Халықаралық инвестициялық жылжымайтын мүлік есептілігінің стандарты

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 29 бет
Таңдаулыға:

Инвестициялық жылжынмайтын мүлік есебі және есептеп көрсетілуі

Кіріспе
І Тарау. Халыққа қызмет көрсету орталықтары арқылы жылжымайтын мүлік
инвестициясының құқықтаны және онымен жасалатын мәліметтері
1.1 Мәлметтерді тіркеу бойынша мемлекеттік қызмет көрсетудің регламенті...3
1.2 Инвестициялық жылжымайтын мүліктік сфераны мемлекеттік реттеу ретінде
қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.3 Халықаралық инвестициялық жылжымайтын мүлік
есептілігінің
стандарты ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .11
ІІ Тарау. Қазақстан Республикасындағы жылжымайтын мүліктің жалпы
дамуына сипаттама
2.1 Қазақстанда жылжымайтын мүлік – даму
перспективалары ... ... ... ... ... ... ..14
2.2 Қазақстандағы іскерлік және инвестициялық белсенділіктің негізгі
көрсеткіштері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23

ІІІ Тарау. Тұрғын үй құрылыс жинақ банк АҚ-ның инвестициялық жылжымайтын
мүлік қорының акциялары шығаррылымының есептеп көрсетілуі ... ... .28

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..30
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ...31

Кіріспе

Инвестиция – Қазақстан экономикасының нарықтық экономикаға өтуі
кезеңінде пайда болған жаңа термин. Орталықтандырылған жоспарлау жүйесінің
шеңберінде жалпы капиталдық салымдар деген түсінік қолданылатын, осы
түсінік бойынша жаңа құрылыс пен қайта өңдеуге, шаруашылық жүргізіп
отырған кәсіпорындардың кеңеюі мен техникалық қайта қамтамасыздандыруына
(өндірістік капиталдық салымдар), тұрғын үй мен тұрмыстық – мәдени
құрылысқа (өндірістік емес капиталдық салымдар) жұмсалатын барлық қаржылық
құралдар түсіндірілетін.
Инвестициялар ақша құралдары, мақсаты, банкілік салымдар, пайдалар,
акциялар және де басқа құнды қағаздар, технологиялар, машиналар,
қондырғылар лицензиялар, соның ішінде тауар белгісіне, пайда табу
мақсатынада кәсіпкерлік қызмет объектісіне салынатын интеллектуалды
бағалықтар, несиелер, кез келген мүлік немесе мүліктік құқықтар ретінде
анықталады және осының бәрі – пайда табу мен әлеуметтік жақсы әсерлерге
жету мақсатында. Осы тұрғыда инвестиция түсінігі нарықтық тәсілге едәуір
жақын келеді.
Келтірілген анықтамалар нарықтық және жоспарлық жүйелерде
инвестицияның мәнін түсінудегі айырмашылықты көрсетеді. Ресурстардың
бөлінуі әкімшілік жүйесі жағдацында меншіктің бір түрімен жүзеге
асатындықтан, инвестицияланудың қаржылық және басқа түрлерінің бар екендігі
отандық экономикалық ғылым қарастырмады. Жоспарлық экономика жағдайында
инвестициялар ағымдағы шығындарды тек бір уақыттық сипатымен ғана
айрықшаланатын залал түрінде көрінеді. Экономика ғылым мен тәжірибесі
дәлелдеп отырғандай, капиталдық салымдар инвестицияның синонимі болып
табылмайды, берілген терминдер ұқсас емес. Капиталдық салымдарға қарағанда
инвестиция түсінігі әлдеқайда кең, батыс әдебиеттерінде қор нарығын
қарастыруға баса назар аударады, себебі нарықтық экономикасы дамыған
елдерде (АҚШ, Канада, Ұлыбритания, Жапония) инвестицияландыру бағалы
қағаздар арқылы іске асады. Қазіргі таңда отандық тәжірибеде екі термин де
қолданылады.
Инвестиция термині латының investire – жұмылдыру сөзінен алынған.
Бұл термин ғылым және публицистикалық әдебиеттерде кеңінен қолданылады.
Ғылыми әдебиеттерде инвестицияны анықтаудың әр түрлі тәсілдері бар. Пол
Самуэльсон инвестицияландырру туралы былай жазады: Біз қоғамның нақты
капиталының таза өсімін білдіретін нәрселерді (ғимараттар, қондырғылар,
өндіріс-материалдық запастар және т.б.) таза инвестицияландыру немесе
капитал қалыптасуы деп атаймыз. Тұрғындар үшін жерді, қолданыста жұрген
құнды қағаздарды немесе меншіктің кез келген түрін сатып алу
инвестицияландыру болып табылады. Экономистер үшін бұл тек таза тансферттік
операциялар. Яғни бірек инвестицияландырса, басқа біреуі
дизинвестицияландырады. Таз инвестицияландыру тек жаңа нақты капитал
қалыптасқан кезде ғана орын алады.
Экономикалық және қаржылық тұрғыдан нвестицияландыру экономикалық
ресурстарды болашақта таза пайдаға жету және бұл пайданы бастапқы салынған
капиталдан асырып түсіру мақсатымен ұзақ мерзімді сау деп
анықталады.Капиталдық салып процентінің жалпы анықтамасы: инвестицияландыру
дегеніміз бүгінгі қажеттіліктерін қанағаттандыруды оны келешекте
инвестициялық игіліктердің көмегімен қанағаттандыру үмітіне айырбастауды
білдіреді.
Инвестиция бұл ақшаны, оның сақталуына немесе құнының артуына және
табыстың оң шамасын қамтамасыз етуге үміт арта отырып, орналастыруға
болатын кез келген құрал. Бос ақша құралдары инвестиция болып табылмайды,
себебі қолма-қол ақшаның құнын инфляция жеп қоюы мүмкін және ол ешқандай
да табыс әкелмейді. Капиталды орналастырудың түрлі факторлармен
айрықшаланатын әр түрлі нысандары бар: құнды қағаздар мен жылжымайтын
мүлікке; қарыздық міндеттемелерге; опциондар мен акцияларға; шағын немесе
үлкен тәуекелмен; қысқа немесе ұзақ мерзімге; тікелей және жанама болады.

Халыққа қызмет көрсету орталықтары арқылы жылжымайтын мүлік инвестициясының
құқықтаны және онымен жасалатын мәліметтері
1.1 Мәлметтерді тіркеу бойынша мемлекеттік қызмет көрсетудің регламенті
Халыққа қызмет көрсету орталықтары арқылы жылжымайтын мүлікке
құқықтарды және онымен жасалатын мәмілелерді мемлекеттік тіркеу бойынша
мемлекеттік қызмет көрсетудің регламенті
Негізгі ұғымдар
Тіркеуші орган - мемлекеттік тіркеуді жылжымайтын мүліктің орналасқан
жері бойынша жүзеге асыратын аумақтық әділет органдары;
Өтініш беруші - құқық иесі, сатып алушы және мүддесі үшін мемлекеттік
тіркеу жүзеге асырылатын өзге де адамдар;
Өтініш берушінің уәкілетті өкілі - өтініш берушінің атынан өтініш беретін
және сенімхатқа, заңнамаға, соттың шешіміне не құқықтық актіге негізделген
өкілеттіктерге орай мемлекеттік тіркеуге байланысты өзге де
әрекетті жүзеге асыратын адам;
Құқық белгілейтін құжаттар - солардың негізінде жылжымайтын мүлікке
құқықтар (құқықтар ауыртпалықтары);
ХҚО – халыққа қызмет көрсету орталығы;
ҚФБ – құрылымдық-функционалдық бірліктер бұл уәкілетті органдардың жауапты
адамдары, мемлекеттік органдардың құрылымдық бөлімшелері, мемлекеттік
органдар, ақпараттық жүйелер немесе олардың кіші жүйелері және т.с.с
     Жалпы ережелер
Жылжымайтын мүлікке құқықтарды және онымен жасалатын мәмілелерді
мемлекеттік тіркеу - заңнамада белгіленген тәртіппен және мерзімдерде
жылжымайтын мүлікке құқықтардың (құқықтар ауыртпалықтарының) туындауын,
өзгеруін немесе тоқтатылуын және құқықтық кадастрдағы мемлекеттік тіркеудің
өзге де объектілерін мемлекеттің тануы мен растауының міндетті рәсімі.
Көрсетілетін мемлекеттік қызметтің нысаны: ішінара автоматтандырылған.
Мемлекеттік қызмет Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің,
Қазақстан Республикасы Жер кодексінің, Жылжымайтын мүлікке құқықтарды және
онымен жасалатын мәмілелерді мемлекеттік тіркеу туралы Қазақстан
Республикасы Заңының, Жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы Қазақстан
Республикасы Заңының, Мүлікті жария етуге байланысты рақымшылық жасау
туралы Қахзақстан Республикасы Заңының, Тұрғын үй қатынастары туралы
Қазақстан Республикасы Заңының, Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала
құрылысы және құрылыс қызметі туралы Қазақстан Республикасы Заңының,
Жылжымайтын мүлікке құқықтарды және онымен жасалатын мәмiлелердi
мемлекеттiк тiркегенi үшін алым ставкаларын бекiту туралы Қазақстан
Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 16 мамырдағы № 454 қаулысының,
Жылжымайтын мүлікке құқықтарды және онымен жасалатын мәмілелерді
мемлекеттік тіркеу рәсімдерін ұйымдастыру туралы нұсқаулықты бекіту туралы
Әділет министрлігі Тіркеу қызметі комитетінің 2007 жылғы 21 қыркүйектегі №
107 бұйрығының, Тіркеуге келіп түскен құжаттарды есепке алу кітабын
жүргізу ережесін бекіту туралы Қазақстан Республикасы Әділет министрі
міндетін атқарушының 2007 жылғы 24 тамыздағы № 237 бұйрығының, Кондоминиум
объектісін мемлекеттік тіркеу ережесін бекіту туралы Қазақстан
Республикасы Әділет министрі міндетін атқарушының 2007 жылғы 24 тамыздағы №
241 бұйрығының, Жылжымайтын мүлікке өзге де объектілерге құқықтарды тіркеу
туралы өтініштің нысандарын және мазмұнын, тіркеу құжаттарына тиісті жазба
енгізілгені туралы хабарламаны бекіту туралы Қазақстан Республикасы
Әділет министрі міндетін атқарушының 2007 жылғы 24 тамыздағы № 236
бұйрығының, Құқықтық кадастрдың тіркеу парағына жазба енгізу және оны жою
ережесін бекіту туралы Қазақстан Республикасы Әділет министрі міндетін
атқарушының 2007 жылғы 24 тамыздағы № 242 бұйрығының негізінде
көрсетіледі.
Мемлекеттік қызметті Тіркеуші орган ХҚО арқылы ұсынады.
Көрсетілетін мемлекеттік қызметті көрсетуді аяқтау нысаны тіркеуші
органның жүргізілген мемлекеттік тіркеу туралы белгісі бар (мемлекеттің
жылжымайтын мүлікке құқықтардың пайда болуын, өзгеруін немесе тоқтатылуын
растауы), немесе жылжымайтын мүлікке құқықтарын тіркеуден бас тарту
көрсетілген хабарлама (құқықтық ауыртпалықтар) құқық белгілеуші құжат болып
табылады.
Мемлекеттік қызмет мынадай мерзімде көрсетіледі:
1) меншік құқығын, шаруашылық жүргізу, жедел басқару, бір жылдан астам
уақытқа пайдалану құқықтары, сенімді басқару құқығы, тұрғын үй қорының
объектілеріне (оның ішінде пәтерлер, шаруашылық құрылыстары мен жеке тұрған
үйлер) кепіліне құқықтарға;
2) жер учаскесіне меншік құқығы, жерді пайдалануға;
3) ипотекалық куәліктерге;
4) банкілік қарыз шарты бойынша құқықтарды беру, ипотекамен қамтамасыз
етілген міндеттемелерге;
5) құқықтардың үшінші тұлғаға ауысуына байланысты емес ауыртпалықтардың
тоқтатылуы, соның ішінде жылжымайтын мүлік кепіліне;
6) құқықтық кадастрды жүргізуге қажетті жылжымайтын мүлік объектісінің
сәйкестендіру сипаттамасының өзгеруіне;
7) келісім шарттардың өзгерулеріне;
8) құқығын белгілеуші құжатының телнұсқасына 5 (бес) жұмыс күні ішінде
мемлекеттік тіркеу жасалуы тиіс.
3. Мыналарға:
1) меншік құқығы, шаруашылық жүргізу, жедел басқару, бір жылдан астам
уақытқа пайдалану, сенімді басқару, гараждарға кепіл құқықтарға;
2) құқықтық кадастрдың тіркеу парағында көрсетілген құқық иесі туралы
мәліметтердің өзгерістеріне;
3) қайтыс болуына, бұзуына және құқықтың ауысуына байланысты өзге де
жағдайлардың нәтижесінде жылжымайтын мүлікке құқықтың тоқтатылуына;
4) міндеттердің орындалмауы туралы хабарламаға;
5) сауда туралы хабарламаға 10 (он) жұмыс күні ішінде мемлекеттік тіркеу
жасалуы тиіс.
4. Мыналарға:
1) меншік құқығы, шаруашылық жүргізу, жедел басқару, бір жылдан астам
уақытқа пайдалану, сенімді басқару, тұрғын емес үй қорының объектілеріне
кепіл құқықтарына;
2) меншік құқығы, шаруашылық жүргізу, жедел басқару, бір жылдан астам
уақытқа пайдалану, сенімді басқару, көппәтерлі тұрған үйге кепіл
құқықтарына;
3) кондоминиум объектілері;
4) сервитуттар;
5) рента;
6) мемлекеттік тіркеудің өзге де объектілерге 15 (он) жұмыс күні ішінде
мемлекеттік тіркеу жасалуы тиіс.
Мемлекеттік органдар және өзге де уәкілетті адамдар салатын
ауыртпалықтарды, сондай-ақ заңдық талаптарды тіркеу тіркеуші органға өтініш
түскен сәттен бастап дереу жүргізілуге тиіс.
Мемлекеттік қызмет көрсету процесіне енгізілген мемлекеттік органдардың
және өзге де субъектілердің тізбесі:
1) ХҚО – қабылдауды және тіркелген құжаттарды беруді жүзеге асырады.
2) Тіркеуші орган – жылжымайтын мүлікке құқықтарды (ауыртпалықтарды) және
онымен жасалатын мәмілелерді мемлекеттік тіркеуді жылжымайтын мүліктің
орналасқан жері бойынша жүзеге асырады.
9. Мемлекеттік қызметті тек әділет органдары ғана көрсетеді.
Жылжымайтын мүлікке құқықтарды және онымен жасалатын мәмілелерді
мемлекеттік тіркеу бойынша Халыққа қызмет көрсету орталықтары арқылы
мемлекеттік қызмет көрсету регламентіне 1-қосымша

Мемлекеттік қызметті 5 (бес) жұмыс күні ішінде ұсыну кезінде.
Негізгі процестің (жұмыс барысы, ағыны) іс-әрекеті
1
ХҚО Тіркеуші орган Тіркеуші органның Тіркеуші органның
(мұрағат) (тіркеу бөлімі)
1. Құжаттарды 4. Құжаттарды 5. Орындау үшін 6. Өтінішті қарау
тексеру есепке алу кітабы тіркеу ісін іздеу және тіркеу
бойынша құжаттардыжәне жолдау
қабылдау
2. Құжаттарды 7. Дайын
есепке алу құжаттарды есепке
кітабына алу кітабы бойынша
қабылдағандығы ХҚО жолдау
жөнінде жазу
енгізу
3. Қолхат беру
4. Өтініш
берушіге
қолхат пен
есепке алу
кітабы бойынша
құжаттарды беру

Пайдалану нұсқалары. Баламалы процесс.
Баламалы процесс (жұмыс барысы, ағыны) немесе кеңейту
ХҚО Тіркеуші орган Тіркеуші органның Тіркеуші органның
(мұрағат) (тіркеу бөлімі)
1. Құжаттарды 4. Құжаттарды 5. Орындау үшін 6. Өтінішті өңдеу
тексеру есепке алу кітабы тіркеу ісін іздеу және тіркеуден бас
бойынша құжаттардыжәне жолдау тарту себебі
қабылдау көрсетілетін
хабарламаны әзірлеу
2. Құжаттарды 7. Құжаттарды
есепке алу есепке алу кітабы
кітабына арқылы тіркеуден
қабылдағандығы бас тарту себебі
жөнінде жазу көрсетілетін
енгізу хабарламаны ХҚО-ға
жолдау
3. Қолхат беру
8. Құжаттарды
есепке алу
кітабы арқылы
тіркеуден бас
тарту себебі
көрсетілетін
хабарламаны
беру

Жылжымайтын мүлікке құқықтарды және онымен жасалатын мәмілелерді
мемлекеттік тіркеу бойынша Халыққа қызмет көрсету орталықтары арқылы
мемлекеттік қызмет көрсету регламентіне 1-қосымша

Мемлекеттік қызметті 5 (бес) жұмыс күні ішінде ұсыну кезінде.
Негізгі процестің (жұмыс барысы, ағыны) іс-әрекеті
1
ХҚО Тіркеуші орган Тіркеуші органның Тіркеуші органның
(мұрағат) (тіркеу бөлімі)
1. Құжаттарды 4. Құжаттарды 5. Орындау үшін 6. Өтінішті қарау
тексеру есепке алу кітабы тіркеу ісін іздеу және тіркеу
бойынша құжаттардыжәне жолдау
қабылдау
2. Құжаттарды 7. Дайын
есепке алу құжаттарды есепке
кітабына алу кітабы бойынша
қабылдағандығы ХҚО жолдау
жөнінде жазу
енгізу
3. Қолхат беру
8. Өтініш
берушіге
қолхат пен
есепке алу
кітабы бойынша
құжаттарды беру

Пайдалану нұсқалары. Баламалы процесс.
Баламалы процесс (жұмыс барысы, ағыны) немесе кеңейту
ХҚО Тіркеуші орган Тіркеуші органның Тіркеуші органның
(мұрағат) (тіркеу бөлімі)
1. Құжаттарды 4. Құжаттарды 5. Орындау үшін 6. Өтінішті өңдеу
тексеру есепке алу кітабы тіркеу ісін іздеу және тіркеуден бас
бойынша құжаттардыжәне жолдау тарту себебі
қабылдау көрсетілетін
хабарламаны әзірлеу
2. Құжаттарды 7. Құжаттарды
есепке алу есепке алу кітабы
кітабына арқылы тіркеуден
қабылдағандығы бас тарту себебі
жөнінде жазу көрсетілетін
енгізу хабарламаны ХҚО-ға
жолдау
3. Қолхат беру
8. Құжаттарды
есепке алу
кітабы арқылы
тіркеуден бас
тарту себебі
көрсетілетін
хабарламаны
беру

Жылжымайтын мүлікке құқықтарды және онымен жасалатын мәмілелерді
мемлекеттік тіркеу бойынша Халыққа қызмет көрсету орталықтары арқылы
мемлекеттік қызмет көрсету регламентіне 2-қосымша
1. Мемлекеттік тіркеу үшін өтініш беруші (өтініш берушінің уәкілетті
өкілі) оның жеке басын куәландыратын құжатты көрсетуі және мынадай
құжаттарды:
1) белгіленген үлгідегі мемлекеттік тіркеу туралы өтінішті;
2) жылжымайтын мүлікке техникалық паспортты және (немесе) жер
учаскесіне сәйкестендіру құжатын қоса бере отырып, құқық белгілейтін
және тіркеу объектісін растайтын өзге де құжаттарды;
3) өтініш берушінің (жеке тұлғаның) және өтініш берушінің уәкілетті
өкілінің жеке басын куәландыратын құжатының көшірмесін;
4) жылжымайтын мүлікке құқықтарды мемлекеттік тіркеуге алым төлегенін
растайтын құжатты;
5) егер құқық ресімделетін жылжымайтын мүлік объектісіне ауыртпалық
(кепіл) салынса, кепіл ұстаушының жазбаша келісімін;
6) мемлекеттің меншігі болып табылатын жылжымайтын мүлікке құқықтарды
тіркеу үшін уәкілетті органның рұқсатын (Аумақтық мемлекеттік меншік
және жекешелендіру комитетінің, Қаржы департаментінің бұйрығын,
мемлекеттік мүлікті қабылдау-тапсыру актісін және т.б.);
7) мекен-жайы, кадастрлық нөмірі өзгерген кезде уәкілетті органның
туындаған өзгерістер туралы хатын;
8) жер учаскесін бастапқы тіркеу кезінде құқық белгілейтін құжатты
(жер учаскесін беру туралы әкімнің шешімінен көшірме үзінді) ұсыну
қажет.
         Сонымен қатар, заңды тұлғалар құрылтай құжаттарын ұсынады.
Өтініш беруші Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде не
құрылтай құжаттарында көзделген жағдайларда жылжымайтын мүлік
объектілерін сатып алуға немесе иеліктен айыруға құрылтайшылар
(қатысушылардың, директорлар кеңесінің, акционерлер кеңесінің)
жиналыстарының хаттамаларын (олардан үзінділер) ұсынады. Шетелдік
заңды тұлғалар сауда тізілімінен заңдастырылған үзінді немесе шетелдік
заңды тұлға шет мемлекеттің заңнамасы бойынша заңды тұлға болып
табылатындығын куәландыратын басқа да заңдастырылған құжатты
мемлекеттік тілдегі және орыс тіліндегі нотариат куәландырған
аудармасымен ұсынады;
         Егер мәміле нотариаттық түрде куәландырылмаса, онда тіркеуші
орган мәміле жасаған адамдардың (олардың уәкілетті өкілдерінің) қойған
қолдарының төлнұсқалылығын, олардың әрекетке қабілеттілігін (құқықтық
қабілеттілігін), сондай-ақ олардың еріктерінің қалауына сәйкестігін
тексеруге міндетті.
Жылжымайтын мүлікке құқықтарды және онымен жасалатын мәмілелерді
мемлекеттік тіркеу бойынша Халыққа қызмет көрсету орталықтары арқылы
мемлекеттік қызмет көрсету регламенті.

1.2 Инвестициялық жылжымайтын мүліктік сфераны мемлекеттік реттеу ретінде
қолдану
Ивестициялық процесс – қоғамның нақты капиталын өсіру мақсатындағы
ұдайы өзгеріс прцесіне қатысушылардың жан – жақты іс-әрекеті.
Оның экономикалық жүйе динамикасына тікелей қатысы бар.
Экономикалық объектілерінде инвестиция ұғымының мәніне толық
талқылау берілмеген. Жалпы көзқарастарды шартты түрде екі бағытқа бөлуге
болады.Бірінші бағыт- инвестиция ретінде ұлттың нақты қызмет етуші
капиталын өсіруге ықпал ететін салымдарды сипаттайды. Инвестицияның мұндай
мәнін түсіндіруге біріншіден, инвестицияның объектісі қоғамның нақты
өндірістік аппараты болып табылады, ал субъектісі - өндірістік сферада ғана
қызмет ететін мемлекет пен кәсіпкерлер. Инвестициялық процес ұлттың
қызмет етуші капиталын өсіретін өндіруші процес ретінде көрініс
алады.Еіншіден олардың айналымдағы мен өтелуі ұзақ мерзімге созылады.
Үшіншіден, пайда лау мақсатындағы кез келген қаражат салымдары инвестиция
болып табылады деген дәстурлі көзқарас теріске шығарылады. Мысалы, акция,
облигация , жылжымайтын мүлікті сатып алу және т.б. қатынастар кезіндегі
алғашқы салымдардың әртүрлі себептерге байланысты артуы.
Белгілі американдық ғалым П. Самуэльсон бұл жайында: Біздің
күнделікті қолданыстағы инвестиция сөзі экономикалық пікірталастағы оған
берілетін маңыздылығымен үнемі сәйкес келмейді, Біз таза инвестициялау
Немесе капитал құраушы деп қоғамның нақты капиталының таза өсімін
(ғимараттар, құрал-жабдықтар, материалдық -өндірістік қорлар және т.б.)
айтамыз. Жергілікті халық болса инвестициялауды жер телімін, айналыстағы
бағалы қағазды немесе кез келген меншікті сатып алумен байланыстырады. Таза
инвестициялау тек жаңа нақты капитал пайда болағнда ғана орын алады, деп
жазады.
Бірақ та қазіргі экономистердің көптеген ғылыми еңбектеріндегі
инвестицияның мәінін келесідей анықтау басым: Инвестиция деп иесіне белгілі
бір табыс әкелетін кез келген салымдарды айтады. Бұл ұстаным бойынша
инвестициялар қаржылық, нақты және санаткерлік түрлеріне бөлінеді.
Қаржылық инвестиция – қаржылық құралдарға салымдар, яғни акция
облигация және басқа да бағалы қағаздарға салымдар.
Нақтылы инвестиция – белгілі бір өнім өндірісіне капитал салу, яғни
қоғамның нақты капиталын арттыруды қамтамасыз ететін салымдар.
Санаткерлік инвестиция – мамандарды дайындауға, тәжірибені,
лицензияны, ноу-хауды беруге, ғылыми зертеулерге және т.б. салымдар.
Инвестицияның мәнін осылайша кеңінен талқылау инвестициялық іс-
әрекеттің сипатын ғана өзгертіп коймай, сонымен қатар инвестициялық іс-
әрекеттің субъектілері мен объектілерінің санын ұлғайтады, ұлттық
экономикадағы инвестицияларға мүлдем басқа рөл береді, сәйкесінше
инвестициялық саясатты анықтайды.
Салымдарды өсіру мүмкіншілігі инвесторларды жоғарғы тәуекелге баруға
мәжбүрлейді, инвестициялық ағындарды басқарады, инвестициялық портфельдің
әртүрлі тұрпаттарын қалыптастыруға, қаржылық активтерді орналастыруға
нұсқау береді. Инвестициялық іс-әрекет шеңберінде рыноктық экономиканың
көптеген субъектілері, жеке тұлғалар, шағын және орташа фирмалар, ірі
халықаралық корпаратциялар, банктер және үкіметке дейін қатынасқа түседі.
Салымдар әртүрлі сфералар мен объектілерге, әртүрлі нысандар мен бағыттарға
жасалады. Сондықтан ивестиция мәселесі өте манызды тәжірибелік мәселеге
айналады, әртүрлі мемлекеттердің экономикалық ғана есес, саяси
жағдайларының ұлттық экономиканың өсу мүмкіндіктерін құрылымдық қайта
құруды, халықтың әл-ауқатын және басқа процестерін анықтайды. Инвестицияға
деген осы сияқты көзқарастан кейін шығаратын қорытынды: Инвестициялар АҚШ,
Европа, Жапония секілді әлемдік қаржылық орталықтардың да, қор биржалары
бар кез келген үшінші әлемдік елдердің де негізі болып табылады.
Осыған орай инвестиция субъектілері бола алады:
➢ мемлекет;
➢ жеке және заңды тұлғала (отандық және шетелдік);
➢ кәсіпорындар, фирмалар, АҚ концерндер, комбинаттар және т.б.;
➢ банктер (ұлттық және коммерциялық);
➢ сақтандыру ұйымдары;
➢ зейнетақы қорлары (жеке және мемлекеттік);
➢ инвестициялық қорлар;
➢ халықаралық ұйымдар;
➢ басқа да бюджеттік есес қорлар.
Инвестициялық іс-әрекеттің объектілері:
➢ экономиканың барлық сфералары мен салаларындағы негізгі және
айналымдағы қорлар;
➢ бағалы қағаздар(акциялар, облигациялар, серификаттар және т.б.);
➢ мақсатты ақшалай салымдар;
➢ ғылыми-техникалық өнімдер;
➢ мамандарды дайындау және қайта дайындау;
➢ мүліктік құқық пен санаткерлік мекншік құқығы.
Қоғамдық өндірістің әр түрлі инвестициялық іс-әрекеттің субъектілері
мен объектілері көп балуы ұлттық экономика көлемінде олардың қызметін
реттеудің объективті қажеттілігін туындатады. Сонымен бірге, мемлекеттік
реттеру процесі күрделі процеске айналады. Инвестролар үшін қолайлы
жағдайларды қалыптастыру, реттеудің әр-түрлі әдістері мен құралдарын
пайдалану арқылы мемлекет инвестицияның барлық суъектілерінің ортақ
мақсаттарға бағынуын қамтамасыз етуі, инвестициялық процестің барлық
субъектілерінің экономикалық мудделерін үйлестіруге, олардың инвестициялық
қызметтерін белсенді етуге ықпал етуі тиіс.

1.3 Халықаралық инвестициялық жылжымайтын мүлік есептілігінің сатандарты
Жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтар
МАҚСАТЫ
1.Осы Cтандарттың мақсаты қаржы есептілігін пайдаланушылар ұйымның
жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтар инвестициялары және ондай
инвестициялардағы өзгерістер туралы ақпарат алуы үшін жылжымайтын мүлік,
үйлер мен жабдықтар есебінің тәртібін анықтау болып табылады. Жылжымайтын
мүлік, үйлер мен жабдықтар есебінің негізгі мәселелері активтерді тану,
олардың баланстық құнын және осыларға байланысты танылуға тиісті
амортизациялық аударымдар мен құнсызданудан болған шығындарды анықтау болып
табылады.
ҚОЛДАНЫЛУ САЛАСЫ
2.Осы стандарт, басқа Халықаралық қаржы есептілігі стандарты басқа есепке
алу тәртібін талап ететін немесе рұқсат ететін реттерді қоспағанда,
жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтарды есепке алу үшін қолданылуға тиіс.
3.Осы Стандарт мыналарға қатысты қолданылмайды:
(а)5-Сатуға арналған ұзақ мерзімді активтер және тоқтатылған қызмет IFRS
Халықаралық стандартына сәйкес сатуға арналу ретінде сыныпталған
жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтарға;
b) ауылшаруашылық қызметіне байланысты биологиялық активтерге
(қараңыз: 41-Ауыл шаруашылығы IAS);
c) минералдық ресурстарды барлау және бағалау жөніндегі активтерді
тануға және бағалауға (қараңыз: 6-Минералдық ресурстар
босалқыларын барлау және бағалау IFRS); және
d) минералдық ресурстарға және мұнай, табиғи газ және соған ұқсас
қалпына келтірілмейтін ресурстар сияқты минералдық ресурстар
босалқыларына құқықтарға.
Алайда осы Стандарт (b) - (d) тармақтарда келтірілген активтерді әзірлеу
және қамтамасыз ету үшін пайдаланылатын жылжымайтын мүлік, үйлер мен
жабдықтарға қатысты қолданылады.
4.Басқа Стандарттар осы Стандартта көзделгеннен өзгеше тәсілдеме
жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтардың сол немесе басқа баптарын тануды
талап етуі мүмкін. Мысалы, 17-Жалдау IAS Халықаралық стандарты ұйымнан
тәуекелдер мен пайдалардың жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтардың
жалданатын объектісін тану белгісі ретінде берілуін қолдануды талап етеді.
Алайда, мұндай жағдайларда, амортизацияны қоса, осы активтер үшін есепке
алу тәртібінің қалған аспектілерінің барлығы осы Стандарттың талаптарымен
анықталады.
5.Ұйым осы Стандартты инвестициялық жылжымайтын мүлік ретінде одан әрі
пайдалану мақсатымен салу немесе даму сатысындағы, бірақ 40-Инвестициялық
жылжымайтын мүлік IAS стандартында айтылған инвестициялық жылжымайтын
мүлік анықтамасына әлі сай келмейтін жылжымайтын мүлікті есепке алу үшін
қолдануға міндетті. Салу немесе даму аяқталғаннан кейін жылжымайтын мүлік
инвестициялық жылжымайтын мүлікке айналады, және сол кезде ұйым 40 IAS
қолдануға міндетті. 40 IAS Стандарты сондай-ақ инвестициялық жылжымайтын
мүлік ретінде болашақта одан әрі пайдалану үшін жаңадан даму сатысындағы
инвестициялық жылжымайтын мүлікке де қолданылады. 40 IAS сәйкес
инвестициялық жылжымайтын мүлікті есепке алудың шығындық үлгісін
пайдаланатын ұйым осы Стандартта көзделген шығын үлгісін пайдалануға тиіс.

АНЫҚТАМАЛАР

6.Мына терминдер осы Стандартта төменде көрсетілген мәнінде қолданылады:
Баланстық құн – кез келген жинақталған амортизация және құнсызданудан
жинақталған залал шегерілгеннен кейін актив танылатын сома.
Өзіндік құн – бұл активті сатып алу үшін немесе тұрғызу кезінде
берілген төленген ақша қаражаттарының немесе ақша қаражаты баламаларының
сомасы немесе өзге қарсылама берудің әділ құны, не бұл қолданылатын жерде
мұндай активті басқа Халықаралық стандарттардың, мысалы, 2-Үлестік
құралдар негізіндегі төлемдер IFRS нақты талаптарына сәйкес оны бастапқы
тану кезіндегі бағалау сомасы.
Амортизацияланатын құн – жойылу құны шегерілген, активтің бастапқы құны
немесе бастапқы құнының орнына көрсетілген басқа сома.
Амортизация – активтің амортизацияланатын құнын оның пайдалы қызмет
мерзімінің ішінде жүйелі түрде бөлу.
Нақты ұйымға арналған айрықша құн – ұйымның болжамына сәйкес қандай
да бір активті пайдалануға және оның пайдалы қызмет мерзімінің соңында
шығып қалуына байланысты, не қандай да бір міндеттемені өтеуге байланысты
пайда болатын ақшалай қаражаттар тасқынының дисконтталған құны.
Әділ құн – жақсы хабардар, осындай мәміле жасағысы келетін және бір-біріне
тәуелсіз тараптардың арасында мәміле жасаған кезде активті айырбастауға
болатын сома.
Құнсызданудан болған залал - активтің баланстық құнының оның өтелетін
сомасынан асып түсетін сома.
жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтар мынадай материалдық активтерді
білдіреді:
(а)тауарлар мен қызмет көрсетулерді өндіруде немесе жеткізуде пайдалануға,
үшінші тұлғаларға жалға өткізуге, немесе әкімшілік мақсаттарға арналған;
(b)бір кезеңнен астам уақыттың ішінде пайдалану көзделетін.
Өтелетін сома – екі мәннің ішіндегі үлкені: активті таза сату бағасы және
оны пайдалану құндылығы.
Активтің жойылу құны – егер осы актив, болжауға болатындай, пайдалы қызмет
соңында болатын мерзімге және жағдайға жететін болса, шығып қалуға болжанып
отырған шығындарды шегеріп, активті өткізуден ағымдағы кезеңде ұйым
алатындай есептік сома.
Пайдалы қызмет мерзімі - бұл:
(а)ұйымның активті пайдалануы күтілетін уақыт кезеңі; не
(b)активті пайдаланудан ұйым алады деп болжанып отырған өндіріс бірлігінің
немесе сол сияқты бірліктердің мөлшері.
7.жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтар объектісінің өзіндік құны мынадай
жағдайда ғана актив ретінде танылуға тиіс, егер:
(а)осы активке байланысты болашақ экономикалық пайдалардың ұйымға келіп
түсуі ықтимал болса;
және
(b)осы объектінің өзіндік құнын сенімді түрде бағалау мүмкін болса.
8.Босалқы бөлшектер немесе сервистік қызмет көрсету әдетте босалқылар
ретінде ескеріледі және пайдада немесе залалда оның пайдаланылуына қарай
танылады. Алайда, ірі босалқы бөлшектер және резервтік жабдық, егер ұйым
оларды бір кезеңнен астам мерзім ішінде пайдалануды ұйғарса, жылжымайтын
мүлік, үйлер мен жабдықтар ретінде сыныпталады. Осы сияқты, егер босалқы
бөлшектер және сервистік қызмет көрсету жылжымайтын мүлік, үйлер мен
жабдықтар объектісін пайдалануға беруге байланысты пайдаланылуы мүмкін
болса, олар жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтар ретінде ескеріледі.
9.Осы Стандарт тану бірлігін, яғни жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтар
объектісі нені құрайтынына ұйғарым жасамайды. Осыған байланысты ұйымдағы
нақты міндеттемелерді тану өлшемдерін қолдану білікті пайымдауды талап
етеді. Кейбір жағдайларда жекелеген шағын объектілерді, мысалы, үлгілерді,
құралдарды және мөртаңбаларды біріктіріп, осы өлшемдерді олардың жалпы
құнына қолдануға болады.
10.Осы тану принципіне сәйкес ұйым жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтар
бойынша өзінің барлық шығындарын оларды шеккен кезде бағалайды. Бұл
шығындар жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтар объектісін сатып алуға
немесе салуға байланысты шеккен шығындарды, сондай-ақ кейіннен үстелумен,
ішінара алмастырумен немесе осындай объектіге қызмет көрсетумен шеккен
шығындарды қамтиды.
Бастапқы шығындар
11.жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтар объектісі қауіпсіздікті
қамтамасыз ету үшін немесе қоршаған ортаны қорғау мақсаттарында сатып
алынуы мүмкін. Осындай жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтарды сатып алу
қолда бар нақты жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтар объектісін
пайдаланудан алынатын болашақ экономикалық пайдалардың ұлғаюына тікелей
байланысты болмаса да, ұйымға тиесілі басқа активтерді пайдаланудан
алынатын болашақ экономикалық пайдаларды ұйымның алуы үшін қажет болуы
мүмкін. жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтардың осындай активтері
активтер ретінде танылуы мүмкін, өйткені, егер осы объектілер сатып
алынбаған болса, алынуы мүмкін болатындардан тыс тиісті активтерден ұйымның
болашақ экономикалық пайдалар алуын қамтамасыз етеді. Мысалы, химия
компаниясы қауіпті химиялық заттарды өндіру немесе сақтау кезінде
экологиялық нормалардың сақталуын қамтамасыз ететін жаңа технологиялар
енгізе алады; технологиялар мен жабдықтарды жетілдіру жөніндегі тиісті
шаралар актив ретінде танылады, себебі компания оларсыз химикаттарды
өндіріп, сата алмайды. Солай бола тұрса да, ондай ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.