Интернет - журналистиканың этикасы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Ғылым және Білім министрлігі
Академик Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті

Филология факультеті
Журналистика кафедрасы
Журналистикаға кіріспе

Интернет-журналистиканың этикасы

Орындаған: Томашева М.К.
ҚЖ-11
Тексерген: Төлепбекова А.

Қарағанды
2008

Мазмұны

Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... .. 3-4
Негізгі бөлім
1. Интернет-журналистиканың негізгі түсінігі ... ... ... ... ... ... ...
5
2. Интернет-журналистиканың этикасы дегеніміз не? ... ... ... .. 6-8
3. WEB-тың журналистикаға қосқан жаңалықтары ... ... ... ... 9-11
4. Интернет-журналистиканың этикалық қағидалары ... ... ... ... 12
5. Қазақ тілді интернет-журналистика
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 13-19
Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 20-21
Қолданылған әдебиеттер тізімі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22

КІРІСПЕ

Соңғы уақыттарда футурологтардың бір кісілік пікірлері бойынша,
болашағымыз – Интернет. Бүгінгі күннің өзінде көп адамдар ақпараттық
қоғамды жаңа ақпараттық байланыс негізінде дәл интернетпен байланыстырады.
Интернет – ақпараттық қоғамға ауысудың бастауы. Интернет – жаңаша
көзқарастар мен ақпараттық құндылықтардың генераторы.
Бұл еңбегім – желілердің одасы емес, ал интернет-журналистиканың
этикалық нормаларын әділ насихаттау болып табылады. Интернет – бұл тұтас
ағза, қоғамдық қатынастың бөлігі. Мұнда басқа салалар сияқты өзіндік
этикасы бар. Егер де желілер эстетикалық тәртіпке негізделмесе, ол адамдық
келбетін жоғалтушы еді, тек зиянкес, қылмыскер, қара адамдардың құралына
айналушы еді.
Адам үшін ақпараттың құндылығы - өзінің жеке басының ісі: онымен ол
өмір сүріп, о дүниеге аттануы мүмкін, ал басқасы болса оған бір тиынын да
бермеуі мүмкін. Ашық, еркін қоғамда бұны әр адам түсінуі керек, бірақ
көптеген желі қолданушылар өте ашушаң, күйгелек келеді.
Журналистердің құзіреті – ақпарат болса, онда олардың негізгі
міндеттері – ақпаратты табу, жинау және тарату. Ал қазіргі журналистикадағы
негізгі бағыт ақпараттың дұрыстығында, толықтығында және жаңалығында.
Соңғы кездері журналистер интернеттегі ақпаратты жай пайдаланып қоймай,
тіпті, өзінің материалдарына айналдыруды да шығарған. Ол дегеніміз –
плагиат болып есептеледі. Интернеттегі ақпарат – тегін ақпарат. Оның
құндылығын білу керекпіз. Сондай қателік жібермеу үшін, интернетпен жұмыс
жасайтын адамдар, яғни журналистер өзінің санасында жақсылап сараптап,
этикалық нормаларға сүйенуі керек.
Қазақстандағы бұқаралық ақпарат құралдары аумағындағы хал-жағдай
идеалдағыдай емес. БАҚ-ның қорғаушы құқықтары мен журналист порталдың
рухани бейнесінің мүшкілдігінен де байқауға болады. Жоғарыда баяндап
кеткендеріме орай, берілген курстық жұмысымның тақырыбын актуальды және
ғылыми зерттеулерді қажет етеді деп айта аламын.

Тақырыптың зерттелу дәрежесі: Интернет-журналистика – журналистиканың
ең жас түрі. Желілердегі БАҚ-тың қиындықтары ғылыми әдебиеттерде толықтай
зерттелмей жатыр.

Жалпы, курстық жұмысымның мақсаты: Интернет-журналистиканың этикасын
насихаттау, зерттеу.

Міндеттері:
➢ Интернет-журналистика ұғымына нақты түсінік беру;
➢ Интернет-журналистика этикасын анықтау;
➢ Қазақ тілді журналистердің интернеттегі жұмысының дайындығы
жөніндегі қиыншылықтарды жеткізу;
➢ Негізгі этикалық нормаларды көрсету;

Интернет-журналистиканың негізгі түсінігі

Қазіргі өмірде журналистканың рөлі артуда, оның біздің өмірімізге қатысуы
аса дамуда. Осының бәріне бірден-бір себеп болатын жаңа техникалық
құралдар: интернет, ұялы телефон байланысы, т.б.
Интернет-журналистканың баспасөзден айырмасы, ол толықтай редакцияның
көзқарасын емес, ал жеке журналисттің немесе журналисттер тобының
көзқарасын білдіреді. Бірақ интернет-журналистикада дәстүрлі баспа, радио-
және телебағдарлама да маңызды рөл атқарады. Олардың құрамы интернетте де
сақталады.
Офлайнды және онлайнды журналистика тез қабылдауға, түрлі білім,
жаңалықтарды жылдам білуге зор үлесін қосады. Сол уақытта, бұл оның
дамуына, әрі журналисттің дамуына жаңа мүмкіндіктер ашады.
Сонымен қатар, компьютерлы технологиялар – бұл орта және жоғарғы білімнің
дамуына қадам жасайды. Баспа кітабы өзіне интернет-журналистика сияқты
толық ақпараттық көлемді жинай алмайды. Бұл функцияны көбінесе СD атқарады.
Интернет-жуналистика – бұл жаңа сапалы мәдениет және өркениет феномены.
Мұнда тек сөз емес, картинка, фото, кино, видео, дыбыс, веб-парақ – яғни,
әрбір барлық ақпарат немесе мәтін жеткізушілер.
Интернет, сонымен қатар массмедияны өркениетті даму мен мәдениет
феноменінің ядросы деп қарастыруға болады. Интернет – мәдениет (немесе
кибермәдениет), желілерде жаңа мәдениет болмысы пайда болып күнделікті
өмірімізге қатысқанында басталады.
Желілер мен желілердегі журналисттік қызмет аса қиын құбылыс болып
табылады. Оларды жаһандық өркениет және мәдениет процесінің төңірегінде
қарастыру қажет.

Интернет-журналистиканың этикасы дегеніміз не?

Бұл принциптер жақсы жазушы мен публицистті желідегі алаяқтар мен
дилетанттардан айыруға көмектеседі.
Интернет-журналистиканың этикасы мен кәдімгі журналистиканың этикасының
аса үлкен айырмасы жоқ. Кәсіби журналистердің қоғамы журналисттік этиканың
саясатын ашық анықтады, бұл әрбір санасы түзу интернет-журналисттің
жұмысына көмектеседі.
Міне, жақсы автордың бойында табылып, интернетте қолдану керек біраз
негізгі қасиеттер (еш плагиатсыз):
Сіз мүмкін байқаған боларсыз, қолжазба – қиын еңбек. Және сіз өз
еңбегіңізбен жазған жұмысыңызды біреу иемденіп, барлық сіздің
тырысуларыңыз текке кеткенін қаламайтын боларсыз.

• Біреудің еңбегін ұрламаңыз.

Бұл ұрлықтың түрі – п л а г и а т болып табылады. Бұған тек қана біреудің
материалдарын иемдену ғана жатпайды, фотосурет көшірмесі, графикалар,
видеолар және тіпті мәтін бөлшектерін де жатқызамыз.

Егер сізге материалды басқа бетке көшіру керек болса, сілтемені
(ссылканы) ұмытпағаныңыз жөн. Мүмкіндік болмай жатқан жағдайда (беттің
жоғалып кетуінен сақтансаңыз) оқырмандарыңызды шығармаңыздың тақырыбы мен
мерзімі, қысқаша мағлұматымен таныстырып кетіңіз. Осылайша репортерлер
негізгі мазмұн алдында басқа материалдарға сілтеме жасайды.

• Бастысы, толық ақпарат беріп отырыңыз.

Оқырмандарға ақпаратты қалай алғныңызды және оны жариялауға не түрткі
болғанын айтқаныңыз жөн. Адамға, топқа жеке немесе кәсіби қарым-
қатынасыңыз бар болса, соны жазыңыз. Бұл шығармаңыздың жазылу себебін
оқырмандардың білуге құқығы бар.

Кімге жұмыс істейтініңізді және сайтты қолдаушы ақша ағымының қайдан
келетінін жасырмаңыз. Егер сіздің сайтыңыз жарнамамен айналысса,
материалыңызға хабарландыру қыстырыңыз. Оқырмандарға біреудің
сілтемелерімен пайдаланатыныңыз жөнінде немесе пайдаланбайтыныңыз жөнінде
анық жеткізілу керек.

Көптеген жаңалықтар агенттіктері өзінің жазушыларына мақала мен басқа да
жарияланымдар үшін түрлі жаңалықтарды білуге мүмкіндік береді.

Егер сіз өзіңіздің жалдаушыңыз жайлы жазсаңыз, ол үшін ақша алатыныңыз
ақиқат. Бұл жайлы да оқырмандарға жариялаңыз. Тіпті, жасырын жұмыс
істесеңіз де, сол адамға жұмыс істейтініңіз жайлы жазыңыз. Бұл адамдардың
сенімін арттырады.

• Жазушылар дереккөзден ақша алмау керек, және сұрамау керек.

Егер сіздің сайтыңыз брендтердің жарнамаларымен айналысса, адамдарға сатып
алумен және демеушілікпен айналысуын ұсынбаңыз.

• Жарияланым біреу жазғаннан кейін ғана шындық деп саналмау
керек.

Оқырмандарға басқа жазушылармен расталған, шынайы ақпарат беріңіз.
Ақпаратты жазбас бұрын тексеріп алыңыз.

• Біреудің ой-пікірлерін ғана емес, өзіңіздің жазбаңызды
нақтыландыратын факт іздеңіз және қайталанбауын қадағалаңыз.
• Егер сіз біреу туралы жазсаңыз, соның пікірін алу үшін сонымен
байланысыңыз. Егер сіздің объектіңізде блог болса, соған сілтеме
жасаңыз. Бұл сілтеме сол адамға сіздің ол жайлы оқығаныңызды, және
оқырмандарға сол объектінің өзіндік ойын білуіне мүмкіндік ашады.
• Егер сіз сатиралық немесе күлкілі бірдеңе жазғыңыз келсе –
еркіңізде. Бірақ бұл жерде мына жайды есте сақтау керек.

Оқырманға бұның өтірік, жалған екенін түсінетіндей қылыңыз. Сенімсіздік
сізге көпшілік құрметі мен ризашылығын әкелмейді. Шынайы, адал болыңыз!

• Сұрақтар қойылмай жатып, жауап беріңіз.

Оқырмандарыңызға жақын болыңыз. Ол үшін жазбаларыңызда жасырын ой қалмауы
тиіс. Егер адамдарда сізге деген күдік пайда болса, сіз олардың сенімінен
арыласыз. Бұған жол бермеңіз.

WEB-тың журналистикаға қосқан жаңалықтары

WORLD WIDE WEB (www) немесе Әлемдік тор:

• Интерактивті;
• Дербес бағдарлы (персонально-ориентированный);
• Ақпарат орталығы;
• Жылдам;
• Ауқымды;
• Икемді;
• Өзара байланыстық

Интерактивтілік:

Диалогтік, интерактивтік www технологиясының өзіне бағынған. Бұл
журналистканы сөзбен емес, іспен біржақты коммуникация тәсіліне қарсы
шығарады. Тор оқырманға тек ақпаратты хабарлап қоймай, оның әсерін біліп,
оқырманнан да бірдеңе үйренуге мүмкіндігі бар.

Дербес бағдарлы:

Оқырманның немесе оқырман топтарының қалаулары мен әдеттерін ескеру
мүмкіндігі туды.

Ақпарат орталығы:

Енгізілген мүмкіндік негізгі мазмұнды керек емес сөздермен жүктемей,
нақты әрі түсінікті, барлық ақпараттармен толықтай бере алады.

Жылдамдық:

Интернет желілеріндегі ақпараттың берілу жылдамдығы үнемі өсуде және
арзандауда, оны орталық бөлшек деп көруге болады. Ақпараттың орталық
бөлшекке берілу жылдамдығы оны ең тәуелсіз массмедия құралы етеді.

Өлшемі:

Желілерде арнайы құралдар бар, (мысалға, қатысу счетчиктері). Бұлар
арқылы белгілі бір мақаланың қаншалықты әйгілі екенін бағалауға болады.
Қолданушылардың жарнамалық материалдарды бір сырт еткеннің өзінде, қай
материалдың қызығушылық танытып, қайсысы елеусіз қалғанын анықтауға болады.

Икемділігі:

Материалды ең мәнді образда хабарлауға мүмкіндік беріп, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.