын
табиғи жылуды Сіздерге еске түсіреді.
Тек Адмирал Твинингс
лимон шөкімі бар жайдарлы ететін
сусын құпиясымен бөліседі.
Осыған орай одағай, дыбыс тәріздес сипаттағы жарнамалық мәтіндері болады:
Лимонад Меринда: М е р и н д а – а – а – а ...
Sheweps: Ш – ш- -ш – ш – ш –вепс
М – м – м – м Данон
Сонымен бірге жарнамалық мәтіндер белгілі аудиторияға бағыттылығымен
бөлінеді: жасөспірімдер, жас әйелдер, іскер адамдар және т.б. жарнамалық
мәтіннің мақсатты аудиторияға бағыттылығы жарнама объектісімен өзара
байланысты: жас қамсызданған әйелдерге бейімделген жарнама, негізінен,
қымбат косметика, парфюмерия, сәнді киімдерге бейімделген. Жарнама
бағыттылығы жарнама объектісі сияқты бұқаралық аудиторияның белгілі
сегментіне және тілі мен жарнамалық мәтін стиліне ықпал етеді. Сонымен,
әйелдер үшін тұрмыс құру косметикасы мен парфюмериясы көпшілік жағдайларда
нақты сөз тіркестері молшылығы мен басқа амалдар арқылы сипатталады, бұл
мәтінге ерекше дыбысталуды, қайталанбас tone of voice беріп тұрады, тіпті
жарнама баспасөздегі болса да, мысалы:
Inside this jar you’ll find a radiantly glowing skin,
naturally-blushed cheeks, wondrous eyes and color-kissed
lips. Suddenly your skin has a radiant sun-kissed glow.
Тітіркену орнына жарқыраған әрлі тері,
табиғи әрлі бет әлпеті,
тамаша жанар және
жанып тұрған сүюге қажет ерін
келді. Сенің терің сарқылмас
жарқыраған түске айналды.
немесе:
The infinite, endless, limitless possibilities of lips and
nails. With Evette. Loads of colors for luscious lips.
Nearly as many for mails.
Such a huge choice – and such a small coast.
Means you can afford to try them all.
Be different daily. Be dreamy or dramatic.
Experiment, but still economize.
Be bold and be beautiful – but don’t break the bank.
That’s a special mouth and fingertip. From Evette
Evette. That’s the beauty of Woolworth.
Одан да тамаша болыңыздар!
Косметика от фирмы Evette фирмасының косметикасы
Сіздерге алып мүмкіндіктер ашады.
Сіздің ерініңіз керемет түске ие болады.
Ең төмен бағамен зор ассортимент.
Мол жетістікке жеткізуші құрал.
Әр күн әр қалай болуға тырыс.
Арманшыл
әрі қиялшыл бол.
Байқап көр, аса үнемді.
Батыл да сұлу бол, бірақ ережені бұзба.
Eveete арқылы ерін помадасы және ұзақ нәтижелі тырнақ бояғышы
Өздеріңізге АСА ТҰРАҚТЫ макияж ALMAY ашыңыз!
Бұл Сіздің бет әлпет СҰЛУЛЫҒЫ ғана емес,
Бұл ДЕНСАУЛЫҚ!
MARY KAY
VISIBLE-ACTION
SKIN REVEA
LOTION
НӘТИЖЕЛЕРІ
МАМАНДАРДЫ ДА
Таң қалдырады
Жарнамалық мәтіндердің жүйелендірудің келесі амалы – БАҚ-жарнама
тасымалдаушылары бойынша жіктеу. Мұнда жарнаманы баспасөз Здесь
подразделяет рекламу на печатную ( газеттер мен журналдарда),
телевизиялық, радиодағы және Internet желісіндегі жарнама деп бөледі.
Берілген жіктеу жарнамалық мәтіндердің өзіндік media қасиеттеріне, қандай
да бір бұқаралық ақпараттардың арнаулы сипаттамаларымен себептелген
ерекшеліктерді суреттей келе, назар аудартуға мүмкіндік береді. Сонымен,
теледидардағы тұрмыс құру жарнамасы – бұл, ең алдымен, Change the script (
Пепси жарнамасының ағылшын нұсқасы), немесе Тұмауға алдануға бой
бермеңдер! типіндегі эхо-фразаға қысқа жарнамалық сөздерге тұйықталатын,
минимальді сөздік мәтінмен бірге жүретін, еске сақтайтын бейне сюжет не
визуальді образ Буындап сөздері аса қарапайым болуы тиіс.
1.2. Тұрмыс құру жарнама сөз табын пайдалану
Қазақ, орыс тілдес ортада жиірек орта мектеп қатарындағы шетел сөздік
қорының сөздері бар аударылмайтын сөз таптары болады. Бұл фактіге жататыны
ресейлік нарықтағы аударылмайтын сөз таптарының сәтті енгізілуі болып
келеді: Спорттық фирма Nike - Just do it. Компания Sony - It’s a Sony
Компания Panasonic - ...from Panasonic. Ішімдік сусындарының жарнамалық
кампаниясы Absolut - Absolut Moscow, Absolut autumn, Absolut spring.
Түпнұсқа тілінде шетелдік жарнамалық сөз табының болуы өмір сүруге құқығы
бар. Жарнама аудармасының тәжірибешілері айтқандай, ағылшын сөз таптары
қазақ, орыс тілдес ортада белгілі жағдайларды талап етеді. Бірінші шарты
мақсатты кампанияның аудиториясына ағылшын тілін білуін талап етеді .
Екіншісі – сөз табындағы ағылшын мәтінінің болуы ақтаулы, себебі оның
шетелдік шығу тегін бөліп айтады – жарнамаланатын өнімнің импорттылығы.
Үшінші шарты– сөз табы аса ықшамды, ана тілі болмағандықтан, бірақ таныс
болуына қарай тұтынушы қабылдайтындай әрі есінде сақтай алатындай болуы
керек.
Мәтіннің коннотативті аспектілерімен бірге аудармада мақсатты талдауға
ұшырайтын, кең түсінікте мәтіннің медиа концепциясын ұстанатындықтан,
мәтінді экстралингвистикалық мәнмәтінде қарастыруға болады. Жарнамалық
мәтін түсінігін ұғу үшін аудио, видео және идеографиялық элементтерін қоса
отырып, оның барлық алуан түрін қарастыру қажет.
Радио жарнамада мәтінде адам дауысы мен аудио нәтижелердің барлық байлығы
пайдаланылуы үшін маңызды. Радиода оқылған жарнама мәтіні тұтынушыға күшті
әсер етеді. АҚШ-тағы Солтүстік батыста өткен зерттеулер көрсеткендей, егер
сөзбен жеткізе алсаң, адамдарджаңа тауар пайдасы туралы көз жеткізу оңай.
Ол оларға одан сайын ұнап, олар сатып алуға дайын, ал суреттер арқылы
жарнамалау басқаша әсер етеді. Осыған қарағанда сөзбен жеткізу тауарға
қызығушылықты арттыра түседі.
Психологтар дәлелдеген, бұл нәтиже қабылдаудың физиологиялық
еркшеліктерімен себептелген. Көзге қарағанда, құлақ тез әрекет етеді.
Бірнеше қайталай тексерулер көрсеткендей, адам миы айтылған сөзді 140
миллисекундта қабылдай алады, ал баспа сөзін түсінуге 180 миллисекундқажет
болады. Психологтар ойынша, 40 миллисекундтық айырмашылық ми арқылы көру
бейнесін ми қабылдайтындай дыбыстық формасына аудара алады.
Көргеннен гөрі тез естіп қана қоймаймыз; біздің есту қабілетіміз көруге
қарағанда ұзағырақ болады. Көру образы - бейне немесе баспа сөздері - 1
секундта көргеннің мәнін есте сақтау үшін арнайы күш салуларды біздің ми
қабылдамайды, одан кем өшеді. Есту 45 есе ұзақ қабылданады.
Соның салдарынан, хабарды тыңдау – оқығанға қарағанда тиімдірек.
Біріншіден, айтылған сөз ой ескеріп отыруда мида көп сақталады. Екіншіден,
адам дауысының тембрі ешқандай бейнеге жетпес сөздерге сезімділікті береді
.
Ағылшын социологтарының деректеріне сай әлеуметтік –экономикалық және
физиологиялық ерекшеліктері көрсеткендей, ол телевизиялықтан гөрі біршама
артта қалады.
Қабылдау тәсілі Дыбыстық Бейнелеу Аудиовизуалдық
Еске сақтады және 70 % 72 % 86 %
бірден айта алды ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz