Еркін сөз тіркестерінің аудармасы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 27 бет
Таңдаулыға:

ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АУДАРМАНЫҢ ЛИНГВИСТИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ЭКСТРАЛИНГВИСТИКАЛЫҚ
АСПЕКТІЛЕРІ

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ...3

1 Аударма процесінің
деңгейлері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ..6

2 Сөз тіркестер мен сөйлемдердің
аудармасы ... ... ... ... ... ... .. ... ... 7
2.1 Еркін сөз тіркестерінің
аудармасы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... 7
2.2 Эквивалентсіз лексиканың
берілуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
2.3 Әлеуметтік-саяси мәтіндегі ерекше
номинациялы
аббревиатуа ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.22
2.4. Аударма
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..26

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 27
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...29

КІРІСПЕ
Қоғамдық өмір көптеген өзара байланысты салалардан көрінеді. Соның
ішіндегі ірілдері –экономикалық, әлеуметтік, саяси және рухани салалар. Бұл
салалардың әрқайсысы ұйымдастырылу және ьасқару түрі, өзіндік даму
заңдылықтары және дәстүрлері бар белгілі жүйені құрайды.
Жоғардағы аталғандардың ішінде саяси сала ерекше орын алады, оның
міндеті экономикалық, әлеуметтік рухани, т.б. салалрға қарағанда қоғамда
мемлекетік басқаруды ұйымдастыру және жүзеге асыру болып табылады.
Экономикалық саланың қоғамдық өмір броун қозғалысына пара–пар болып,
тіршілігін мүлдем жояр еді.
Саяси сала адам қоғамы мен қатар пайда болды және кез келген формада
оның дамуына септігін тигізеді. Оны зерттеу саясатты, саяси институттарды
және саяси қозғалыстарды танып зерттеудің көзі болып табылады. Бұл сала
ұғымының, оның сипатының анықтамасы саясат пен мемлекет табиғатын түсінуде
ерекше маңызға ие, қоғамдық қатынастардың барлық жиынтығынан саясат пен
саяси қатынастарды бөліп көрсетуге мүмкіндік береді.
Қоғам өмірінде маңызды рөл атқара отырып, саяси сала бұрыннан белглі
дәрежеде әртүрлі қоғамдық ғылымдар экономикалық теория, құқық, әлеуметтану,
психология өкілдерінің, сонымен қатар лингвистердің, соның ішінде лингвист-
аудармашылардың назарын аудартады.
Аударма және оның прицптеріне деген әртүрлі көзқарастар, аудармашылдық
адам ойының дамуының әртүрлі саларында байқалады.
Аударма теориясы ғылыми пән ретінде нақты бекітілді. Оған ғылыми
жалпылаудағы аударма ісінің саналы қажеттілігі, тіл білімінің дамуы,
байланыс теориясы,аударманы эерттеуге ғылыми негізді қамтамасыз ететін
білімнің басқа салаларының теориясы, аударманы аралық және мәдениетаралық
байланыс процесі ретінде анықтауға қажет ғылыми бағыт құру мумкіндігін
және болашағын нақты дәлелдеген аудармалық зерттеулердің пайда болуы
септігін тигізді.
Көркем әдебиетті, ғылыми техникалық мәтіндерді, ақпараттық-газет
материалдарын, сонымен қатар қоғамдық-саяси және ресми іскерлік мәтіндер
мен құжаттарды- барлығын да аударуға болады.
Қоғамдық-саяси аударма тақырыбының өзектілігі – қазіргі кезде қоғамдық-
саяси мәтіндердің аудармасы пропаланда және идеологтялық күрес құралы
ретінде ерекше мәнге ие болуында. Басқа тілдік халыққа арналған жыл сайын
басылатын қоғамдық-саяси мәтіндерінің көлемі ауқымды, халықаралық
байланыстардың өсуіне байланысты артуда. Бұған мемлекеттік, партиялық және
қоғамдық қайраткерлердің сөз сөйлеуі, халықаралық, үкіметтік жәнеқоғамдық
мекемелердің публикациялары, бейбітшілік үшін күреске, халықаралық
келеңсіздікті басуға, қарулануды қысқартып, шектеуге, ұлт-азаттық
қозғалысқа және экономикалық қатынастарға арналған мақалалар жатады.
Қоғамдық-саяси аударма мәселеріне арналған жұмыс мақсаты аударманың
лексикалық граматикалық аспектилерін зерттеу, аударманың
экстролингвистикалвқ мәселерін көрсету, қоғамдық-саяси мәтінде қысқартулар
номинациялары ерекшеліктерін анықтау,ресми-іскерлік құжаттар мен қоғамдық-
саяси мәтіндерді кеңінен қолданылатын стилистикалық құралдардың мәнін ашу
боп табылады.
Қоғамдық–саяси аударма тақырыбына қатысты міндеттер алғашқы орынға
жай ақпарат беру ғана емес немесе оның эстетикалық құндылығы тұрғысынан
қарастырылмайтын, керсінше оның мазмұнының оксиологиялық аспектісі ашылатын
қоғамдық-саясимәтінде аудармашы жүгінетін ақпаратберудің әдістері мен
құралдарын беру және көрсету боп табцылады. Аударылатын мәтіннің жетістігі
аудармада ықпал етудің тілдік құралдарыныңқаншалықты тиімді қолданылып,
мәтіннің басқа тіл ұжымында бұқаралық байланыс нормаларына қаншалықты
сәйкес келетіндігімен анықталады.
Қоғамдық-саяси мәтін мазмұнын тек жеткізуге бағытталған және оның ықпал
етуін қамтамасыз ету қажеттілігін жоққа шығаратын кез-келген аударма
негізінде саналы деп есептелмейді.
Жұмыстың басты міндеті- қоғамдық саяситерминологияның әлеуметтік маңызын
көрсету қажеттілігі. Аударма практикасында бекітілген, халықаралық саяси-
дипломатиялық терминология бір кунде пайда болған жоқ, бұл терминологияның
артында талас тудырған терминдерді жасап, сәйкестендіруге көп уақыт жұмсап,
еңбек еткен дипломаттардың көп жылғы күресі тұрғандығын ұмытпаған жөн.
Демек саяси құжаттар терминологиясына оқиғалардың сәйкесінше әлеуметтік-
саяси бағасы бекітілген.
Қоғамдық-саяси терминология қызмет көрсететін қоғамдық-саяси қатынастар
саласы берілген мемлекеттің тек ішкі мәселелерін ғана емес, сыртқы
қарынастар саласын да қамтып, тұрақты түрде басқа тілдермен байланыста
болатынын атап кеткен жөн. Осында ғана сөздердің белсенді түрде о\өзара
байланысы, әр түрлі тілдерде болатын семантикалық процестердің ұқсастығы
мен жақындығы, жаңа терминдер мен жартылай терминдердің пайда болуы және
тартымды болуы.
Белгілі бір себеппен аударма практикасында бекітілген терминологиядан
ауытқу берілген түрдегі құжаттар ушін жеке интерпретация рөлін күшейтіп,
мемлекет позициясын өзгерту иллюзиясын құрып, материалды белгілі бір мәселе
бойынша диссонансқа әкеле алады.
Практикалық материал ретінде жұмыста келесі құжаттар қолданылған:
1) Қолдану декларациясы- 2000жыл Британ және Ирландия үкіметтері қол
жеткізген Солт. Ирландиядағы бейбіт келісім. Берілген құжатта 2000жыл
Көктемінде өткізілген конференция материалдары көрсетілген.
2) Шотландиядағы деволюция - 2000 жылдың мамырында РЮО Парламентінің
төрағасы С. Кочиев.
Шотландия парламенттің мүшесі, Шотландия ұлттық партиясының өкілі
Вельсонды және онымен бірге келген Caucosus finks үкіметтік емес ұйымының
жетекшісі Д.Самутто қарсы алды. Берілген құжатта шотланд халқының саяси
мақсаттары және оларға жету үшін жасалатын жұмыста туралы мәліметтер
көрсетілген.
3) Қашқындар жөніндегі Норвегия Кеңесі ұсынған адамды құқыққа оқыту
бойынша семинарлар материалдары. Осло 1998 ж.
4) Проседуралық терминология және халқаралық байланыс құқығы бойынша
ағылшын – орыс глоссарий – анықтамасы. М, 1996 жыл, Н.Г. Санников.
5) Ағылшын – орыс фразеологиялық сөздігі.
М. 2000 ж. П.П. Литвинов.
Зерттеу барысында біз келесі әдістерді қолдандық: Түгелімен таңдау,
талдау және салыстыру әдістері.
Практикалық маңызы:
Берілген жұмыс қоғамдық–саяси аударма мәселелеріне ғана емес, аударманың
өзінеде қызығылушылық танытқан тұлғалар үшін маңызды болу керек.

1 Аударма процесінің деңгейлері

Қогамдық-саяси және текісттерді аударудың шеберлігін уйрену
үшін аудару қызметінің жалпы реализациясы өтіп жататын деңгейлері мен
деңгейшілерді білу керек. Сонымен қатар қаншалықты мөлшерде аударудың
тексттің жанырлық ерекшелігіне әсерінбілу керек. Бір сөзбен аударудың
қызметі, творчестволық мумкіндіктері және әрине интуитцияға сүйенуден гөрі
эффектифті нәтежиелербереді.
Профиционалды қызметтегі сияқты аударудың анализге аудару қызыметінің
әрекет пен операцәияның қасында репрезентировать? Етілетінін көрсетеді.
Аудару қызметінің деңгейлері мен деңгейлерін төмендегідей көрсетуге болады.
1) Аударушы әрекетінің 1-ші деңгейі: тексттегі сөздерді мен жалпы
структурасын тану
2) Аударушы әрекетінің 2-ші деңгейі : текстті тереңдетіп түсіну керек
Деңгейлері:
. Мағынасы бойынша байланысқан сөздер, сөз тіркестері немесе
сөздер таптарын тусіну
Тексттің единицасы ретінде сөйлемді түсіну
Текстті толығымен түсуну
3)А.ә. . Басқа тілдердің құралдары арқылы қабылданған ьағыналық және
стилистикалық ақпараттар түпнұсқасының эквивалентті жіберілуі
4) А.Ә : Жалпы түсінушілік апаратқа сүйенген үлкен контексттін көлеміндегі
аударылғандардың жалпылама бағасы
Жоғарыдағы көрсетілген концепция қысқаша аудармашының қызметін
көрсеткен.
1)тексттің сөздері мен жалпы струтурасын тану
Аудармашының қызметі сөздерді тану мен қабылдаудан және тексттің жалпы
құрылымыннан басталады. Мағынаның жетістігі әртүрлі факторға байланысты:
шет ел тілін меңгеру деңгейіне , аударатын материалының жанырлық
өзгешелігін білуі, тексттің терминологиямен, шыншылдықпен және оброзды
бірліктерімен толуы.
Шетел текстін қабылдаудағы маңызды рөлді сөздерді тану атқарады.
Білетініміздей, кейде мағыналарымен шетел сөздерінің мағыналарына олардың
негізгі мағыналарымен құрады. Бұл қатынастағы ерекше көрінетін шетел тіліне
аударылатын аударманың әрекеті.
Сонымен аудармашының бірінші деңгейде емес орындалатын әрекеті үшін тану
механизмдерін қызметтендіру және тексті алғаш түсінуі, ұзақ уақыттың
механизімдері.
3) текстті тереңдетіп тусіну
Аудармашы шығармашылығында басқа маңызды факторлардың бірі- текстті толық
тусіну. Аудармашының түсінгендігі практикалық тұрғысынан 2 деңгейі
көрсету.

2 Сөз тіркестер мен сөйлемдердің аудармасы
2.1 Еркін сөз тіркестерінің аудармасы

Сөзбен сөйлемнің арасындағы аралық бірлік сөз тіркесі болып табылады.
Оны құрайтын бөлшектермене арасындағы симантикалық байланыс деңгейі бойынша
сөз тіркестерін ерке және фразеологиялық деп бөлуге болады.
Еркін сөз тіркестері ретінде құрамындағы сөздер өзіндік мағынасын
сақтайтын, алайда көбіне өзара күрделі байланыста болатын тіркестерді
қабылдау қалыптасқан.
Аударма барысында қиындық туғызатын сөз тіркестерінде анықтауыш өзінен
кейінгі зат есімге синтаксистік сипаттама беред, ал логикалық түрде
сөйлемдегі басқа сөзбен байлынысатан.
Мысалы: And then don’t forget, the two countries are bound together
by treaty 15
friendly
Years (“Herald Tribune” The Hague, Thursday, Marsh 26.1998 p.8).
Бұл сөйлемде friendly анықтауышы синтаксистік түрде анықтауышы treaty
сөзінен ажыратылып, өзі симантикалық байланысқа түспеген сөзімен
қосылған. Орыс тьіліне аударма жасау барысында орыс тілінің нормаларына
сәйкес, анықтауышты логи\калық анықтауышы сөзбен біріктіру керек. Осылайша
жоғарыда келтірілген сөйлем орыс тілінде келесідей үлгіде беріледі:
Аудармасы: И, кроме того, не следует забывать, что обе страны
связаны пятнадцатилетним договором о джружбе.
Бұдан гөрі қиынырағы сөз тіркесінің жетекші бөлшегі, яғни анықтауыш
логикалық байланыста болуы тиіс сөз түсіріліп айтылатын ағылшын
айналымдарының аудармасы болып табылады.
Мысалы: Election procedure – Порядок проведеие выборов
Punitive talk – Разговоры о карателных мерах
The full court – полный состав Суда

The full court shall sit except when it is expressly
provided otherwise in The ICJ statute (Санников Н.Г. Conference
terminology M. 1996 стр.83)
Аудитория: Кроме случаев, специально предусмотренных в статуте МС,
Суд заседает полным составе.
The full court сөз тіркесінде full – полный сөзі өзінен кейінгі, зат
есімге тек синтаксистік сипат береді, ал логикалық түрде олардың байланысуы
мүмкин емес. Бұл жағдайда full complement зат есіммен байланысуы мүмкін.
Айтылғандардан шығатыны сөйлем Соттың толық құрамы туралы екендігі. Бұл
түсірілген бөлшек орыс тіліне аудару барысындақалпына келтіріледі.
Аударманы ана тілінің нормаларына сәйкес кестендіру мақсатында кейде
қосымша болшектерді қоспау, сонымен бірге сөз тіркесінің құрамын өзгерту
қажеттілігі туады.
Мысалы: Adhere measures – меры, принятые на данный случай (стр.10)
Security arrangements – Меры по обеспечению
безапостности (стр.25)
Appointive office – пост, занимаемый по назначению
(стр.23)
Non – proliferating treaty – договор о (стр.32)
(нераспространений ядерного оружия)

Negotiating state – участвующее в переговорох
государство (стр.118) (Санников А.Г conference terminology M. 1996)
Үш мүшелі сөз тіркестері түрлі нұсқаудағы сын есім, есімше, үстеу,
сын есім және зат есімдердің сәйкестігі арқылы жасалуы мүмкін.
Екі мүшелі сөз тіркесі сияқты, үш мүшелердің арасында құрамындағы
бөлшектері байлыаныспайтын және оңай ауыстырылатын сөз тіркестері және
анықтауыш біртұтастықты көрсететін тіркестер ерекшеленіледі.
Мысалы: The work of the steering committee is coordinated by the
Norwegian Refugee Council.
(Информационно – аналитический бюллетень “Контакт” Тбилиси 2000, стр.9)
Ауд: Работу (специального когнитита) координирует
Норвежеской совет по делам беженцев.
Мысалы: The United nations development program issues on annual
report on the Dario’s aspects of human development, called the
Human Development report (материалы семинаров по правам человека
Осло, 1998, стр.7)
Ауд: Программа развития ООН публикует ежегодный отчет по различным
аспектами человечество под заглавием Доклад о развитии человечества
Мұндай сөз тіркестерінің лакониттік сипаты бөлшектердің
көмескелігіндегі болып, аударма барысында тіркесті талдауы және мәтіннің
тұтас мазмұнын ескеруді талап етуді. Мұндай сөз тіркесінің сипаты мысалы
үш мүшелі Bus Death Strike тіркесі болып табылады. Бұл тіркестегі тірек
сөзі strike – забастовка, ал bus death – семантикалық байланыстьағы
мағыналық топ болып табылады, ондағы анықтауыш bus – автобус мәтін
мазмұнынан көрініп тұрғандай мекен пысықтауышының қызметін атқарады, ал
death – смерть анықтауыш сөз болып табылады. Осылайша бұл мағыналық топ
смерть на автобусе деп аударылады. Сонымен қатар, екі мүшелі мағыналық топ
Bus Death тірек сөзге strike анықтауыш болып табылады және себеп-салдар
пысықтауышының қызметін орындайды, көтеріліс қандай себеппен жарияланды?
деген сұраққа жауап береді. Сонымен, мәтінде мәселе Лондондағы автобус
кондукторларының көтерілісі туралы болып отыр, олар өздерінің бір әріптесен
өлтірген қылмыскерлерден қорғауды талап етеді. Ең соңғы аудармасы келесі
болуы мүмкін:
Ауд: Забастовка протеста лондонских автобуыных кондукторов в
связи с убийством кондуктора автобуса.
Көпмүшелі атрибутты сөз тіркесі өзінің синтаксистік байланысы бойынша,
анықтауыштың бірнеше тұтас тізімінен құралады. Бұл құрылымдар басқа
тілдерге тән емес, айтылар ойдың максималды қысқалығына қол жеткізуге
мүмкіндік береді. Олардың орыс тіліне аудармасы бұндай
құрылымдардымағыналық топтарга бөлуді талап етеді және анықтауышыдан
басталады, яғни ол кері тәртіппен жүзеге асырылады.
Мысалы: most favored – nation trading – status
(Санников Г.Н. Conference terminology M. 1996 стр.78)
Бұл сөз тіркесінде status тірек сөзі мағынасы бойынша тікелей trading
сөзімен байланысты; most - favored – nation басқа мағыналық топты құрайды.
Екі мағыналық топ та оңнан солға қарай аударылады:
Ауд: торговый статус найболее блогоприятствуемой нации
Көптеген сөз тіркестерінің арасында құрамындағы анықтауыш құрушы
бөлшектері аяқталған сөйлемді білдіретін түрлері бар.
Келесі сөйлемді қарастырайық:
Мысалы: The president pursued his better – late – than – never
courtship of the congress- and as a result made so headway with the bill
he needs to start reorganization the bureaucracy. (Материалы семинаров по
правам человека Осло, стр.36)
Better late than never лучше поздно, чем никогда – белгілі мақал,
аяқталған ойды білдіреді. Көпмүшелі тіркесін Better – late – than – never
courtship, бұл мақал courtship cөзіне аныктауыш болды. Орыс тіліне сөйлем
былайша аударылады:
Ауд: Президент начал обханивать конгресс, исходя из того, что лучше
поздно, чем никогда. В результате он уже добился некоторого рогресса в
продвижении необходимого ему законроекта, который бы позвонил ему
реорганизавать государственный аппарат.
А) Көпмушелі сөз тіркесін аудару барысында келесі тәртіпті сақтау керек:
1) анықталушы зат есімді аудару (сөз тіркесінің соңғы сөзін)
2) Сөз тіркесі мүшелерінің арасындағы мағыналық байланысты талдау және
оларды мағыналық топқа бөлу (талдау содан оңға қарай жүргізіледі)
3) Сөз тіркесін анықтауышы сөзден бастап аудару, содан кейін әрбір
мағыналық топты оңнан солға қарай аудару.
Мағыналық байланысына қарай көпмүшелі сөз тіркестері екі мүшелі сөз
тіркесінің қағидасы бойынша аударылуы мүмкін. Мысалы: Bank Credit
Regulation Committee сөз тіркесін аудару керек.
Сөз тіркесінің соңғы сөзін аударамыз: комитет. Бұдан барлығы сөз
тіркестерін мағыналық топтарғабөлімі 3: 1. Bank Credit 2. Regulation
committee Барлық сөз тіркестерін аударамыз: Комитет по регумированию
банковских кредитов (Herald tribune, The Hague, Monday, march 23,
1998p.11)
В) Кейбір сөз тіркестерінде анықтауыш қызметін атқаратын зат
есімнің бірі орыс тіліне есімше болып аударылуы мүмкин: ran material
production countries – (материалы семинаров по правам человека Осло,1998
стр.167 – страны, прозводящие сыры.
С) Атрибутивті сөз тіркестері сын есімнен немесе есімшеден
басталуы мүмкін, қай сөзге жататынын анықтау қажет.
Мысалы: (Информационно – аналитический бюлетень Конткат
Тбилиси,2000) Sudden policy change – внезапное изменение политики (стр.189)
combined operation headquarters – штат совместных действий (стр.98)
National liberation front successes – успехи Национально – освободительного
фронта (стр.76)
Д) Егер атрибутивті сөз тіркесінің басында географиялық атауды
білдіретін жалқы есім тұрса, ол орыс тісіне ілік септігіндей сын есім, зат
есім немесе шылауы бар зат есім болып аударылады. (Мекен пысықтауышы):
Мысалы: London district committee – районный комитет Лондона
(Зражевская Т.А. Трудности перевода общественно – политического текста М.
1986 стр.139) Paris peace talks – мирные переговоры в Париже ( Зиборова
Г.М. Трудности перевода общественно – политического текста с русского на
англиский М. 2000)
Е) Бұл жағдайда, атрибутивті сөз тіркесінің ортасында сын есім
тұрса, ол орыстіліне сын есім болып аударылады (өз алдында тұрған сөздің
анықтауышы): NATO pact military chiefs – военные начальники пакта НАТО
Ғ) Атрибутивті топқа тек Зат есім ғана емес, оның құрамына басқа
да сөз таптары: сан есім, есімше, етістік, және т.б енуі мүмкін. Кейбір
бөлшектер бұл сөз тіркестерінде өзара арқылы байланысады немесе жакшада
жазылады. Бұндай атрибутивті топтар жалпы причастными оборотами немесе
бағыныңқы сөйлем болып аударылады:
Мысалы: Take – it – or – leave – it draft resolution – проект
революсия носящий ультимативный характер Bask to work before talks begin
declaration – требование, чтобы рабочие вернулись к работе до того, как
начнутся переговоры.
С) Ағылшын тілі мен орыс тілінің граматикасы мулдем келіспегенде:
Мысалы: The general was maneuvered out of the presidency in 1974 (материалы
семинаров по правом человека Осло 2000 стр.125)
П: 1974 жылы өзінің қарсыластарының нәтежиесінде Генералдыңпезидентінің
орнынан кетуіне тура келді.
Генералу пршилось уйти с поста президента в 1974 году в фезультате
маневров его противников.
Аударма мағына, пршилось уйти, в результате , его противников деген
қосымша сөздерді қосу, ағылшын тіліндегі was maneuvered out of office
конструкциясын сыпайы турде беру ушін қажет болған қажеттілік.
Мағынасы ішіндегі кіретін компонетте байланысты болатын еркін сөз
тіркестеріне қарағанда қарағанда, фразеологиялық бірліктердің құрамы өзара
семантикалық байланыста, өзара бірлікте болады, оның құрамындағы шағын
бөлшектер толық бір құрылысты құрайды.
Тілде дайын білім ретінде шығатын фразеологиялық бірліктің ерекшелігі
осында. Мысалы: to take effect күш жинау, (it is) high time – дер кезі. Бұл
тіркестегі to take етістігі мен high cын есімі өзінің дербес мағынасын
жоғалтып, екінші құраммен (effect жзәне time) семантикалық тұтас
фразеологиялық бірліку құрайды.
Семантикалық тұтас білім бола тұра, фразеолгиялық бірлік, сонымен
қатар, дербес сөз тіркесі ретінде граматикалық тұрғыдан бөлек құрылады.
Фразеологиялық бірлік пенн еркін тіркестердің ұқсастығы жартылай
немесе толық түрде болуы мүмкін.
Жартылай ұқсастық деп, еркін тіркес пен фразеологиялық бірлікте
декомпонент ретінді кездесетін ұқсастық түрі.
H: to come home (үйге келу) to come to light (жарыққа шығу, белгілі
болу) a white house (ақ жылқы) a white lie (айқын өтірік) Литвинов Н.Н.
Англо-русский фразеологический словарь м 2000 стр.408
Берілген сөздердің - фрозеологиялық варианты бірінші және екінші
мысалда мүлдем өзгеше. Бірінші жағдайда, олар бір семантикалшық топқа
жататын әртүрлі үйлесім тапқан. Мысалы: white сын есім, кез – келген сол
түстегі затты білдіретін зат есіммен байланысқа тусе алады. Екінші
жағадайда, тағы бір тіркес қосу мүмкін емес, екінші компоненттермен
бірігіп, көрсетілген сөздер мағынасын сақталады.
Толық ұқсастық деп, барлық тіркестер тілде еркін, немесе
фразеологиялық байлаулы түрде қолданылады.
H: a big gun үлкен қару - a big gun (беделді тұлға).
To win these days, to be the big gun, you have to have new ideas
Литвинов П.П. Англо-русский фразеологический словарь М, 2000 стр. (369,
390, 322, 346).
П: Беделді адам болып, табысқа қол жеткізу үшін, жаңа ұсыныстар болуы
қажет.
Н: a hot potato ыстық картоп - a hot potato Көпшіліктің
қашқақтайтыны, қарама-қайшылықты туғызатын тақырып немесе сұрақ.
Iincreasing teachers pay is a hot potato nobody wants to handle, but which
will be hard to avoid. Литвинов П.П. Англо-русский фразеологический
словарь М, 2000 стр. 390.
П: Мұғалімдердің жалақысын көтеру – ешкім айналысқысы келмейтін қиын
проблема, бірақ одан ешқайда қашып құтылмайсың.
Н: to sit on the lence заборда отыру - to sit on the lence күту
позициясына ену Литвинов П.П. Англо-русский фразеологический словарь М,
2000, 322 бет.
Red tape қызыл тесмьма - red tape бюрократизм, қиыншылық. (Литвинов
П.П. Англо-русский фразеологический словарь М, 346 бет) .
Аудармашының негізгі міндеті – кездескен сөз тіркесінің белгілі
жағдайда еркін немесе фразеологиялық тіркес екенін айқындап алу. Ол үшін
алдымен, контекспен мұқият танысу керек, содан соң барып соған сәйкес
орысша эквивалентті іздеу қажет.
Әлеуметтік – саяси стиль басқа стиль түрлеріне қарағанда, көркем
әдебиет стильіне бір табан жақын тұрады. Әлеуметтік – саяси мәтіндер мен
мақалаларда, шолуларда да образдық фразеология кеңінен қолданылады.
Метафоралық реңкі бар болғандықтан, ат мәтінге, айқындық, сұлулық,
ерекшелік береді. Образды фразеолог-ы орыс тіліне аудару жағдайын, шартты
түрде төртке бөлуге болады:
1) Орыс тілінде толық келісім тауып, аудару барысында толық
калькалауға келетін, фразеологизмдер:
Н: ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.