Тауарлар мен қызметтер жайлы тұтынушыларды ақпараттандыру


Кіріспе
Елімізде қоғамдық құбылыстардың ішіндегі жарнама туралы қарама-қайшы және сан алуан қоғамдық пікірлер мен көзқарастар қалыптасқан. Бір жағынан оның адамдарға қажеттілігі туралы бірқатар куәландырушы себептер де бар. Шаруашылық субъектілердің көптеген салалары тұтынушыларға жедел хабарландыру қажеттілігінің бар екенін мойындайды. Осы қажеттілікті құрылымы мен мүмкіндігі бойынша әр түрлі жарнамалық ұйымдар қанағаттандырады. Ал басқа жағынан жарнамаға деген теріс қөзқарас та қалыптасқан. Бүгінгі жарнама практикасы кейбір тауарлардың сапасымен қатар әзіл мен сынаққа себепші болуда.
Жарнаманы тауарлар мен қызметтердің сапасын, тұтынушының мұтаждықтары мен қажеттіліктеріне бейімдеуші коммуникация құралы ретінде қарастыруға болады. Бұл аса күрделі қарым-қатынастар түрі болып табылады. Алдымен біз күнделікті өмірде кездестіретін жарнама хабарлары бірқатар зерттеулер, стратегиялық жоспарлар, тактикалық шешімдер мен нақты іс-әрекеттер жиынтығынан тұратын жарнама қызметін ұйымдастыру үрдісінен құралады.
Жарнама қызметі күнделікті өмірдің объективті шынайылығына айналды. Жарнама тек кәсіби деңгейде орындалса ғана тиімді болады және ғылым мен практиканы ескеруі тиіс. Жарнаманың әр түрлі өзіндік идеялары мен жанрлары журналистика, кинематография, графика, көркем сурет тәсілдерін және түс, көлем мен кеңістікті қолданудағы композициялық шешімдерді пайдалана отырып, жасалынады. Жоғары кәсіптік деңгейде орындалған жарнама туындылары адамдардың жақсы талғамын қалыптастырады, оның рухани сезіміне әсерін тигізеді, сенімі мен құндылықтарына ықпал етеді. Жарнамалық үндеудің ең үздігі қолданбалы өнердің туындылары болып табылады. Пішіні, идеясы, көркемдігі, сәтті сценарийі, стилі тұрғысынан үйлесімді жарнама адамға ерекше психологиялық және эмоциялық әсер етеді.
Жарнама - көптеген білім шеңберлерін қамтиды. Оны жасау үшін креаторлар, суретшілер, дизайнерлер, редакторлар, мәтін жазушылар, психологтар, операторлар, т. б. жұмыс істейді.
Біздің ойымызша, кәсіпкерлердің іс-әрекетін жеңілдету мақсатында жарнама қызметін жан-жақты талдау қажет.
Қарастырылатын тақырыптың өзектілігі кәсіпорындардың дұрыс ұйымдастырылған жарнама қызметі тауарлар мен қызметтерді нарықта жылдам сатуға ықпал етуімен анықталады. Бірақ жарнама қызмет етуі үшін дұрыс жарнама науқанын әзірлеу қажет. Қазақстандық компаниялардың көп бөлігі бір реттік жарнама науқандарын жүргізуге бейім. Мұндай ыңғайды жарнама деп айтуға және оның өткізу көлемін ұлғайту сияқты табыстылығына күмән бар.
Басқа жағынан жарнама науқанының стратегиясын әзірлеу, ол жарнама жүргізудегі қателіктердің, тұтынушылардың түсінбеушілігі сияқты мәселелердің алдын алуға мүмкіндік беріп, жарнама тиімділігін жоғарылатуға әсер етеді. Жарнама науқанының стратегиясын әзірлеу фирманың басқалармен табысты бәсекеге түсуіне, өткізу мәселелерін оң нәтижемен шешуге мүмкіндік береді.
Қазіргі кезде жарнама, нағыз сауда қозғаушысына айналды. Өйткені барлық коммерциялық фирмалар жарнаманың көмегімен ғана табыстылыққа қол жеткізуде. Штатында жарнама бойынша маманы бар ірі фирмаларда жарнама агенттігінің қызметтері қамтамасыз етілген. Көптеген жалпыұлттық жарнама берушілер жаңа маркалы тауарлар мен қызметтерді нарыққа шығару үшін жыл сайын миллиондаған доллар қаражаттарын жұмсайды.
Телекоммуникация саласындағы жарнама өзінің ерекшелігіне орай, өзгеше жарнама саласын қалыптастырады. Бұл компания қызметінің нақты қоғамдық-саяси және экономикалық жағдаймен анықталатын ішкі және сыртқы идеологиясы, стратегиясы және тактикасы. Соңғы уақытта дамыған елдердің телекоммуникация саласындағы өзгерістер, Қазақстандағы нақты шаруашылық жағдай, қазіргі кездегі ең дамыған жарнама түрлерін меңгеру қажеттілігін туындатады. Осыған телекоммуникация саласындағы компаниялардың әмбебаптануы, дәстүрлі қызмет түрлерінен басқа қызметтерді ұсыну, шетелдік бәекелестермен бәсекелесу себепші болды.
Бүгінгі таңда телекоммуникация саласындағы қызметтің коммерциялық табыстылығы оның кіршіксіз беделі мен қызмет көрсету сапасының жоғары деңгейіне тікелей байланысты. Бұл фактордың экономикамыздың нақты секторында кәсіпкерліктің басқа саласымен салыстырғанда әсері ерекше. Біріншіден, қызметтер әрқашан клиенттің қызығушылығымен тығыз байланыста - компания тарапынан өз міндеттемелерін орындамаудың салдары қиын жағдайға әкелуі мүмкін және керісінше, компаниямен серіктестік - табыстылық кепілі болып табылады. Осыған байланысты телекоммуникация саласындағы компанияларға іскерлік серіктес ретінде жоғары назар аударылады. Екіншіден, компанияның ұсынатын көптеген өнімдерді қолмен ұстап, көзбен көруге болмайтындықтан, олардың сапасы туралы клиент көбінесе компанияның сыртқы бейнесі, оның беделі негізінде баға береді. Бұл үрдісте әрине, жарнаманың атқаратын ролі ерекше.
Жоғарыда аталғандардың негізінде және жарнаманың қазіргі жағдайы, компаниялардың жарнама саласындағы қызметінің перспективалары жайлы зерттеулер шектеулілігі осы дипломдық жұмыстың өзектілігін негіздейді.
1 Жарнама қызметін ұйымдастырудың теориялық аспектілері
1. 1 Жарнама түсінігі, түрлері, функциясы мен жіктелуі
Сату көлемін ұлғайту және пайда табу үшін сапалы тауарлар мен қызметтерді иелену жеткіліксіз, ол үшін тұтынушылардың санасына осы тауарлардан алатын пайдасын жеткізе білу керек. Бәсекенің күшеюі мен нарықтың тауарлармен толығуына байланысты қазіргі кезде жарнаманың рөлі мен маңыздылығы өсуде. Жарнаманың көптеген анықтамалары бар. Олар бір-бірінен сөз санымен, ақылдылығымен ажыратылады. Қазіргі заман жарнамасының әкесі Альберт Ласкер былай деген: «жарнама - ол баспа түріндегі сату» [1] .
Тауарды нарыққа жылжыту жүйесіндегі маркетингтің классикалық тұжырымдамасында жарнаманы бірінші орынға қояды. Ол болашақ сатып алушылардың санасы мен назарына тауарлар мен қызметтер туралы маңызды фактілер мен мәліметтерді жеткізу үшін көркем көрсетілген нысанда қысқа және нұсқа көрсетіледі.
Жарнаманың мәні оның қоғамдағы алатын қоғамдық, экономикалық, маркетингтік және коммуникациялық рөліне байланысты.
Жарнаманың қоғамдық рөлі оның адамдардың санасы, көзқарасы, пікірлері мен мінез-құлқының қалыптасуына әсерін тигізуінде. Сәннің, стильдің және дизайнның беталысын көрсету арқылы жарнама адамның эстетикалық қажеттіліктеріне әсер етеді.
Жарнама сұраныс пен ұсынысты қалыптастыруға, бәсекенің пайда болуына, инвестиция табуға, өткізу нарығының кеңейуіне, сай келгенде осыған байланысты жалпы экономиканың және оның әр түрлі саласының дамуына әсерін тигізеді. Бұл жарнаманың экономикалық рөлін ерекшелейді.
Жарнама тек өнім туралы ақпарат беріп қана қоймай, оның тұтынушы санасында әлдебір бейне ретінде қалыптасуына әсер етеді. Осыдан жарнаманың коммуникациялық рөлін байқауға болады.
Жарнама тауар сұранысының, өткізу көлемінің және фирма пайдасының өсуіне әсер етеді. Бұл оның маркетингтік рөлін көрсетеді. Сонымен қатар жарнама экономика, мәдениет және өнердің бір бөлігі болып табылады.
Жарнаманың әр түрлі өзіндік идеялары мен жанрлары журналистика, кинематография, графика, көркем сурет тәсілдерін және түс, көлем мен кеңістікті қолдануға компазициялық шешімдерді пайдалана отырып, жасалынады.
Жоғары кәсіптік деңгейде орындалған жарнама туындылары адамдардың жақсы талғамын қалыптастырады, оның рухани сезіміне әсерін тигізеді, адамның сенімдері мен құндылықтарының бағытына ықпал етеді. Жарнамалық үндеудің ең үздігі қолданбалы өнердің туындылары болып табылады. Пішіні, идеясы, көркемділігі, сәтті сценарийі, стилі тұрғысынан үйлесімді жарнама адамға ерекше психологиялық және эмоциялық әсер етеді.
Жарнама - көптеген білім шеңберлерін қамтитын қоғамның күрделі әлеуметтік-экономикалық құбылысы. Оны жасау үшін креаторлар, суретшілер, дизайнерлер, редакторлар, мәтін жазушылар, психологтар, операторлар және т. б. жұмыс істейді.
Жарнама дегеніміз - қаржыландыру көзі нақты көрсетілген, БАҚ арақылы жүзеге асатын, жеке көрсетілмейтін, тауар мен қызметті жылжыту нысаны [2, 256 б. ] .
Жарнама аудиторияға екі тәсілмен беріледі:
- жарнама беруші жарнаманы өзі дайындап, содан кейін оны басып, БАҚ-на ұсынады; жарнама беруші жарнама мақсатын атап көрсетіп, жарнама аспектілеріне тапсырыс береді.
Жарнама берушілер - бұлар өндірушілер, бөлшек көтерме саудагерлер, мемлекеттік емес ұйымдар және т. б. . Қазақстан нарығында негізгі жарнама берушілер шетелдік компаниялар.
Жарнама агенттіктері - жарнама қызметін ұсынатын делдалдар. Олардың көбі бұқаралық ақпарат құралдарын таңдау, жарнама орнын немесе уақытын сатып алу, жарнама науқанын шығармашылық өңдеу және жарнаманы жасау сияқты қызметтерді ұсынады. Жарнама беруші оны шығаруға байланысты кейбір қызмет түрлерін өзі жасай алады. Жарнама агенттіктерін таңдаған кезде жарнама бағасын, олардың шығармашылық мүмкіндіктерін, қызметінің сапасын талдау керек.
Көрсетілген қызмет көлеміне байланысты жарнама агенттіктері екіге бөлінеді:
- әмбебап; мамандандырылған.
Әмбебап жарнама агенттігі ақпарат және жарнама қызметінің белгілі бір түрін ұсынады. Оларға шығармашылық шеберханалар, жарнама уақытына ие болатын фирмалар жатады.
Шығармашылық шеберханалар жарнаманың ерекше көркем тұжырымдамаларын жасап, ол туралы материалдарды дайындайды, бірақ жарнаманы өткізуде, ұйымдастыруда толық ауқымды қызметтер көрсетпейді.
Жарнама уақытына ие болушы фирмалар алдын-ала үлкен көлемде БАҚ-нан орын сатып алады, содан кейін оны жарнама берушілерге және жарнама агенттіктеріне сатады.
Жарнама құралдары - жарнама таратушылардың жиынтығы. Бес түрлі бұқаралық ақпарат құралдары бар:
- баспасөз; теледидар; афиша; радио; кино жатады.
Қазіргі қоғамда жарнама туралы әр түрлі пікірлер қалыптасқан. Жарнаманы сынаушылар оны адам санасын улайтын, тауарға қосымша құндылық дарытып, жалған қажеттіліктерді туғызатын әрекет деп жағымсыз жақтарын ғана көрсетеді.
Жарнаманы жақтаушылар оның бәсекені дамытатынын, сұранысты арттыратын, тұтынушыларды пайдалы ақпаратпен қамтамассыз ететін, осылар арқылы жаппай өндірістің қалыптасуына байланысты тауардың өзіндік құнының азаюына ықпалын тигізетінін атап көрсетеді.
Алайда, кейбір жекелеген фирмалар жарнама науқанын жүргізгенде заттың шынайы жағдайын бұрмалап, жалған хабар таратуы мүмкін. Тауар қасиеттерінің жағымды жағын арттырып, сатып алушыны алдау, тауар сапасына қатысты жалған ақпарат беруді теріс пиғылды жарнама деп аталады. Мұндай жарнама заң бойынша қудаланады.
Қазақстанның «Теріс пиғылды бәсекелестік туралы» заңы тұтынушыларды теріс пиғылды жарнамадан қорғауға бағытталған. Әлемде мұндай әрекет мемлекеттік заңдар және тұтынушылар құқықтарын қорғайтын қоғамдық ұйымдар қозғалыстары сияқты екі бағытта жүргізіледі.
Жарнама - нарықтың негізгі құралдарының бірі. Нарық жақсы дамыған кезде, бәсекелестік жоғары болғанда, әр сатушы тұтынушының қажеттіліктерін толығымен қанағаттандырғысы келгенде, бәсекелестік күресте жарнама ең басты шешуші көрсеткіштердің бірі болуы мүмкін. Қарапайым тілмен айтатын болсақ, жарнама ол жаңа тауарлар мен қызметтердің тұтынушылық қасиеттерімен таныстыру үшін әлеуетті тұтынушыларға арналған. Жарнама міндетті түрде тауарды тұтынушыларға міндеттейді.
Өз таңдауын жасағаннан кейін соңғы нақты марканы немесе тауар атын еске түсіреді. Ең алдымен тұтынушы не таңдайтынын ойлайды, содан кейін тауар жайлы не білітінін, қандай сезім қалдырғанын еске түсіреді, ал содан кейін ғана қандай маркаға таңдауын тоқтататынын анықтайды.
Сәтті өткен жарнамалық шаралар тұтынушылардың күтімін жоғарлатады, талғамдарды өзгертіп, сұранысты жоғарылатуға ықпал етеді. Оны төмендегі 1-суреттен көруге болады [3, 47 б. ] .
Р тауар бағасы
кейін
дейін
D1
D
Тауар саны Q
Сурет 1 - Сәтті жарнаманың сатылымға әсер етуі
Жоғарғы суретте көрсетілгендей, сәтті жарнама бизестің кемелденуіне немесе сауданың құлдырауын тоқтатады. Жарнама құрылымы келесі кезеңдерден тұрады:
Біріншіден, ол назар аудартатын қасиетке ие. Оқырмандардың тақырыпқа, телекөрермендердің видеоға қаншалықты назар аударатындығы да шетте қалмауы керек. Жарнаманың арналған әлеуетті тұтынушылар тобына қалай әсер ететіні өте маңызды.
Екіншіден, жарнаманың тұтынушылар эмоциясына әсер етуі. Жарнаманы көрген кезде қандай сезімде болады және жарнамалық дәлел мен оның қалай берілуі өте маңызды.
Үшіншіден, ол ақпараттандыру. Жарнамалық дәлел дәл берілген бе? Жарнамаланып отырған объектінің қаншалықты пайдалы екенін көрсету де өте маңызды көрсеткіштердің бірі.
Және соңғысы, адам көріп отырған жарнамалық роликті немесе хабарламаны қаншалықты соңына дейін көргісі, оқығысы келетіндігі де өте маңызды. Адамдардың назарына қаншалықты тартымды екені де аз маңызды емес.
Жарнаманың басты мақсаты - сатуды ынталандыру. Әйгілі американдық жарнамалаушы Раймонд Рубикам былай деген: «жарнаманың басты бір мақсаты бар - ол сату, ал қалғаны өтірік» [4, 84 б. ] . Кейбір кезде жарнаманы көрген адамдар, көргеннен кейін бірден барып сатып ала-салады.
Жарнаманың көптігінен жарнама берушінің тұтынушыға әсер етуі өте маңызды. Жарнамаға назар аударудың көптеген әдістері бар, соның ішінде түсті артта қалдыруға болмас. Назарда аудару мен ұстап қалу түстерді дұрыс пайдалануға да байланысты. Әр адамның түске деген өз талғамы бар, әр түс ерекше көңіл-күйді тудырады және жарнаманың сақталып қалуына ықпал етеді.
Жарнама қалай жұмыс істейді? Жарнаманың жұмыс істеуі туралы көптеген теориялар бар. Оның ішіндегі ең қарапайымы - AIDA (attention -назар, interest - қызығу, desire - тілек, action - әрекет) . Назармен бәрі түсінікті, егер оған ешкім назар аудармаса, жарнама мүлтіксіз мазмұнымен де керексіз. Бірақ назар аударту үшін, назар аударту өте қауіпті. Көзге бірден түсетін бірінші деңгейлі (иллюстрация, тақырып) бөлшектерді жасауға болады, егер жарнамамен әрі қарай танысу қызығушылық туғызбаса, онда сонымен бәрі де аяқталуы мүмкін.
Жарнама қызығушылық туғызып, оны оқуы да мүмкін, бірақ жарнамаланып отырған тауарды сатып алғысы келмеуі де ғажайып емес. Егер тауар қызығушылық туғызып қана қоймай, сонымен бірге ол тауарды сатып алғысы келсе және сол тауарды сатып алса, сол кезде жарнаманың қаншалықты сәтті екені анықталады. Ең бастысы - әрекет. Оқырман барып ертен тауарды сатып ала салмайды деп ойлаудың да қажеті жоқ. Жарнамамен туған ынта бірнеше күннен, аптадан, айдан кейін де жүзеге асуы мүмкін.
Жалпы мақсаттардың ішінде бірнеше жекеше мақсаттар бар:
- әлеуетті тұтынушының назарын аударту;
- фирма мен тауар жайлы тұтынушыларды ақпараттандыру;
- фирманың жағымды кейіпін қалыптастыру;
- нақты тауар немесе қызмет жайлы сұранысты қалыптастыру;
- өткізуді ынталандыру;
- фирманың тауарлары немесе қызметтері жайлы еске түсіріп отыру;
- басқа фирмалар көзінде сенімді серіктес кейіпін құру.
Мақсаттардың жартысы сұраныспен, жартысы имиджбен байланысты. Жарнама қызметінің мақсаттары нақты орнатылған, сандық көрсетілген және мерзімі анықталған, ол жарнама шараларынын қадағалауға мүмкіндік береді. Жарнама мақсаттары тауардың өмірлік циклінің өзгеруімен байланысты ауысып отыруы мүмкін.
Ену кезеңінде бастысы - сатып алушыларды жаңа тауар жайлы ақпараттандыру. Өсу кезеңінде сұраныстың дамуы, кемелдену кезінде -фирма, тауарлар, шегімдер мен сатулар туралы еске салу. Құлдырау кезеңінде - жарнама мақсатты емес, тек ғана төмен бағамен сату кезінде ғана халықты ақпараттандыру.
Қандай болса да, жақсы жарнама бизнестің кемелденуіне немесе сатудың төмендеуін тоқтатады. Егер бұндай болмаса, онда жарнама не жаман, не мүлде жарнама емес.
Жарнамалық индустрия нәтижесіз болып, бірінші орында түр. Мыңдаған миллиард долларлар, жарнама берушілерге нәтиже бермей, желге ұшып кетіп жатыр. Бірақ жарнамалық қақтығыстар сондай жеңіл емес. Қақтығыс болған жағдайда, тауарлар мен фирмалар, брендтер мен тауар маркалары, адам карьерасы құлдырауы да мүмкін.
Сонымен жарнаманың тек бір ғана жетістікке апаруы сатудың жоғарылауы. Жақсы жарнама ұнайтын немесе жарыстарда жеңетін емес, жақсы жарнама нарықта жеңеді, минималды шығынмен максималды нәтиже беретін жарнама. Ол жарнама ақша әкелетін жарнама. «Сату» сөзі жарнамада кең қолданылатын сөз. Жарнама тауарлар мен қызметтерді сатады. Бірақ ол әлеуметтік ойларды да «сата алады», сайлауда кандидатты да «сата алады».
Нағыз жарнаманың екі басты батыры бар:
Жарнаманың бірінші батыры - ол жарнамалайтын зат тауар, қызмет, сайлаудағы кандидат және т. б. . Жарнама сол затты максималды түрде толық сатуы керек. Бірақ, бұл да аз. Жарнама затты өз-өзімен сатылуы емес, ол жарнаманың екінші батырының мәселелерін шешетін болуы керек.
Ал екінші және жарнаманың басты батыры - сатып алушы болып табылады [5, 57 б. ] .
Жарнама функциясы мақсаттар мен міндеттермен анықталады:
- экономикалық. Жақсы жарнама өткізуді ынталандырады және пайданың өсуіне өз септігін тигізеді. ақпараттық. Тауарлар мен қызметтер жайлы тұтынушыларды ақпараттандыру. коммуникативті. Жарнама ақпараттандырады және тауар өндірушілерге имидж жасайды. бақылайтын. Тұтынушылар топтарының белгілі бір тауар ассортиментіне талғамдарын құрады. сұранысты басқару функциясы. Жарнама ақпараты мен беру графикасы сұранысты өзгертуі мүмкін.
Жарнама тауарларды нарықта жылжытудың бірден-бір жолы. Жұмсалған қаражат ақталып, сату көлемі ұлғайса, жарнаманың мәні де, сәтті болғаны да осында [6, 103 б. ] .
Жарнама хабарларының технологиясы айырылысуы мүмкін:
- тұтынушыға ықпал ету тәсілі бойынша; білдіру тәсілі бойынша; негізгі мақсаттар мен міндеттер бойынша; тұтынушымен кері байланыс арқылы.
Ықпал етуі бойынша жарнама хабарламасы келесідей болуы мүмкін:
- рационалды; эмоционалды.
Әлеуетті тұтынушының сана-сезіміне ықпал етіп, рационалды жарнама ақпараттандырады. Ол дәлелдермен дәлелдеп, сурет пен сызбаны қолдана отырып, сөзбен айтылған сезімді күшейту мақсатымен қолданылады.
Эмоционалды жарнама естеліктерді тудырады. Ол ойларға әкеліп, ойлар мен елестетулер арқылы ықпал етеді. Оның ең басты нәтижелі құралы -сурет, түс және аз мөлшердегі дыбыс болып табылады.
Жарнамалық хабарламалардың көбісі, осы екі түрдің қыйыстырылуымен жасалады. Ықпал етуіне байланысты жарнама «қатты» және «жұмсақ» болып бөлінеді.
Қатты жарнама өткізуді ынталандырумен байланысты. Бұндай жарнаманың қысқа мерзімді мақсаттары бар: объектіге бірден көзге түсетін, нәтиже арқылы жүзеге асады.
Жұмсақ жарнама тек тауар жайлы хабарлап емес, сонымен қатар тауар жайлы жақсы атмосфера қалыптастыру. Негізінен символға бағытталған эмоционалды жарнама. Әлеуетті тұтынушыны сол тауарды сатып алуға итермелейді.
Мақсаттар мен міндеттер жағынан алатын болсақ, жарнаманың келесідей түрлері бар:
- имидждік жарнама; ынталандыратын жарнама; тұрақтылық жарнамасы; фирма ішіндегі жарнама; өткізуді ынталандыруға бағытталған жарнама; салыстырмалы жарнама; еске салатын жарнама; ақпараттандыратын жарнама.
Имидждік жарнама фирма мен тауардың жағымды кейіпін құруға бағытталған.
Ынталандырушы жарнама тұтынушылардың осы тауарды сатып алуға итермелеп, сол тауарға деген сұранысын ынталандыру.
Тұрақтылық жарнамасы - тұтынушылар мен серіктестерге фирманың жұмысының тұрақты екенін, нарықтағы орнының орнықтылығы туралы ақпараттандырады.
Фирма ішіндегі жарнама - қызметкерлерге кәсіпорынға сенімді болуына бағытталған. Фирма ішіндегі жарнама құралдары:
- фирма ішіндегі жарнама; басшылар мен қызметкерлер арасындағы жақсы қарым-қатынас; қызметкерлерге арналған ір түрлі әлеуметтік көмек.
Қандай да жарнама болмасын бірнеше жарнама түрлерін қосып алады.
Жарнаманың міндеттерінің көптігі жарнама түрлерінің алуандылығын, тарату түрлерін тудырып, жарнама жүйелі түрде болады:
- объект бойынша. Тұтыну тауарларының сатып алушыларына арналған жарнама, мамандарға арналған жарнама, аралас жарнама; тапсырыс беруші бойынша. Өндіруші фирма жарнамасы, көтерме фирмалардың жарнамасы, бөлшек сауда жарнамасы. сауда бұйымдары бойынша. Өз тауарының жарнамасы, нақты бір тауар маркасының жарнамасы, өндіруші фирма жарнамасы, сауда кәсіпорнының жарнамасы; уақыттық сауда бұйымдары бойынша. Дайындайтын жарнама, жаңа тауар жарнамасы, бұрынғы тауар жарнамасы; таратудың басты құралдары бойынша. Баспа, киножарнама, теледидарлық, радиожарнама, видеожарнама, көлік жарнамасы, сату орнындағы жарнама, басқа да жарнама. шығындарды қаржыландыру көзі бойынша. Тауарды өндіруші жарнаманың шығындарын өзі төлейді, тауарды сатушы өзі жарнаманы қаржыландырады, сатушы мен өндіруші жарнамашығындарын бірге төлейтін жарнама; тауардың сиымдылығы бойынша. Бірінші ретті жарнама және селективті жарнама.
Әрине көрсетілген тізбе толық емес. Басқа түрлерін қалқып алып, жіктеуін толықтыруға болады.
Жарнаманы тарату жіктеуі бойынша негізгі жіктеуге тоқталу дұрыс болар. Өйткені осындай жіктеу ең кең таралған және оны төменгі 2 -суреттен көруге болады [7, 24 б. ] .
Сурет 2 - Негізгі тарату құралдарының жіктелуі
Жарнамада хабарды тарату түрлерінің ондаған, мыңдаған түрлері бар-жарнама хабарламалары, плакаттар, брелоктар, этикеткалар мен жабыстырушы жолақтар. Сондықтан қатал жіктеу өте қиын, өйткені бір тәсіл бірнеше каналдар мен құралдарға байланысты болуы мүмкін. Бұл жерде толық жіктелу қарастырылмайды. Тек ғана жарнамалық хабардың кең таралған түрлері ғана көрсетілген:
... жалғасы- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz