Экономика өсуінің үлгілері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 27 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3

1.БӨЛІМ.ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӨСУІ ЖӘНЕ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ
МЕН АЛДАҒЫ
ЖОСПАРЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5

1.1. Экономикалық өсудің маңыздылығы мен факторлары ... ... ... ... ... ...5
1.2. Экономика өсуінің
үлгілері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .7

2.БӨЛІМ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЭКОНОМИКАСЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ МЕН
ДАМЫҒАН МЕМЛЕКЕТТЕРДІҢ ОҒАН
ЫҚПАЛЫ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ..17

2.1. Қазақстанның 2010 жылға дейінгі стратегиялық даму
жоспары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
2.2. Өнеркәсіптің инвестиция негізіндегі экономикалық өсуі Қазақстанның
индустриялы-технологиялық стратегиясының маңызды
факторы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .30

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... .32

КІРІСПЕ

Экономикалық өсу - өндірістік және өндірістік емес мақсатта өнім
шығаруды және қызмет көрсетуді ұлғайту. Экономикалық өсудің екі түрі бар:
экстенсивті және интенсивті. Экономикалық өсудің көрсеткішіне ұлттық
табыстың өсу қарқыны, ғылыми-техникалық прогрестін, деңгейі мен қарқыны,
өндіріс тиімділігінің өрісі жатады. Экономикалық өсу-ағымдағы және
болашақтағы, экономикалық және әлеуметтік проблемаларды шешудің материалдық
базасы. Экономикалық өсудің экстенсивті түрде даму дегеніміз – сандық жаңа
өндіріс қуаттарын жасаумен, жұмысшы санын көбейтумен өсу жолы. Ал,
интенсивті түрде даму дегеніміз – жинақталған экономикалық және ғылыми-
техникалық қуаттарды тиімді пайдалану, оларды одан әрі жетілдіре түсу;
жұмыс сапасы мен өндірілген өнім сапасын арттыру арқылы өсу.
Экстенсивті өсу және интенсивті өсу абстрактылы ұғым. Өйткені қоғам
экономикасының дамуында олар таза түрінде кездеспейді.
Өндіріс дамуының осы екі типінің арасында объективті ішкі байланыс бар.
Экономикалық дамудың әрбір кезеңінде бірде экстенсивті, енді бірде
интенсивті жолмен даму басым түсіп жатады, ол ұлғаймалы, ұдайы өндірістің
нақты жағдайына байланысты.
Соңғы жүзжылдықта дүние жүзінің көп мемлекеттерінде адам басына
шаққандағы жалпы ұлттық өнім және жиынтық жалпы ұлттық өнім тұрақты түрде
өсуде. Экономиканың өсуі кеңінен тараған құбылыс болып отыр. Экономикада
болып отыратын құлдырауланды ескерсек те, ұзақ мерзімді экономиканың өсуі
тренді ұлғаймалы. Сондықтан экономиканың тұрақты өсуі, адам басына
шаққандағы табыстың өсуі – бұл экономикадағы жаңа құбылыс. Бұл құбылыс
дүние жүзінің көп мемлекеттерінде соңғы екі жүз жылдықта байқалып отыр.
Экономиканың өсуін өлшеудің екі жолы бар:
1) Макроэкономикалық көрсеткіштердің мәнінің өсуі (ЖҰӨ, ЖІӨ, ТҰӨ, ҰТ
немесе адам басына шаққандағы тұтынудың өсуі).
2) Әлеуметтік институттар үрдісінің өзгерісі (жеке меншік құқығы
құрылымының өзгеруі, өндірісті ұйымдастыру және бөлу формаларының өзгерісі
және т.б.). Бұл жағдайлар экономикалық өсудің бір деңгейден екінші деңгейге
ауысуына негз болады. Жоғарыдағы әдістемеге байланысты өсу теориясында үш
бағытты атап өтуге болады:
- неокейнстік;
- неоклассикалық;
- тарихи-әлеуметтік.
Бұл курстық жұмыстың мақсаты: жалпы экономикалық өсу мәселелеріне терең
тоқтала отырып, оның қазіргі кездегі өзектілігіне көз жеткізу.
Курстық жұмыс екі бөлімнен тұрады. Бірінші бөлімінде экономикалық
өсудің мәні және қозғаушыкүштері, соның ішінде экономикалық өсудің
маңыздылығы мен факторлары жайлы айтылған. Екінші бөлімде Қазақстан
Республикасы экономикасының қазіргі жағдайы мен алдағы жоспары, Қазақстан
Республикасының өсуі мен 2010 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспары
қарастырылады.

1. БӨЛІМ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӨСУІ ЖӘНЕ ҚАЗІРГІ
ЖАҒДАЙЫ МЕН АЛДАҒЫ ЖОСПАРЫ

1.1. Экономикалық өсудің маңыздылығы мен факторлары.

Неге экономикалық өсу қажетті экономикалық мақсат ретінде
қарастырылады? Жан басына шаққандағы жалпы өнімнің өсуі халық жағдайының
көтерілуіне әкеледі. Қойылған сұраққа жауап басқа түрде және басқа әдіспен
құралуы мүмкін. Өсіп келе жатқан экономика жаңа тұтынуларды қанағаттандыра
алады және әлеуметтік экономикалық ахуалдарды шеше алады. Экономикалық өсу
ресурс шектеліуінің ахуалын шешуді жеңілдетеді.
Экономиканың өсуінің қайнар көзі неде? Кез келген мемлекеттің өсуі
негізгі алты факторлардан тәуелді. Олар:
1) Табиғи ресурстардың сапасы мен көлемі.
2) Еңбек ресурстарының сапасы мен саны.
3) Негізгі капитал қорының көлемі.
4) Технология.
Экономиканың өсуіне әсер ететін осы төрт факторды ұсыныс факторлары деп
айтуға болады.
Дәл осылар өндірістің өсуіне мүмкіндік береді. Сапалы ресурстар және
техноголиялық әлует бірігіп нақты өнім көлемін өндіруді ұлғайтады.
Экономиканың өсуіне әсер ететін соңғы екі факторды қарастырсақ, олар:
1) Сұраныс факторы.
2) Бөлу, тарату факторы.
Өндіріс әлуетін дұрыс пайдалану үшін, өндірумен қатар өндірген өнімді
дер кезінде сатуда маңызды.
Экономиканың өсуіне әсер ететін сұраныс және ұсыныс факторлары бір-
бірімен тығыз байланысты.
Өндіріс көлемінің ауытқуы жиынтық сұраныстың өзгерумен түсіндіріледі
(Кейнс кресі, IS-IM үлгісі). Жиынтық ұсыныс қысқа мерзімді кезеңде
қарастырылады. Сұраныс пен ұсыныс талдырмасы (шок) және циклдік
тербелістерге байланысты экономиканың тепе-теңдік жағдайынан ауытқуын
экономикалық саясат тұрақтанды руға тырысады. Бірақ өнім көлемінің қысқа
мерзімді ауытқуы, жұмысбастылықтың деңгейі экономиканың жалпы өсуінің
қозғалысымен берілген, оның өсуінің көлемін ұлғайту экономикалық өсумен
байланысты. Экономикалық өсуді жиынтық ұсыныстың ұзақ мерзімді динамикасы
(құбылысы, жайы) ретінде немесе өнім көлемінің өсуі ретінде қарастыруға
болады. Оның акторларының және заңдылықтарының талдауы макроэкономикалық
теорияның басты сұрақтарының біреуі болып табылады.
Экономикада нақты пайданың өсуі экономикалық өсу деп түсіндіріледі
және әрбір адам басына шаққандағы нақты өнімнің өсу есебі болып табылады.
Сондықтан экономиканың өсуін өлшеу үшін абсолюттік арттыру немесе нақты
өнім көлемі өсуінің екпініне немесе адам басына шаққандағы көрсеткіштер
қолданылады. Мысалы:
Y = Yt-Yt-1 немесе Yt =

t – уақыт индексі.

Егер экономикалық өсу сырттан әкелінген қосымша ресурстардан жасалынса
және қоғамдағы еңбектің орта өнімділігін өзгертпесе, онда ол экстенсивті
болады. Инвенсивті өсу технологиямен эәне өндіріс факторларының жетілген
түрімен байланысты, яғни өнімді ресурс көлемінің көбеюі нәтижесінде өнім
өндіру. Интенсивті өсу халықтың әлеуметтік өсуінің экстенсивті немесе
интенсивті типтеріне байланысты, сыбағалы салмағының салыстырмалылығына
немесе экономиканың өсуіне әсер ететін басқа факторларға байтанысты болады.
Экономика өсуінің факторларын көбіне экономиканың өсуінің типімен
топтайды. Экстенсивті факторларға капитал көлемінің, еңбек көлемінің, ал
интенсивтік-технологиялық прогресс, масштаб арқылы үнемдеу, білімді және
маман жұмысшылар деңгейін көтеру, ресурстарды бөлуді жақсарту және оның
қолдану үрдісін сапалы ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Кейде жиынтық
сұраныс үрдістің басты катализаторы ретінде және экономикалық өсуінің
дербес факторы ретінде бөлінеді.
Экономиканың өсуін шектеп тұрған себептер ретінде мыналарды айтуға
болады: экологиялық және ресурстық шектеулер, әлеуметтк шығындардың ауқымды
спектрі және де үкіметтің тиімсіз экономикалық саясаты.

1.2. Экономика өсуінің үлгілері.

Экономика өсуінің негізгі үлгілерін қарастырайық. Өсу үлгісінің көбі
өнімнің нақты көлемінің көбеюі, негізгі өндіріс факторларының өсу
ықпалымен, яғни еңбек пен капиталдың әсерінен пайда болады.
Өсу үлгісінің көбі шығынның нақты көлемінің көбеюі, негізгі өндірістік
факторлардың өсім ықпалы мен, яғни еңбек пен капитал ықпалына, еңбек
факторы сырттың ықпалына қарсы тұра алады, ал капитал көлемін, керісінше,
инвестициялық саясат арқылы тез өзгертуге болады. Уақыт өте келе,
капиталдың экономикада амортизация есебінен қысқаратыны және таза
инвестиция есебінен көбейетіні белгілі. Біз экономиканың өсуінің өзі бағалы
деп айта алмаймыз, оның бағалығы – халықтың жағдайын көтеруге негіз
болғанында. Сондықтан экономиканың сапалы өсуіне баға беру үшін, тұтыну
бағасының динамикасын қарастыру керек.
Кейнстік өсу үлгісі негізінде логикалық құрал қолданылады, бізге
белгілісі кейнстік қысқа мерзімдік тепе-теңдік үлгісі.
Сұраныс талдауын ұсыныс динамикасын анықтайтын факторларды қоса отырып
қарастырамыз. Бұл арқылы экономикадағы сұраныс пен ұсыныс тепе-теңдігінің
шарттарын анықтауға болады.
Кейнстік өсу үлгісінің қарапайым түрі Е. Домар үлгісі болып табылады,
бұл үлгіде капиталдың шекті өндірісі Леонтьев функциясы ретінде
қарастырылады. Е. Домар үлгісі еңбек нарығында ұсыныстың артықшылығынан
шығады, бұл бағаның тұрақтылығын ескереді. Капиталдың шығып қалуы жоқ, ал
капиталдың (К) У-ке қатынасы () және қор жинағы нормасы тұрақты болып
келеді. Өнім тек 1 ресурсқа ғана тәуелді деп айтуға болады, ол – капитал.
Инвестицияның өсуі экономикада ұсыныс пен сұраныс өсуінің факторы болып
табылады. Егер берілген мезгілде инвестиция және І-ға өссе, онда
мультипликатор әсерінен жиынтық сұраныс келесіге өседі.

YAD =I * m = I() = I

m – шығын мультипликаторы
в – тұтынуға шекті бейімділік
S – қор жинағына шекті бейімділік
YAS = a * K – жиындық ұсыныстың өсуі
а – капиталдың шекті өнімділігі.
Капиталдың К өсімшесі инвестицияның І көлемінен қамтамасыз
етіледі, осыдан YAS = a * I.
Экономиканың өсуінің тепе-теңдігі сұраныс пен ұсыныстың теңестірілуінің
шартында пайда болады.

= a * I немесе = a * S, яғни инвестицияның өсімшесі
капиталдың

шекті өнімділігі мен қор жинағының шекті бейімділігіне тең болуы керек.
Сондықтан, Е. Домардың теориясына сай, экономикадағы нақты табыстың
тепе-теңдік өсу қарқыны және қолда бар өндірістік қуаттың барлығы
қолданылады. Ол капиталдың шекті өнімділігіне және қор жинағының
нормаларына тура пропорционал немесе - капиталдың қайтарылуының
өсімшесіне тура пропорционал болады. Инвестиция мен табыс бірдей қарқында
өседі.
Экономиканың өсуі жиынтық сұраныс пен ұсыныстың теңдігінен шығады.

= Yt-1 (a*(Y t-1-)+1)

Өрнектеп, келесі формуланы алуға болады:

= a * +1

Алдыңғы кезеңдегі сұраныс пен ұсыныс өзара тең болады дейік, немесе
а=1. Сонда қабылданған шарттарға сай кәсіпкерлер берілген кезеңде
өндірістің өсу қарқынын өзгерусіз қалдырады:

Yt - = Yt-1 - =

Осыдан тепе-теңдік көлемнің өсу қарқыны келесі болады:

= - S

Харрод - S формуласын кепілдік өсу қарқыны деп атайды. Оны
қолдай отырып, кәсіпкерлер өздерінің шешімдеріне толық қанағаттанады.
Сұраныс ұсынысқа тең болып, олардың күшкендері растала бастайды. Бұндай
экономикалық өсу толық өндірістік қуаттың қолданылуын қамтамасыз етеді,
бірақ жұмыссыздықты жою әрқашанда жүзеге аса бермейді.
Кепілдік пен нақты өсу қарқынының арасындағы сараптама мынадай
қорытынды жасауға мүмкіндік береді: егер кәсіпкерлердің өсу қарқынында
айырмашылық болса, онда жүйе ақырындап теңдестік жағдайынан алыстайды.

Р. Солоудың неоклассикалық өсу үлгісі.
Кейнс үлгілерінің экономикалық өсуіне қарағанда неоклассикалық өсу
үлгілері көптеген шектеулерден айырылып, макроэкономикалық үрдістердің
ерекшеліктерін дәл сипаттайды. Кейнс үлгісіндегі динамикалық тепе-теңдіктің
тұрақсыздығының себебі, өндіріс факторларының бірін-бірі алмастыра
алмайтындығында екендігін Р. Солоу өзінің үлгісінде көрсетті. Ол үлгіде
Леонтьев функциясының орнына Кобб-Дугластың өндіріс функциясын пайдаланды.
Бұл функцияда өндіріс факторларының бірін-бірі алмастыратындығы белгілі. Р.
Солоу үлгісіндегі алғышарттар төмендегідей:
- капиталдың кемімелі шекті өнімділігі;
- масштаб әсерінің тұрақтылығы;
- ығысудың (капиталдың тозуы) тұрақты нормасы;
- инвестициялық лагтардың болмауы.
Фактордың бірін-бірі алмастыруы (капиталмен қаруландырудың өзгерісі)
технологиялық шарттармен ғана түсіндіріліп қоймайды және өндіріс
факторларындағы таза бәсеке нарығындағы неоклассикалық алғышарттарға
байланысты болады. Экономика жүйесінің тепе-теңдікте болуы үшін қажетті
шарт ол жиынтық сұраныс пен ұсыныстың теңдігі.
Солоу үлгісіндегі жиынтық сұраныс инвестиция және тұтынумен анықталады:
у = i + c. Мұндағы:
і – бір жұмысбасты адам басына шаққандағы (тұтыну) инвестиция.
С – бір жұмысбасты адам басына шаққандағы тұтыну.
Табыс қор жинағының нормасына байланысты тұтыну мен қор жинағының
арасында бөлінеді. Тұтынуды төмендегідей өрнектеуге болады:

C = (1-S) y
S – қор жинағы
y = c + i = (1-S) y+і,
бұдан і = s * y.

Тепе-теңдік жағдайында инвестиция қор жинағына тең және табысқа
пропорционал болады.
Сұраныс пен ұсыныстың тепе-теңдік шарты төмендегідей өрнектеледі:

f (K) = c+i немесе f (K) =

Тауар нарығындағы ұсынысты өндіріс функциясы анықтайды, ал капиталдың
жиналуын өндірілген өнімге деген сұраныс анықтайды.
Өнім көлемінің динамикасы капитал көлеміне тәуелді. Капитал көлемі
инвестиция мен капиталдың ығысуы әсерінен өзгереді. Инвестиция капитал
қорын өсіреді, алғысу – азайтады.
Инвестиция қордың қарулануы мен жинақ нормасына тәуелді, бұл
экономикадағы ұсыныс пен сұраныстың теңдігінен туындайды: i = S * f (K).
К-ның кез келген мәні үшін, жинақ нормасы өнімді инвестиция мен
тұтынуға бөледі.
Амортизация төменгідей жағдайларда ескертіледі: жылдағы капиталдың
тозуының салдарынан капиталдың тұрақты бір бөлігі ығысып отырады (а – ығысу
нормасы), онда ығысу көлемі капитал көлеміне пропорционал болады және
мынаған тең:
d * k

Инвестицияның және ығысудың капитал қорының динамикасына әсерін
төменгідей өрнектеуге болады:
к = i – a k, немесе инвестиция мен қор жинағының теңдігінен
төмендегіні алуға болады:
k = S * f (k) – d k

Капитал қоры (к) (к0), инвестиция ығысу шамасына тең болғанша
өседі:
S * f (k) = d k.

Бұл жағдайдан кейін бір жұмысбастығы есептегендегі капитал қоры
өзгермейді, өйткені әсер етуші екі күш бір-біріне теңеледі (k = 0).
Инвестиция ығысуға тең болған кездегі капитал қорының деңгейі еңбектің
қормен қаруландыруының тепе-теңдік деңгейі деп аталады және к* арқылы
белгіленеді. Экономика к* жеткен кезде ұзақ мерзімдегі тепе-теңдікте
болады.
Тепе-теңдік тұрақты болып есептеледі, өйткені к-ның алғашқы мәнінен
тәуелсіз экономика тепе-теңдік к*мәніне ұмтылады.
Егерде алғашқы к1к* болса, онда жалпы инвестиция (S * f (k)) мәні
ығысудан (d k) үлкен болады және капитал қоры таза инвестиция көлеміне
өседі.
Егерде к2к* болса, бұл инвестицияның тозудан төмен екендігін
көрсетеді, демек капитал қоры азаяды және к* деңгейінде жақындайды.
Қор жинағының нормасы қор мен қаруландырудың тұрақты деңгейіне әсер
етеді. Қор жинағы нормасының өсуі S1-ден S2 инвестиция қисығын жоғары оңға,
S1 * f (k)-дан S2 * f (k) деңгейіне қозғайды.
Бастапқы жағдайда экономика капиталдың тұрақты қор жинағына, к1*-ге
тең, бұл жерде инвестиция ығысуға тең.
Инвестиция қор жинағы нормасының (і'1 – і1) деңгейіне өскеннен кейін,
капитал қоры (к1*) тең және ығысу (d k1)-ге тең болып бұрынғы қалпында
қалды. Мұндай шарттарда инвестиция ығысуды үлкейтеді, демек капитал қорының
деңгейі к1*-ден к2* өседі деген сөз.
Қор жинағының нормасы неғұрлым жоғары болған сайын, соғұрлым өнім
көлемі мен капитал қоры тұрақты тепе-теңдік жағдайына ұмтылады.Қор жинағы
нормасының өсуі қысқа мерзім кезеңіндегі экономиканың өсуін жылдамдатады.
Бұл жағдайда экономика жаңа тепе-теңдік нүктесіне жетеді.
Дегенмен, қор жинағының үрдісі де, қор жинағының нормасы да,
экономиканың тұрақты өсуі механизмін түсіндіре алмайды. Экономикалық бір
тепе-теңдік жағдайдан екінші тепе-теңдік жағдайға көшуін көрсетеді.
Солоу үлгісін жетілдіру үшін, екі алғышартты кезек-кезек алып
тастаймыз.
Бірінші – халықтың саны тұрақты және жұмыспен қамтылғандар тұрақты
болады.
Екінші – технологиялық прогресс жоқ деп есептейміз.

1- кесте
Тұрақты тепе-теңдік жағдайындағы Солоу үлгісіндегі негізгі
айнымалылардың сипаттамасы.

Технологиялық прогресс Халық санының n Халық санының n
және халық санының өсуі қарқынымен өсу қарқынымен өсуі және
болған жағдайда жағдайында технологиялық
прогресстің g
қарқынымен өсуі
Айнымалы Өсу қарқыныАйнымалы Өсу қарқыныАйнымалы Өсу қарқыны
L 0 L n L n
K 0 K n
K = 0 K = 0 K' = 0
K =
g
у 0 у n y n+g
y' = 0
y = 0 y = 0 y = 0
g

Тұрақты жағдайда (к'*), (К) капиталдың жалпы көлеміне тең болғанда
технолоиялық прогрестің болуы және өнім көлемі (у), (n+g) қарқынымен өседі.
Бірақ халықтың өсуінен ерекше, өзгеше қормен қаруландыру ()g
қарқынымен өседі, ал бір адам басына шаққандағы өнім болады. Соңғы
көрсеткіш халықтың әл-ауқатын көрсететін шама.
Демек, Солоу үлгісі бойынша бір адам басына шаққандағы өнімнің өсуі
немесе өмір деңгейінің үздіксіз өсуінің бір ғана шарты болып технологиялық
прогресс есептеледі.
Кейнс үлгілерінде қор жинағының нормасы экзогенді беріледі және
табыстың тепе-теңдік жағдайдағы өсуінің қарқыны анықталады.
Ал неоклассикалық Солоу үлгісінде қор жинағының кез келген нормасында
нарықтық экономика қормен қаруландырудың (к*) тұрақты деңнейіне және
балансталған өсуге ұмтылады. Бұл жағдайда табыс пен капитал (n+g)
қарқынымен өседі.
Қор жинағы нормасының көлемі экономикалық саясаттың зерттеу нысаны және
экономиканың өсуін талдайтын әр түрлі бағдарламаларда зерттеледі.
Тепе-теңдік экономиканың өсуі қор жинағы нормасының әр түрлі деңгейінде
қарастырыла береді, сондықтан оңтайлы қор жинағының нормасын талдау
проблемасы туындайды.
Қор жинағы нормасының оңтайлы көлемі Э.Фелпстің алтын ереже
қағидасына сәйкес келеді. Экономика өсуінің тепе-теңдік жағдайында, тұтыну
жоғары шекті деңгейде болуын қамтамасыз етеді.
Қор жинағы нормасының оңтайлы көлеміне сәйкес келетін қормен
қаруланудың тұрақты деңгейін (к**) деп белгілейміз, ал тұтыну (с**).
Жұмыспен қамтылған бір адам басына шаққандағы кез-келген қормен
қаруландырудың тұрақты деңгейінде (к*) тұтыну деңгейін анықтау үшін,
төмендегі тепе-теңдікті өрнектейміз:
y = c + i
Мұнда тұтыну с = y – i

c* = f (к*) – dк i = S * f (к) = dк

Егерде к*к** болса, онда өнім көлемінің өсуі ығысу мәнінен
(f(к*қисығы) жоғары болады, демек олардың арасындағы айырма тұтыну мәніне
тең және өседі.
Егер к*к** болса, онда өнім көлемінің өсуі ығысу мәнінен төмен болады,
демек тұтыну төмендейді.
Тұтынудың өсуі к** нүктесіне дейін болады, бұл нүктеде ол жоғарғы
шегіне жетеді. Бұл нүктеде капитал қорының бір бірлікке өсуі капиталдың
шекті өніміне (МРК) тең және ығысуды d мәніне өсіреді.
Егерде өнімнің өсімшесіне қажетті инвестиция ығысуды жабуға
пайдаланылса, онда тұтынудың өсуі болмайды. Сонымен, алтын ережеге сәйкес
келетін капиталмен қаруландырудың деңгейі (к**) болғанда, төменгі шарттар
орындалуы керек:
МРК = d, бұл шарт орындалғанда МРК = d + n + g болады. Егер
экономикадағы капитал қоры алтын ереже жағдайынан үлкен болса, онда қор
жинағының нормасын төмендететін бағдарлама қажет. Мұндай бағдарлама
тұтынуды үлкейтеді және инвестицияны төмендетеді.
Осы қарастырылып кеткен Солоу үлгісі экономиканың өсуінің ұзақ
мерзімдегі механизмін сипаттайды. Мұнда экономика тепе-теңдікте болады және
факторлар толық қамтылады.

2.БӨЛІМ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЭКОНОМИКАСЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ МЕН
ДАМЫҒАН МЕМЛЕКЕТТЕРДІҢ ОҒАН ЫҚПАЛЫ.

2.1. Қазақстанның 2010 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспары.

Республикадағы болып жатқан өзгерістер ең алдымен халықтың өмір
деңгейінде бөлінеді. Нарықтық реформаның бірнеше жылдық тәжірибесі меншікті
өзгерту, шаруашылық құрылымдар жүйесін құрудың тиімділігін көрсетті. Сол
уақытта әлеуметтік-экономикалық жағдайдың басымдығы жарлылық ахуалының
күрделіленуіне әкеліп соқты. Қазақстанның өтпелі экономикасында реформалық
өзгерістер, жұмыссыздық, әлеуметтік ауқымдағы терең қозғалыстар және т.б.
жатады.
Кеңес жүйесінде кедейшіліктің ресми түрі болған жоқ, бірақ жағдайы
нашар отбасылардың болғаны белгілі. Халыққа әлеуметтік ақша төлемдерін
төлеу жұмыссыздардың қажеттілігін қанағаттандырады.

Кедейлікті бағалау деңгейі
Кедейлік көптүрлі жағдайлармен түсіндіріледі, адамзат әлуеті дамуының
көзқарасынан қарағанда мүмкіндік пен таңдаудың жоқтығын көрсетеді.
Кедейліктің анықтамасы жоқ, ал оның өлшемі концептуалды сипаттың
қиындықтарымен, толық мәліметтердің болмауымен және субъективті бағалаумен
байланысты.
Кедейлік көрсеткішін құру үшін республикада табалдырық ретінде өмір
сүру минимумының көлемі пайдаланылады.
Өтпелі экономикалы мемлекеттерде жалақы мен әлеуметтік трансферттен
басқа да отбасыларда табыс көздері бар деп есептеледі. Сондықтан кедейшілік
деңгейін білу үшін баға тұтыну индексі арқылы есептеледі.
Қазақстан Республикасы халқының кедейлік көрсеткіштерінің өзгеруі 2005
жылы байқалған кедейліктің тұрақты төмендеуі 2006 жылдың І тоқсанында да
жалғасты. Табысы ең төменгі күнкөріс деңгейінен төмен халық үлесі бұл
кезеңде 20,4%-ды, ал табысы азық-түлік қоржыны шамасынан төмен халық үлесі
- 3,1%-ды құрады. 2005 жылдың осы кезеңімен салыстырғанда кедейлік индексі
ең төменгі күнкөріс деңгейіне қатысты 2,8 пайыздық пунктке және азық-түлік
қоржынына қатысты 1,3 пайыздық пунктке төмен. Халықтың нақты ақшалай
табыстары 7,6 пайыздық пунктке өсті.
2-кесте
Қазақстан Республикасының 2007-2008 жылдардың І тоқсанындағы кедейлік
көрсеткіштері
№ Көрсеткіштер 2007 2008 2008 жыл % -бен
2007 жылға
1 Ең төменгі күнкөріс деңгейінің шамасы 8050 12041113,3
(айына орта есеппен жан басына шаққанда),
теңге
2 Тұтынуға жұмсаған табысы ең төменгі 23,2 20,4 -2,8
күнкөріс деңгейінің шамасынан төмен халық
үлесі, %
3 Азық-түлік қоржынының құны (айына орта 4264 4830 113,3
есеппен жан басына шаққанда), теңге
4 Тұтынуға жұмсаған табысы азық-түлік 4,4 3,1 -1,3
қоржыны құнынан төмен халық үлесі, % ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.