Жүйелік жүктеуші және DOS аспапты құралдары

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны:

1.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ..3 -бет
2. MS DOS операциялық жүйесінің
модульдері ... ... ... ... ... ... . ... ...6-бет
1. BIOS – енгізу-шығарудың базалық
жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ..8-бет
2. Кеңейтілу модулі – EM
BIOS ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .12-бет
3. Базалық
модуль ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ..13-бет
4. Командалық процессор немесе команда интерператоры ... ... ... ... 14-
бет
5. Сыртқы командалар және драйверлер,
утилиталар ... ... ... ... ... ... . 16-бет
6. Жүйелік жүктеуші және DOS аспапты
құралдары ... ... ... ... ... ... .. 26-бет
3.
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..28-бет
4. Қолданылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... .29-бет

Кіріспе
DOS бiр мағыналы операциялық жүйе болып табылады. Іске қосудан кейін
өз ұйғарымына компьютердiң барлық қорларын алатын және операциялық жүйе
берiлетiн функциялары арқылы енгізушығаруды жүзеге асыра алатын, сол
сияқты (BIOS) енгізушығарудың базалық жүйенің функциялары, сонымен бiрге
құрылғылармен тiкелей жұмыс iстеу қолданбалы программаға берiледi.
DOS-та енгізушығару консолды жүйесi болады және үш үйреншiктi
ағындарды қолдайды: stdin, stdout және stderr.
DOS нақты тәртiпте жұмыс iстейтiн, 16-биттiк операциялық жүйе,
сондықтан мүмкiндiктердiң кеңейтуi және нақты тәртiптiң шектеулерiн жеңу
үшiн DOS-тың кеңейткiштерi деп аталатын жасалды. Олар қорғалған 32-биттiк
тәртiптегi бағдарламаларын iске қосады және операциялық жүйенiң бастапқы
сервистерiн шығарады. Олар әдетте DOS Protected Mode Interfaceнiң (DPMI)
стандарттарын қолдайды. Кең қолданылатын (компъютер ойындарында), белгiлi
кеңейткiш - DOS4GW.
ДК үшiн ДОС-тың бiрнеше тармақтары бар болады. Олар командалардың
жиындары және базалық функционалдық бойынша ұқсас, бiрақ өнiмдiлiкпен,
жұмыстың тұрақтылығы және қосымша функциялармен ерекшеленіледі.
• DR-DOS (Novell DOS, Caldera DR-DOS) - 1991 жылда Digital Research
босатқан, 1993 жылда Novell содан соң Caldera серiктестiгiмен сатып
алынылған.
• MS-DOS - 1981 жылда Microsoft серiктестiгi босатқан.
• LZ-DOS - MS-DOS 7.1i бейресми түрі - системаның ядросынан Windows
сәлем беру суреті алып тасталған, Command.com және IO.sys файлдары
қысылған. Windows 3.1-ді iске қосу мүмкiндiгі қосылған. Жүйе негiзiнен
үйлесiмдiрек iстелген және диск сияқты кеңiстiктiң ең төменгi
көлемiнде орналасатындай етiп оптимизациялаған.
• PC DOS - 1981 жылы IBM серiктестiгi босатқан.
• PTS-DOS - 1991 жылда немесе одан бұрын Физтех-софт серiктестiгі
босатқан.
• Paragon DOS Pro (PT$-DOS бастапқы атауы). PTS-DOS тармағы, Paragon
Software серiктестiгiмен босатылған кейiн, оның негiздеушiлерi, PTS-
DOS бастаушы өңдеушiсiмен қоса, ФизТехСофт меншiктi серiктестiгіне
ауысып кеттi. Бұл түрдің соңғы тармақтары FAT32 қолдауларын қосады.
• FreeDOS - 1994 жылда босатылған. Еркiн ДОС, бастапқыда PD-DOS деп
аталды.
• FreeDOS-32 - еркiн 32-биттiк ДОС. 32-биттiк қосымшалардың iске қосылуы
үшiн кеңейткiштер талап етпейдi. ДОС-тың басқа шектеулерiнен де (басқа
файл жүйелерi, көп есептiлік т.с.с.) арылу жоспарлануда.

MS-DOS (ағылшынша Microsoft Disk Operating System – Microsoft
компаниясынан диск сияқты ОЖ) - Microsoft фирмасының коммерциялық
операциялық жүйесi, IBM PC - үйлесiмдi дербес компьютерлер үшін арналған.
MS-DOS - IBM PC үйлесiмдi компьютерлердiң көпшiлігіне орнатылған, DOS-тың
белгiлi ОЖ. Ол уақыт өте келе Windows 9x және Windows NT түрлерінің ОЖ
ығыстырған.
MS-DOS 1981 жылда жасалды және оның дамуы барысында, сегiз iрi түрі
(1.0, 2.0 және т.б.) және екi ондаған аралық түрі (3.1, 3.2 т.с.с.)
босатылған. 2000 жылдары Microsoft оның өңдеуiн тоқтатты. Бұл фирманың
маңызды табыс және маркетинг қорын қамтамасыз еткен негізгі өнiмі,
Microsoft даму барысында программалау тiлiнiң өңдеушiсiнен әртүрлi
программалық қамтамасыздандыру шығаратын ірі серiктестiкке айналды.
Соңғы қорапты түрі 6.22 болды, дегенмен MS-DOS Windows 95(7.0 және
7.1 түрі), Windows 98 (7.1 түрі) және Windows ME (8.0 түрі) үшiн жүктеуші
қызметін көрсетуді жалғастырды.

1-сурет. MS-DOS 7.1 жүктеуден кейiн.

2 MS DOS операциялық жүйесінің модульдері
Модуль ұғымы компьютердiң программалық бөлiгiнде де, аппаратында да
кең қолданылады.
Модуль - бiткен ресiмдеуі және басқа функционалдық түйiндерi және
модульдері бар түйiндестiң құралы болатын, унифицилацияланған дербес
функционалдық жүйенiң бiр бөлiгi.
MS DOS операциялық жүйелерiнің құрылымы мына модульдардан
құрастырылады (2-сурет):
• BIOS (Basic Input Output System) – енгiзшығарудың базалық жүйесi;
• EM BIOS (Extension Module BIOS ) - IO. SYS атты файл түрiндегi
кеңейтілу модулі;
• дисктi операциялық жүйенiң (БДОС) MSDOS.SYS атты файл түрiндегi
базалық модулі (ВМ - Basic Module);
• COMMAND. COM атты файл түрiндегi командалық процессор немесе команда
интерпретаторы (CI - Command Interpreter);
• сыртқы командалар және драйверлер, утилита – кеңейтуi .COM, .EXE, .SYS
файлдар;
• жүйелiк жүктеуші (SB - System Bootstrap);
• DOS аспапты құралдары: MS DOS QBASIC программалау жүйесi; мәтiндiк
құжаттар және мәтiндердiң әзiрлеуiн қамтамасыз ететiн мәтiндiк
редактор MS DOS EDITOR ; тесттеу және атқарылатын файлдардың
дұрысталуы үшiн DEBUG дұрыстаушысы.

2-сурет. MS DOS операциялық жүйесінің модульді құрылымы.

BIOS, кеңейтілу модулі EM BIOS, жүктелетiн драйверлер (сыртқы),
жүйелiк жүктеушi операциялық жүйенiң машинаға тәуелді бөлiгi болады.
Базалық модуль DOS, командалық процессор, сыртқы командалар, аспапты
құралдар операциялық жүйенiң машинадан тәуелсіз бөлiгi болады.

2.1 BIOS – енгізу-шығарудың базалық жүйесі
BIOS (Basic Input Output System) – енгiзушығарудың базалық жүйесi.
Бұл сыртқы құрылым адаптерін басқаруды, экрандық операциялар, тесттеу,
бастапқы жүктеудi және OS қоюын қолдайтын PC программалық қамтамасыз етудің
бөлiгі.
BIOS - бұл бiрдей микропроцессоры бар PC және OS аралығында
тасымалданғыштықты қамтамасыз ететiн стандартты интерфейс. BIOS ТСҚ PC-да
(ПЗУ PC) сақталады. Құрылғыны басқару үзулер тетiгі арқылы iске асады.
Үзулер:
аппаратты (аппаратты құралдармен басталады),
логикалы (микропроцессорлармен басталады - микропроцессордың
жұмысындағы қалыпсыз ахуалдары),
программалы (қандай болмасын программалық қамтамасыз етулермен
басталады).
Қазiргi видеоадаптерлердiң көпшiлiгi, сонымен бiрге жинақтағыштардың
контроллерлерi әдетте жүйені толықтыратын BIOS меншiктi жүйесi болады.
Нақты BIOS-ке кiретiн бағдарламалар көпшiлiгi негiзгi BIOS-тің тиiстi
программалық модульдерін алмастырады. BIOS бағдарламаларын шақыру
программалық немесе аппаратты үзу арқылы iске асады.
BIOS жүйесi, компьютердің қоректену көзiне қосылған кезде, аппаратты
құралдармен өзара әрекеттесу бағдарламаларынан басқа физикалық деңгейдегi
POST (Power-On-Self-Test, компьютердiң қоректену көзiн қосу кезінде өзiн
тексеру) тестеу программасынан тұратынын байқаймыз.
Негiзгi компоненттер: процессорлар, жады, дисктердiң қосалқы
микросхемалары, диск приводтары, клавиатура және видеоподсистемалар
тесттiленеді. Егер компьютердiң қоректену көзiне қосылған кезде қателіктер
(BIOS бастапқы тест орындай алмайды) пайда болса, сiз дыбыстық
сигналдардың тiзбегiн естисіз:
Сигнал коды Мағынасы
1 DRAM регенерациясының қатесi
2 Жұптықтың схемасының ақауы
3 64 кб-ті базалық ОЗУ ақауы
4 Жүйелiк таймердiң ақауы
5 Процессордың ақауы
6 Клавиатураның контроллерiнiң A20
адрестi сызығының қатесi
7 Virtual Mode Exception виртуалды
тәртiптiң ерекшелiгiнiң қатесi
8 Оқуды тесттілеу, дисплей жадысының
жазуының қатесі
9 ROM-BIOS бақылау сомасының қатесi

Егер сiз осымен ұқсас қателіктермен кездессеңіз, аппаратты құралдармен
байланыстылығы ықтималды болады.
BIOS жүйесі компьютердiң аналығында қойылған PS бiр микросхеманың
түрiнде iске асырылған. ROM BIOS атауы дәл қазiр әдiл емес байқауға болады,
өйткенi ROM - тұрақты есте сақтайтын құралдар (ROM - Read Only Memory)
қолданады, ал BIOS кодтарды сақтау үшiн қайта жоспарланатын есте сақтайтын
құралдар (өшірілетін электрмен немесе ультракөгiлдiр шығару көмегiмен)
қолданылады. BIOS жүйесiнiң сақтаулары үшiн өте перспективалы қазiр флэш
болып табылады. Бұл ескiлерді түрлендiрiп немесе компьютерге қосылатын жаңа
құрылымдардың қолдауы үшiн қосымша функцияларға көмектесуге мүмкiндiк
бередi.
IBM фирмасының ROM BIOS iшiндегiсі авторлық құқық бойынша
қорғалғандықтан, яғни оның көшiрмесiн алуға болмағандықтан,
компьютерлердiң басқа өндiрушiлерінің көпшiлiгi BIOS жүйелерiмен iс жүзiнде
түпнұсқасы толық үйлесiмдi болатын тәуелсiз фирмалардың BIOS
микросхемаларын пайдалануға тура келді. Бұл фирмалардың үш өте белгiлiсi:
American Megatrends Inc. (AMI ), Award Software және Phoenix Technologies.
BIOS-тiң нақты түрлері жүйелiк платада қолданылатын бөлiнбей байланған
микросхемалардың жиынымен (chipset) байланысты. Phoenix Technologies
серiктестiгі лицензиялық - таза BIOS-тердiң өндiрiсiнде пионер болып
есептелінедi. Оларда қатты дисктiң түрiнiң тапсырмасы, флоппи-диск 1,44
мбайт сыйымдылықты және тағы басқалар функциялар тұңғыш рет iске асырылды.
BIOS-тің POST процедурасы ең қуатты диагностиканы қамтиды. AMI
серiктестiгiнiң BIOS-i өте кең тараған. Кейбiр мәлiметтер бойынша AMI 60%
жуық нарықты алады. Бұдан басқа Setup AMI BIOS бағдарламасынан жүйе негiзгi
компоненттерiнiң және жинақтағыштары бар жұмысты тесттілеу үшiн бiрнеше
утилиталар шақыруға болады. Дегенмен олардың қолдануында жинақтағыш
келтiрудi пайдаланатын интерфейстiң түрiне ерекше мән аудару керек.
BIOS жүйесі компьютерлерде SMOS RAM-мен бөлiнбей байланысқан. Бұл
сағаттың көрсетулерi туралы мәлiметтер, оятқыш үшiн уақыттың мәнi,
компьютер кескiнi: жадының саны, жинақтағыштардың түрлерi және тағы
басқалар сақталатын "өзгермейтiн" жады деген мағынада ұғылады. BIOS
жүйесiнiң программалық модульдері дәл осы мәлiметтерді қажетсiнедi. Жады аз
энергия тұтынулармен ерекшелінетін КМОП-құрылымы (CMOS-Complementary Metal
Oxide Semiconductor) негізінде жасалуы SMOS RAM аталуына түрткі болды. CMOS
энергияға тәуелсіз себебі, үнемі платада орналасқан аккумулятордан немесе
жүйелік блок корпусында орналасқан Гальвани элементтерінен қоректенеді.
Көптеген жүйелік платалар сыртқы да, ішіне орнастырылған CMOS RAM
қоректендіргішін қолдайды.
CMOS RAM микросхемасының бұзылуы жағдайында ROM BIOS микросхемасының
тиiстi кестесiнде сақталатын белгілі бір ақпаратты (BIOS Setup Default
Values) Setup бағдарламасы бастапқы түрде қолдануға мүмкіндігі бар. Кейбір
CMOS RAM микросхемалы аналық платаларда қоректендіру сыртқы да, ішіне
орнастырылған көз арқылы іске асырылады. Тиісті ұстатқыш арқылы таңдау
жүргізіледі.
Setup бағдарламасы энергия үнемдеудің бірнеше режимін қолдайды,
мысалы: Doze (қалғитын), Standby (күту, немесе резервтегi) және Suspend
(жұмыстың тоқтатуы). Атап көрсетілгендер тәртiптерi өсу ретiнде электр
энергиясының үнемдеуiне байланысты. Жүйе Setup-та көрcетiлген, белгiлi бiр
уақыт өткенде, нақты жұмыс тәртiбiне өте алады. BIOS әдетте АРМ (Advanced
Power Management ) спецификациясын да қолдайды. Тұңғыш рет ол Microsoft
және Intel фирмаларымен ұсынылды. Олардың бiрлескен құжатында қуаттың
тұтынылатын ықшам компьютерiмен басқаруын, технологияны дамытуының негiзгi
қағидалары болды.
Компьютердің толық кескiнiнiң тапсырмасы Setupның бағдарламасының
қоюларымен ғана емес, жүйелiк платада тиiстi ұстатқыштардың тұйықталуымен
(немесе айырумен) де iске асатынын ескертемiз. Олардың әрқайсыларының
тағайындауы тиiстi құжаттамаларда көрсетілген.
BIOS PC аппаратты құралдарын айналтын өзiндiк программалық қабық болып
табылады, PC аппаратты құралдарына рұқсатты тетiк үзулері арқылы жүзеге
асырды.

2.2 Кеңейтілу модулі – EM BIOS
Енгізу-шығару базалық жүйесінің кеңейтілу модулі – EM BIOS сыртқы
құралдарға жүгінген операциялық жүйеге иілгіш қасиетін береді, ал керек
кезде BIOS тұрақты модулінің функцияларын жабады (блоктайды). Ол дискте
алдын ала белгіленген фиксироваланған орында, басты каталогтан кейін,
IO.SYS атты файл болып сақталады. Бұл файл көлемі үлкен емес, мысалы: MS
DOS 6.22 түрі үшін ол 40 Кбайт-қа тең.
Кеңейтілу модулінің болуы басты каталогта сақталатын, операциялық
жүйелер параметрлерін CONFIG.SYS файл конфигурациялары арқылы оңай
модификациялауға мүмкіндік береді. Жаңа сыртқы құралдарды қосу кезінде осы
файлда жұмысын реттейтін драйверлер атттары көрсетіледі. Ал файл түріндегі
драйверлер дискте орналасады.
Операциялық жүйенің оперативті жадыға жазылуынан кейін дискте қажетті
драйверлер көрсетілген CONFIG.SYS файлы іздестіріледі және кеңейтілу модулі
олардың қосылуын қамтамасыз етеді.
Компьютердің нормалды жұмыс істеу процессінде кеңейтілу модулінің
негізгі функциясы – бұл BIOS мүмкіндіктерін көбейту.
Кеңейтілу модулінің функцияларының қадамдары келесілерден тұрады:
• жабдықтың күйiн анықтау;
• CONFIG.SYS файлында көрсету бойынша MS DOS конфигурациялау;
• төменгi деңгейдiң үзулерiнiң кейбiр векторларын инициализациялау және
қайта орнату;
• DOS-тың базалық модулінің iске қосылуы;

2.3 Базалық модуль
Базалық модуль арнайы ерекшеленген орында MSDOS.SYS файлы түрiнде,
жүйелiк дискiде IO.SYS кеңейтулi модульді файлдан кейін орналасады. 6.22-
шi түрі үшiн MSDOS.SYS файлының көлемi 38 - Кбайт. Базалық модульдің
аппаратты бөлiкке қатты байлануы болмайды және керек болса басқа файлмен
алмастыруға болады.
Компьютердiң нормалды жұмысының нысанындағы базалық модульдің негiзгi
функциясы - компьютердiң қорларын, дисктік кеңiстiктегі файл жүйесiн сияқты
және үзулер жүйесінің арқасындағы бағдарламалардың жұмысын басқару.
Базалық модульдің жүктеулер кезеңіндегі функциялары: жадыға оқу және
командалық процессорды iске қосу, жоғарғы деңгейдiң үзулерiнiң
векторларының инициализациясы.
DOS-тiң базалық модулінің құрылымына кiретiн бағдарламалар, мынаны
қамтамасыз етуге тиiстi:
• файлдың жасауы: аттың иемденуi, оның дискте орналастырылуы, диск
көлемi кеңiстiгінің алып тұрған орнын анықтау;
• диск кеңiстiгінiң бос емес және еркiн бөлiмшелерi туралы мәлiметтердiң
бар болуы;
• жедел жадының облыстарын басқару және тағы басқалар.

2.4 Командалық процессор немесе команда интерператоры
Кейде консольді командалар процессоры деп аталатын, командалық
процессор DOS қолданушы интерфейсін қолдауға арналған. Ол өзі қарапайым
COMMAND.COM файлы ретінде болады және жүйелік дискте бөлінген файлдардың
кез келген кеңістігінде орналасады. MS DOS-тің 6.22 түрі үшін COMMAND.COM
көлемі 55 Кбайтқа тең.
Командалық процессор екі модульден тұрады: резидентті және транзитті.
Операциялық жүйе жүктелгеннен кейін резидентті модуль жедел жадыда
үнемі сақталады.
Транзитті модуль жұмыс істеуге жады жетпеген жағдайда жедел жадыдан
қосымша программа дискісіне ауысуға мүмкіндігі бар. Осындай бағдарлама
жұмысын аяқтаған соң транзитті модуль дисктен оқу арқылы қайтадан жедел
жадыға қайтып келеді. Транзитті модуль ішкі командаларды орындаушыдан және
жедел жадыда орындайтын бағдарлама жүктеушілерінен тұрады.
Командалық процессормен қатынасу командалар арқылы жүзеге асырылады.
Команда ретінде белгілі бір жұмысты орындау ұғынылуда. Командалар екі типті
болады: резидентті (ішкі) және транзитті (сыртқы). Резидентті командалар
командалық процессордың ішіне кіреді. Транзитті командалары, DOS
операциялық жүйесінің құрамына кіретін және қарапайым каталогта, әдетте DOS
атымен, сақталатын, EXE немесе COM типті файлдар болып табылады.
Компьютердің нормалды жұмыс істеу процесіндегі командалық
процессордың негізгі функциялары келесілерден тұрады:
• пернетақтадан немесе командалық файлдан енгізілген командаларды
қабылдау және анализдеу;
• ішкі командаларды орындау;
• орындау үшін бағдарламаны жадыға жүктеу;
• жұмыс аяқталғаннан соң үзүлулерді өңдеу.
Жүктеу қадамында командалық процессордың негзігі функциясы – файлдың
авто күйге келтіруін AUTOEXEC.BAT орындау.
Операциялық жүйе нормалды функциоланғанда командалық процессор экранда
жұмысқа кірісуге шақырады, мысалы: С:\. Бұл шақыруға жауап ретінде сіз
бағдарлама немесе команда атын енгізесіз, ал командалық процессор
енгізілген аттың символдарын расшифровкадан өткізеді және төменгі
нұсқалардың бірі бойынша жұмысты жалғастырады:
• резидентті команда кезінде ол бірден орындауға кіріседі;
• транзитті команда немесе басқа бағдарлама кезінде ол операциялық
жүйенің базалық БДОС модулін және BIOS кеңейтілу модулін қосу арқылы
жедел жадыға жазады және бұл командаға немесе бағдарламаға басқаруды
тапсырады.
Енгізілген команда немесе бағдарлама жұмысы аяқталғаннан соң басқару
қайтадан командалық процессорға тапсырылады.

2.5 Сыртқы командалар және драйверлер, утилиталар
Утилиталар, сыртқы командалар және драйверлер .COM, .EXE, .SYS файл
түріндегі, көптеген жағдайларда жүйелік диск каталогында сақталатын,
бағдарлама. Олардың арасындағы айырмашылықтары аз ғана, оны қолданушымен
байланыстыратын интерфейспен байланыстырады.
Қолданушыға қарапайым сұраулар қатарын беретін немесе арнайы
ұйымдастырылған интерфейссіз автоматты түрде орындайтын бағдарламаны
айтады. MS DOS-та бірнеше сыртқы командалар тізімі бар.
Сыртқы драйверлер, әдетте, диалогсыз орындалады және MS DOS-тан жеке
сыртқы құралмен қатар немесе өз алдына қойылады.
Утилита – қолданушыға сервисті қызмет көрсететін қызмет етуші
программалар. Оларда, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.