Модульдік оқыту технологиясының болмысы

Кіріспе . . . 3-4

І. Модульдік оқыту технологиясының болмысы . . . 5-8

1. 1 Модульдік оқытудың құрылымы . . . 8-9

1. 2. . Қазақ тілі пәнінен модульдік күнтізбелік-тақырыптық бағдарлама үлгілері . . . 9-16

II. М. М. Жанпейісованың модульдік технологиясы бойынша оқушылардың сөйлеу дағдысын қалыптастыруда аймақтық компонентті пайдалану . . . 17-24

2. 1. Модульдік оқыту технологиясы оқушыны дамыту құралы ретінде

. . . 24-29

2. 2. Іс-тәжірибелік жұмыс . . . 29-37

Қорытынды . . . 38

Әдебиеттер . . . 39

Кіріспе.

Қазіргі уақытта Қазақстанда білім беру дің өзіндік ұлттық үлгісі қалыптастасуда. Бұл сының процесс білім парадигмасының өзгеруімен қатар жүреді . Білім берудегі ескі мазмұнның орнына жаңасы келуде. Я. А. Каменскийдің, И. Гербарттың дәстүрлі объект -субъектілері педагогикасының орнын басқасы басты, ол бала оқу қызметінің субъектісі ретінде, өзін өзі өзектілендірудге, өзін танығуға және өзін-өзі жүзеге асыруға ұмтылатын жазушы тұлға ретінде бағытталған . Мұндай жағдайда педагогикалық процестің манызды құрамы оқу ісіндегі субъектілер-оқытушы мен оқушының тұлғалық -бағытталған өзара әрекеті болып табылады.
Жаңа білім парадигмасы бірінші орынға баланың білімін, білігі мен дағдысын емес, оның тұлғасын, білім алу арқылы, дамуын қойып отыр.
Қазіргі уақытта педагогика ғылымының бір ерекшілігі- баланың тұлғалық дамуына бағытталған жаңа оқыту технологияларын шығаруға ұмтылуы.
«Педагогикалық технологиялар - бұл білімнің басымды мақсаттарымен біріктірілген пәндер мен әдістемелердің : оқу -тәрбие процессін ұйымдастырудың өзара ортақ тұжырымдамамен байланысқан міндеттерінің, мазмұнынң, формалары мен әдістерінің күрделі және ашық жүйелері, мұнда әр позиция басқаларына әсер етіп, ақыр аяғында оқушының дамуына жағымды жағдайлар жиынтығын құрайды»
Бүгінгі таңда П. М. Эрдниевтің дидактикалық бірліктері шоғырландыру технологиясы, Д. Б. Эльконин мен В. В. Давыдовтың дамыта оқыту технологиясы, В. Ф. Шаталовтың оқу материалдарының белгі және сызба үлгілері негізінде қарқында оқыту технологиясы, М. Чошановтың проблемалық модульді оқыту технологиясы, П. И. Третьяковтың, К. Вазинаның модульды оқыту технологиясы, В. М. Монаховтың, В. П. Беспальконың және басқа көптеген ғалымдарың технологиялары кеңінен танымал.
Қазақстанда Ж. А. Караевтің, Ә. Жүнісбектің және т. б. ғалымдардың оқыту технологиялары белсенді түрде қолданылуда.
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заныңда оқыту формасын, әдістерін, технологиялар таңдауда көп нұсқулық қағидасы бекітілген, бұл білім мекемелерінің мұғалідеріне, педагогтарының өзіне оңтайлы нұсқаны қолдануға, педагогикалық процесті кез келген үлгімен, тіпті авторлық үлгімен құруға мүмкіндік береді.
Зерттеу пәні: орта мектептердегі оқушыларға модульдік оқыту технологиясы арқылы оқу процесін жүргізу

Зерттеу нысанасы: орта мектептердегі модульдік оқыту технологиясын қазақ әдебиеті сабағында пайдалану

Зерттеу мақсаты: мектеп оқушыларына модульдік оқыту технологиясы арқылы білім беру

• Зерттеу міндеттері:
• Мектептегі модульдік оқыту технологиясының деңгейін анықтау;
• сабақта модульдік оқыту технологиясының пайдалы жолдарын анықтау.

Зерттеудің практикалық маңызы:

• Жалпы білім беретін мектептердегі оқушыларға модульдік оқыту технологиясын кеңінен қолдану;

• жоғарғы мектептерде қазақ әдебиеті пәні негізінде модульдік оқыту арқылы білім беру.

І. Модульдік оқыту технологиясының болмысы

Модуль дегеніміз -қандайда бір жүйенің, ұйымның нықталатын, біршама дербес бөлігі.
Оқу модулі қайта жаңғыртушы оқу циклі ретінде үш құрылымды бөліктен тұрады. Кіріспеден, сөлесу бөлмнен тұрады: кіріспеден, сөйлесу бөлімінен және қорытынды бөлімнен тұрады. Әр оқушы оқу модулінде сағат саны әр түрлі болад. Бұл оқу бағдарламасы бойынша сол тақырыпқа, тақырыптар тобына немесе тарауға бөлінген сағат санына байланысты.
Оқу модулінің ерекшілігі -жлпы сағат санына қарамастан, кіріспе және қорытынды бөлімдерге 1-2 сағат беріледі. Барлық қалған уақыт сөйлесу бөлімінің меншігінде болады.
Кіріспе бөлімінде мұғалім оқушыларды оқу модулінің жалпы құрылымымен, оның мақсат-міндеттерімен таныстырады. Сонан солң мұғалім осы модулінің барлық уақытында есептелген оқу материалын қысқаша (10-20 минут ішінде ), сызба, кесте және т:б: белгілік үлгілерде сүйне отырып түсіндіреді. Тақырып мазмұна на (тұтас тақырып немесе тарау бойынша) «өсу» бағытымен -қарапайымнан күрделіге, репродуктивтік тапсырмалардан шығармашылық сипаттағы тапсырмаларға, зерттеушілік қызмет элементтеріне қарай бірнеше мәрте қайта оралып отыру әр оқушыға оқу материалымен жұмыс істей отырып, өз қабілеттерін, жадын, ынтасын, ойлауын, ауызша және жазбаша тілін дамытады. Психологтардың пайымдауынша, әрбір дербес тарауды оқып-үйрену үш негізгі кезеңне тұрады: кіріспе -қызықтырушылық, опериационалдық-танымдық және рефлексиялық-бағалау кезеңдерінен тұрады.
Психологтар дәлелгендей, білімді неғұрлым тиянақты меңгеру үшін оқушылардың мақсаты түсінуі аса маңызды. Ол үшін психологтардың пікірінше, мақсат оның мағынасы нақты айқын белгіленіп, мақсатқа жету тәслдері көрсетілуікерек.
Объектілердің нақты қасиеттері жайлы білімді қалыптастыруға түсіндіруді сызба және белгілік үлгілер түрінде көрініс тапқан әрекетін бастаған тиідірік екені эксперимент көрсетіп отыр.
Қандай да бір құбылыстытну барысында адамда оны түсінгендік, меңгергендік сезімі пайда болуы тиіс.
Жадыны және келешекте алынған білімге сүйену мүмкіндігін қорғау үшін, психолог Л. В. Шешневтің пікірінше, біріншіден, алғашқы түсінбеушілік сезімі жадыда сақталмауы тиіс; екіншіден жады меңгерілген ұғымдар мен түсініктерді қорғау қапшығына, берік жабылған «орамаға» салып сақтауы және ұсынуы тиіс. Мұндай орамы «қызметін» белгі белгілік жүйе атқарады.
Сөйлесу бөлімінде танымдық процесс сыныпты 2-6 дамнан шағын топтарға бөлу арқылы негізінен оқышылардың өзара әрекет етуіне құрылған. Оқушылардың танымдық қызметі әрбір оқушының әр сабақта үш күрделік деңгейде берілген оқу материалын тыңдау, жазу, көру және айту мүмкіндігі болатындай етіп құрылған.
Оқытудың ойын түрінде ұйыдастыру жіне әр түрлі белсенді формаларды қолдану-оқытудың міндетті шарты болып табылады. Сөйлесу бөлімінде алғашында оқу материалын қайта жаңғырту және қарапайым білік пен дағды алыптастыру мақсатында кейінен -алынған білімді талдау, жинақтау және бағалау мақсатында оқытудың белсенді формалары қолданады. Оқу модулінің сөйлесу бөлімі тарауды тұтас оқып үйренудің екінші-операционалдық- танымдық кезңнен іске асыру болып табылады.
Бұл бөлімді қарастырғанда біз Л. Фридманның төмендегідей ережелерге негізделген тұжырымдамасына сүйенсек:

1. Оқу оқушының жеке, топтық, ұжымдық жұмыс барысындағы түрлі қызметін жүйесі ретінде қаралады. Олар оқушының қисынды ойлауын, қабілеттерін көзге елестету қабілетін, жадын, шығармашлық және тағы да басқа дамытуға, яғни білім берудің мақсаттары болып табылатын тұлғалық қасиеттерін дамытуға бағытталған.
2. Оқытуды басқарудың психологиялық сенімді түрі-ең алдымен оқушының қажеттіліктерін, қызығушылығын және қызет мақсаттары дамытуға ағдай жасау.
3. Оқуды басқару икемді болуы тийс . Бұл тек оқушылардың іштей өсуі жүргенде ана, балалардың білім дәрежесінің артылуына қарай мүмкіндік болады.
4. Оқушылар нақты оқу қызметінің мақсаттарын аықтауға тікелей қатысуы керек, яғни басқару тұлғалық бағытталған болуы тиіс.
5. Оқу процесін басқару балалардың ішкі қуатына жіне мүмкіндіктеріне негізделіп жүруі тиіс.

Оқу модулінің сөйлесу блімін даярлағанда мұғалім оқу материалынның негізгі мазмұның бөліп, құрастылымдайды.
Мұнда оқушылар оқу материалына қайта оралып, пысықтап, бекіуі үшін оның әр сабақта жеке бөліктермен берілетіні есепке алу керек, бұл бөліктерде қызқаша сыйымды трде тұтас тараудың мазмұны беріледі.
Пысықтауды қажет ететін материалды мұғалім үш күрделілік деңгейінде дайындайды. Үш деңгейдің қайсысын тандайтынын әр оқушының өзі шешеді. Бұның бір маңызы- күрделі, ізденушілік, шығармашылық сипаттағы тапсырмаларды кез келген күрделілік деңгейіндегі бағдарламалық материал тапсырмаларын орындаған оқушыға, яғни іс жүзінде бәріне де беруге болады.
Бұл бөлімнің сабақтарын жоспарлағанда мұғалім оқушылардың өзара сөйлесуін қамтамасыз етуге баса көңіл аударады.
Мұғалімнің сөйлесу бөлімін дайындаудағы бес әрекет-қадамнан тұратын даярлық құрылмы қалыптасады.

Қорытынды бөлім . Бұл бөлі тарауды немесе тақырыпты оқытудың тұтас циклін анықтайтын, соңғы бөлімі. Олоқушылардың сөйлесу бөліміндегі танымдық қызметі барысында қалыптасқан білім, білік, дағдыларын бақылауға, тексеруге және бағалауға арналған. Осы бөлімде оқушылар өз қызметін талдайыды -яғни, баға алады, бұл сонында әр оқушының танымдық қызметінің жалпы оқу нәтижесін анықтайды. Оқу модулінің қорытынды бөлімі-бақылау. Қорытынды бөлімінде бақылаудың бірнеше түрі бар.
Біріншісі, міндетті -тестлеу. Екіншісі, мұғалімнің өз тандауы бойынша сынақ, бақылау жұмысы, диктант.
Біз екі немесе одан да көп бақылау түрлерін қолдану қажет деп есептейміз, өйткені оқу материалын игеру дәрежесін бір ғана тетлеу арқылы анықтау мүмкін емес.
Білім деңгейін тексеру және бақылауі тәсіл ретінде тестлеу оқыту нәтижесінің мөлшерліккөрсеткіші болып табылады, бұл аса маңызды. Сонымен қатар тестлеу тұлғаның психологиялық қорғауын қамтамасыз етеді, ішкі кедергілерін жояды, өйткені бақылаушымен қатынас жанама түрде жүреді. Бұл осындай бақылау түрінің жағымды жағы . Алайда мұнда дұрыс жааптың кездейсоқ берйлуі мүмкіндігі бар . Қорыта келе біз тестлеудің бақылаудың қажеті түрі, бірақ ол бақылаудың басқа түрін қайталап қолдануды керек етеді деп есептейміз. Оның мақсаты:
а) білім деңгейін әділ бағалау:
б) бағасын жақсартуға мүмкіндік беру:
Қалай айтқанмен егер бақылаудың бір түрінен наша бға алынса, бақылаудың басқа түрі оны жөндеуге мүмкіндік береді.
Егер сөйлесу бөлімінің ьарлық саьақтарында оқушылардың бір-біріне көмегі, бірін -бірі оқытуы, түлі ғылыми көздерді пайдалануы құпталып келсе, енді қорытынды бөлімінде оқушы өзінің сөйлесу бөлімінде алған білімін, білігі мен дағдыларын ешкімнің көмегінсіз көрсетуі тиіс. Оқушы білімін бақылаудың формалары ретінде тестілік тапсырмалар, бақылау жұмыстары, сынақ, шығарма нмесе диктант оқу пәнәң ерекшілігіне орай қолданып, оқу мщдулінің осы бөлімінде беріледі.

1. 1 Модульдік оқытудың құрылымы

Модульдік оқытудың құрылымы
Педагогикалық технология негізінде оқу циклін қайта жаңғырту идеясы алынған.
Оның мазмұнына:

1. Оқытудың жалпы мақсатын қою;
2. Жалпы құрылған мақсатты нақтыландыруға көшу;
3. Оқушылардың білім деңгейін алдын ала бағалау:
4. Оқу әрекетінің жиынтығы;
5. Нәтижені бағалау:

Осының арқасынды оқу процессі «модульдік» сипат алып, құрылымы ортақ, бірақ мазмұны әр түрлі жеке блокттардан жасалады. Қайта жаңғыртатын оқу циклі ретінде оқ модулі үш құрылымдық бөлімнен тұрады: кіріспеден, сөйлесу бөлімінен және қорытынды бөлімнен тұрады:
Сызба түрінде көрсетсек, оқу модулі былайша болады:

Әрбір оқу модуліне сағат саны әртүлі. Бұл оқу бағдарламасы бойынша тақырыпқа, тақырыптар тобына, тарауға бөлінген сағат санына байланысты.
Оқу модулін құрудың тағы бір ерекшілігі- мұғалімнің даярлық жүйсі. Мұғалім бір оқу модуліне бөлінетін сағат санын анықтап алғаннан соң, оның мақсатын, мазмұның және нәтижелерін, сондай-ақ осы модуль сабақтарын ұйымдастырудың формасын ойластырып, оқу модулін құрайды.
Бізді ойымызша бұл технология
-оқушы тұлғасының танымдық қабілеттерін даытуға:
-танымдық поцестерін дамытуға
-оқуға жағымды қызығушылық қалыптастыруға;
-белсенді сздік қорын, ауызша және жазбаша тілін дамытуға:
-тұлғаны қиындықтарға даяр болу және білу, қарым-қатынас, ойын, танымдық, қауіпсіздік, сыйласу, шығармашылық, өзін-өзі өзектілендіру, өзін-өзі бекіту қажеттіліктерін қанағаттандыруа ықпал етеді.
Ұсынылып отырған технологиянытүрлі үлгілердегі мектептерде қалалық және ауылдық жерлерде қолдану бағдарламадық материалды «жақсы» және «өте жақсыға» меңгерген оқушылардың саны едәуір артқанын көрсетті.
Бұл технологияны қолдану аудандық және облыстық олимпиадада жүлдегерлері және Қазақстан Республикасының Кіші Ғылым академиясы ұйымдастырған конкурстардың, шығарашылық жұмыстардың жеңімпаздары болған оқушылар саны арттыруға мүмкіндік береді. Әсіресе тарихты, географияны, биологияны, химияны, азаматтану, дүниетану курсын орыс тілінде оқытатын мектептердегі қазақ тілдің және басқа бірқатар пәндерді оқытуда модульдік технологияны қолдану неғұрлым нәтижелі болады

1. 2. Қазақ тілі пәнінен модульдік күнтізбелік-тақырыптық бағдарлама үлгілері

Қазіргі таңда мемлекеттік тілді оқытуда жаңа идеяларды әр сабақта жан-жақты қолданып, жаңаша оқытудың тиімді жолдарын тауып, жүйелі түрде қалыптастыру- заман талабы.

Осыған байланасты қазақ тілін нәтижелі үйрету үшін, оның оқыту әдістемесін жетілдіре түсіну- үлкен мәселе. Бұған үлкен көмек беретін тақырыптық модульдік бағдарлама.

Педагогикалық технологиялар оқыту мақсатына жетудің тиімді, нақты жолдарын көрсетеді.

Жаңа педагогикалық технологиялардың ішінен модульдік интерактивтік оқыту технологиясына тоқталғым келеді.

Марал Мәденқызы Жанпейісованың модульдік оқыту техноалогиясын басшылыққа алып, 5 класс оқулығына модульдік технологиясын қолдануға болады.

Оқу модулі қайта жаңғыртушы оқу циклі ретінде үш құрылымды бөліктен: кіріспеден, сөйлесу бөлімінен және қорытынды бөлімнен тұрады.

Әр оқу модулінде сағат саны әр түрлі болады. Зертттеулер бойынша 7-12 сағаттан тұратын оқу модулі тиімді.

Оқу модулінің ерекшелігі- жалпы сағат санына қарамастан, кіріспе және қорытынды бөлідерге 1-2 сағат беріледі. Барлық қалған уақыт- сөйлесу бөліміне.

Сөйлесу бөлімін құру қағидалары:

1. Оқу материалын біртұтас беру қағидасы.

2. «Өсу» бағытымен оқып-үйрену қағидасы(басында шағын түрде, соңынан мазмұнын біртіндеп аша отырып, көлемін арттырып, қосымша толықтырулар мен фактілер енгізу арқылы) . Бұл оқушылардың оқу материалын бөлек- бөлек емес, кешенді түрде, тұтас тарау бойынша пысықтауын білдіреді.

3. Әр сабағында оқу модуль тақырыбына «қайта оралып отыру».

Оқу модулінің қорытынды бөлімі- бақылау. Егер сөйлесу бөлімінің барлық сабақтарында оқушылардың бір-біріне көмегі, бірін-бірі оқытуы құпталынып келсе, енді қорытынды бөлімде оқушы өзінің сөйлесу бөлімінде алған білімін, білігі мен дағдыларын ешкімнің көмегінсіз көрсетуі тиіс.

№1 Модуль

(5 сабақ)

Лексикалық тақырып: Білім

Г рамматикалық тақырып: Фонетика

Оқушы нені үйренуі қажет:

1. Қазақ тіліне тән ерекше дыбыстарды, жаңа сөздерді, сөз тіркестерін дұрыс айтуға, сауатты жазуға үйрену.

2. Фонетикалық талдау жасауға үйрену.

Оқушы нені білуі тиіс:

1. «Білім» тақырыбы төңірегінде сөйлей білу

2. Осы тақырып бойынша өтетін сөздерді, сөз тіркестерін сөйлемдерде дұрыс қолдана білу

3. Негізгі түсініктер мен терминдерді (фонетика, дауысты, дауыссыз дыбыстар, әріп, дыбыс, жуан, жіңішке . . . ) білу.

№2 Модуль

(5 сабақ)

Лексикалық тақырып: Сабақта

Г рамматикалық тақырып: Үндестік заңы

Оқушы нені үйренуі қажет:

1. Қазақ тіліне тән ерекше дыбыстарды, жаңа сөздерді, сөз тіркестерін дұрыс айтуға, сауатты жазуға үйрену.

2. Шағын шығарма жазу, басталған әңгімені жалғастыру, тірек схемасы арқылы әңгіме құру

Нені білу тиіс:

1. Сабақ тақырыбы төңірегінде сөйлей білу

2. Осы тақырып бойынша өтетін сөздерді, сөз тіркестерін сөйлемдерде дұрыс қолдана білу.

3. Грамматикалық ережені дұрыс қолдана білу

№3 Модуль

(5 сабақ)

Лексикалық тақырып: Достық

Г рамматикалық тақырып: Екпін. Буын түрлері.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс