Назарбаев феномені

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

I. Кіріспе.
II. Негізгі бөлім.
2.1. Тарихты туындатушы тұлға.
2.2. Назарбаев феномені :
➢ Саясаткерстратег. Саясаткерфилософ.

➢ Ғалымтеоретик. Саясаткерпрактик.

➢ Халық көшбасшысы.

➢ Ұлт лидері шабыт беруші және болашақтың сәулетшісі.

III. Қорытынды.
IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

Кіріспе.

Көреген көшбасшылар өз мемлекеттерінің тағдырын өзгерту қабілетіне ие
тұлғалар қатарына жатады. Олардың ерекшелігі – көпшілікке айқын емес
үрдістерді байқап қана қоймай, оны басқалардың да көруіне себепкер болуында
жатыр.
Сондай басшылардың бүкіл еңбегі халықтың игілігі үшін атқарылып
жүргенін көрсете білу қабілеті өз алдына бөлек әңгіме. Олар халықтың көңіл-
күйіне жіті мән беріп отырады. Ұлы көшбасшылар қарапайым адамдармен тікелей
сұхбаттасу арқылы оларды өз елінің үлгілі азаматы болуына себеп
болатындығына сенеді. Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан
Назарбаев – жоғарыда келтірілген көшбасшы сипаттамаларына сай келетін
бірден-бір тұлға. [ Егемен Қазақстан газеті, 31 желтоқсан 2009 жыл,
Нұрсұлтан Назарбаев көреген көшбасшы].
Саясаткер болып тумайды, саясаткер болады - бұл аксиома. Ұлттық лидер
болу үшін адамның ішкі дүниесі теңдесі жоқ сапасымен қоса, заманның
талабына сай болуы керек. Нұрсұлтан Әбiшұлы әлемнiң аса iрi мемлекет
басшылары мойындаған Елбасы, дүниежүзiне әйгiлi саясаткерлердiң бiрi. Ол –
ел басқару iсiнде халықтың ғасырлар бойы жинақталған бай тәжiрибесi мен
әлемдiк тәжiрибенi тал бойына тоғыстырған алымды да алғыр басшы. [Астана
ақшамы, 6 шілде, 2010 жыл, Айдарым Астана, айбарым Президент] .
Кейбір сарапшылар, мәселен, британдық публицист Джонатан Айткен
сияқтылар Нұрсұлтан Назарбаев жетістігінің сырын тұлғаның тарихтағы рөлі
арқылы табуға тырысты. Енді біреулер, мысалы Ресейдің танымал экономисі
Дмитрий Валовой 80-жылдардың аяғы мен 90-жылдардың басында-ақ, Назарбаевты
қарастырғанда оның Кеңес Одағының күйреуінен келетін ауыртпалықтарды
жеңілдету жолындағы маңызды рөліне, оның посткеңестік кеңістікті ары қарай
дамыту жолдарына қатысты сол замандағы пікірталастарына баса назар аударуға
тырысқан. Осылайша, Д.Валовой Назарбаев феноменін түсіндіруге тырысқан
алғашқылардың бірі болды. Бірақ көптеген зерттеушілердің осындай
талпыныстарына қарамастан, Назарбаев феноменінің көптеген қыры әлі де
толық ашылмаған сияқты. Ал Қазақстанның Тұңғыш Президентінің феномені
көпқырлы. Нұрсұлтан Назарбаевтың тұтас образын елестету үшін оның қызметін
жалпылай, кешенді түрде қарастыру қажет. Нұрсұлтан Назарбаев саяси
ғылымдарда кездесетін көптеген саясаткер-лидер образының ең үздіктерін
ғана, мемлекеттік қайраткер арсеналындағы ең жоғары қасиеттерді ғана бойына
жиған.
Сондықтан да Назарбаев феноменін оның саяси стилі, қоғаммен
байланысы мен болашаққа тігетін стратегиялық басымдықтары тұсынан қарастыру
қажет. [ Егемен Қазақстан газеті, 9 шілде, 2010 жыл, Назарбаев феномені:
ел мен халыққа қызмет ету миссиясы].

Негізгі бөлім

2.1. Тарихты туындатушы тұлға.

Ұлы мемлекеттік қайраткер болу үшін тарихтың беталысын сезіне білу керек.
Тарих үдерістері тура даңғыл жол емес, бұралаңы мен ирелеңі көп екені
белгілі. Тарихи дамудың шырғалаңға толы жолында кілт бұрылыс пен кедергілер
кездесіп отырады. Олардан өтпейінше, алға жылжу мүмкін емес. Дәл осындай
кезеңдерде қиындықтардан батыл өте алатын, кедергілерді еңсеретін,
әлеуметтік өркендеу мен жаңару үшін ілгерілеудің жаңа жолын ашуға қабілетті
лидерлер жарқырай көрінеді. Басқаша айтқанда, көрнекті тұлғаларды Тарихтың
өзі дүниеге әкеледі. Дегенмен, лидерлердің өздері де Тарихты жасайды.
Әлем тарихындағы ірі тұлғалардың бірі – Нұрсұлтан Назарбаев осындай
адам. Біздің еліміздің ең қиын кезеңдерінде оған Елбасы болу тағдыры
бұйырды. Ол барша қазақстандықтардың тағдыры үшін, қазіргі қазақ мемлекеті
– Қазақстан Республикасының негізін қалау үшін жауапкершілік жүгін көтеруде
жігерін жаныды, батылдық пен қайсарлық танытты.
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев еңбекшінің отбасында дүниеге келді, қазақ
мектебінде оқып, мамандық игерді, металлург болды. Жастық шағында,
алғашында комсомол ұйымында, кейіннен партия органдарында саяси және
ұйымдастыру жұмыстарының әліппесімен танысты. Ерекше қабілеттілігі,
жұмысшылардың өмірімен етене таныстығы, табанды еңбекқорлық – жас басшыны
басқару ісінің ең ұшар шыңына шығарды. 1989 жылғы маусымда ол Қазақстан
Компартиясы Орталық Комитетінің бірінші хатшысы болды, ал 1990 жылғы
сәуірде Жоғарғы Кеңес оны Қазақстан Республикасының бірінші Президенті етіп
сайлады. Сөйтіп, өткен ғасырдың 90-жылдарының басында Нұрсұлтан Назарбаев
бүкілодақтық ауқымдағы КСРО-ның лидерлері рейтингінде бірінші орын алған ең
танымал саясаткерлердің бірі болды.
Ол Кеңес Одағы қалай күйреп жатқанына куә болды, дегенмен, КСРО-ның
сол кездегі басшыларының интеллектуалдық және саяси мүмкіндіктерін нақты
бағалады және бір кездегі қуатты елдің жұртында пайда болған жаңа
мемлекеттік құрылымдарды дүрбелең мен қан төгуге апаратындай айла-шарғыға
араласудан өз бойын аулақ ұстап қалды.
Сондай күрделі кезеңде интеграцияны жақтап, ТМД-ны құрудың шын
мәніндегі бастамашысы болған Н.Назарбаевтың аса көрегендігін уақыт көрсетіп
отыр. Ол бірден-бір дұрыс жолды таңдады, сол арқылы бұрынғы Одақ
республикалары арасындағы теке-тіреске, “югослав сценарийі” бойынша қан
төгілуіне жол бермеді.
Тәуелсіздік алумен бірге Қазақстан алдында жер шарының геосаяси
картасында өз орнын айқындаудың күрделі мәселесі тұрды. Президенттің өзі
бұл туралы былайша еске алады: “...біз әлемде өзіміздің геосаяси
стратегиямызды анықтауға тиіс едік. Қазақстан қандай болуы керек? Еуропа
мен Азия арасындағы көпір ме? Немесе “Солтүстік пен Оңтүстіктің” белағашы
ма? Әлде тағы бір “азиялық жолбарыс па?”
Мемлекет басшысы жүзеге асырған жаңарулардың тарихи ауқымы мен
ұлылығын түсіну үшін тәуелсіздігін алғанға дейінгі Қазақстанға ойша оралу
жеткілікті. Еліміз кеңестік жылдардан дағдарыстағы экономиканы, тоқтап
қалған кәсіпорындарды, күйреген ауыл шаруашылығын, кедейленген халықты
мұраға алып қалған болатын. Мұның бәрі әлеуметтік шиеленісті туындатып,
саяси тұрақсыздыққа айналып кету қаупі төніп тұрды.Сол күндері көптеген
саясаткерлер мен сарапшылар біздің еліміздің келешегіне күмән келтіріп,
экономикалық, демографиялық және ұлтаралық өткір мәселелердің
ауыртпалықтарына қоса, Қытаймен, Ресей, Орта Азия мемлекеттерімен құқықтық
тұрғыда шекарасы ресімделмеген Қазақстан әлі ұзақ уақыт бойы шын мәніндегі
тәуелсіздікке қол жеткізе алмайды десе-тін.Бірақ, президенттің жігерлі
еңбегі, оның көреген саясаты мен алғыр көшбасшылығы барлық сүреңсіз
болжамдарды жоққа шығарды.Егер де Нұрсұлтан Назарбаев елдің басшысы болып
тұрмаған болса, бірде-бір реформа табысқа жете алмаушы еді деп нық сеніммен
айта аламын. Ол қиын кезеңдердің бәрінде – саясатта да, экономикада да
барлық жаңарулардың үдеткіші мен кепілі ретінде бүкіл жауапкершілікті
мойнына алды. Шынында да, сол бір қиын кездерде Президентке еліміздің
ішіндегі – жарықсыз және жылусыз қалған қалалар мен ауылдардың тіршілігін
қамтамасыз етуден, өмір сүру үшін арпалысқан күрестен бастап – мемлекеттің
стратегиялық даму жоспарын жасауға дейінгі бір-біріне қарама-қайшы өткір
мәселелерді бір мезгілде шешуге тура келді.
Сол жылдары ең қиын әрі ауқымды реформалар жүзеге асырылды.
Жекешелендіру бірнеше кезеңдерге бөлінді. Нәтижесінде, өнеркәсіп жандана
бастады, қаржы және макроэкономикалық тұрақтылық орнады, бюджет және салық
жүйелері құрылды, адам айтқысыз инфляция ауыздықталды, халықтың өмір
сүруінің қанағаттанарлық деңгейі қамтамасыз етілді.
Президент Н.Назарбаевтың орасан зор тарихи еңбегі оның басшылығымен
ұлттық валютаның енгізілуінде, дербес қаржы-экономикалық жүйенің
түзілуінде, жоғарыдан төмен бірыңғай атқарушы биліктің қалыптасуында,
Қарулы Күштердің құрылуында, мемлекеттің ұлттық қауіпсіздігінің
бекітілуінде көрінеді. Сонымен қатар, елімізде көппартиялық жүйе
қалыптасып, азаматтық қоғамның негізі құрылды, баспасөз еркіндігі
қамтамасыз етілді. Қазақстан өркениетті даму жолын таңдады.
Қол жеткен нәтижелер мемлекеттік жоспарлаудың жаңа деңгейіне шығуға
алғышарттар жасады, стратегиялық сипаттағы міндеттерді шешуді бағдарлауға
мүмкіндік берді. Сол кезде Президент Н.Назарбаевтың тікелей басшылығымен
әзірленген еліміздің 2030 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспары дүниеге
келді.
Бұл құжатта қолда бар ресурстар еліміздің даму бағыттарына өте дәл
белгіленіп, шоғырландырылды. Жаһандық дамудың бүгінгі күрделі қиылыстарында
Стратегия біздің негізгі жол бағдарымыз болды деп айтсақ артық емес.
Сыртқы саясат саласы да елеулі табыстарға толы. Саламатты прагматизм,
жетекші мемлекеттер мүдделерінің саналы тепе-теңдігі бағытын ұстанып, теке-
тіреске апаратын қадамдардан бас тарта отырып, Қазақстан дипломатиялық
құралдар арқылы өзінің ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз ете алды.
Елдің жетістіктеріне тоқтала отырып, Президент соңғы 18 жыл ішінде
этносаралық келісім мен түсіністікті сақтай білгені үшін қазақстандық
қоғамға өзінің шынайы алғысын білдірді. 140 этнос пен 46 конфессияға ортақ
үй болып табылатын Қазақстандағы теңдесі жоқ этносаралық келісім – бүкіл
әлем мойындаған жетістік. Ел бірлігінің ажырамас бөлігі болып табылатын бұл
тәжірибе Қазақстанның алда келе жатқан 2010 жылғы ЕҚЫҰ-ға төрағалығының
басты кілті болмақ. Бұл идея жаңа еуразиялық қауіпсіздік сәулетін құруда
маңызды рөл атқармақ.Қазақстан тәжірибесі шетелдердегі бірқатар зерттеу
орталықтарының зерделеу нысандарына айналды. Гарвард университеті
“Назарбаев үлгісін” зерттеуге арнайы конференцияларының бірін арнады.
Америкалық ғалымдар мен сарапшылар ел ішіндегі ұлтаралық және дінаралық
келісімді қамтамасыз ету жөніндегі, сондай-ақ толеранттық идеясы мен
халықаралық деңгейдегі үнқатысуды ілгерілетудегі қазақстандық саясаттың
пайдалы ерекшеліктерін атап өтті. Астанада Әлемдік және дәстүрлі діндер
лидерлерінің съездерін өткізу тәжірибесі жоғары бағаланды.
Қазақстанның әлемге кеңінен танымал болғаны туралы айтқанда,
Президенттің Семей полигонын жабу туралы ерекше шешіміне бөлек тоқтала кету
керек. Н.Назарбаев жаппай қырып-жою қаруларын таратпау мәселелері бойынша
мығым және бірізді бағытты ұстанды. БҰҰ Бас хатшысы Пан Ги Мун Қазақстанда
болған кезде Нұрсұлтан Назарбаевқа былай деген еді: “Ядролық қауіпсіздік
жөніндегі алдағы Жаһандық саммит қарсаңында ядролық қарусыз аймақ құру
туралы басқадан гөрі Сіздің айтуға моральдық құқыңыз бар және үніңіз басым
болуы тиіс. Осы мәселе жөніндегі бұдан да көп нәтижелерге қол жеткізу үшін
біздің тұғырларымызды үйлестіруді ұсынамын. Менің ойымша, ядролық
сынақтарды тоқтату және ядролық қаруды жою қажеттігі жайында айтуға Сізден
басқа ешкім де лайықты емес. Өйткені, Сіздің халқыңыз осы қарудың барлық
зардаптарын бастан өткерді, бірақ оны Сіз ғана тоқтата алдыңыз”.
Қазақстанның Дүниежүзілік сауда ұйымына кіруі біздің еліміздің
интеграция жолындағы маңызды қадамы болатынына күмән жоқ.Президент
Н.Назарбаевтың әлемдік деңгейдегі көрнекті саясаткер ретіндегі жоғары
халықаралық беделі мен мәртебесін нақтылайтын тарихи оқиға – Қазақстанның
ЕҚЫҰ-ға төрағалық етуі болып табылады. Мемлекет басшысының есімі енді
ядролық қарусыздану, экономикалық интеграция, сенім шаралары және
қауіпсіздік, толеранттық және конфессияаралық үнқатысу секілді ерекше
маңызды үдерістермен де байланыстырылуда.
Қазақстан әлеуметтік-экономикалық жаңарулардың дағдарыстан кейінгі
кезеңіне аяқ басты. Реформаларға бай тәжірибелерді иемдене отырып, еліміз
келешекке жол бастады. Президенттің тікелей бақылауымен жүзеге асырылған
дағдарысқа қарсы бағдарлама индустриялық-инновациялық даму негізіндегі
жаңғыру стратегиясына көшуге, ғылыми-техникалық прогресті қамтамасыз етуге
мүмкіндік берді. Бұл мақсатқа жету үшін Қазақстанның 2020 жылға дейінгі
Стратегиясы әзірленді.
Н.Назарбаев әрқашан көздеген мақсатын анық көре білді және оған
жетудегі жолдан еш тайған жоқ. Мұндай қасиетінің арқасында Елбасымыз басқа
көптеген мемлекеттердің басшыларынан бір саты биік тұр. Сондықтан, біздің
Президентімізге тек ниеттес байқаушылар ғана емес, әріптестері де лайықты
баға беруде. Бұл әлемдік саясаттағы сирек кездесетін құбылыс. Әдетте,
мемлекет басшылары басқа лидерлердің табыстарына қызғанышпен қарайтыны
жасырын емес. Президент Дж.Буш Н.Назарбаевты “қазақтың Джордж Вашингтоны”
деп атады, ал Владимир Путин біздің басшымызды осы заманның көрнекті
саясаткері деп санайтынын мойындады. Нұрсұлтан Әбішұлы кіммен кездессе де,
және кіммен келіссөз жүргізсе де, тіпті сөзге сараң монарх болсын,
президент немесе үкімет басшысы болсын, шын жүректен шыққан ең жылы
сөздерге ие болады. [ Егемен Қазақстан газеті, 9 шілде, 2010 жыл,
Тарихты туындатушы тұлға Қасым-Жомарт ТОҚАЕВ, Қазақстан Республикасы
Парламенті Сенатының Төрағасы].

2.2. Назарбаев феномені.

Саясаткерстратег. Саясаткерфилософ.

Нұрсұлтан Назарбаевтың саяси стиліндегі басты ерекшелігі неде? Ең
алдымен, стратегиялық икемі мен қағілез мінезді саясаткер-тактик ретіндегі
алғырттығында. Түрлі жолдардың арасынан ең оңтайлы шешімді таба білетін
қасиетінде. Фундаменталды көзқарастардан алыстамай-ақ, қазіргі жылдам
өзгеретін әлемдегі ауытқулардың қарқынына сәйкес болуында. Нағыз
саясаткердің бойындағы ең шешуші қабілеттердің бірі - ұрымтал уақытты терең
түйсіну, белгілі бір саяси интуицияның болуы. Дәл осы қасиеттерді бойына
жиған саясаткер ғана нағыз көшбасшыға айнала алады. Тәуелсіздік алғаннан
кейін посткеңестік өзге елдер мен Қазақстанның алдында түрлі маңыздағы
мақсаттар пайда болды. Мемлекеттілік құру, нарықтық экономикаға ауысу,
демократияны дамыту мен ұлттық сана-сезімді ояту. Бұл жердегі мәселе -
реформалар қандай ретпен, қандай тәртіппен жүргізілуі керек, мемлекет
басшылығының қимылдары қаншалықты түбегейлі болуы керек? Кейбір елдер шорт
қимылдарға көшсе, енді біреулер түпкілікті өзгерістерден алысырақ болуға
тырысып, ескі жүйені сол қалпында сақтап қалды. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.