Жастар сленгісі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

Курстық жұмыс
Жастар сленгісінің аудармасы

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3

I Зерттеудің теориялық негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4

1. Қарапайым сөз және оның жіктелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4

1. Сленгтің анықтамасы және пайда болуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6

2. Сленгтің түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8

1.2 Жастар сленгісі ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..10

II Жастар сленгісінің аудармасының ерекшелігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15

2.1 Мысалдар түрінде фильмдердің аудару өзгерістері ... ... ... ... ... ... ... ... ..15

2.2 Жастар сленгісі бірліктерін аударудың пайда болған нұсқаларын
талдау ... ...18

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...20

Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21

Қосымша 1

Кіріспе

Қоғамның қазіргі кездегі индустриялы дамуы серпінді жылдам өзгеретін қоғам
болып табылады, сондықтан тіл де соған байланысты жылжымалы болып келеді.
Соның нәтижесінде бір ұрпақтың өмір сүруі кезінде оның сөздік қоры оның
көлемінің өсіп немесе кемуімен ғана емес, сонымен қатар сөздердің топтары,
олардың басқа мағынасы ұқсас сөздермен ауысып айтылуы сияқты қатаң
өзгерістер болуда. Сонымен қатар, қазіргі кездегі мәдени-тарихи
кезеңдегі қоғам әрқайсысының өзіндік лексикасы, өзіндік сленгі болатын
көптеген мәдениетті білімді қозғалмалы жүйе болып табылады. Қазіргі кездегі
мәдени-тарихи кезеңнің сипатты ерекшелігі болып онда жастар сияқты
әлеуметтік-демографиялық топтардың бар болуы болып табылады. Бұл топтың
өзгеше ерекшелігі оларда үлкен адамдардың міндеттерінің болмауында және
сондықтан олардың бос уақыттары көп болып табылады. Жастардың екі жүзді
әлеуметтік күйлері – олар бала болғылары келмейді, ал үлкендер оларды
ешайда жібермейді – бұл жастарда жастық мәдениеттің тууына және олардың
барлығына ортақ болатын өздерінің ана тілдерінің негізінде өзіндік тілдерін
ойлап табады. Бұл ерекше жастар тілі – жастар сленгісі. Егер ертеде
сленгизмді қолдануға болмайды деп ойласа, онда қазір бұл шектеулер ешқайда
кездеспейді және сленг барлық жерде де кездеседі – олармен көркем
әдебиеттер де, интернет желісінде де, сонымен қатар теледидар мен
фильимдерде де қолданады. Сленг барлық жерде кездеседі, ол бізге дұрыс
ағылшын тілін дәлелдейді, бұл оның бар екенін мойындамаудың себебі емес.
Бұл жұмыстың өзектілігі қазіргі кезде жастар сленгісі кеңінен қолданылады
және аудару кезінде көп кездеседі.
Зерттедің ғылыми жаңалығы жастар сленгісі тілдің аз зерттелген саласы болып
табылады.
Жұмыстың мақсаты тілдің жастар сленгісі деген түрін зерттеп, оған
анықтама беріп, бұл сленгтің басқа түрлерінен айырмашылығын анықтау; жастар
сленгісін аудару кезінде аударма өзегрістерінің қаншалықты жиі
қолданылатынын анықтау.
Зерттеуде қолданылған әдістер:
1. бейнелеуші
2. салыстырмалы
3. статистикалық Статистический
Бұл зерттеуде материал ретінде Американдық жастар фильмдері қолданылды
(“Kids in America”, “Graffiti”, “Walk to Remember”, “Scream3”).
Зерттеудің объектісі – жастар сленгісінің бірліктері.
Зерттеу пәні – жастар сленгісі бірліктерін аудару әдістері.
Бұл жұмыстың теориялық мәні жастар сленгісінің арнайы сипаттарын зерттеп,
анықтау.
Аудармашылар үшін жұмыстың практикалық құндылығы – бұл жұмыстың
материалдарыв және онда келтірілген фильмдерден алынған мысалдар ары қарай
жастар сленгісін аудару кезінде қолдануға болады.
Жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімі
және қосымша 1 тұрады.

I Жастар сленгісінің теориялық көріністері

1.1 Қарапайым сөз және оның жіктелуі

Кез-келген тілдің лексикасын үлкен екі бөлікке бөлуге болады: әдеби және
әдеби емес. Кітаптық лексика, тұрмыстық лексика және бейтарап лексика
лексиканың әдеби бөлігіне жатады. Ал сленгизмдер, вульгаризм,
профессионализм және жаргонизмдер лексиканың әдеби емес бөлігіне жатады.
Лексиканың әдеби емес бөлігі өзінің ауызекі және арнайы емес сипатымен
ерекшеленеді. Бұл сөздер әр түрлі мамандағы адамдардың ауызекі тілінде жиі
қолданылады және әдеби лексика қатарына өтіп, сөздікке енгізіледі.
Кәсіпшілер – сол немесе басқа мамандандырылған топтың өзіндік тіркестері,
сөздері. Бұл сөздер әдетте мағынасы бойынша сәйкес келетін қарапайым
сөздердің эквиваленті ретінде қолданылады. Мысалы: tin-fish(submarine),
block-buster(a bomb especially designed to destroy blocks of big
buildings), piper(a specialist who decorates pastry with use of cream-
pipe), a midder case(midwifery case) және т.б. Профессионализмдер әрқашанда
алда жүреді және терминдердің стилистикалық және нақты мағынасына қарсы
қойылады.
Вульгаризмдер – бұл қоғамдағы білімді адамдар қолданбайтын дөрекі сөздер,
әлеуметтік деңгейі төмен, қамауда жатқан, есірткі сататын, үйсіз және т.б.
адамдар айтатын арнайы лексикон. Мысалы: hell, bloody, goddam және т.б.
Жаргонизмдер – бұл мағынасы барлығына түсініксіз, әлеуметтік немесе
қызығушылықтары ортақ бірікккен топтарда қолданылатын сөздер.
Жаргонизмдерге мысал ретінде grease (money), loaf (head), tiger hunter
(gambler), lexer (student preparing for a law course) сөздерін жатқызуға
болады.
Жоғарыда аталған лексикалық топтардан басқа макрожүйеге кіретін тілдік
микрожүйе деңгейін табатын қарапайым сөздердің белгілі бір формалары пайда
болады. Оларға әлеуметтік диалектер, арго (кент), шеберлік және ұйымдық
жаргондар, білім алмаған немесе аз білім алған адамдардың әдеби сөздерінің
стандарттарына сәйкес фонетикалық, грамматикалық және лексикалық дұрыс емес
мағыналарын білдіретін кокни және снауз, әдеби сөздерге жатпайтын
қарапайым сөздер жатады.

№1-сурет. Тіл лексикасының классификациясы.

1. Сленгтің анықтамасы және пайда болуы

Ағылшын тілінде сленг теория да, практикалық жоспарда да өзіндік құбылысты
көрсетеді. Зерттеукшілер сленгтің байлығы мен әр түрлілігін көрсетеді, және
лексиканың бұл тобын қызықты деп есептейді. Лексиканың бұл категориясына
мәнді әдебиет арналған, көптеген арнаы сөздіктер мен монографиялардың
түрлері бар, сонымен қатар оларды аяқталған деп есептеуге болмайды. Қазіргі
кездегі ағылшындарда сленгтің нақты анықтамасы жоқ, оның дыбыстық мәні
мен бағасы туралы бір де бір түсінік жоқ. Сленг түсінігі олардың стильдік
сипаты және қолдану сферасына тұрғысынан әр түрлі болып табылады, және
көбінесе сөздер мен тұрақты сөз тіркестері біріктіріледі. Көптеген авторлар
сленгтің арасындағы шектеулі сызықтарды анықтау өте қиын деп айтады.
Сленг және қазіргі және өткен уақыттағы осыған ұқсас лексикалық тіркестер
сөздігінің авторы Джон Фармер: Сленг деген не? Іс жүзінде мен оны тапқан
жоқпын, бсонымен қатар лексиканың барлық облысын қамтитын оған белгілі бір
анықтама да бере алмадым және бұны есепке алу керек. [11]
Ресейлік тіл білімінде көбінесе В.А.Хрмякованың анықтамасы келтіріледі:
Сленг – бұл салыстырмалы түрде белгілі бір уақытқа тұрақты, кеңінен
қолданылатын, стильдік лексикалық топ (зат есім, сын есім, заттар, белгі,
процесс және тұрмыстық құбылыстарды білдіретін етістік), әдеби тілге
кіретін қарапайым сөздің компоненті, әдеби тілге жақын келетін экспрессивті
қарапайым сөздің компоненті [9]. И.Р.Гальпериннің жетекшісіндегі Үлкен
ағылшынша-орысша сөздікті құрастырушылар сленг терминінен мүлдем бас
тартты. Бірақ сонымен қатар көптеген ғалымдар бұл терминді құптайды.
Мысалы, И.В.Арнольд сленг туралы келесідей айтады: Сленг деп аталатын анық
көрсетілген, көңіл-күйлі, бағалы сипаттағы, ауызекі тілде алда тұрған және
әдеби норманың шегінде орналасқан фразеология мен лексиканың біртекті емес
тобы [2].
Лингвистикалық әдебиетте бұл термин кем дегенде әр түрлі төрт мағынада
қолданылады:
а) шектелген әлеуметтік немесе әлеуметтік-этникалық топтарда (жастар
сленгісі, кәсіби сленг, қара нәсілді адамдардың сленгі) қолданылатын ерекше
вокабуляр;
б) дөрекі, кейде ерсі сөздер;
в) әдеби тілге де, диалектке де кірмейтін лексикалық топтар;
г) барлығына түсінікті және кеңінен қолданылатын экспрессивті лексиканың
ерекше тобы. Осылайша, сленг – мамандықтарының белгілері, қоғамдағы орны,
қызығушылықтары немесе жас ерекшеліктері бойынша адамдарды біріктіретін,
жеке тұрақты әлеуметтік топтарда ауызша тілдесуде қолданылатын тілдің түрі;
тіл түріне дөрекі, кейде мазақ қатынасты білдіретін ауызекі лексикасының
бөлігі. Барлық жерде қолданыла отырып, бұл сөздер мен фразеологизмдер
көбінесе көңіл-күйді, бағалы сипатты сақтайды. Сленг элементтері не
қолданудан жылдам жоғалады, не стильдік және семантикалық айырмалардың
тууына әкелетін әдеби тілдің құрамына кіреді.
Сленгтің анықтамасы сияқты оның пайда болуы да сипаты анықталмаған және әр
түрлі айтылып келеді. Slang сөзі Англияда ауызекі тілде алғаш рет қай
уақытта пайда болғаны белгісіз. Жазбаша түрде олар ең алғаш рет Англияда 18
ғасырда пайда болған. Ол кезде бұл сөз жәбірлеу білдіреді. Шамамен 1850
жылы бұл термин заңсыз қарапайым лексиканың белгісі ретінде кеңінен
қолданыла бастады. Бұл уақытта slang сөзінің синонимдері пайда болды – бұл
қоғамның төменгі тобында қолданылатын lingo, және argot – предпочитавшийся
цветным населением.
Slang сөзінің этимологиясын ертеде талқылағандардың бірі Дж.Хоттен, ол
slang сөзі тіл дегеен мағынаны білдіретін сығандардың slang сөзін
білдіреді. [7]
Маковский М.М. де Ұлыбританияның солтүстік диалектісінде ағылшын тіліндегі
slang сөзінен шыққан деп ойланады. Бны құптау үшін ол ағылшын
диалекттерінің сөздігінен алынған мысалды келтіреді: Around the yard in
boorights here and there, the slang goed on about their war'ly cary.
Басқа зерттеушілер slang сөзін скандинавиядан шыққан деп көрсетеді. Олар
slang сөзі норвегиялық slengjeord жаңа сленгтік сөз, slangjenamn атты
қысқартатын лақап ат (яғни адамға немесе затқа қарасты сөз) және
slengjakjeften аузын ашу, бұдан біреуді балағаттау, ренжіту деген
сөздеріне ұқсас болып келеді. Осындай ой Webster's New International
Dictionary сөздігінде келтіріледі. Сонымен қатар мағынасы өзгертілуі арқылы
белгілі бір адамдардың топтарына қатысты тіл деген мағынаны білдіретін
дат тіліндегі slang адамдар топтары түрінде қарастырылады. Оксфорд
сөздігіндегі slang сөзі норвегиялық түбірдегі sleng сөзіне қатысы бар болуы
мүмкін емес.
Эрик Партридж slang сөзі ағылшынның to sling етістігінің өткен шақтағы
(slang орнына slung) есімшесі: Онда slang сөзі өткен шақтағы есімше
формасы түрінде ешқайда көрсетілмеген, - деп ойлайды, - көбі үшін
игерілмеген кедергі болып көрінуі мүмкін, бірақ slang сөзі ұрлық
жаргонынан (cant) шығады, мүмкін, сондықтан slung сөзінің ойлап табылған
мағынасы шығарылады (біздің slang зат есімі шыққанға дейін тіркелген). (Э.
Партридж)
Риттер, Вестендортф және басқа да авторлар slang сөзі thieves' language,
gipsies' language тіркесіндегі s' жұрнағымен language (немесе француз сөзі
langue) сөзінің бірінші бөлігінің агллютинациясы арқылы шыққан деп ойлайды.

1.1.2 Сленгтің түрлері

Сленг – кез-келген тілдің маңызды бөлігі және оны толық түсіну үшін оны
білу керек, сонымен қатар сленгтің түрлері бар, мысалы: білімгерлердің
немесе жастар сленгі, компьютерлік, криминалистік, ары қарай мамандарға
бөлінетін кәсіптік болып табылады. Сонымен қатар ағылшын сленгінің мынадай
түрлерін бөлуге болады:
а) "қайтымды сленг" ("back slang”). Тілдің бұл формасы бір бөлігі әлі де
солай сөйлейтін лондондық етшілер ортасында кеңінен тараған. Оның басты
мақсаты жиі қолданылатын сөздердің мәнін лондондық полициялар мен сатып
алушылардан жасыру болып табылды. Кез-келген ағылшын сөзін алыңыз да, оны
кері аударыңыз – бұл кері сленгтің негізгі принципі болып табылады. Бірақ
барлық сөздер кері аударыла берген жоқ, көп жағдайда етістіктер, есімдер,
есептік сан есімдер және кейбір сын есімдер аударылды. Англиядағы кез-
келгені кері сленгке жататын бір сөзді біледі: yob. Керісінше boy. Мысалы,
оccabot – tobacco дегенді білдірді, tib – bit, а vatch – have (кейіннен бұл
кездерді толығымен түсіндіреміз). Сондықтан “have you a bit of tobacco?”
сөйлемі “vatch you a tib of occabot?” түрінде болды. Talk сөзі klat болып
аударылды. Жазуда қиынырақ болатын knife сөзі: егер оны аударатын болсақ,
оның айтылуына қарай – fine болады, бірақ дұрыс нұсқасы efink. Осыған ұқсас
жағдай half – “l” бұл сөзде айтылмайды. Бірақ аударылма нұсқада сленг
тасымалдаушылары бұны есепке алады. Кері аударған кезде бұл сөздің соңында
бұл жағдайда айтылмайтын “h” әрпі болды, сондықтан ол “tch” дыбысына
айналыд. Сонымен half – flatch, have – vatch, hot – totch, horse – esrotch
және т.б. болды. Кері аударуға өте қиын болған “th” әріптер тіркесі
өзгеріссіз қалды, сондықтан three – earth болды. “sh” (fish – shif) тіркесі
де кері аударылған жоқ. Дефтонгтермен де қиыншылықтар туды, себебі оларды
кері аударған кезде олардың көбі оқылған жоқ. “ou” дефтонгін алатын болсақ,
trousers сөзінде кері сленгте ол reswort болып дыбысталды. Week – kew болып
өзгертілді. Кейде кері аударудың жалпы ережелері бұзылды. Steb түрінде
дыбысталуы керек болатын best сөзі zeb болды. Көптеген сөздер қысқартылып
та қолданылды, мысалы, police – esclop сөзі slop болып қысқартылды.
б) "Орталық сленг" ("centre slang"): мысалы, milk орнына ilkem, catch
орнына utchker;
в) "Рифмаға келетін сленг" ("rhyming slang") – лондондық жұмысшылардың
ортасында кеңінен тараған сленг және қарапайым сөздердің фразамен
ауыстырылып, рифмделіп айтылады. Мысалы, lodger орнына artful dodger, house
орнына flea and louse (немесе cat and mouse), fail орнына sorowful tale
немесе:
Loaf of Bread = Head (бас)
Think! Use your Loaf of Bread! (Қане, басыңмен ойла!)
Adam and Eve = Believe (сену)
Would you Adam and Eve it? (Сен оған сенуші ма едің?)
Jimi Hendrix= Appendix (аппендикс)
I just 'ad my Jimmi Hendrix taken out (Менің аппендиксімді жаңа ғана алып
тастады!)
China Plate = Mate (дос)
Hello, my old China Mate! (Қалайсың, достым!)
Mutt and Jeff = Deaf (керең)
Are you Mutt and Jeff? I said turn that music down. (Сен не керең болып
қалдың ба?Мен саған әуенді жай қой деп айттым ғой.)
You and Me = Tea (шай)
Would you like a cup of You and Me? (Бір кесе шай ішесің бе?)
Eighteen Pence = Sense (ой, дұрыс ой)
He hasn't got Eighteen Pence! (Оның мүлдем миы жоқ!)
Britney Spears =Beers (сыра)
Let's go for a few Britney Spears! ( Жүр, сыра ішіп қайтайық!)
Cocoa = Say so (Agree) келісу
Let's go to the pub! Do you Cocoa? ( Пабқа барамыз ба! Сен келісесің бе?)
г)"medical Greek": мысалы, house-dog орнына douse-hog, a pint of stout
орнына a stint of pout, to smoke a pipe орнына to poke a smike және т.с.с.
Жалған сленгтің барлық бұл түрлері әлеуметтік ортаның тілін басқа ортаға
білдірмеу мақсатында қолданылады.
Эрик Партридж өзінің Slang Today and Yesterday жұмысында сленгтің
келесідей түрлерін анықтады:
- жұмысшы адамдардың сленгі
- сатушылардың сленгі
- медициналық сленг
- бизнес-сленг
- жастар: мектеп немесе білімгерлер сленгі
- моряктар сленгі
- солдаттар сленгі
- спорттық және ойындық
- өнердегі сленг
- саяси
- журналистикадағы сленг
- шіркеулік сленг
Эрика Партридждің жоғарыда аталған тізімінен оның жеке тұлғалардың
қызығушылығы мен можно понять, что он определили виды сленга по сфере
занятости и интересу личности. Все виды взаимосвязаны друг с другом.
По территориальным делениям сленг может быть:
-Британский
-Ирландский
-Карибским
-Германский
-Русский
-Южно Африканский
-Скандинавский: Норвежский, Датский, Шведский, Исландский.

1.2 Жастар сленгі

Жастар сленгі тілдің авангарды болып табылады. Онда ертеңгі күні сөздікке
енетін сөздер кездеседі. Оның бір уақыттағы күші мен әлсіздігі – бүгінгі
күнгі шындыққа байланысты.
Жастар сленгісі ең алдымен өзінің мәнерлілігімен, сөзбен көңілді және мәнді
өзгертілуімен тартады. Жабыраңқы арнайы тілге қарағанда сленг өзінің
метафорасымен, ыңғайлылығымен, кейде белгіленуінің қысқалығымен де көз
тартады. Сленгтің бұл түріне семантикалық әзіл-сықақ жатады. Көбінесе
сәтті, маңынасыз сөздер бағалы болып табылады.
Сленгтің басқа түрлеріне қарағанда жастар сленгісінің негізгі
ерекшеліктері:
- бұл сөздер бір жас категориясындағы адамдардың тілдесуі үшін қолданылады.
Бұл кезде олар қарапайфм сөздердің көңіл-күйлі өзгертілуі арқлы олардың
синонимдері түрінде қолданылады. Жастар сленгісі көбінесе 14-15-тен 24-25
жас аралығында қолданылады.
- жастар сленгі жастар өімірінің шындығына орнатылуымен ерекшеленеді.
Қарастырылған сленг атаулары тек осы өмірге ғана тән, осылайша, оларды жас
ерекшеліктері басқаша болатын адамдарға түсініксіз болатындай, басқалардан
бөледі. Бұндай арнайы тілді біле отырып, жастар өздерін белгілі бір
тұйықталған қоғамның мүшесі ретінде санайды.
- бұл лексиканың құрамында сәнді сөздер де жеткілікті.
Осылайша, бұл үш байқау жастар сленгісін әдеби емес сөздердің біреуіне де
енгізуге жол бермейді және оны жеке семантикалық категория түрінде
қарастыруға бағыттайды. Бұл жастар сленгісін ауызекі тілден өзгеше,кейде
өте дөрекі болып келетін, белгілі бір жас категориясы арасында қолданылатын
термин.
Жастар сленгісінің пайда болуына арналған негізгі сілтемелер:
- жеке топтың, бұл жерде жастардың шектелу, сақтану, қоршаған өмірден
қорғану армандары. Тілдесудің ерекше формасымен олар тілдік қана емес,
сонымен қатар әлеуметтік-қоғамдық нормаларға да қарсы келеді;
- қарапайым, арнайы емес, шашыраңқы атмосфералық тілдесуді орнату үшін
құру;
- сәнді, әдемі, көңілді, нақтырақ тілдесуге жету;
- барлығы сияқты сәнділікке құмар қоршаған ортаның тілдік үлгісін
жалғасытру;
- қандай да бір жаңа, өзіндік, жеке зат ойлап табу;
- агрессия немесе стресс жағдайлары кезінде жастардың көңіл-күйлі сергуі
арқылы олардың өз ойларын айтуы;
- сленгті қолданатын адамдардың ойынша олар әдеби тілге қарағанда ыңғайлы
және үнемді болып табылады. Нормаға қарағанда сленг ойды анық, нақты
жеткізуге жол береді.
Қазіргі кездегі жастар сленгі – жеткілікті күрделі құрылыс. Ол көптеген
топтар – хиппи, панк, металлист, рейвер, рэппер, байкер, компьютершілер
және т.б. жатады. Жастар сленгісінің бұл құрылысы ешкімге де тәуелді емес,
ол жай ғана бар. Және жастар қоғамына кіру үшін, сонымен қатар оларда
өзіндік болу үшін жас адамға жасы бойынша кіші болып қана қоймай, сонымен
қатар сол жас тобындағы тілде сөйлеуі, яғни сол жастағы жастар сленгісін
білуі қажет. Бұл сленгі өзінше бір жас адамнан екіншісіне ақпаратты кодтап,
сақтап, жібереді. Бірақ жастар қоғамның тысында жоқ және монолиттік бірлік
болмағандықтан, онда оның сленгісінде әр түрлі синхронды және диахронды
қабаттарды бөлуге болады.
Синхронды тілде біз жастар сленгісін өзіндік лексикамен толықтыратын
жастардың ортасын жасырамыз. Оған келесілер жатады:
- мектеп
- жоғары оқу орындары
- армия
- жастар ұйымдары
- жұмыс
- компьютердегі ойындар
- наркомания
- криминал
- әуен (шоу-бизнес)
- спорт

№2-сурет. Жастар сленгісі лексикасының толықтыру көздері

Диахронды тілде жас адамдарға 14, 20 және 25 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.