Кәсіптік білім беруде білім білік және дағдыны бақылау
Мазмұны.
Кіріспе
1. Кәсіптік білім беруде білім білік және дағдыны бақылау
2. Кәсіптік техникалық білім беру жүйесі білікті
жұмысшы кадрларды дайындаудың негізі.
3. Білім беру менеджері қызметінің принціптері мен әдістер.
4. Білім беру менеджерінің кәсіби біліктілік өлшемі
5. Кәсіптік білім беруде педагогикалық менеджменттің негізгі
міндеттері мен мақсаттары.
6. Кәсіптік мектеп оқушыларына теориялық білім беру процесін
басқару.
1.7 Кәсіптік білім саласындағы педагогикалық техналогиялар.
Кіріспе.
Орта кәсіптік білім саласы бойынша 0313002 Кәсіптік оқыту
мамандығының жалпыға міндетті білім беру стандарты 2002 жылы
бекітілген болатын .Бұл стандарт осы мамандық бойынша білім берудің
мақсатын , оқу жүктемесі мен білім алушылардың даярлығына
міндетті және ұсынылатын деңгейін , кәсіптік – білімдік
бағдарламалардың құрастырылу және игерілу тәртібін айқындайды.
Аталған мамандықтың бірнеше саласы колледж және бакалврит деңгейінде
осы құжат бойынша анықталған.Мысалы.сол салалардың бірі Автокөлік
транспортын жөндеу және қызмет көрсету Бұл сала бойынша колледжді
бітірушіге кәсіптік оқыту шебері , автомобиль көлігін жөндеу және
қызмет көрсетудің техник – механигі мамандығы беріледі.
Бакалавриат деңгейінде бұл мамандықтың атауы 050120 – Кәсіптік
оқыту болса ,оның Автокөлік терді пайдалану және жөндеу саласын
бітіргендер кәсіптік оқыту педагогы дәрежесіне ие бола
алады.Бакалавриат деңгейіндегі бұл мамандықтың білім стандарты 2004
жылы бекітілді.
Орта кәсіптік білімнің осы мамандық бойынша мемлекеттік
стандарты ережесіне сәйкес оы сала бойынша білім алушылардың
мазмұны арқылы, мынадай талаптар қойылған.
Психалогиалық және педагогикалық пәндер саласында оы мамандық
бойынша кәсіптік оқыту шебері , автомобиль көлігін жөндеу және
қызмет көрсету техник механигі:
- мамандық бойынша оқытуды және шеберлікті шындауды ұйымдастыру
үшін қажетті оқу - әдістемелік дағдыны қалыптастыру қажет:
- өндірістік оқыту шеберінің қызметін обьективті түрде елестетіп
және оны аймақта теориалық және практикалық әдістерді игеруі
керек :
- жоғары идеялы азаматтық өнегелік қасиетті және жоғары
мәдениеттілікті меңгеріп , колледжде алған баліктілігін абыройы
мен көрсете білуі керек.
Жоғарыда көрсетілген талаптарды ойдағыдай орындау мақсатында
болашақ кәсіптік оқыту шебері және арнайы пәндер оқытушысы
колледж немесе университет оқу үрдісінднгі оқылатын пәндердің бірі
- Өндірістік оқытуды ұйымдастыру және арнайы пәндерді оқытудың
әдістемесін маңызы ерекше . Егер колледж оқу үрдісінде
жүргізілетін пәннің атауы осылай болса, университеттің оқу
жоспарында бұл пән Жалпы техникалық және арнйы пәндерді оқыту
әдістемесі деп аталған.
Оқлықты жазу барысында аталған пәннің бағдарламасын кең ашу
көзделді . Сондықтан да бұл оқулықтың кәсіптік мектептің оқытушылары
мен өндірістік оқыту шеберлігіне тигізетін септігі мол. Орта
кәсіптік білім саласы бойынша даярланатын өндірістік оқыту
шеберлерінң білім мазмұны жаңа психологиалық және педагогикалық
ғылымдардың жетістіктері негізінде және жаңашыл мұғалімдердің
алдыңғы қатарлы тәжірибесі мен қазіргі заманғы техника мен
техналогия өндірісінің
негізінде құрылуы кере.Себебі арнай пән оқытушысы мен өндірістік
оқыту шебері сабақ барысында практикалық жұмыспен өндірістік
жұмысты жақсы байланыстыра білуі тиіс.
Оыған орай оқулықтың мазмұнын құрастырғанда кәсіптік
оқытудың мақсаты мен мазмұнын , оны ұйымдастыру әдістемесін
бастауыш және орта кәсіптік мектептерде өткізілетін жалпы
техникалық сабақтар формалары мен дидактикалық принциптерімен
ұштастыруға тырыстық.
Әсіресе , оқыту шеберінң оқытуды жоспарлауға , оқу
шеберханалары мен оқу шаруашылығында және өндірісте өткізілетін
сабақтар әдістемесі және т.б материалдар толық ашылған :Сонымен
қатар өндірістік оқыту шеберінің тәрбие процесінде алатын орны ,
әдістемелік жұмысқа қатысты іс - әрекеттерді де кең қамталды.
1,1 Кәсіптік білім беруде білім,білік және дағдыны бақылау.
Оқыту процесінде оқушылардың білім,білік дағдыларын есепке алу,
бақылау және бағалау оның аса қажет құрамдас бөлігі болып есептеледі.
Мұғалімнің сабақтар жүйесінде оны дұрыс ұйымдастыра білуі көптеген
жағдайда оқу тәрбие процесінің табысты болуының оң кепілі.Ол үшін
мұғалім оқушының оқу материалын меңгеру дәрежесін сапасымен көлемін
үнемі анықтап отыруы тиіс. Бұл бағытта оқушылардың,сабақтар жүйесінде
білім,білік,дағдыларын есепке алу,бақылау және бағалаудың маңызы
ерекше. Бақылаудың көмегімен теориялық білімді меңгерудегі сапа ,
біліктілікпен дағдының қалыптасу дәрежесі анықталады.
Кәсіптік білім беретін орта және жоғары оқу орындарында білім
беруді бақылауды ұйымдастыру , қазіргі қолданылып жүрген заңдылықтарға
негізделген.
Жалпы жеке адам әрекет асау үшін тәжірибені игеру қажет,яғни
қоғамдық қатынастар жүйесіне енуі керек. Осы жағдайда ғана обьективті
білім , білік және дағдылық қасиеттер тәжірибеге айналып ,
субьективті құралын құрайды. Күнделікті тәжірибені шектеулілігі жеке
адамды адамзаттың қоғамдық – тарихи іс - әрекетіне ендіру арқылы
кеңейтіледі. Осы іс - әрекетте жеке адам өткен ұрпақтардың
обьективтендірлген тәжірибесін игеріп қана қоймайды, сонымен қатар
өзінің дамуына ықпал ете отырып, оны байытуы тиіс. Сондықтан , кәсіби
оқытуда блім , білік және дағдылық қасиеттерді жеке тұлға бойына
сіңіріп , оны қадағалау дамыту мәселесі басты орынға ие.
Кәсіптік мектеп оқушыларының білім , білік және дағдылық
қабілеттерін бақылаудың заңдылық базалары.
Қазақстан Республикасы оқу орындарындарындағы білім сапасын
тексеру Мемлекеттік бақылаудың орталық және жеткілікті атқарушы
органдары жүргізеді.
Жалпы бақылаудың мына төмендегі жүйелеріне тоқталмақпыз.
1. Білім берудің деңгейімен түрі, оқу мерзіміне қарай білім
сапасын тексерудің тестілеу , есеп шығару , өндірістік , курстық
жұмыстар , біліктілік тапсырмалары , практика бойынша есеп , іскерлік
ойын мен дөңгелек үстел т.б сияқты түрлері бар. Оқу жоспарына кіретін
бақылау жұмыстары пәнді оқыту сағаттарының сеніміне кіреді.
2. Кәсіптік дайындық деңгейі әрбір жарты жылда бір рет тексеріліп
отырылады, ал жыл
соңында оқу мерзімі бір жылдық топтарға кезеңдік аттестация
жүргізіледі.Аттестация кезінде білім алушылар кәсіп саласы бойынша
емтихан тапсырып тиісті (раздяд , класс,санат ) біліктілікке ие болады.
3. Кезеңдік аттестациы жыл соңында , оқушылардың кәсіп саласына
байланысты өз бетінше орындаған өнеркәсіптік тапсырмалары ,
тиісті біліктілік деңгейіне сәйкестігі негізінде оқу - өндірістік
шеберхананаларында зертханаларда полигондарда оқу орнының
шаруашылықтарында олар болмаған жағдайда өндірістегі жұмыс
орындарында жүргізіледі. Кезеңдік аттестацияны өткізуге арнайы
аттестацияылық комисия құрылып , оқу орны арнайы бұйрық шығарып ,
оған директор басшылық жасайды. Комисия құрамына өндірістік оқыту
шеберлері , өнеркәсіп өкілдері , техникалық қадағалау органдаы
қызметкерлері , қытушылар кіруі мүмкін. Курс толық өтілген соң ,
бітіруші біліктілік емтихандарын тапсырады.
4. Бітірушінің біліктілік емтихандары білм алушылардың мамандығы
бойынша олардың дайындығын анықтау ( клас , разряд , санат)
мақсатында жүргізіледі. Біліктілік емтихандары алу барысында
оқушылардан алған білім, білік және дағдылары олардың кәсіптік сипаттама
талаптарын ескере жасалған өндірістік тапсырмалар беру арқылы алынады.
5. Білім алушыларға біліктілік емтихандарының түрін таңдауына құық
беріледі. Ол жазбаша біліктілік жұмыстары, дипломдық жобалар немесе
шығармашылық (өнертапқыштық ), практикалық жұмыстар болуымүмкін.
6. Біліктілік сынақ жұмыстары өндірістік практиканың соңғы кезінде
өткізіледі. Өнідірстік жұмыстарды бағалау кезінде емтихан комисиясының
мүшелері бұйым сапасына, жұмыстың талапқа сай орындалуына, мерзіміне және
оқушылардың жұмысты атқару икемділігі мен дағдысына, еңбек қауіпсіздігі
шаралары мен гегеналық нормаларды сақтауына мән береді.
7. Білім берудің мемлекеттік стандарттарының орындалуымен білім саласын
бақылау Қазақстан Республикасы Орталық атқару органдарының білім саласы
бойынша белгілеген ережелері мен тәртіптер бойынша жүргізіледі.. Олар
емтихан өткізу туралы, курстан курсқа көшіру туралы, кезеңдік аттестация
мен оқу орын
бітіру туралы нұсқауларда анықталған.
Білімді бақылау және ғылыми дәлелденген тәжірибеде қолданылған принциптер
негізінде жүргізіледі: әділдік, жан –жақтылық, жүйелік, жеке даралық,
дефференциялдық және тәрбиелік.
Әділідік, шындық (білім сапасының нақтылығы, баға өлшемі мен ережесі
нормасына қатысты.) –бұл субьективтік факторлардф болдырмаулырды көздейді.
Жүйелік, бірізділік - әр бір сабақ, тақырып бойынша оқушылар оқу
әрекетінің басқа буындарымен байланыстыра қаралып оқыту процесінің барлық
кезеңдерінде бақылау жүргізуді көздейді: түйінді сұрақтар бойынша оқыту
нәтижесін қортыныдылау тақырптық бақылау, сабақтар бойынша балл қою т.с.с.
Жеке дара қатынас - әрбір оқушының ерекшелігін бағалау (оның қабілеті,
биімділігі, денсаулығы, оқу әрекеті т,б,) қарастырады.
Жан –жақтылыққа – бамқылау оқу бағдарламасынығ барлық бөлігін
қамтиды, оқушыларпдың теориялық білімдерін, интелектуалдық және практикалық
білік пен дағдысын бақылауды қамтамасыз етеді.
Дифференциалдлық қатынас - әрбір пәннің ерекшелігін, жекелеген
бөлімдерін, сонымен бірге оқушылардың жеке дара қасиетін ескеріп, соған
сәйкес бақылаудың әр түрлі әдістерімен мұғалімінің педагогикалық әдеп
сақтауын талап етеді.Жоғарыда айтылған талаптарды орындау, ең алдымен
бақылаудың сенімділігін және оқыту поцесінде өздерінің алдлына тұрған
міндеттердің орындалуын қамтамасыз етеді, бақылауда әр түрлі қателіктер мен
сәтсіздіктердің болмауына кепілдік жасайды.
Оқушылардың білім, білік және дағдыларын бақылау, бағалау педагогика
ғылымы –мен практикасында белгілі бір әдістерді қолдану негізінде жүзеге
асады.
Олар мыналар:
-ауызша баяндау( әңгіме, жеке –дара топтық, фронталдық сұрақ).
-жазбаша бақылау ( диктант, шығарма, таблица, схема, суреттер құрастыру)
-практикалық бақылау( лабораториялық жұмыстарынан, еңбек операцияларын
орындау, тәжірибе жүргізу)
-машиналы бағдарламалап бақылау ( профокарталар, бақылау карталарын, дұрыс
жауаптарды, диафильмдерді қолдану)
-өзін -өзі бақылау, бағалау (қателерді болдырмау, оларды түзету, оқудағы өз
жетістіктерін бағалау, соған сәйкес балл қою).
Оқыту процессінде бағалаудың фронталдық, топтық және дербес формалары
қалыптасқан. Онық тиіміділігі –мұғалімініғ оны дұрыс ұйымдастыруына
байланысты.
Фронтальдық (жаппай) бақылау жағдайында барлық оқушыларға сұрақтар немесе
мазмұны бірдей тапсырмалар беріледі. Оларды орныдау барысында оқушылар
арасында ынтымақтастық, жолдастық, сезім пайда болады, бір –біріне сұрақтар
қойып, жауаптарын толықтырады, орындалған жұмыстарды өз ара тексеріп, іске
асырады. Демек, бірігу іс -әркетінде әлеуметтік құнды мотивтер қалыптасады.
Толық бақылауда белгілі оқушылар тобы сабақ барысында мұғалім мен
тапсырмалар алып орындайды. Кейде, кейбір оқушылар түрлі себептерге
байланысты (сабақ жіберу, нашар үлгеру, ауыру т.б. ) қосымша көмекті қажет
етулері мүмкін. Сондықтан, олардың жұмысын ерекше еске алған жоқ.
Бақылаудың жербес формасы әр бір оқушының білімін,
іскерлігін және дағдысын терең, жан –жақты анықтауға мүмкіндік береді.
Дербес бақылау бағдарламалап және дифференциялы оқыту барысында жақсы
нәтиже береді. Дербес бақылауда оқушылар жауабының логикалық бір
ізділігі, олар өз пікірлерін қалай байымдайды, қалай дәлелдейді, міне, осы
мәселелерге аса көңіл аударуы керек.
Оқыту процессінде оқушылардың өзін -өзі бақылау өте қажет. Өзін -өз
бақылау , олардың оқу – бағдарламасы материалымен игерген іскерлігі
және дағдысының беріктігі жайлы ақпарат алуын қамтамасыз етеді..Өзін
- өзі тексеру арқылы оқушылардың алған біліміне сенімі артады,
орындаған жаттығу , есеп шығару және тәжірибе жұмыстарының
нәтижесін бағалайды.
Баға білімді есепке алу ғана емес,ол тәрбиелік құрал. Сондықтан
, оқушы білімін бағалауда немқұрайлыққа салынуға болмайды.
Оқыту – динамикалық процесс. Оның сапасын үнемі жетілдіріп отыру
- өмір талабы.Білім беру саласында оқу таным әрекетінің сапасын ,
дәрежесін есепке алу, тексеру және бағалаудың білім , білік,дағдының
нәтижесін арттыруда қызметі ерекше.Сөйтіп оның техналогиясын
әркезде өмір талабына сай жетілдіріп отыру оқыту міндеттерінің
өзекті мәселелерінің бірі. Күні бүгінге дейін оқыту саласында
қолданылып жүр білім ,білік және дағдыны тексерумен бағалаудың 5
балдық жүйесі, оның сапасын , дәрежесін анықтап , белгілеуде барлық
жағдайдада обьективтік тұрғыда қамтамасыз етпейді.Соның нәтижесінде
қазіргі кезде жоғары оқу орындарында оқыту процесіндегі ретингі -
тестік жүйе оқу таным әрекеттерінің сапасын анықтайтын бақылаудың
жаңа түрі өмірге келеді.
Ретйнг - ағылшын тілінде totart - бағалау немесе жетістік
өлшемі деген ұғымды білдіреді.
Ретйнг - жүйесінің мақсаты:
- оқу – таным әрекетінің сапасын , нәтижесін арттыру;
- оқу таным әрекетінің сапасын тексеру , бағалаудың тиімділігін
жетілдіру және әділдігін орнықтыру;
- оқу - таным әрекетіндегі білім , білік , дағды сапасын ,
дәрежесін бақылауда жүйелілікті қамтамасыз ету;
- Оқу – таным әрекетіндегі студенттердің жауапкершілігін
белсенділігін арттыру;
- Тексеруде уақытты үнемдеу;
Бұл жүйенің ерекшелігі оқытушының педагогикалық әрекеті мен
студенттердің оқу әрекетінің сапасын жақсартуға мүмкіндік туғызады
, оқу процесінің барлық кезеңдерінде олардың білім , білік, дағды
нәтижелерін тексеру , бақылау және бағалаудың тиімділігін арттырады.
Тест - оқытудың белгілі бір бөлігін меңгеру дәрежесін өлшеуге
бағытталған тапсырмалар жиынтығы.Олар уақытты көп жоғалтпау үшін
көлемінің шағын болуы , тестік тапсырманы өзбетінше қалауы болса ,
солай түсінік беруге жібермеуді , жауапта дәлсіздік немесе көп
сипаттылықты болдырмауды , оның әрі қысқа әрі жинақы болуын ,
тестік тапсырманы орындау мен сандық бағалау арақатынасының
мүмкіндегінің жариалылығын , тапсырмк мен жауаптағы дәлдік пен
айқындықты қамтамасыз етуді т.б талап етеді.
Бақылауда ретинг – тестік жүйесін қолдану ерекшелігі оқу –
материалдары логикалық тұрғыдан аяқталған бөлік , немесе тарау
болып саналатын модульдерге (блоктарда) біріктіріледі.Модульдердің
саны оқу пәндерінің мазмұнының көлеміне байланысты
белгіленеді.Модульдердің құрылымы оқу материалының белгілі бір
бөліктерінен (порйия) тұрады.Әрбір модуль нақтылы міндеттерден және
өзбетінше тереңдетіп оқу тақырыптары мен тапсырмаларынан құралы.
Ретинг – тестік бақылау түрлеріне :
а) күнделікті немесе ағымдық (текущи)
ә) аралық (рубежный)
б) қорытынды және бақылай жатады.
Күнделікті немесе ағымдағы бақылау әрбір модульдер бойынша
жүргізіледі.Ол курстың белгілі бір тараулары немесе бөліктері
болмаса күрделі тақырыптары аяқталған кезеңде ұйымдастырылады.
Аралық бақылау әрбір модульдер аяқталған кезеңде жүргізіледі.Осы
аралықта колоквиум, реферат қаоғау , өзіндік жұмыстарын қолдануға
болады.Себебі,
- тест бағалау нәтижесін толық көрсетеді;
- уақытты үнемді пайдалануға мүмкіндік туғызады.;
- бақылау бір мезгілде барлық оқушыларды қамтуға қол жеткізеді;
- тест жұмысын атқару барысында барлық оқушылар бірдей тек
жағдайда болады. Кейбір батыс мемлекеттерінде оқытушы мен оқушы
арасында келісім – шарт жасасқанда мына сұрақтар жиі пайдаланылады:
Сіз бақылау арқылы не бақылайсыз оқығыңыз келема?, Баға қажет пе
, жоқ курсты бағалаусыз бітіргіңіз келе ме? деген сияқты .Егер білім
алушы бақылаусыз не бағалаусыз оқығысы келсе , онда оқу ақысы 3 – 4
есеге кемиді,неге?Түсіндір.
1,2 Кәсіптік – техникалық білім беру жүйесі – білікті жұмысшы
кадрларды дайындаудың негізі.
ТМД елдеріне мұра болып қалған , бұрынғы Кеңестер Одағында
қалыптасқан кәсіптік – техникалық білім – беру жүйесі , өзінің қиында
күрделі даму жолдарынан өтті , ол түрлі саладағы кәсіптік
мектептерді , оқу шеберханаларын , темір жол училищелері мен зауыт –
фабрика жанынан ашылған шағын мектептерді оқыту жүйесін де
қамтыды.1958 жылдан бастап , барлық типтегі кәсіптік – техникалық
білім беру жүйелері жалпы білім беретін орта мектептердің
сегізжылдық базасына негізделген , оқыту мерзімі 1-3 жылды қамтитын
қалалық және селолық кәсіптік – техникалық мектептерге көшіріледі.
Басқаша айтқанда , кәсіптік білім берудің біріңғай жүйесі
жасалады. .Жалпы білім беретін орта мектепті бітірген жігіттер
мен қыздар үшін 1-2 жылдық техникалық училищилер ашылды.Мұны
бітірушілер кең профиллді жұмысшы мамандығын алып , жаңа
жетілдірілген техниканы меңгере бастайды.Мысалы:1957 жылғы училищелерде
130 мыңнан астам жастар оқыған. Ресейдің атақты ғалымы С.Я.Батышев
айтқандай , 60-70 жылдарда ғылыми - техникалық революцияның жедел
қарқынмен дамуына байланысты және жаңа техника мен жетілдірілген
техналогияларды өндіріске еңгізу өнеркәсіптегі жұмысшылардың
еңбегін түбірінен өзгертті , олардың біліктілігіне жоғары талаптар
қойды. Осыған орай СССР Министірлер Кеңесі 1970 жылы з маусымда Орта
білімді білікті жұмысшы мамандығын кәсіптік – техникалық училищелерде
дайындау туралы ережесін шығарды. Онда бұл кәсіптік - техникалық
училищелердің мәртебесін , оқушыларды қабылдау , оқытуды ұйымдастыруды
оқу – тәрбие , өндірістік қызмет саласын айқындап береді.
Ал 23 маусым 1972 жылы Кеңестер Одағы ПТО (кәсіптік білім
беру) жүйесі бойынша , негізгі білім базасы бойынша жұмысшы
мамандығын алса , ал СПТУ (орта кәсіптік – техникалық училище) негізгі
және орта білім базасы бойынша жұмысшы мамандығы және толық
орта білім алатын еді. Бұл жүйе ТМД елдері мен қатар Қазақстанғада
тиесілі болды.Қазір балық ТМД елдері нарықтық эканомикалық
жағдайына көшкен кезде , елдің әлеуметтік және эканомикалық дамуына
елеулі әсерін тигізетін кәсіптік – техникалық білім беру жүйесін
қайта құруды , оның даму бағытын айқындауды қажет етіп отыр
.Өйткені , кәсіптік - техникалық білім беру жүйесі жағдайы - білім
беру мен өндірісті өзара байланыстыратын еліміздің өркендеуіне
негізгі үлес қосатын басты фактор.Әсіресе , еліміздің индустриясы -
иновациялық стратегиялық даму болашағы , өндіріске жаңа
техналогиялық процестердің енуі,
оларды білікті жұмысшы , маман кадрлармен қамтамасыз ету - бүгінгі
күннің өзекті мәселесі екендігі өзінен өзі түсінікті.
1.3 Білім беру еджері қызметінің принціптері мен әдістері.
Білім беруді басқарудың мемлекеттік сипаты Білім туралы заңда
белгіленген мемлекеттік саясат принзіптерін мынадай бағыттармен
айқындайды:
- білім берудің гуманистік сипаты , жалпы азаматтық құндылықтардың
адам өмірі мен денсаулығын , жеке тұлға бостандығының
басылымдылығы.Азаматтылық пен Отанға деген сүйіспеншілікке тәрбиелеу;
- республикадағы мәдени және білім беру кеңістігінң біртұтастығы ,
аз ұттардың білім беру жүйесінің дайындығы , даму деңгейі мен
ерекшеліктеріне бейімделгіштігі;
- білім жүйесінің еркіндігі мен көптүрлілігі;
- білім беруді басқарудың демократиалық , мемлекеттік қоғамдық
сипаты .Білім беру мекемелерінің дербестігі;
Білім беруді басқарудың жергілікті органдары мемлекеттік
саясатын мемлекеттік стандарттарын сақтау арқылы іске
асырады.Білім стандарты оқу бағдарламасының міндетті минимумы мен
оқушылар жүктемесінің максимум көлемін және бітірушілерге
қойылатын талап деңгейін қамтиды.Білім басқару органдарының міндеті
білім алуды формальді түрде қамтамасыз етумен шектелмейді , ол
сонымен бірге жеке тұлғаның өзін - өзі айқындауына қолайлы жағдай
туғызады. Білім беру саласында мемлекеттік саясатты дәйекті іске
асыру үшін білім беруді басқарудың мемлекеттік органдары
құралады. Олар республикалық , облыстық , қалалық және аудандық
басқару мекемелері .
Мемлекеттік басқару органдары – Білім және ғылым министірлігі ,
облыстық білім департаменттері өздерінің құзырлығы шеберлігіндн
білім берудің мақсат бағдарламаларын жасайды және іске асырады;
мемлекеттік білім туралы құжаттардың баламаларын (постификация)
айқындайды; білім мекемелерін қаржыландырады және т.б көптеген
мәселелерді шешеді.Педагогикалық менеджмент адам қызметін ғылыми
тұрғыда басқару принціпіне сүйене отырып , обьектінің білім беру
аясындағы қызметі арқасында мына екі бағытты бірлікте ұстайды:
1.Педагогтар мен стиденттерді басқару.
2.Оқу тәрбие процесін жетілдіру.
Педагогикалық менеджмент принціпі дегеніміз - білім беру
менеджерінің қызметіне тән маңызды талаптар мен ережелердің
жиынтығы , беақарудың обьективті заңдылықтарының көрінісі және
жеке тұлғалар арасындағы психологиалық қарым – қатынасқа
негізделген біртұтас педогогикалық процесс.
Білім беру менеджері қызметін атқаруға және мына төмендегі
лауазымдар еге бола алады:
- Білім мекемесінің басшысы . (Кәсіптік мектеп директоры ,
жоғарғы оқу орны ректоры ) . Ол өз қызметінде педагогикалық және
оқушылар
ұжымын басқара отырып , оқу – тәрбие процестерін жүзеге асырады.
- Оқу орны басшысының орынбасарлары , құрылымдық бөлім бастықтары.
- Қатардағы инженер – педагогтар мен ғылыми педагогикалық
қызметкерлер.
Білім беру менеджері қызметінің негізгі принціптеріне мыналар
жатады:
1. Менеджменттің педагогикалық бағыттылығы.
2. Нақты және диогностикалық мақсат нысаны көздері.
3. Қызметтік мақсатқа лайықтылығы.
4. Басқару үрдісінің пәрменділігі;
5. Басқару қызметін бөлу және кооперациялау.
6.Өзін - өзі жиелі жетілдіру.
Енді осы айтылған принціптерге тоқталып көрелік.
1. Білім беру менеджментінің педагогикалық бағыттау принципі.
Мұнда барлық деңгейдегі басшылық қызметі сол оқу орындағы берілетін
негізгі кәсіп , я білім саласы бойынша пепагогикалық процеске
бағыттау.Кез – келген білім беру мекемесі оқытумен білім беруден
басқада қосымша қызметтер атқарады,
2. Менеджердің диагностикалық қызметінің нақтылығы және мақсаттылық
принціпі бойынша педагогикалық ұжым мен оқушылар білім деңгейін
кез – келген уақытта диагностикалық талдау жасауға мүмкіндігі
бар.
Талдау – кез – келген обьектіге не қимылдың іс- әрекет нәтижесін
қажетті жағдайда жеткілікті саналары мен қасиеттерін айқындау ,
оларды құрамаларға , не бөліктерге бөлу арқылы жүргізу , салыстыру
және біртіндеп ... жалғасы
Кіріспе
1. Кәсіптік білім беруде білім білік және дағдыны бақылау
2. Кәсіптік техникалық білім беру жүйесі білікті
жұмысшы кадрларды дайындаудың негізі.
3. Білім беру менеджері қызметінің принціптері мен әдістер.
4. Білім беру менеджерінің кәсіби біліктілік өлшемі
5. Кәсіптік білім беруде педагогикалық менеджменттің негізгі
міндеттері мен мақсаттары.
6. Кәсіптік мектеп оқушыларына теориялық білім беру процесін
басқару.
1.7 Кәсіптік білім саласындағы педагогикалық техналогиялар.
Кіріспе.
Орта кәсіптік білім саласы бойынша 0313002 Кәсіптік оқыту
мамандығының жалпыға міндетті білім беру стандарты 2002 жылы
бекітілген болатын .Бұл стандарт осы мамандық бойынша білім берудің
мақсатын , оқу жүктемесі мен білім алушылардың даярлығына
міндетті және ұсынылатын деңгейін , кәсіптік – білімдік
бағдарламалардың құрастырылу және игерілу тәртібін айқындайды.
Аталған мамандықтың бірнеше саласы колледж және бакалврит деңгейінде
осы құжат бойынша анықталған.Мысалы.сол салалардың бірі Автокөлік
транспортын жөндеу және қызмет көрсету Бұл сала бойынша колледжді
бітірушіге кәсіптік оқыту шебері , автомобиль көлігін жөндеу және
қызмет көрсетудің техник – механигі мамандығы беріледі.
Бакалавриат деңгейінде бұл мамандықтың атауы 050120 – Кәсіптік
оқыту болса ,оның Автокөлік терді пайдалану және жөндеу саласын
бітіргендер кәсіптік оқыту педагогы дәрежесіне ие бола
алады.Бакалавриат деңгейіндегі бұл мамандықтың білім стандарты 2004
жылы бекітілді.
Орта кәсіптік білімнің осы мамандық бойынша мемлекеттік
стандарты ережесіне сәйкес оы сала бойынша білім алушылардың
мазмұны арқылы, мынадай талаптар қойылған.
Психалогиалық және педагогикалық пәндер саласында оы мамандық
бойынша кәсіптік оқыту шебері , автомобиль көлігін жөндеу және
қызмет көрсету техник механигі:
- мамандық бойынша оқытуды және шеберлікті шындауды ұйымдастыру
үшін қажетті оқу - әдістемелік дағдыны қалыптастыру қажет:
- өндірістік оқыту шеберінің қызметін обьективті түрде елестетіп
және оны аймақта теориалық және практикалық әдістерді игеруі
керек :
- жоғары идеялы азаматтық өнегелік қасиетті және жоғары
мәдениеттілікті меңгеріп , колледжде алған баліктілігін абыройы
мен көрсете білуі керек.
Жоғарыда көрсетілген талаптарды ойдағыдай орындау мақсатында
болашақ кәсіптік оқыту шебері және арнайы пәндер оқытушысы
колледж немесе университет оқу үрдісінднгі оқылатын пәндердің бірі
- Өндірістік оқытуды ұйымдастыру және арнайы пәндерді оқытудың
әдістемесін маңызы ерекше . Егер колледж оқу үрдісінде
жүргізілетін пәннің атауы осылай болса, университеттің оқу
жоспарында бұл пән Жалпы техникалық және арнйы пәндерді оқыту
әдістемесі деп аталған.
Оқлықты жазу барысында аталған пәннің бағдарламасын кең ашу
көзделді . Сондықтан да бұл оқулықтың кәсіптік мектептің оқытушылары
мен өндірістік оқыту шеберлігіне тигізетін септігі мол. Орта
кәсіптік білім саласы бойынша даярланатын өндірістік оқыту
шеберлерінң білім мазмұны жаңа психологиалық және педагогикалық
ғылымдардың жетістіктері негізінде және жаңашыл мұғалімдердің
алдыңғы қатарлы тәжірибесі мен қазіргі заманғы техника мен
техналогия өндірісінің
негізінде құрылуы кере.Себебі арнай пән оқытушысы мен өндірістік
оқыту шебері сабақ барысында практикалық жұмыспен өндірістік
жұмысты жақсы байланыстыра білуі тиіс.
Оыған орай оқулықтың мазмұнын құрастырғанда кәсіптік
оқытудың мақсаты мен мазмұнын , оны ұйымдастыру әдістемесін
бастауыш және орта кәсіптік мектептерде өткізілетін жалпы
техникалық сабақтар формалары мен дидактикалық принциптерімен
ұштастыруға тырыстық.
Әсіресе , оқыту шеберінң оқытуды жоспарлауға , оқу
шеберханалары мен оқу шаруашылығында және өндірісте өткізілетін
сабақтар әдістемесі және т.б материалдар толық ашылған :Сонымен
қатар өндірістік оқыту шеберінің тәрбие процесінде алатын орны ,
әдістемелік жұмысқа қатысты іс - әрекеттерді де кең қамталды.
1,1 Кәсіптік білім беруде білім,білік және дағдыны бақылау.
Оқыту процесінде оқушылардың білім,білік дағдыларын есепке алу,
бақылау және бағалау оның аса қажет құрамдас бөлігі болып есептеледі.
Мұғалімнің сабақтар жүйесінде оны дұрыс ұйымдастыра білуі көптеген
жағдайда оқу тәрбие процесінің табысты болуының оң кепілі.Ол үшін
мұғалім оқушының оқу материалын меңгеру дәрежесін сапасымен көлемін
үнемі анықтап отыруы тиіс. Бұл бағытта оқушылардың,сабақтар жүйесінде
білім,білік,дағдыларын есепке алу,бақылау және бағалаудың маңызы
ерекше. Бақылаудың көмегімен теориялық білімді меңгерудегі сапа ,
біліктілікпен дағдының қалыптасу дәрежесі анықталады.
Кәсіптік білім беретін орта және жоғары оқу орындарында білім
беруді бақылауды ұйымдастыру , қазіргі қолданылып жүрген заңдылықтарға
негізделген.
Жалпы жеке адам әрекет асау үшін тәжірибені игеру қажет,яғни
қоғамдық қатынастар жүйесіне енуі керек. Осы жағдайда ғана обьективті
білім , білік және дағдылық қасиеттер тәжірибеге айналып ,
субьективті құралын құрайды. Күнделікті тәжірибені шектеулілігі жеке
адамды адамзаттың қоғамдық – тарихи іс - әрекетіне ендіру арқылы
кеңейтіледі. Осы іс - әрекетте жеке адам өткен ұрпақтардың
обьективтендірлген тәжірибесін игеріп қана қоймайды, сонымен қатар
өзінің дамуына ықпал ете отырып, оны байытуы тиіс. Сондықтан , кәсіби
оқытуда блім , білік және дағдылық қасиеттерді жеке тұлға бойына
сіңіріп , оны қадағалау дамыту мәселесі басты орынға ие.
Кәсіптік мектеп оқушыларының білім , білік және дағдылық
қабілеттерін бақылаудың заңдылық базалары.
Қазақстан Республикасы оқу орындарындарындағы білім сапасын
тексеру Мемлекеттік бақылаудың орталық және жеткілікті атқарушы
органдары жүргізеді.
Жалпы бақылаудың мына төмендегі жүйелеріне тоқталмақпыз.
1. Білім берудің деңгейімен түрі, оқу мерзіміне қарай білім
сапасын тексерудің тестілеу , есеп шығару , өндірістік , курстық
жұмыстар , біліктілік тапсырмалары , практика бойынша есеп , іскерлік
ойын мен дөңгелек үстел т.б сияқты түрлері бар. Оқу жоспарына кіретін
бақылау жұмыстары пәнді оқыту сағаттарының сеніміне кіреді.
2. Кәсіптік дайындық деңгейі әрбір жарты жылда бір рет тексеріліп
отырылады, ал жыл
соңында оқу мерзімі бір жылдық топтарға кезеңдік аттестация
жүргізіледі.Аттестация кезінде білім алушылар кәсіп саласы бойынша
емтихан тапсырып тиісті (раздяд , класс,санат ) біліктілікке ие болады.
3. Кезеңдік аттестациы жыл соңында , оқушылардың кәсіп саласына
байланысты өз бетінше орындаған өнеркәсіптік тапсырмалары ,
тиісті біліктілік деңгейіне сәйкестігі негізінде оқу - өндірістік
шеберхананаларында зертханаларда полигондарда оқу орнының
шаруашылықтарында олар болмаған жағдайда өндірістегі жұмыс
орындарында жүргізіледі. Кезеңдік аттестацияны өткізуге арнайы
аттестацияылық комисия құрылып , оқу орны арнайы бұйрық шығарып ,
оған директор басшылық жасайды. Комисия құрамына өндірістік оқыту
шеберлері , өнеркәсіп өкілдері , техникалық қадағалау органдаы
қызметкерлері , қытушылар кіруі мүмкін. Курс толық өтілген соң ,
бітіруші біліктілік емтихандарын тапсырады.
4. Бітірушінің біліктілік емтихандары білм алушылардың мамандығы
бойынша олардың дайындығын анықтау ( клас , разряд , санат)
мақсатында жүргізіледі. Біліктілік емтихандары алу барысында
оқушылардан алған білім, білік және дағдылары олардың кәсіптік сипаттама
талаптарын ескере жасалған өндірістік тапсырмалар беру арқылы алынады.
5. Білім алушыларға біліктілік емтихандарының түрін таңдауына құық
беріледі. Ол жазбаша біліктілік жұмыстары, дипломдық жобалар немесе
шығармашылық (өнертапқыштық ), практикалық жұмыстар болуымүмкін.
6. Біліктілік сынақ жұмыстары өндірістік практиканың соңғы кезінде
өткізіледі. Өнідірстік жұмыстарды бағалау кезінде емтихан комисиясының
мүшелері бұйым сапасына, жұмыстың талапқа сай орындалуына, мерзіміне және
оқушылардың жұмысты атқару икемділігі мен дағдысына, еңбек қауіпсіздігі
шаралары мен гегеналық нормаларды сақтауына мән береді.
7. Білім берудің мемлекеттік стандарттарының орындалуымен білім саласын
бақылау Қазақстан Республикасы Орталық атқару органдарының білім саласы
бойынша белгілеген ережелері мен тәртіптер бойынша жүргізіледі.. Олар
емтихан өткізу туралы, курстан курсқа көшіру туралы, кезеңдік аттестация
мен оқу орын
бітіру туралы нұсқауларда анықталған.
Білімді бақылау және ғылыми дәлелденген тәжірибеде қолданылған принциптер
негізінде жүргізіледі: әділдік, жан –жақтылық, жүйелік, жеке даралық,
дефференциялдық және тәрбиелік.
Әділідік, шындық (білім сапасының нақтылығы, баға өлшемі мен ережесі
нормасына қатысты.) –бұл субьективтік факторлардф болдырмаулырды көздейді.
Жүйелік, бірізділік - әр бір сабақ, тақырып бойынша оқушылар оқу
әрекетінің басқа буындарымен байланыстыра қаралып оқыту процесінің барлық
кезеңдерінде бақылау жүргізуді көздейді: түйінді сұрақтар бойынша оқыту
нәтижесін қортыныдылау тақырптық бақылау, сабақтар бойынша балл қою т.с.с.
Жеке дара қатынас - әрбір оқушының ерекшелігін бағалау (оның қабілеті,
биімділігі, денсаулығы, оқу әрекеті т,б,) қарастырады.
Жан –жақтылыққа – бамқылау оқу бағдарламасынығ барлық бөлігін
қамтиды, оқушыларпдың теориялық білімдерін, интелектуалдық және практикалық
білік пен дағдысын бақылауды қамтамасыз етеді.
Дифференциалдлық қатынас - әрбір пәннің ерекшелігін, жекелеген
бөлімдерін, сонымен бірге оқушылардың жеке дара қасиетін ескеріп, соған
сәйкес бақылаудың әр түрлі әдістерімен мұғалімінің педагогикалық әдеп
сақтауын талап етеді.Жоғарыда айтылған талаптарды орындау, ең алдымен
бақылаудың сенімділігін және оқыту поцесінде өздерінің алдлына тұрған
міндеттердің орындалуын қамтамасыз етеді, бақылауда әр түрлі қателіктер мен
сәтсіздіктердің болмауына кепілдік жасайды.
Оқушылардың білім, білік және дағдыларын бақылау, бағалау педагогика
ғылымы –мен практикасында белгілі бір әдістерді қолдану негізінде жүзеге
асады.
Олар мыналар:
-ауызша баяндау( әңгіме, жеке –дара топтық, фронталдық сұрақ).
-жазбаша бақылау ( диктант, шығарма, таблица, схема, суреттер құрастыру)
-практикалық бақылау( лабораториялық жұмыстарынан, еңбек операцияларын
орындау, тәжірибе жүргізу)
-машиналы бағдарламалап бақылау ( профокарталар, бақылау карталарын, дұрыс
жауаптарды, диафильмдерді қолдану)
-өзін -өзі бақылау, бағалау (қателерді болдырмау, оларды түзету, оқудағы өз
жетістіктерін бағалау, соған сәйкес балл қою).
Оқыту процессінде бағалаудың фронталдық, топтық және дербес формалары
қалыптасқан. Онық тиіміділігі –мұғалімініғ оны дұрыс ұйымдастыруына
байланысты.
Фронтальдық (жаппай) бақылау жағдайында барлық оқушыларға сұрақтар немесе
мазмұны бірдей тапсырмалар беріледі. Оларды орныдау барысында оқушылар
арасында ынтымақтастық, жолдастық, сезім пайда болады, бір –біріне сұрақтар
қойып, жауаптарын толықтырады, орындалған жұмыстарды өз ара тексеріп, іске
асырады. Демек, бірігу іс -әркетінде әлеуметтік құнды мотивтер қалыптасады.
Толық бақылауда белгілі оқушылар тобы сабақ барысында мұғалім мен
тапсырмалар алып орындайды. Кейде, кейбір оқушылар түрлі себептерге
байланысты (сабақ жіберу, нашар үлгеру, ауыру т.б. ) қосымша көмекті қажет
етулері мүмкін. Сондықтан, олардың жұмысын ерекше еске алған жоқ.
Бақылаудың жербес формасы әр бір оқушының білімін,
іскерлігін және дағдысын терең, жан –жақты анықтауға мүмкіндік береді.
Дербес бақылау бағдарламалап және дифференциялы оқыту барысында жақсы
нәтиже береді. Дербес бақылауда оқушылар жауабының логикалық бір
ізділігі, олар өз пікірлерін қалай байымдайды, қалай дәлелдейді, міне, осы
мәселелерге аса көңіл аударуы керек.
Оқыту процессінде оқушылардың өзін -өзі бақылау өте қажет. Өзін -өз
бақылау , олардың оқу – бағдарламасы материалымен игерген іскерлігі
және дағдысының беріктігі жайлы ақпарат алуын қамтамасыз етеді..Өзін
- өзі тексеру арқылы оқушылардың алған біліміне сенімі артады,
орындаған жаттығу , есеп шығару және тәжірибе жұмыстарының
нәтижесін бағалайды.
Баға білімді есепке алу ғана емес,ол тәрбиелік құрал. Сондықтан
, оқушы білімін бағалауда немқұрайлыққа салынуға болмайды.
Оқыту – динамикалық процесс. Оның сапасын үнемі жетілдіріп отыру
- өмір талабы.Білім беру саласында оқу таным әрекетінің сапасын ,
дәрежесін есепке алу, тексеру және бағалаудың білім , білік,дағдының
нәтижесін арттыруда қызметі ерекше.Сөйтіп оның техналогиясын
әркезде өмір талабына сай жетілдіріп отыру оқыту міндеттерінің
өзекті мәселелерінің бірі. Күні бүгінге дейін оқыту саласында
қолданылып жүр білім ,білік және дағдыны тексерумен бағалаудың 5
балдық жүйесі, оның сапасын , дәрежесін анықтап , белгілеуде барлық
жағдайдада обьективтік тұрғыда қамтамасыз етпейді.Соның нәтижесінде
қазіргі кезде жоғары оқу орындарында оқыту процесіндегі ретингі -
тестік жүйе оқу таным әрекеттерінің сапасын анықтайтын бақылаудың
жаңа түрі өмірге келеді.
Ретйнг - ағылшын тілінде totart - бағалау немесе жетістік
өлшемі деген ұғымды білдіреді.
Ретйнг - жүйесінің мақсаты:
- оқу – таным әрекетінің сапасын , нәтижесін арттыру;
- оқу таным әрекетінің сапасын тексеру , бағалаудың тиімділігін
жетілдіру және әділдігін орнықтыру;
- оқу - таным әрекетіндегі білім , білік , дағды сапасын ,
дәрежесін бақылауда жүйелілікті қамтамасыз ету;
- Оқу – таным әрекетіндегі студенттердің жауапкершілігін
белсенділігін арттыру;
- Тексеруде уақытты үнемдеу;
Бұл жүйенің ерекшелігі оқытушының педагогикалық әрекеті мен
студенттердің оқу әрекетінің сапасын жақсартуға мүмкіндік туғызады
, оқу процесінің барлық кезеңдерінде олардың білім , білік, дағды
нәтижелерін тексеру , бақылау және бағалаудың тиімділігін арттырады.
Тест - оқытудың белгілі бір бөлігін меңгеру дәрежесін өлшеуге
бағытталған тапсырмалар жиынтығы.Олар уақытты көп жоғалтпау үшін
көлемінің шағын болуы , тестік тапсырманы өзбетінше қалауы болса ,
солай түсінік беруге жібермеуді , жауапта дәлсіздік немесе көп
сипаттылықты болдырмауды , оның әрі қысқа әрі жинақы болуын ,
тестік тапсырманы орындау мен сандық бағалау арақатынасының
мүмкіндегінің жариалылығын , тапсырмк мен жауаптағы дәлдік пен
айқындықты қамтамасыз етуді т.б талап етеді.
Бақылауда ретинг – тестік жүйесін қолдану ерекшелігі оқу –
материалдары логикалық тұрғыдан аяқталған бөлік , немесе тарау
болып саналатын модульдерге (блоктарда) біріктіріледі.Модульдердің
саны оқу пәндерінің мазмұнының көлеміне байланысты
белгіленеді.Модульдердің құрылымы оқу материалының белгілі бір
бөліктерінен (порйия) тұрады.Әрбір модуль нақтылы міндеттерден және
өзбетінше тереңдетіп оқу тақырыптары мен тапсырмаларынан құралы.
Ретинг – тестік бақылау түрлеріне :
а) күнделікті немесе ағымдық (текущи)
ә) аралық (рубежный)
б) қорытынды және бақылай жатады.
Күнделікті немесе ағымдағы бақылау әрбір модульдер бойынша
жүргізіледі.Ол курстың белгілі бір тараулары немесе бөліктері
болмаса күрделі тақырыптары аяқталған кезеңде ұйымдастырылады.
Аралық бақылау әрбір модульдер аяқталған кезеңде жүргізіледі.Осы
аралықта колоквиум, реферат қаоғау , өзіндік жұмыстарын қолдануға
болады.Себебі,
- тест бағалау нәтижесін толық көрсетеді;
- уақытты үнемді пайдалануға мүмкіндік туғызады.;
- бақылау бір мезгілде барлық оқушыларды қамтуға қол жеткізеді;
- тест жұмысын атқару барысында барлық оқушылар бірдей тек
жағдайда болады. Кейбір батыс мемлекеттерінде оқытушы мен оқушы
арасында келісім – шарт жасасқанда мына сұрақтар жиі пайдаланылады:
Сіз бақылау арқылы не бақылайсыз оқығыңыз келема?, Баға қажет пе
, жоқ курсты бағалаусыз бітіргіңіз келе ме? деген сияқты .Егер білім
алушы бақылаусыз не бағалаусыз оқығысы келсе , онда оқу ақысы 3 – 4
есеге кемиді,неге?Түсіндір.
1,2 Кәсіптік – техникалық білім беру жүйесі – білікті жұмысшы
кадрларды дайындаудың негізі.
ТМД елдеріне мұра болып қалған , бұрынғы Кеңестер Одағында
қалыптасқан кәсіптік – техникалық білім – беру жүйесі , өзінің қиында
күрделі даму жолдарынан өтті , ол түрлі саладағы кәсіптік
мектептерді , оқу шеберханаларын , темір жол училищелері мен зауыт –
фабрика жанынан ашылған шағын мектептерді оқыту жүйесін де
қамтыды.1958 жылдан бастап , барлық типтегі кәсіптік – техникалық
білім беру жүйелері жалпы білім беретін орта мектептердің
сегізжылдық базасына негізделген , оқыту мерзімі 1-3 жылды қамтитын
қалалық және селолық кәсіптік – техникалық мектептерге көшіріледі.
Басқаша айтқанда , кәсіптік білім берудің біріңғай жүйесі
жасалады. .Жалпы білім беретін орта мектепті бітірген жігіттер
мен қыздар үшін 1-2 жылдық техникалық училищилер ашылды.Мұны
бітірушілер кең профиллді жұмысшы мамандығын алып , жаңа
жетілдірілген техниканы меңгере бастайды.Мысалы:1957 жылғы училищелерде
130 мыңнан астам жастар оқыған. Ресейдің атақты ғалымы С.Я.Батышев
айтқандай , 60-70 жылдарда ғылыми - техникалық революцияның жедел
қарқынмен дамуына байланысты және жаңа техника мен жетілдірілген
техналогияларды өндіріске еңгізу өнеркәсіптегі жұмысшылардың
еңбегін түбірінен өзгертті , олардың біліктілігіне жоғары талаптар
қойды. Осыған орай СССР Министірлер Кеңесі 1970 жылы з маусымда Орта
білімді білікті жұмысшы мамандығын кәсіптік – техникалық училищелерде
дайындау туралы ережесін шығарды. Онда бұл кәсіптік - техникалық
училищелердің мәртебесін , оқушыларды қабылдау , оқытуды ұйымдастыруды
оқу – тәрбие , өндірістік қызмет саласын айқындап береді.
Ал 23 маусым 1972 жылы Кеңестер Одағы ПТО (кәсіптік білім
беру) жүйесі бойынша , негізгі білім базасы бойынша жұмысшы
мамандығын алса , ал СПТУ (орта кәсіптік – техникалық училище) негізгі
және орта білім базасы бойынша жұмысшы мамандығы және толық
орта білім алатын еді. Бұл жүйе ТМД елдері мен қатар Қазақстанғада
тиесілі болды.Қазір балық ТМД елдері нарықтық эканомикалық
жағдайына көшкен кезде , елдің әлеуметтік және эканомикалық дамуына
елеулі әсерін тигізетін кәсіптік – техникалық білім беру жүйесін
қайта құруды , оның даму бағытын айқындауды қажет етіп отыр
.Өйткені , кәсіптік - техникалық білім беру жүйесі жағдайы - білім
беру мен өндірісті өзара байланыстыратын еліміздің өркендеуіне
негізгі үлес қосатын басты фактор.Әсіресе , еліміздің индустриясы -
иновациялық стратегиялық даму болашағы , өндіріске жаңа
техналогиялық процестердің енуі,
оларды білікті жұмысшы , маман кадрлармен қамтамасыз ету - бүгінгі
күннің өзекті мәселесі екендігі өзінен өзі түсінікті.
1.3 Білім беру еджері қызметінің принціптері мен әдістері.
Білім беруді басқарудың мемлекеттік сипаты Білім туралы заңда
белгіленген мемлекеттік саясат принзіптерін мынадай бағыттармен
айқындайды:
- білім берудің гуманистік сипаты , жалпы азаматтық құндылықтардың
адам өмірі мен денсаулығын , жеке тұлға бостандығының
басылымдылығы.Азаматтылық пен Отанға деген сүйіспеншілікке тәрбиелеу;
- республикадағы мәдени және білім беру кеңістігінң біртұтастығы ,
аз ұттардың білім беру жүйесінің дайындығы , даму деңгейі мен
ерекшеліктеріне бейімделгіштігі;
- білім жүйесінің еркіндігі мен көптүрлілігі;
- білім беруді басқарудың демократиалық , мемлекеттік қоғамдық
сипаты .Білім беру мекемелерінің дербестігі;
Білім беруді басқарудың жергілікті органдары мемлекеттік
саясатын мемлекеттік стандарттарын сақтау арқылы іске
асырады.Білім стандарты оқу бағдарламасының міндетті минимумы мен
оқушылар жүктемесінің максимум көлемін және бітірушілерге
қойылатын талап деңгейін қамтиды.Білім басқару органдарының міндеті
білім алуды формальді түрде қамтамасыз етумен шектелмейді , ол
сонымен бірге жеке тұлғаның өзін - өзі айқындауына қолайлы жағдай
туғызады. Білім беру саласында мемлекеттік саясатты дәйекті іске
асыру үшін білім беруді басқарудың мемлекеттік органдары
құралады. Олар республикалық , облыстық , қалалық және аудандық
басқару мекемелері .
Мемлекеттік басқару органдары – Білім және ғылым министірлігі ,
облыстық білім департаменттері өздерінің құзырлығы шеберлігіндн
білім берудің мақсат бағдарламаларын жасайды және іске асырады;
мемлекеттік білім туралы құжаттардың баламаларын (постификация)
айқындайды; білім мекемелерін қаржыландырады және т.б көптеген
мәселелерді шешеді.Педагогикалық менеджмент адам қызметін ғылыми
тұрғыда басқару принціпіне сүйене отырып , обьектінің білім беру
аясындағы қызметі арқасында мына екі бағытты бірлікте ұстайды:
1.Педагогтар мен стиденттерді басқару.
2.Оқу тәрбие процесін жетілдіру.
Педагогикалық менеджмент принціпі дегеніміз - білім беру
менеджерінің қызметіне тән маңызды талаптар мен ережелердің
жиынтығы , беақарудың обьективті заңдылықтарының көрінісі және
жеке тұлғалар арасындағы психологиалық қарым – қатынасқа
негізделген біртұтас педогогикалық процесс.
Білім беру менеджері қызметін атқаруға және мына төмендегі
лауазымдар еге бола алады:
- Білім мекемесінің басшысы . (Кәсіптік мектеп директоры ,
жоғарғы оқу орны ректоры ) . Ол өз қызметінде педагогикалық және
оқушылар
ұжымын басқара отырып , оқу – тәрбие процестерін жүзеге асырады.
- Оқу орны басшысының орынбасарлары , құрылымдық бөлім бастықтары.
- Қатардағы инженер – педагогтар мен ғылыми педагогикалық
қызметкерлер.
Білім беру менеджері қызметінің негізгі принціптеріне мыналар
жатады:
1. Менеджменттің педагогикалық бағыттылығы.
2. Нақты және диогностикалық мақсат нысаны көздері.
3. Қызметтік мақсатқа лайықтылығы.
4. Басқару үрдісінің пәрменділігі;
5. Басқару қызметін бөлу және кооперациялау.
6.Өзін - өзі жиелі жетілдіру.
Енді осы айтылған принціптерге тоқталып көрелік.
1. Білім беру менеджментінің педагогикалық бағыттау принципі.
Мұнда барлық деңгейдегі басшылық қызметі сол оқу орындағы берілетін
негізгі кәсіп , я білім саласы бойынша пепагогикалық процеске
бағыттау.Кез – келген білім беру мекемесі оқытумен білім беруден
басқада қосымша қызметтер атқарады,
2. Менеджердің диагностикалық қызметінің нақтылығы және мақсаттылық
принціпі бойынша педагогикалық ұжым мен оқушылар білім деңгейін
кез – келген уақытта диагностикалық талдау жасауға мүмкіндігі
бар.
Талдау – кез – келген обьектіге не қимылдың іс- әрекет нәтижесін
қажетті жағдайда жеткілікті саналары мен қасиеттерін айқындау ,
оларды құрамаларға , не бөліктерге бөлу арқылы жүргізу , салыстыру
және біртіндеп ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz