Қатынастар құру барысында Реляциялық алгебра - операциясын қолдандық



Жұмыс түрі:  Курстық жұмыс
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:   
Мазмұны

КІРІСПЕ
І Есептің қойылымы
ІІ Есептің алгоритмі
2.1.Мәліметтер базасының кестесін құру
2.2.Кестенің қасиетін беру
ІІІ.Теориялық бөлім.
3.1 Мәліметтер базасын ұйымдастыру
3.2 BDE Administrator
3.3 Paradox форматының кестелері
3.4 Компоненттер парағы
ІV. Программаның баяндалуы.
4.1 Шақыру және жүктеу
4.2 Қажетті техникалық жабдықтар
4.3 Кіріс мәліметтер
4.4 Шығыс мәліметтер
V. Бақылау мысалдарын баяндау
Қорытынды

КІРІСПЕ

Әртүрлі ұйымдардың табысты жұмыс жасауы үшін ақпаратты жүйенің
дамығанын талап етеді. Сонда сол деректермен автоматтандырылған жинауды,
өңдеуді және монипуляциялауды іске асырады.
Мәліметтер базасы деп, деректердің электрондық сақтаушысын айтады. Оларға
қатынас, бір немесе бірнеше компьютерлер көмегімен іске асады. Әдетте
деректер базасы деректерді сақтау үшін жасалады.
Мәліметтер базасы – ақпаратты сақтауды және де мәліметтерге ыңғайлы, тез
кіруді қамтамасыз етеді. Мәліметтер базасы өзінен белгілі бір ережелерге
сай құрылған деректер жиынтығын құрайды. Деректер базасындағы ақпарат :
• қайшылықсыз
• артықсыз
• тұтас
болуы керек.
Мәліметтер базасын басқару жүйесі деректер базасын құруға, толтыруға,
жаңартқанға, жоюға арналған программалық жабдық болып табылады.
DELPHI жүйесі деректер базасын басқару жүйесі болып табылмайды, егер
сөздің тура мағынасын алатын болсақ, бірақ толық МББЖ ( мәліметтер базасын
басқару жүйесі) мүмкіндіктеріне ие. Ұсынылып отырған DELPHI құралы
локальдік және тораптық деректер базасын құрып, және оның ішінде жұмыс
істеуге және кез-келген деректер базасымен жұмыс істей алатын қолданба
құруға мүмкіндік береді .
Локальді МББЖ барлық бөліктері қолданушы компьютерінің деректер
базасында орналасады. Егер бір мәліметтер базасына бірнеше қолданушылар бір
мезгілде қатынас жасаса, әрбір қолданушының компьютерінде өзінің локальді
МББЖ-нің көшірмесі болуы керек.
Тораптық МББЖ-ге файл-серверлік, клиент-серверлік, бөлінген МББЖ-лар
жатады. Осы жүйенің негізгі атрибуты болып, торап саналады. Торап−бірнеше
компьютерлерді байланастырып, бір дерекпен бірнеше қолданушылардың
корпоративті жұмысын қамтамасыз етеді.
Көпқолданбалы МББЖ ақпараттық жүйе құруға мүмкіндік береді.
Көпқолданбалы МББЖ-леріне: Oracle,Informix, SyBase, Microsoft SQL Server,
InterBase және т.б жатады.
DELPHI-ді кәдімгі МББЖ деп айтуға, оның өзінің кестелік форматының
болмауы ( деректерді сипаттау тілі ) бөгет жасайды. Сондықтан ол басқа МББЖ
кестелік форматын қолданады. Мысалы: dBase , Paradox , InterBase .
Бұны бірақ та жетіспеушілігі деп те айтуға болмайды, себебі аталған
форматтар өздерін жақсы қолданушылық қабілетін көрсетті. Сонда да DELPHI
мүмкіншіліктері арнайы МББЖ мүмкіншіліктерінен қалыспайды, кей-кезде
олардан асып та тұрады.

I. Есептің қойылымы.

Программаға арналған негізгі шарттар және орындау жолдар
Бұл курстық жұмыстың мақсаты- деректер базасын құру және онымен
жұмыс істеу.Олардың қарым-қатынасын құрып,оларға қойылған талаптарды жүзеге
асыру. Қатынастар құру барысында “Реляциялық алгебра”- операциясын
қолдандық. Қатынастарда келесі шарттар орындалуы тиіс:
1) Атрибуттарға есім берілуі керек және олардың құрылымы біртекті
болуы тиіс.
2) Жолдың реттілігі маңызды емес.
3) Атрибуттардың реттілігі маңызды емес.
4) Қайталанатын жолдары болмауы тиіс.
Сонымен қатар біз SQL-тілін қолдануымыз керек. Бір маңызды қасиет SQL-
тілі тек “Реляциялық алгебра” оперциясында ғана істейді. Осы жұмысты іске
асыру алдында, қатынас құру схемасын сызып ақиқатқа жақын жолын таңдадық.
Оның ең тиімді жолы екі кестені қолдану болып табылады.
Тауар туралы автоматтандырылған анықтаманы жасау – еліміздегі
фирмалардағы қоймада мыңдаған тауар базасын кішкентай ғана компьютерлік
бағдарламаға сыйғызу десе де болады. Фирманың операторы осыншама күрделі
ақпарттарды осындай автоматтандырылған программалық қамтама арқылы реттеп
отыр.Жасалынған жоба тауарлар қандай да бір ретпен берілген тізімінен
тұрады. Жобадағы берілген деректерді пайдаланып тауар жөнінде толық
мағлұматтарды алуға болады.
Қоймадағы тауарды автоматтандырудағы біздің мақсатымыз - өте аз
уақыт ішінде тауар жайлы толық, нақты мәліметтерді алу.Сонымен қатар
мәліметтер қорын пайдаланып, Delphi ортасында жұмыс жасай білу керек.

II.Есептің алгоритмі

2.1 Мәліметтер базасының кестесін құру

Деректер базасын құрайтын кестелер қатты дискідегі каталогта тұрады.
Кестелер файлдарда сақталып , бөлек құжаттарға немесе
электрондық кестелерге ұқсас. Кестелерді көшіруге, орнын ауыстыруға болады.
Бірақ, құжаттарға қарағанда, деректер базасының кестелері көпқолданбалы
қатынау режимін қолдайды, яғни бірнеше қолданбалармен бірмезгілде
қолданылуына болады. Бір кесте үшін ( деректер, кілттер, индекстер т.б
құрайтын ) бірнеше файлдар жасалады. Осылардың ішінде негізгісі болып
кестенің атымен аталатын деректер файлы болып есептеледі. Кестені
таңдағанда, әсіресе оның негізгі файлы таңдалады. Мыс: dBase кестесі үшін
кеңейтіндісі DBF болатын файл, ал Paradox кестесі үшін DB кеңейтіндісі
болып табылады. Деректер базасының әрбір кестесі жолдан және бағаннан
тұрады, бір типті объектілердің ақпараттық жүйелер деректерін сақтауға
негізделген.

Өріс мүмкін болатын типтің деректерін қамтиды. Кестенің негізін оның
өрісінің сипаты құрайды. Әрбір кестенің кем дегенде бір өрісі болуы тиіс.
Кестенің құрылымдық түсінігі өте кең және оның құрамына:
• өріс сипаты
• кілт
• индекс
• өрістің мәтініне шек қою
• кестелер арсындағы біртұтастықты сақтау
• парлольдер
кіреді. Кестені құрғанда кестенің аты және құрылымы беріледі. Кестенің атын
өзгерткенде кесте және оның файлдары жаңа атқа ие болады. Бұл үшін
деректер базасының кестелерімен жұмыс істейтін арнайы программалар
қолданылады. Мыс: Database немесе Data Pump. Дискіден кестені жойғанда,
оның барлық файлдары да жойылады.
Ал енді мәліметтер базасымен жұмыс жасамас бұрын, біз оның каталогын
құрып алайық. Ол каталог бізде D:\BOLATKHAN. Деректер базасын құру
DatabaseDesktop (DBD) утилит көмегімен іске асырылады. DBD утилит көмегімен
кестені құруға және оның құрылымын өзгертуге, оның біріншілік кілттерін
және индекстерін, жазбалар құру және өзгертулер жасауға болады.
Жаңа кестені құру келесі команда бойынша іске асады:
Пуск\Программы\Borland Delphi7\Database Desktop. DBD кірген мезетте жұмыс
істейтін каталогты таңдап алу керек. Ол үшін DBD менюінде File\Working
Directory және көрсетілген терезеден D:\BOLATKHAN каталогына сілтеме
жасаймыз. Менің жағдайымда Raspisanie кестесін құру үшін File\New\Table.
DBD Create Table терезесін шығарады, оның форматын таңдап алу керек.

ОК-ді басып, біз осы форматты аламыз. Экранда келесідей сурет шығады:

Сурет1. Кестенің құрылымын
құру суреті

Құрылып жатқан кестенің әрбір өрісіне бір жазба сәйкес келеді. Field Name
бағанына өріс атын, Type – символ, өрісте сақталынатын мәліметтердің типін
анықтайды. Size бағанына – сан қойылады, өрістің ұзындығын анықтайды,
Key–* символы, егер бұл өріс бойынша біріншілік кілт қою керек болса.

2.2 Кестенің қасиетін беру

Validity Checks – бұл қасиет кестенің мәндерінің дұрыстығын
тексереді. Бұл бөлімнің оң жақ терезесі 2 – кестеде көрсетілген және
өрістік типіне қарай өзгеріп отыруы мүмкін:

2 – кесте Validity Checks қасиеттері.
Required FieldБұл индекаторда әрбір жазбада керекті жолдар белгілену
керек.
Minimum Мәннің минимумы. Бұл қасиет сандық өріске берілу тиімді.
Maximum Мәннің максимумы. Бұл қасиет сандық өріске берілу тиімді.
Default Бұл қасиетті сандық және логикалық өрістерге, ал кейбір
жағдайда символдыққа қолдану тиімді.
Picture Енгізілетін мәннің түрін корсетуге болады. Мысалы,
телефон номерінің шаблоны (## - ## - ##).
Assist Бұл батырма Picture түрін құруға көмектесетін диалогтық
терезені шақырады.

Table Lookup – бұл бөлім берлген кестенің өрісін басқа көрсетіліп
отырған кестенің өрісімен байланысын көрсетеді. Table Lookup – ті
таңдағаннан кейін Define – анықтау батырмасы шығады. Бұл батырманы басқанда
көру диалогтық терезесі ашылады. Бұл терезеде драйверлер мен псевдонимдерді
қолдана аламыз.

Secondary Index – бұл бөлім ары қарай жұмыс барысына керекті екінші
индекс құруға мүмкіндік береді.
Жаңа индекс құру үшін Define – анықтау батырмасын басу керек. Бұл
батырманы басқанда көру диалогтық терезесі ашылады. Оның cол жақ
терезесінде Fields қатынау өрістерінің тізімі көрсетілген, ал оң жақ
терезесінде Indexed fields екінші индекс болатын өрістер көрсетіледі.
Index Options радиобатырма панелі келесідей қасиеттерді құруға
мүмкіндік береді:

Unique Бұл опция екінші индекс болатын өрісті болдырмайды,
егер кестеде бір – біріне ұқсас өрістер болса.
Descending Бұл опция кестені кему бойынша реттейді.
Case Sensitive Бұл опция енгізілген символдардың регистріне назар
аударады.
Maintained Егер бұл опция тұрса, онда кестеде өзгерістерден кейін
индекс ауысып тұрады.

Индексі таңдалғаннан кейін, оның индексін беретін терезе ашылады.
Referential Integrity – бұл бөлім әртүрлі кестелердің арасында бүтін
сілтеме байланыстарды қамтамасыз ету үшін қолданылады. Егер екі кестенің
арасында сілтеме байланыс көрсетілсе, оның біреуі – бас, ал басқасы –
қосымша кестелер, онда қосымша кестеде бас кестеден алатын мәннің өрісі
көрсетіледі. Сонымен қатар, бас кестедегі кілттік өрістің өзгерістеріне
қосымша кестенің өзгеруін қамтамасыз ететін операция көрсетуге болады.
Бұндай бүтін сілтеме деңгейі барлық кестелерге тән емес, бірақ Paradox 7 –
де барлығы қарастырылған.
Update rule – радиобатырмалар тобы егер бас кестеде кілттік өрісті
өшіргенде қосымша кестеде болатын өзгерістерді анықтайды. Егер Prohibit –
ті таңдасақ, онда Database Desktop бұндай операцияны болдыртпайды. Егерде
Cascade опциясы тұрса, онда кілттік өрісі бар бас кестеде өзгеріс болса,
онда қосымша кестеде де өзгеріс блады. Ал егер сіз бас кестеден кілт өрісі
бар жазбаны өшірсеңіз, онда қосымша кестеде сол кілттік өрісі бар жазба
автоматты түрде өшеді.

Strict Referential индекаторын орнатқанда Paradox – тың алғашқы
версияларына (соның ішінде Paradox for DOS) кестелердің ашылуын және
бұзылуына жолбермейді.
Барлық операциялар біткеннен кейін құрылған сілтеме атын беру керек.
Password Security бөлімі Paradox – та құрылған кестелерге және оның
әр өріс жазбасына пароль қоюға мүмкіндік береді. Бұл үшін Define батырмасын
басу керек, сонда диалогтық терезе шығады. Диалогтық терезеде басты
парольді (Master password терезесі) қоюға және сол парольді мақұлдауға
(Verify master password) мүмкіндік аламыз. Егер Auxiliary Password (қосымша
парольдар) батырмасын бассақ қосымша парольдарды тағайындауға және
өрістерге қатынаудың ережесін көрсетуге болады.
Current Password (ағымдағы пароль) терезесінде сіз парольді
көрсетесіз (ол сіз кірген парольге ұқсас болуға тиісті емес), бұл пароль
арқылы сіз қатынау ережесін құрасыз. Table Rights (кестеге қатынау құқығы)
радиобатырмалар тобында кестеге жалпы қатынау құқығын анықтауға болады.

All Барлық операциялар қабылданады, кестені өшіру, құрылымын
өзгерту, парольдерді өзгерту және өшіру.
Insert & Delete Кестедегі жазбаларға барлық операциялар қолданылады
(редактірлеу, қою, өшіру), бірақ кестенің құрамын
өзгертуге және жоюға тиім салынады.
Data Entry Мәліметтерді редактерлеуге және жазбаларды қоюға болады,
бірақ оларды өшіруге және кестенің құрылымын өзгертуге,
өшіруге тиім салынады.
Update Кестені көруге және кілті жоқ өрістерді өзгертуге
береді.
Read Only Тек кестені көруге болады.

Table Language – бұл бөлім BDE Administrator арқылы кестенің тілін
көрсетуге (егер көрсетілмесе) немесе анықтауға (Modify батырмасы) мүмкіндік
береді.
Dependent Tables – бұл бөлім Referential Integrity сілтемелі
деңгейіндегі кестелерді көруге мүмкіндік береді.
Барлық керекті құрылымдық мәліметтер кестеге енгізілгеннен кейін
Save As батырмасын басу керек, сол кезде Windows – тағы стандартты сақтау
терезе шығады. Кәдімгі терезеден айырмашылығы Alias тізмнің болуында. Бұл
тізімде әр түрлі мәліметтер базасының псевдонимдері бар. Сіз тізімнен
керекті псевдонимді таңдап, кестені сақтайсыз.

1.BDE Administrator – ды ашып, біздің мәліметтер базасына керекті
драйверді таңдаймыз (STANDART). Диалогтық терезенің оң жағында PATH
параметріне құрылған каталогтың жолын көрсетеміз.
3.Содан кейін Delphi – ге кіріп, кестелер және менюі бар жаңа
форманы жасаймыз, сақтаймыз.
4.Delphi – де кестелерді байланыстыру үшін DataModule – ді құрамыз,
сақтаймыз.
5.Әр бір кестеге формаларды жасаймыз, проектте сақтаймыз.
6.Кестені және SQL тілін пайдаланып, құжаттар мен есеп беруді
құрастырамыз.
7.Жаңа формаларға инструкцины және автор туралы мәліметтерді
енгіземіз.
8.Барлық жасалған формаларды проектің ішіне сақтаймыз.
Delphi де жұмыс істеу

III.Теориялық бөлім

Алматы қаласында көптеген ірілі және кішілі тепография бар. Сол
тепографияларда күніне мыңдаған кітаптар, журналда, газеттер және
рекламалық парақтар шығады. Міне сол тепографиялардың кейбіреуіне тоқталып
өтейік.

№ Тепография аты
1 Экономика
2 Жібек жолы
3 Құс жолы
4 Бауыр
5 Атамұра

3.1 Мәліметтер базасын ұйымдастыру

Мәліметтер базасы кейбір қолданбалы ақпараттық жүйеде қолданылатын
деректерді қамтиды. Мысалы: ’Сирена’ немесе ’Экспресс’ авиа және теміржол
билеттерін сату системасы. Мәліметтердің ұйымдастыру түріне байланысты
мәліметтер базасындағы деректердің негізгі модульдері келесі түрде болады:
• иерархиялық
• желілік
• реляциялық
• объекті-бағытталған
Иерархиялық модельде деректер ағаштәріздес (иерархиялық) құрылым
түрінде беріледі. Деректердің осындай ұйымы иерархиялық реттелген
ақпараттармен жұмыс жасағанда ыңғайлы, бірақ қиын логикалық байланыстармен
жұмыс жасағанда иерархиялық модель әлсіз .
Желілік модельде деректер ерікті граф түрінде ұйымдастырылады. Желілік
модельдің кемшілігі болып, құрылымының қаттылығы және оны ұйымдастырудың
қиындылығы болып табылады. Сонымен қатар, иерархиялық және желілік
модельдерінің кемшіліктерінің бірі болып, деректер құрылымының деректер
базасын жобалау кезінде берілуі және деректерге қатынау барысында
өзгертуге келмейді.
Объекті-бағытталған модельде мәліметтер базасының жазбасы объект
түрінде беріледі. Объекті-бағытталған модель желілік және реляциялық модель
ерекшеліктерін қамтып, күрделі мәліметтер базасын құруда пайдаланылады.

3.2 BDE Administrator

DELPHI қолданбасы деректер базасына қатынауды BDE ( Borland DataBase
Engine- Borland фирмасының деректер базасының поцессоры ) арқылы жүзеге
асырады. BDE өзінен деректерге қатынайтын динамикалық кітапханалар және
драйвер жиынтығын құрайды. BDE деректер базасымен жұмыс істейтін барлық
компьютерлерге орнатылуы тиіс. Деректер базасына BDE арқылы жіберілген
сұраныс, қолданушы сұратқан деректерді алады.
Жергілікті деректер базасы және онымен жұмыс істейтін қолданба бір
компьютерде орналасады. Бұл жағдайда ақпараттық жүйе жергілікті сәулетке
ие. (Сурет 1.1)

Сурет 1.1. Дербес сәулет
Деректер базасымен жұмыс, ережеге сай, бірқолданушылық режимде жұмыс
істейді. STANDART драйверлер үшін, әдетте Paradox деректер ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Транспорт түрін таңдап алу
Сұлулық салонының жұмысын мәліметтер базасында ұйымдастыру
Транспорт түрін таңдап алу ,оны мәліметтер базасында ұйымдастыру
Банк жұмысының мәліметтер базасын құру
Аурухана жұмысын автоматтандыру
Сессия қорытындысын автоматтандыру
Спорт арбитірінің жұмысын автоматттандыру
Кафедра жұмысын автоматтандыру
Кадрлар бөлімі
Деканат жұмысын автоматтандыру
Пәндер