Жүйке жүйесінің негізгі қасиеттері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 44 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны:

Кіріспе . . . Жантану пәні, тарихы, жантану салалары . . .
Негізгі бөлім:

Темперамент

2. 1. Темперамент туралы жалпы ұғым . . . 7

а) Темпераменттің психологиялық сипаты, түрлері . . . 11

б) Темперамент және іс-әрекет . . . 17

в) Темпераменттерді тәрбиелеу мәселесі . . . 19

Жүйке жүйесінің негізгі қасиеттері

2. 2. Жүйке жүйесі туралы жалпы түсінік . . . 22

2. 3. Жүйке жүйесінің рефлекстік табиғаты туралы. (И. П. Павлов

ілімі және оның негізгі қағидалары. ) . . . 26

2. 4. Негізгі жүйке процестері. Қозу мен тежелу түрлері . . . 29

а) Жоғары жүйке қызметінің заңдары . . . 31

б) Мидың анализдік және синтездік қызметі . . . 33

в) Бірінші және екінші сигнал жүйелері . . . 34

г) Динамикалық стереотип . . . 36

Қорытынды бөлім . . . 38
Қосымшалар . . . 43
Пайдаланылған әдебиеттер . . . 47

Кіріспе

Жантану пәні, тарихы, жантану салалары

Психология - психикалық құбылыстардың (жан қуаттарының ) пайда болу, даму және қалыптасу заңдылықтарын зерттейтін ғылым.

Психикалық құбылыстар бізді қоршап тұрған сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының мидағы әртүрлі бейнелері болып табылады. Олар (түйсік, елес, ой, сезім, тілек, қабілет, қызығу, мінез, әдет т. б. ) көпшілігімізге өз тәжірибемізден жақсы мәлім, тілімізде жиі кездесетін ұғымдар. Бір қарағанда бұлардың мәнін әрқайсымыз тез ажырататын да, білетін де сияқтымыз. Бірақ психикалық құбылыстардың мәнін ғылыми тұрғыдан түсіндіру арқылы ғана жан-жақты ажыратуға болады. Осы мәселені ғылыми жолмен баяндауды, олардың өзіндік заңдылықтарын айқындауды - сөз болып отырған психология ғылымы қарастырады. Психология ерте замандардан келе жатқан ғылым салаларының бірі. Оның дүниеге тұңғыш келген жері ежелгі Греция. «Психология» термині гректің екі сөзінен тұрады: оның біріншісі - «псюхе» (жан), екіншісі - «логос» (сөз, ілім) .

Психологиялық ғылыми білімдердің тарихы екі кезеңге бөлінеді. Оның біріншісі - шамамен 2500 жылға созылған, көшбасы Аристотельден басталатын жан дүниесі жайлы түрлі ой-пікірлердің ілкі тарихы. Осы кезең ішінде психология басқа ғылымдармен, әсіресе, философиямен қосақтаса дамып келген. Оның екінші тарихы 1879 жылдан басталады. Сол жылы неміс ғалымы В. Вундт (1832-1920) Лейпцигте тұңғыш лабаратория ұйымдастырып, мұның дербес эксперименттік ғылым болуына себепкер болды.

Психологияның даму тарихы жоғарыда аталған ғұламалармен қатар Герофил, Эразестрат, Гиппократ, Гален, Әбуәлі ибн Сина, Декарт, Гоббс, Спиноза, Лейбниц, Локк, Гартли, Дидро, Вольф, Галлер т. б. оқымыстылардың есімімен тығыз байланысты.

Жан дүниесінің сыры жайлы дәйекті пікірлерді қазақ ойшылдары да айтқан. Тіпті мұндай ой-пікірлер фольклорда, әсіресе, мақал-мәтелдерде көптеп кездеседі. Мәселен, «Тән ауырса, жан да ауырады», «Тәні саудың жаны сау», «Тән өледі, демек жан да өледі», «Жан бар жерде қаза бар», «Жан кеудеге қонақ» т. б. осындай мақалдарда жан мен тәннің ара қатынасы шындыққа сәйкес дұрыс пайымдалғанын байқау қиын емес. «Жан» - қазақ ұғымында жан-жануарға, адамға тіршілік, күш-қуат беретін рух.

Ғылыми психология адамның ой-өрісі, сана-сезім дәрежесі, іс-әрекеттен, оның нәтижесінен жақсы байқалатынын талай рет айтқан. Сана, іс-әрекеттің бағыт - бағдарлы сипатта болуын қамтамасыз етеді. Сана мен іс-әрекет бір-бірімен тығыз байланысты. Сананың белсенділік сипаты да, оның мінез-құлықты реттейтін басқарушылық функциясы да принципке негізделеді. Осы айтылғанға орай психиканы нақтылы іс-әрекет үстінде зерттеу ғылыми психологияның ең негізгі принципі болып табылады.

Л. С. Рубинштейн «Жалпы психология негіздері» (1940) атты еңбегінде «Психология зерттеуіндегі ерекше құбылыстар ауқымы анық көрініп тұр: олар біздің қабылдауымыз, сезіміміз, ойларымыз, ықылас - ниеттеріміз бен тілектеріміз т. б. яғни біздің өміріміздің ішкі мазмұнын құрап, біздің жан толғаныстарымыз үшін денемізге ажырамастай болып сіңген құбылыстар жиыны», - деген. Психологиялық дүниенің бірінші ерешелігі әр тұлғаның (индивид ) өз меншік толғанысының болуы, ол түйсік сезімімен ғана көрінеді де, оның басқаша пайда болу жолы жоқ. Мысалы, қаншалықты әдемі, нәрлі суреттеп берсең де, соқырдың дүние сұлулығын сезінуі қиын; керең тікелей қабылдамаған соң, ән-күй әуенін танымайды; махаббат ляззатына өзі бөленбеген адамға ол жөніндегі әңгіме - дастан да түкке тұрмайды.

Психология ерекшеліктерін танудың қиындығы олардың адам ақылына сиып болмайтын, қалыптан тыс, тылсым құбылыс болуында. Себебі, әрқандай нақты заттың өзі мен оның қабылдаған кейпі бір-бірінен ажыратылып тұратыны даусыз. Жан ерекше, тәннен бөлек жасайтын құбылыс деген нанымның санаға терең ұялауы бұған мысал бола алады. Алғашқы адамның өзі де адамдар мен жануарлардың өлетінін, адамның түс көретінін сезіп, білген. Осыған орай адам ұстамға келетін тәннен және көрінбейтін жаннан бірінен - бірі бөлінбейтін дербес екі бөліктен тұрады деген сенім туындады; яғни адам өлмейінше, жан оның тәнінде жасап, өлгеннен кейін тәннен шығып кетеді мыс.

Жан жөніндегі танымдар қандай құбылыс - өзгерістерге енгенімен өмірлік іс-әрекеттің қозғаушы күші - жан деген тұжырымға ешбір шүбә келтіре алмады. Тек XVIII ғ. психология білімінің дамуында Рене Декарт жаңа дәуір есігін ашты. Ол адамның ішкі мүшелері ғана емес, тіпті дене әрекетінің де жанға ешқандай қатысы болмайтындығы жөнінде пікір айтып, дәлелдеді. Бұл жантану ғылымының кейінгі желісіне үлкен ықпал жасады. Декарт ғылымға екі түсінікті - рефлекс және сананы бірдей енгізді. Бірақ ол өз тағылымында жан мен тәнді бір-біріне қарсы қойды, өзара тәуелсіз екі болмыс материя және рух жасайтынын уағыздадаы. Сондықтан да психология тарихында бұл декарт тағылымы «дуализм» (екі жақты) атауын алды. Дуалистер көзқарасында, психикалық табиғат ми қызметінің өнімі емес, мидан тыс, оған тәуелсіз, өз бетінше жасайтын құбылыс екенін түсіндірілді. Бұл бағыт ғылымда обьективті идеализм деп аталды.

Психологияның басқа ғылымдар жүйесіндегі орнын тануға орай психологиялық деректердің басқа ғылымдарда пайдалану мүмкіндіктерін және керісінше, психология олардың нәтижелерін өзіне қарай қолданатынын жете түсінуге болады.

Психологияның жалпы ғылыми білімдер жүйесіндегі қызметі - зерттеу обьекті адам болған барша ғылым салаларын жетістіктерін біріктіріп, байланыстыру.

Психологияның негізгі міндеті - психикалық іс-әрекет заңдарын даму барысында зерттеп, тану. Психикалық құбылыстардың адам өмірі мен әрекетінің обьектив жағдайларына тәуелді заңдылықтарын аша отырып, психология осы әсерлердің мидағы бейнелену механизмдерін де айқындайды. Осыған орай, психология физиологиямен, дәлірек айтсақ, жоғары жүйке қызметі физиологиясымен өте жақын байланыста болуы сөзсіз.

Психологияның педагогикамен байланысына аса назар аударған жөн. Әлбетте, бұл сабақтастық бұрыннан да белгілі, кезінде К. Д. Ушинский: «Адамды жан-жақты тәрбиелеу үшін оны жан-жақты зерттеу қажет», - деген еді. Бұл арада психологияның практикалық маңызы нақты көрініп тұр. Егер педагогика психологиялық құбылыстардың табиғаты жөніндегі білімдерге сүйенбесе, онда ол қара-дүрсін педагогикалық кеңестер мен көрсетпелер жиынтығына айналып, шын мәнінде ғылым болудан қалып, мұғалімге ешқандай жәрдем бере алмайды. Педагогиканың барша салаларының даму барысында психологиялық зерттеулерді қажет ететін проблемалар туындап отырады.

Психология қай ғылым саласымен байланысса да, оның зерттеу обьектісі жалғыз-ақ: ол - адам, оның психикалық процестері, қалыптары және қасиеттері.

Психологиялық білімдердің даму ерекшеліктері психологияның басқа ғылымдарға тәуелді байланысынан ғана емес. Көп жағдайда олар қоғамдық практиканың өрістеп жатқан қажеттерімен белгіленеді. Егер психология алғашқы уақытта теориялық тарабы басымдау, дүниетанымдық пән болса, ол қазіргі кезде өзінің танымдық қызметін сақтай отырып, өндірісті, мемлекетті басқарудағы, білім беру жүйесіндегі, денсаулық, заң мекемелеріндегі, мәдениеттегі, спорттағы және т. б. кәсіби практикалық іс-әрекеттің бір саласына айналуда.

Психология сан салалы ғылым. Қазірде оның қырыққа жуық саласы бар. Қай саласы болса да күнделікті өмірімізге қызмет етеді. Оларды тудырған - қоғамның нақтылы талап-тілектері, өмірімізде болып жатқан ғылыми-техникалық экономикалық прогрестің әсері. Осы ғылымның кейбір салалары еңбек, яғни нақты іс-әрекет үстінде адам баласы қалайша дамып отыратындығын зерттейді. Осы тұрғыдан жантану ғылыми-педагогикалық, медициналық, әскери, инженерлік т. б. болып бірнеше салаға бөлінеді. Мәселен, педагогикалық психология оқу, тәрбие істерінің оқушы санасына қалайша әсер ететіндігін балалардың жас мөлшеріне лайықты оқулықтар мен бағдарламалар құрастыру кейбір оқушылардың екінші жылға қалу, мектептен шығып кету себептері, тәрбиеленуі қиын балалармен жұмыс істеудің жолдары, жыныс тәрбиесі, бағдарламалап оқыту (алдын ала жасалған үлгіге қарап оны ұтымды етіп ұйымдастыру) - педагогикалық психология зерттейтін ғылыми мәселелерінің бір тобы. Медициналық психология дәрігер мен науқастың арасындағы қатынасын, олардың мінез-құлқының түрлі көріністерін зерттейді. Олар өз тарапынан нейропсихология, психофармология, психотерапия, психопрофилактика, психогигиена дейтін салаларға бөлінеді. Адам мен техниканың қарым-қатынасынан туындайтын психологиялық мәселелерді инженерлік психология зертейді. Бұл соңғы кездерде өріс алған ғылыми келешегі мол жантану салаларының бірі.

Психология ғылымының келесі бір саласы үшін даму принципі басты негіз болады. Бұларға мектепке дейінгі бала, жасөспірім, балаң, кемел, егде жастағылар психологиясы жатады, ал арнаулы психология психикасы кеміс адамдардың түрлі жақтарын зерттейді. Салыстырмалы психологияға зоопсихология, этология дейтін салалар кіреді. Салыстырмалы психология жануарлар психикасымен ұқсастықтары мен айырмашылықтарын қарастырады. Қоғамның, ұжымның жеке адамдарға тигізетін ықпалын зерттеу ісімен психологияның әлеуметтік деп аталатын саласы айналысады. Психология мен этиканың арасында да тығыз байланыс бар. Этика адамдардың мінез-құлық нормаларын, адамгершілік принциптердің заңдылығын зерттейтін ғылым. Мораль мәселесінің кейбір жақтарын да (адамның моральдық сезімдері, саналылық дәрежесі) психология ғылымы қарастырады.

Барша психология салаларының ішінде айрықша орынды жалпы психология иеленетінін атап өткен жөн. Бұл тараудың негізгі міндеті психологияның әдіснамалық проблемалары мен тарихын, психикалық құбылыстар пайда болуының, дамуының және болмысының жалпыланған заңдылықтарын ғылыми нақтылау.

Психология сондай-ақ жаратылыстану, педагогика, пән методикасы ғылымдарымен тығыз байланысып жатады. Психология нарық экономикасына көшу кезеңіндегі адамдардың көңіл-күй ерекшеліктерін зерттеуі тиіс. Мәселен, егемендік пен тәуелсіздік адам психикасына қалайша әсер етіп отырғандығы; ұлттық оқу-тәрбие процесінде болып жатқан түрлі жаңалықтарды психологиялық тұрғыдан зерттеу осы ғылымның басты міндеттері болып табылады.

Психология саласында жүргізіліп жатқан әр тарапты зерттеулер қазіргі қоғамдық дамудың, оның тыныс-тіршілігінің жаңа сипатын, демократиялық бағыт-бағдарын, қазақ елінің егемендігі мен тәуелсіздігі жағдайында, адам хұқы мен оның ізгілік, мейірбандық, имандылық секілді адами қасиеттерінің өріс алуынан туындап жатқаны хақ.

Темперамент туралы жалпы ұғым

Темперамент - жүйке жүйесінің тума қасиеттерінен туындайтын адамның жеке өзгешеліктерінің бірі. Ол адамдардың эмоциялық қозғыштығын, қимыл-қозғалысынан, жалпы белсенділігінен жақсы байқалады.

Темперамент - организмнің физиологиялық өзгешеліктерімен, әсіресе, жоғары жүйке қызметінің тума қасиеттерімен шарттас психикалық құбылыс. Темперамент адамның жалпы қозғалысынан да (мәселен, біреулер шапшаң қозғалады, тез қимылдайды, енді біреулер жай қимылдап, асықпай істейді), психиканың күші мен тереңдігінен де ( біреу өжет, алғыр болса, екіншісі сылбыр, жігерсіз болады), адамның көңіл-күйінің ерекшеліктерінен де (салмақты, тұрақты, жеңіл, тұрақсыз), эмоция сезімдерінен де (сабырлы, күйгелек т. б. ) жақсы байқалып отырады.

Темперамент - 25 ғасырдан бері ғылыми ойды қызықтырған мәселелердің бірі. Оған деген қызығушылықтың төркіні - адамдар бойында болатын дара өзгешеліктер. Әр адамның жан дүниесі өз алдына бір болмыс. Оның қайталанбастығы, бір жағынан, адам тәнінің биологиялық және физиологиялық құрылымы мен дамуына байланысты болса, екіншіден - әлеуметтік ерекше байланыстар мен қатынастарға негіз бола алуында. Темперамент адамның биологиялық сипатынан көрінеді. Адамдар арасындағы көптеген психикалық айырмашылықтар: эмоция тереңдігі, қарқындылығы, тұрақтылығы, ауыспалы-қозғалғыштығы - бәрі осы темперамент табиғатымен түсіндіріледі. Дегенмен, осы күнге дейін темперамент мәселесінің шешілмеген, талас-тартысты қырлары баршылық. Бірақ проблемаға байланысты көзқарастардың көптігіне қарамай, ғалымдардың бәрінің мойындайтыны: темперамент - жеке адамның әлеуметтік тұлға ретінде қалыптасуының биологиялық, яғни табиғи іргетасы.

Сонымен, темперамент - адамның психикалық әрекетінің нақты динамикасын айқындайтын психиканың дара қасиеттерінің жиынтығы. Бұл психикалық ерекшеліктер адамның барша іс-әрекетінде оның мазмұны, мақсаты және сеп-түрткілеріне тәуелсіз бірқалыпты көрінеді, есейген шақта да өзгеріске түспей, өзара байланыста темперамент кейпін өрнектейді.

Темперамент түрлерінің жақсы не жаманы болмайды. Олардың әрқайсысы өзінің ұнамды тараптарына ие, сондықтан басты назар темпераментті реттеп, түзетуге қаратылмай, нақты іс-әрекетте оның тиімді жақтарын саналы әрі өз орнымен пайдаланудың жолдарын табуға бағытталған жөн. Адам ежелден ақ әрқилы тұлғалардың психикалық бітістерін танумен, олардың барлығын жалпыланған аз санды саналық бейнелер тобына біріктіруге тырысқан. Мұндай жалпыланған аз санды саналық бейнелер тобына біріктіруге тырысқан. Мұндай жалпыланған бейнелер бірігімін психология тарихында алғашқыдан темперамент типтері деп атаған. Темпераменттердің бұл бірігімдік (типологиялық) жүйесі өмірлік іс-әрекет тұрғысынан өте тиімді, себебі оны пайдалана отырып, нақты тұрмыстық жағдайларда белгілі темперамент типіне жататын адамның болашақ әрекет - қылығын күні ілгері пайымдауға әбден болады.

Темперамент туралы алғашқы ойлар ғылымда өте ерте кезде айтыла бастаған. Ежелгі Грецияның белгілі ғалымы, дәрігері Гиппократтың (б. э. д 460-336) еңбектерінде бұл жөнінде біраз пікірлер айтылған. Гиппократтың ойынша әр түрлі темпераменттер адамдар мен жануарлардың денесінде төрт түрлі сұйық заттарға байланысты болмақ. Олар денені жылытып тұратын - қан, салқындататын - шырын (слизь), құрғататын - бауырдағы сары өт және оған дымқылдық беретін қара өт (талақ) . Осы төрт түрлі сұйықтың, араласуының пропорциясын грекше «красис» деп атаған. Ал латын тілінде бұл терминді «темпераментум» деп атап кеткен.

Сөйтіп, Гиппократ және оның шәкірттері адамдағы темпераменттердің әр түрлілігі организмдегі осы төрт түрлі сұйық заттардың бір-бірінен аз-көптігіне байланысты деп түсінген. Мәселен, организмде қанның пропорциясы артық болса, ол сангвиникалық (латынша «сангиус»- қан), ал шырын басым болса (грекше «флегме» - шырын), флегматик темперамент деп, ал организмде қара өт баысм болса меланхолик (грекше «мелай- нехоле» - қара өт), организмде сары өт басым болса холерик (грекше «холе» - өт) темпераменті деп атаған.

Гиппократ организмдегі сұйықтардың бірінен екіншісінің басым болуы кейбір аурулардың шығу тарихын түсіндіруге де жарайды деді. Ол мидың рөлін түсіне білді, оны бездердің бірі деп санады. Бұл - адамның жеке ерекшеліктерін жаратылыстық ғылыми зерттеудің алғашқы қадамы еді.

Орта ғасырдағы ғалымдар темпераментті организмдегі химиялық заттардың құрамына байланысты түсіндіруге тырысты. Кейіннен темперамент организмның түрліше физиологиялық өзгешеліктеріне, атап айтқанда, қан жолы жүйесінің құрылысына, зат алмасуға, ішкі секреция бездеріне т. б. байланысты деген пікірлер тарады, неміс философы И. Кант (1724-1804) өзінің «Антропология» деген еңбегінде темпераменттің төрт түрі туралы толық психологиялық сипаттама берді. Бірақ ол темперамент пен мінез ұғымдарын бір-біріне балама ретінде (былай деп ұғыну қате) қарастырды.

Темперамент туралы теориялар XΙX ғасырдың аяқ кезінде кең өріс алады. Мәселен, неміс анатомы Гейне темпераменттердің түрліше болуы жүйке жүйесінің тонусына байланысты десе, орыс антропологы Н. Л. Зеланд (1833-1902) ми қабықшасындағы молекулярлық қозғалыстың жылдамдығы мен біркелкілігіне байланысты деді. Көрнекті орыс педагогы П. Ф. Лесгафт (1837-1909) темпераменттерді қан сауыттарының жуандығы мен кеңдігіне байланысты деп тұжырымдады. Темпераменттердің физиологиялық негіздерін ғылыми тұрғыдан дәйекті етіп түсіндірген академик И. П. Павловтың ілімі темперамент туралы түсінікті ғылыми сара жолға түсірді.

Жүйке жүйесінің типтері ми қабығындағы қозу, тежелу процестерінің үш негізгі белгісінің (күші, тепе-теңдігі, қозғалғыштығы) жиынтығынан құрастырылады.

Жүйке процестерінің күшіне - ми қабығының жұмыс істеу қабілеттілігі, яғни сыртқы ортаның түрлі тітіркендіргіштеріне мидың төзімділігі жатады. Жүйке процестерінің тепе-теңдігі деп қозу мен тежелудің бір-біріне тең келуін айтады. Жүйке процестерінің қозғалғыштығы деп олардың бірінің екіншісіне алмаса алу қабілеттілігін айтады. И. П. Павлов ашқан жүйке жүйесінің типтерін, олардың қасиеттері 3 - сызбанұсқада көрсетілген.

Сөйтіп, И. П. Павлов ілімінің айтуынша, жүйке жүйесінің әрбір типінің үш белгісі болады. Мәселен, күшті типтердің бірі - ұстамсыз тип - жұмыс істеу қабілеті күшті, қозу, тежелу процестері бір-бірімен сәйкес келмейтін (қозуы ылғи да басым келіп отыратын) ерекше қозғалыстағы тип. Күшті типтердің екіншісі ширақ типтер деп аталынады. Күшті типтердің екіншісі - ширақ типтер деп аталынады. Мұнда қозу мен тежелу процестері бір - біріне тең келіп, тез аламасып отырады. Күшті типтің үшіншісі - қозу мен тежелу бір-біріне тең, бірақ алмасуы сараң, баяу қозғалатын тип. Әлсіз типте қозу мен тежелу процестері баяу көрініп отырады. Күшті тітіркендіргіштердің әсерінен туатын шектен тыс тежелулер де әлсіз типте жиі болып тұрады. Мұндайда кейде күшті типтер сыртқы дүниеден келетін түрлі әсерлерге төзімді келсе, әлсіз тип морт «сынып» кететін болады. Павлов ашқан жүйке жүйесінің негізгі типтері темпераменттердің физиологиялық негіздерін жақсы түсіндіреді. Павлов сангвиниктерді - ширақ, жүйке жүйесі күшті, қозуы мен тежелуі тең, қозғалғыш адам; холериктерді - ұстамсыз, жүйке жүйесі күшті, қозуы тежелуінен басым; флегматиктерді жүйке жүйесі күшті, қозуы мен тежелуі бір-біріне тең болғанымен, қозғалысы баяу адамдар десе; меланхоликтерді - жүйке жүйесі әлсіз типті адамдар деп сипаттады.

И. П. Павлов осы айтылған негізгі типтерден басқа да аралас, көшпелі типтердің кездесетінін айтты. Мәселен, ұстамсыз типтің өзінен қозуы ерекше күшті, тежелуі әлсіз және қозуы мен тежелуі бірдей күшті (бірақ аз да болса қозуы басымдау тұратын), сонымен қатар, қозу мен тежелудің күші тепе-тең келетін варианттары байқалған. И. П. Павлов жануарлардың жүйке жүйесінің типін айыру үшін жасаған тәжірибесінің кейбір қорытындылары адам темпераменттерінің физиологиялық негіздерін түсінуге толық жарайтындығын көрсете келіп, темпераментке мынадай анықтама береді: «Темперамент жануарлар мен жеке адамның жалпы сипаттамасы, әрбір индивидуумның барлық әрекетіне белгілі өң беретін жүйке жүйесінің жалпы сипаттамасы». Гиппократ іліміндегі темпераменттердің физиологиялық негіздерін И. П. Павлов 4 - сызбанұсқада көрсетілген.

Темпераменттердің психологиялық сипаты

И. П. Павловтың жүйке жүйесінің типтері туралы ілімі бойынша әр түрлі темперамент өкілдері былайша сипатталады. Мәселен, жүйке процестері күшті, бірі екіншісіне тең келмейтін адамдар, көбінесе, ұйтқымалы, қимыл - қозғалысқа шапшаң келеді. Олар - ұстамсыз, күйіп - пісуге ылғи да дайын тұратын күйгелек адамдар. Істі бұрқыратып істегенмен, олардың кейде қолын бір сілтеп сылқ ете түсетін кездері кездері де болады. Бұлар - холерик темпераментінің өкілдері. И. П. Павлов холериктерді жылдам, тез әсерленгіш, жалындап атып тұратын жауынгер тип деп атады.

Сангвиник темпераментінің өкілі, Павловтың айтуынша, қуатты, тұрлаулы, ширақ тип, ойнақы, еті тірі бірақ кез-келген істі бастап кейін тастап жүре береді. Ол жұмысқа қабілетті, беріліп істейді, басқа адамдармен тез тіл табыса біледі, ұжым арасында өзін көңілді ұстайды, былайша айтқанда, ақкөңіл, қызу істің адамы. Оның осал жері - іс жоқ кезде сылбыр күйге түсіп кетеді, енді бірде жеңіл мінезділікке салынады. Бұл оның эмоцияларының тұрақсыздығынан және жалпы қозғалғыштығынан туатын жайлар.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.