Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 81 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

Кіріспе . . . 3

1-Тарау. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының ұғымы мен жалпы сипаттамасы . . . 6

1. 1 Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының ұғымы, қолданудың негіздері және мақсаттары . . . 6

1. 2 Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының даму тарихы . . . 10

2-Тарау. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының түрлері . . . 14

2. 1. Емханалық мәжбүрлеп қадағалау және психиаторда емдеу . . . 14

2. 2Мамандырылған үлгідегі психиатриялық стационарда мәжбүрлеп емдеу . . . 15

2. 3 Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану тәртібі . . . 16

2. 4 Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының мәні оны тағайындау және жардан айырмашылығы . . . 18

3-Тарау. «АЗАЙТЫЛҒАН (ШЕКТЕУЛІ) ЕСІ ДҰРЫСТЫҚ» ҰҒЫМЫНА

ОРАЙ . . . 24

3. 1 Есінің дұрыстығын жоққа шығармайтын психикасының бұзылуынан зардап шегетін адамдардың сипаттамасы және оларға медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын тағайындау негіздері . . . 24

3. 2. «Жалған есі дұрыс еместік» және қылмыс жасаған алкоголизмнен немесе нашақорлықтан зардап шегетін адамдарға медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолданудан заң жүзінде бас тартудың негіздері . . . 58

Қорытынды . . . 79

Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . 83

Кіріспе

Жұмыстың жалпы сипаттамасы.

Диссертациялық жұмыс қылмыстық құқық бойынша медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолданудың түсінігі мен негіздеріне арналған.

Зерттеу жұмысында медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының даму тарихы, есі дұрыстық, есі дұрыс еместік және шектеулі (азайтылған) ақыл - есі дұрыстық ұғымдарына, медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының қолдану мақсаттары мен негіздері, түрлері, сонымен қатар жалған есі дұрыс еместік (псевданевменяемость) және қылмыс жасаған алкоголизмнен немесе нашақорлықтан зардап шегетін адамдарға медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолданудан заң жүзінде бас тартудың негіздері теориялық тұрғыдан терең зерттелумен бірге қолданылып жүрген заңдарға медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының кейбір нормаларын одан әрі жетілдіру жолдары іздестірілген.

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. 1995 жылғы Қазақстан Республикасының бүкілхалықтық референдум бойынша қабылданған Конституциясының 1 бабында «Қазақстан Республикасы өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырады, оның ең қымбат қазынасы - адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары» - деп атап көрсетеді.

Яғни, заң адамзатқа, қоғамға, мемлекетке қарсы іс - әрекеттерді жасауға тікелей тиым салады.

Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев 2005 жылы 18 ақпандағы Қазақстан халқына жолдауында, «Біз алдымызға анық та айқын мақсат қойдық: біз жақсы өмір сүргіміз келді, еркіндікке ұмтылдық, біз бәрінен де бұрын балаларымыз бен немерелеріміздің лайықты өмір сүруін қаладық. Бұған сіздер мен біздер өз ғұмырымыздың біраз жылдарын арнадық. Еңбегіміз еш кеткен жоқ, біз бүгінгідей биікке көтерілдік» - деп атап көрсетті.

Аталған сөз еліміздің тәуелсіз мемлекет болып жарияланғанына он бес жылдан астам уақыт мөлшері және осы жылдардың ішінде еліміз әлем сахнасы төрінде беделді орынға ие болып, көптеген жетістіктерге қол жеткізгенінен туындағанына көзіміз жетеді.

Мемлекетімізде орын алып жатқан осындай оңды жетістіктерімізбен бірге қоғамның одан әрі қалыпты дамуына кедергі келтіріп жатқан жағымсыз құбылыстар да бар. Қоғамға жат құбылыстардың бірі - қылмыстылық. Соңғы жылдары елімізде қылмыстардың өсуі байқалады.

Қылмыстылықпен күресуде мемлекет көптеген ұйымдастырушылық шараларын іске қосуда Қазақстан Республикасының Президенті 2003 жылы 10-шы қыркүйекте қылмыспен қарсы күрес мәселелері бойынша Республикалық кеңесте сөйлеген сөзінде қылмыспен күрес ортақ іске үлес қосқандық деп атап көрсетіп, осы істі жүзеге асырудың нақты он түрлі жолын қадап айтты.

Дегенмен, қылмысқа қарсы күрестің бірі - кінәлі адамды қылмыстық заңға сәйкес жауапқа тартуда оның есінің дұрыстығын, яғни қылмыс жасағаннан кейін есінің дұрыстығын жоққа шығармайтын психикасының бұзылуынан зардап шегетіндерге медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдануды дұрыс тағайындау болып табылады.

Қазақстан Республикасындағы 1997 жылы қабылданған қылмыстық кодексінде медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары институтына ерекше мән берілген.

Бірақ, бұл мәселе әлі күнге дейін теориялық негізде зерттелмеген. Осыған орай сот тәжірибесінде медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларына байланысты біркелкі қағида қалыптаспаған.

Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты осы мәселеге ерекше мән береді. Оның айғағы: Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты Пленумының 1999 жылғы 9 шілдедегі «Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану жөніндегі сот сот тәжірибесі туралы» №8 қаулысы;

«Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану жөніндегі сот тәжірибесі туралы» Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты Пленумының 1999 жылғы 9 шілдедегі қаулысына өзгешеліктер мен толықтырулар енгізу туралы 2002 жылғы 15 тамыздағы №18 нормативтік қаулысы; «Ауруға шалдығуына байланысты жазаны өтеуден одан әрі босату туралы» Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2002 жылғы 11 сәуірдегі №7 нормативтік қаулылары және тағы басқалары.

Қылмысты жасаушы немесе қоғамға қауіпті іс-әрекетті жасаушы есі дұрыс адамдардың көпшілігі медициналық мәжбүрлеп емдеуді қажетсінеді.

Сот билігі ҚР Конституциясына сәйкес конституциялық, азаматтық, әкімшілік және қылмыстық сот өндірісімен жүзеге асырады.

Әрқашанда қоғамға қауіпті қылмысты есі дұрыс адамдар жасай бермейді. Кейде өзіне төнген қолайсыз зардаптарға байланысты айыптаушы адам, өзінің әрекетіне есеп және жауап бере алмайтын жан күйзелісі аурумен ауырады.

Барлық осындай жағдайларда оларды мәжбүрлеп емдеу мәселесі қойылады. Мәжбүрлеп емдеу бұл мемлекеттік мәжбүрлеудің ерекше түрі, есі дұрыс емес адамның әлеуметтік қорғалуының ерекше шарасы ретінде қарастырылады.

Көрсетілген адамдар жөніндегі медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолданғанда сот олардың жаңадан қоғамға қауіпті іс- әрекеттерді жасаудан сақтандыруы, ондай адамдардың жеке басын қорғауда және дұрыс емдеуді жүзеге асыру мақсатын көздейді, психикалық ауруға душар болған адамдарға жаза тағайындау ізгілік және әлеуметтілік әділеттілік принциптеріне қайшы келеді.

Сондықтан да есі дұрыс емес адамдар қылмыс істесе, қылмыстық жауаптылықтан босатылады.

1-Тарау. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының ұғымы мен жалпы сипаттамасы.

1. 1 Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының ұғымы, қолданудың негіздері және мақсаттары.

Қылмыстық заң есі дұрыс емес түрде қоғамға қауіпті іс-әрекеттер жасаған немесе мұндай іс-әрекеттерді есі дұрыс күйде жасаған, бірақ сот үкімі шыққанға дейін немесе жазасын өтеген кезде өз әрекеттері жөнінде өзіне есеп беру немесе өз әрекетін басқару мүмкіндігінен айыратын психикалық аурумен ауырған, сондай-ақ дұрыстығын жоққа шығармайтын психикасының бұзылуын зардап шеккен адамдарға медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдануды белгілейді.

Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолданудың бірден бір негізі болып есі дұрыс адамның қоғамға қауіпті әрекеті танылады. Ол қылмыстық заңмен көзделген жаңа іс-әрекетті жасаудың нақты мүмкіндігімен көрініс табады.

Қоғамға қауіпті іс-әрекеттерді жасағаннан кейін есі ауысқан аурумен ауырған адамдарға да жаза тағайындау тиімсіз болады. Өйткені мұндай адамдар өзіне-өзі есеп беру немесе өз әрекетін басқару мүмкіндігімен айыратын есі ауысқан аурумен ауыруына байланысты айналада болып жатқан құбылысты қабылдай алмайды, сондықтан да оған тағайындалған жаза өз мақсатына жетпейді.

Қылмысты маскүнемдікпен, нашақорлықпен немесе уытқұмарлықпен ауыратын адамдар жасаған ретте сот дәрігерлік комиссияның қорытындысы бойынша ондай адамдарға жазаман қатар еріксіз емдеу шараларын қолдана алады.

Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары тек сот арқылы мемлекеттік шара ретінде тағайындалады. Мұндай шараны жаза деп санауға болмайды, өйткені мұндай жазаға тән белгі - түзеу белгісі жоқ. Керісінше, мұндай емдеу шараларын қолдану құқық бұзушының мүддесіне сай келеді. Бұл шарт сот үкімімен емес, сот қаулысы бойынша тағайындалады. Сондықтан да мұндай шара тағайындалған адамдар сотталған адам қатарына жатқызылмайды, оған қолданылған шара оларды емдеуге, олардың тарапынан қоғамға қауіпті іс-әрекеттердің қайталанбауына жасалған сақтандыру, олардың құқық қорғайтын мүддесін қорғау болып табылады. Сонымен медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары жазадан оны қолданудың негізі мен мақсаты, мазмұны және заңдылық маскүнемділікпен, нашақорлықпен немесе уытқұмарлықпен ауыратын адамдарға қолдану барысында да жазаның белгісі - түзеу элементі жоқ, сондықтан да мұндай шара жаза болып саналмайды. Бірақ бұл шара қылмысты есі дұрыс күйде істеген адамдарға тағайындалған жазамен бірге оларды емдеу және жазаның көзделген мақсатына жету үшін тиісті жағдайлар жасау мақсатына тағайындалады.

Кінәлінің қоғамға қауіптілігі екі фактормен анықталады: а) істелінген іс-әрекеттің сипатымен және б) есі дұрыс емес адамның психикалық жағдайымен ¹ .

Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары қоғамға қауіпті іс-әрекет жасаған есі дұрыс емес адамдардың мына үш категориясына қолданылады:

1) Қылмыстық заң тек есі дұрыс адамдарға ғана қолданылады. Кінәлілік қасақаналылық немесе абайсыздықтың кінәлілігінің тікелей логикалық алғышарты. Есі дұрыстық жоқ жерде кінә де жоқ, яғни қылмыстық және жаза да жоқ.

Қылмыстық жауаптылыққа және жазаға қылмысты жасаған кінәлі адам ғана жатқызылады. Қоғамға қауіпті іс-әрекеттерді жасау барысында есі дұрыс еместік жағдайында болған адам қылмыстың субьектісі болып танылмайды және қылмыстық жауаптылыққа тартылмайды, мұндай адамдарға тек медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары қолданылады ² .

Кейбір процессуалистер мисоли Б. А Протченко кінәсі жоқ ауруларды

Денсаулық сақтау министрлігінің психиатриялық ауруханасына орналастыруды ал қылмыскерлерді (қылмысты жасағаннан кейін) ауырған 11М жүйеснің арнайы психиатриялық мекемесіне орналастыруды ұсынды.

Көптеген процессуалистердің пікірінше медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары қылмыстық жаза болып танылмайды. Сонымен бірге олар адамның белгілі бас бостандығын шектеумен, емдеу барысында мәжбүрлеуді қолдаумен байланысты, бұл шараны тек сот қана тағайындайды.

Есі дұрыс еместік жағдайына заң қоғамға қауіпті іс-әрекетті жасау барысында өзінің әрекетіне жауап бере алмайтын немесе созылмалы науқастық кемақылдық немесе басқа да науқастық жағдайлар жатқызылады.

Осы ұғымда есі дұрыс еместінің екі белгісі біріктірілген: медициналық, психикалық аурулардың белгілі бір формаларының жалпыланған тізімі және құқықтық өзінің іс-әрекетінің немесе оны басқаруға деген қабілетсіздігі.

Медициналық критерии науқасты тануға деген қажеттілік, науқасты диагнозын қою, бұл өздігінен өзі көп жағдайларда есі дұрыс еместік мәселесін шешуге жеткіліксіз жағдай болып танылады.

Созылмалы жан күйзелісі ауруларының ішінде кең тараған қояншық және эпилепсияның өзі барлық жағдайларда жасалынған іс-әрекеттерге қатысты барлық жағдайларда есі дұрыс емес деп танылмайды. Сондықтан есі дұрыс еместіктің жағдайын анықтайтын критерий болып құқықтық критерий танылады. Онда мынадай екі белгі ажыратылады: интеллектуалды - өзінің іс-

әрекетінің маңызын түсінуге деген қабілетсіздігі немесе еріктілік - оны басқаруға деген қабілетсіздік ⁴ .

Сонымен бірге құқықтық критерииді интеллектуалдық және еріктілік белгілеріне бөлу көп жағдайларда шартты сипатқа ие. Еріктілік қызметі оның

жүзеге асырып жатқан психикалық процестерінің сипаты және күш жігерінің

Құқықтық критерий бұл заңгерлер, сондай-ақ сот психиатрларының қызметі жалғасатын әрекет. Осы жерде құқықтық және медициналық критерилер өзінің бірлігін табады, сондай-ақ есі дұрыс еместіктің ұғымы анықталады. Медициналық критерий есі дұрыс еместіктің жағдайын анықтайтын психикалық сырқаттардың нысанын көрсетеді.

ҚК - тің 89 бабында медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолданудың 3 түрлі мақсаты аталған.

а) ҚК - тің 89 бабының 1 бөлімінде аталған тұлғаларды емдеп шығару.

Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары өзінің мазмұны бойынша медициналық шаралар болып табылады, сондықтан олардың ең алғашқы кезектегі мақсаты бұл шаралар қолданылған тұлғаларды сауықтырып шығару болып табылады.

б) Олардың психикалық жай - күйін жақсарту.

Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары қолданылатын тұлғаның психикалық күйінің жақсаруы бұл тұлғаның түпкілікті сауыққанын білдірмесе де, психикасындағы оң өзгерістерге байланысты ол енді бұрынғыдай қауіп төндірмейтіндігінін білдіреді.

в) Олардың ҚК - тің ерекше бөлімінің баптарымен жауаптылық көздейтін жаңа әрекеттер жасауының алдын алу.

Медициналық сипаттарды мәжбүрлеу шараларын қолданудың негізгі мақсаты олар қолданылып отырған тұлғаның емделуі барысында да, емделуі аяқталған соң да жаңа қылмыстар жасауының алдын алу болып табылады.

Бұл мақсатқа психиканың бұзылуына ұшыраған және қоғамдық қауіпті

әрекет жасаған тұлғаны қоғамнан оқшауландыру немесе оның психикасының күйін жақсарту арқылы қол жеткізуге болады.

Сонымен бірге медициналық сипаттағы мәжбүрлеу реттейтін заңшығарушы және басқа да құқықтық нормаларды талдау, және оларды қолдану тәжірибесін зерттеу, біздің ойымызша медициналық сипаттағы шаралыры мынадай мақсаттарды көздейді:

1) Есі дұрыс емес адамдардың жаңа қоғамға қауіпті іс-ірекетін ескерту (қоғамды осындай іс-әрекеттерден қорғау) ;

2) есі-дұрыс емес тұлғаны қорғау;

3 ) есі дұрыс емес адамды емдеу және әлеуметтік қайта бейімдеу;

Есі дұрыс емес адамдардың жаңа қоғамға қауіпті іс-әрекеттін ескерту мынадай әрекеттерден тұрады жаңа қоғамға қауіпті әрекеттерді жасаудың нақты қауіптілігін болдырмау арқылы білінеді.

Есі дұрыс емес тұлғаны қорғау есі дұрыс емес тұлғаның өзін-өзі өлтіруге немесе өзінің денсаулығына зиян келтіруіне, сондай-ақ үшінші адам тарапынан құқыққа қайшы іс-әрекеттер болдырмауын қарастырады.

Есі дұрыс емес адамды емдеу және әлеуметтік қайта бейімдеу психикалық аурудан емдеу және оны әлеуметтік пайдалы қызметке қайта бейімдеуден көрінеді.

Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары есі дұрыс емес адамның мүддесін қоғамның мүддесімен үйлесімділікпен келістіріледі ⁷ .

1. 2 Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының даму тарихы.

Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары тек сот арқылы мемлекеттік шара ретінде тағайындалады.

Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының мазмұнын қарастырмас бұрын, осы салаға қысқаша тарихи - құқықтық шолу жасаған дұрыс деген ойдамын.

Орта ғасырлық Ресейде Батыс Еуропа елдерімен салыстырғанда ақыл - есі кем адамдарды «жынды (бесный) », жарым ес (уродливый), «диуана (блаженный) » қатаң қудалау болмаған.

1669 жылы патша Алексей Михайлович шығырған Собор заңдар жинағының (Соборное уложение) 79-бабында адам өлтірген «жындының (бесный) » кінәсіздігі туралы ереженің пайда болуымен осындай адамдардың кейінгі тағдыры туралы мәселе туындады.

Ғалымдардың зерттеулеріне қарағанда, Ресейде князь Владимирдің 996 жылы шығарған шіркеу жарғысының негізінде көптеген «жынды (бесный) » монастырьге қамалып, олардың «бойындағы жын - шайтанды қуу» шаралары жасалды.

Дегенмен, «жындының (бесный) » бәрі монастырьдің қамқорлығына алына бермейтін. Аталмыш Алексей Михайлович патшаның тұсында 1658 жылдың 14 ақпанында Ресейдің барлық әскер басшыларына патша жарлығы жеткізіліп, онда былай делінген болатын: « . . . Зұлым адамдарды және құдайдың дұшпандарын бұдан былай олардың зұлым істері ешкімнің есіне түспейтіндей еш аямастан шегенге салып өртеу керек, ал олардың үйлері жермен жексен етілсін».

1761 жылы III Петр мынандай бұйрық шығарады:

«Есалаңдарды монастырьға орналастырылмасын, оларға шетелдік мемлекеттердегі доллгауз сияқты арнайы үй салынсын», ал 1762 жылдың 3 шілдесінде II Екатерина жарлыққа қол қойып, бірақ оны былайша өзгертеді: Ресейде есалаңдарды асырап ұстауға арнайы үйлер жоқ болғандықтан, оларды ыңғайлы монастырьде» белгіленген жан - деп белгілейді.

1766 жылы II Екатерина ақыл - есі кем құқық бұзушыларға арнап доллгауз салуды бұйырады.

XIX ғасырдың басында қоғамға қауіпті іс - әрекет жасаған «ессіз және жынданған» адамдарды әдеттегі түрмелерге жабатын болды.

1845 жылы Жаза туралы заңдар жинағының 95-бабында «ессіздер не жынданғандар» кісі өлтіргені үшін «есінен айырылғандар үйлеріне» қамайтын. 1903 жылғы Қылмыстық заңдар жинағының 39-бабында есі дұрыс емес күйде кісі өлтірген, денсаулыққа ауыр зиян келтірген, әйел зорлаған, өрт қойған немесе осындай әрекет жасамақ болған адам міндетті түрде психиатриялық диспансерге орналастырылуы тиіс деп белгіленген болатын.

1919 жылы қабылданған РСФСР Қылмыстық құқығының негіздерінде, есі дұрыс емес күйде қоғамға қауіпті іс - әрекет жасаған адамдарға «емдеу шараларын және сақтық шараларын» қолдану ұсынған.

Қазақстанда тұңғыш рет Қылмыстық Кодекс 1959 жылы 22 шілдеде қабылданып, 1960 жылдың 1 қаңтарынан бастап күшіне енді. Қазақ ССР Қылмыстық Кодексінде медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары туралы мәселені көтермеді.

1988 жылы Қазақ ССР Қылмыстық Кодексінің жалпы бөліміндегі V бөлімі медициналық және тәрбиелік сипаттағы еріксіз шаралар туралы, яғни 49 - 1 - статьяда есі ауысқан медициналық сипаттағы еріксіз шараларды қолдануды енгізуді және медициналық сипаттағы еріксіз шаралардың түрлері көрсетілді.

1991 жылы КСРО және Одақтық Республикалардың Қылмыстық заңнамасы негіздеріне пайдалана отырып, қоғамға қауіпті іс - әрекет жасауының алдын алу, олардың жеке басын күзету және емдеу мақсатында оларға медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану қарастырылды.

Еліміз егемендік алып, тәуелсіз Қазақстан мемлекетінің құрылуына байланысты 1991 жылдан бастап республикамызда әлеуметтік - экономикалық, саяси ұйымдастырушылық зор өзгерістер болды, жаңа мемлекет, жаңа қоғамдық құрылысқа бұрынғы заңдар, оның ішінде қылмыстық заңдар да сәйкес келмеді.

Қолданылып жүрген қылмыстық кодекске 1997 жылға дейін 160-тан астам өзгертулер мен толықтырулан енгізілді. Осыған орай елімізде жаңа қылмыстық кодекс қабылдану қажеттілігі туынадады. 1994 жылы Қылмыстық кодекстің жобасын әзірлеу қолға алынды.

1997 жылы 16 маусымда Қазақстан Республикасының Жаңа Қылмыстық Кодексі қабылданды, ол 1998 жылдың 1 қаңтарынан күшіне енді. Жаңа қылмыстық кодекстің VII бөлімінде « Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары» жеке институт ретінде қарастырылды.

Бірақта 1997 жылы қабылданған Жаңа Қазақстан Республикасы қылмыстық кодексінің VII бөлімінде « Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының» анықтамасы берілмеген. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының ұғымына сәйкес мәселеге келгенде, бірқатар авторлардың ұсынған ой - пікірлеріне тоқталдым. Диссертацияда осындай ғылыми пікірлерге талдау жасалына отырып, медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларына қылмыстық құқықтық анықтама берілген.

Бұл адам ұғынатын ерікті мінез - құлық ұстану қабілетін қалпына келтіргенге дейін құқықтық қатынастар бір жақты күзету сипатында болады. Ал осы адам ұғынатын ерікті мінез - құлық ұстану қабілетін қалпына келтірген соң құқықтық қатынас әдеттегі қылмыстық - құқықтық сипатқа ие болады да, адам қылмыстық жауапқа тартылуы және жазалануы тиістілігіне талдау жасалған.

2-Тарау. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының түрлері

2. 1. Емханалық мәжбүрлеп қадағалау және психиаторда емдеу

Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының түрлері оны тағайындаудың, өзгерудің және тоқтатудың тәртібі Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодксінің 90 бабында белгіленген. Заңда медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының төрт түрі көрсетілген ⁸ .

Емханалық мәжбүрлеп қадағалау мен психиаторда емделу - медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының неғұрлым жеңілдеу түрі болып табылады, себебі бұл шараның қолдануына қатысты тұлғаның құқұықтарын ең аз деңгейінде шектейді.

Бұл шара - адамды қоғамнан оқшаулауға әкеліп соқтырмайды.

Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының бұл түрін қолдану үшін қажетті негіздер басқа түрлерді де қолданудағы сияқты болып келеді тұлғаның қылмыстық заңда қарастырылған әрекет жасауы және психикасының бұзылуы немесе алкоголизмнен, нашақорлықтан, уытқорлықтан емге мұқтаж болуы.

Емханада мәжбүрлеп қадағалау мен психиаторда емдеу есі дұрыстығын жоққа шығармайтын психикалық бұзылуға ұшыраған тұлғаға (ҚК 17-бап қара) . Және қылмыс жасаған әрі алкоголизммен, нашақорлықтан, уытқылықтан емге мұқтаж тұлғаларға қатысты жазаға қоса тағайындалады.

Есі дұрыс емес жағдайда ҚК- тің ерекше бөлімінің баптарында көзделген әрекеттер жасаған немесе қылмыс жасағаннан кейін психикасының бұзылуы орын алған тұлғаларға медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының аталған түрі, егер де оның жасаған әрекеті қоғамға үлкен қауіптілік келтірілмейтіндей, аурудың өзі де өзі үшін немесе айналасындағылар үшін қауіптілік төндірмейтін, әрі психиаторлық стационарға орналастыруды қажет етпейтіндей жағдайда ғана қолданылады.

Бұл шара мұндай тұлғаларға қатысты жаза қолданылатындай жағдайда бас бостандығынан айыруға байланысты жазаларға ұшыратпайтындай әрекеттер жасаған үшін қолданылуы тиіс.

Тиісінше, медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының аталған түрі мынадай жағдайларда тағайындалады, егер адам емдеу үшін арнайы жағдайларда және стационарлы жағдайларда тұрақты қаржы қажетсінбесе өзіне немесе басқа да адамдарға қауіптілік келтірмесе онда мұндай адамдар үшін мәжбүрлі, яғни міндетті, дәрігер психиатрда үздіксіз бақылауда және емдеуде болуы жеткілікті. ⁹

Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының келесі түрі жалпы үлгідегі психиаторлық стационарда мәжбүрлеп емдеу.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.