Жамбыл поэзиясының тәрбиелік ролі және поэзиясындағы патриоттық жалыны



Жыр алыбы-Жамбыл өзінің өмірбаянын былай бастайды:
«Шу өзенінің бойымен жүре берсеңіз Хан және Жамбыл деген екі тауға кез боласыз. Менің әкем Жабай бір кезде осы тауларда көшіп-қонып жүрген. Жамбыл тауының етегінде, қақаған қатты боранды күні мен туыппын. Маған сол көне Жамбыл тауының есімі ат болып тағылыпты. Менің әкем Жабай шоқпыт шапанды көшпелі кедей болған.
Тұрған жеріміз құлазыған кең, жазық дала еді. Сондықтан да мен балалық шағымда егісті де, бақты да, арықты да көрмедім. Жазық кең дала менің Отаным болды. Мен киіз үйде өстім. Сол кездегі барлық қазақ балаларындай мені де көшкенде бесігіммен алып жүрді. Бала кезімде мен тентектеу болдым. Қарттарды да, ікемді де тыңдағым келмеді. Мені қозы бағуға да жіберетін, мен бармай қоятынмын. Маған отын тер дейтін, мен тіл алмай қасаратынмын.
Менің ағам – ікемнің інісі белгілі домбырашы еді. Мен домбыра тыңдауға әуес едім. Он екі жасымда одан домбыраны үйрендім. Домбыра қолыма тигенде, барлық тентектікті ұмытып, бүкіл жан жүйем елжірегендей болатын еді. Менің қой баққым келмеді. Домбыра тартып, ән салу мені қатты қызықтырды. Табиғат маған күшті де жуан дауыс берді. Мен далада ән шырқағандабүкіл даланы күңіренткендей сезінетін едім. 14 жасымда әкемнен қол үзіп, өзімше күн көруге мықтап бел байладым.
Ораза кезінде үй-үйді аралап, жарапазан айтатын болдым. Менің өлеңім жұртқа ұнап, маған сый-сыяпат көрсете бастады.
15-ке толған мен атақты ақын сСүйінбай тұратын ауылға келдім. Домбырамды ұстап, оның үйіне таяп келдім бе әндете бастадым.
Жүрегім менің елжіреп,
Көзімнің жасы мөлдіреп,
Өткізіп ем ертерек,
Өксумен бала шағымды.
Көксегем бірақ көбірек,
Бақытты болашағымды.
Алба-жұлба киініп,
Кедейлікке күйініп,
Жаяулап жерді жағалап,
Домбыраны сабалап,
Безегем тіл мен жағымды.
Өлеңіме риза болған Сүйінбай иені үйіне шақырып алып:
-Сенің ақындық дарының бар екен, даусың да жақсы, ұнайсың, жігітім,-

Пән: Әдебиет
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:   
Жамбыл поэзиясының тәрбиелік ролі және поэзиясындағы патриоттық жалыны

Жыр алыбы-Жамбыл өзінің өмірбаянын былай бастайды:
Шу өзенінің бойымен жүре берсеңіз Хан және Жамбыл деген екі тауға кез
боласыз. Менің әкем Жабай бір кезде осы тауларда көшіп-қонып жүрген.
Жамбыл тауының етегінде, қақаған қатты боранды күні мен туыппын. Маған сол
көне Жамбыл тауының есімі ат болып тағылыпты. Менің әкем Жабай шоқпыт
шапанды көшпелі кедей болған.
Тұрған жеріміз құлазыған кең, жазық дала еді. Сондықтан да мен балалық
шағымда егісті де, бақты да, арықты да көрмедім. Жазық кең дала менің
Отаным болды. Мен киіз үйде өстім. Сол кездегі барлық қазақ балаларындай
мені де көшкенде бесігіммен алып жүрді. Бала кезімде мен тентектеу болдым.
Қарттарды да, ікемді де тыңдағым келмеді. Мені қозы бағуға да жіберетін,
мен бармай қоятынмын. Маған отын тер дейтін, мен тіл алмай қасаратынмын.
Менің ағам – ікемнің інісі белгілі домбырашы еді. Мен домбыра тыңдауға
әуес едім. Он екі жасымда одан домбыраны үйрендім. Домбыра қолыма тигенде,
барлық тентектікті ұмытып, бүкіл жан жүйем елжірегендей болатын еді. Менің
қой баққым келмеді. Домбыра тартып, ән салу мені қатты қызықтырды. Табиғат
маған күшті де жуан дауыс берді. Мен далада ән шырқағандабүкіл даланы
күңіренткендей сезінетін едім. 14 жасымда әкемнен қол үзіп, өзімше күн
көруге мықтап бел байладым.
Ораза кезінде үй-үйді аралап, жарапазан айтатын болдым. Менің өлеңім
жұртқа ұнап, маған сый-сыяпат көрсете бастады.
15-ке толған мен атақты ақын сСүйінбай тұратын ауылға келдім. Домбырамды
ұстап, оның үйіне таяп келдім бе әндете бастадым.
Жүрегім менің елжіреп,
Көзімнің жасы мөлдіреп,
Өткізіп ем ертерек,
Өксумен бала шағымды.
Көксегем бірақ көбірек,
Бақытты болашағымды.
Алба-жұлба киініп,
Кедейлікке күйініп,
Жаяулап жерді жағалап,
Домбыраны сабалап,
Безегем тіл мен жағымды.
Өлеңіме риза болған Сүйінбай иені үйіне шақырып алып:
-Сенің ақындық дарының бар екен, даусың да жақсы, ұнайсың, жігітім,-деді
Сүйінбай.
Қарт ақынның тілеуі бойынша мен көптеген індерді құйқылжыта айтып бердім.
Оның біреуін сол үйде отырып шығардым.
Сүйінбайдың ақындық шеберлігіне бас иіп, қощеметімді, өзімнің жастығым
мен тәжірибесіздігімді өлеңге қосып, Сүйінбайды аспан әлемін нұрға бөлеген
таң шапағына, жарық жұлдызға теңеп, өзімді ақынның інісімін деп атап,
көмегін, қолдауын сұрадым. Ол уәде берді.
Бұл менің өмірімдегі ең бақытты сәттердің бірі еді. Сүйінбай түні бойы
ақындық шеберлік жайында әңгімеледі. Сөйтіп мен оның шәкірті болдым. Тек 16
жасымнан бастап қанамен өз бетімммен жырлауға бел байладым, бірақ көрнекті,
тәжірибелі ақындармен айтысқа түспедім. Қазақ даласында айтыста жеңілу-
ақынның өлгенімен тең саналатын. Сондықтан да мен алғашқы кезде тек жас,
онша әйгілі емес ақындармен сөз таластырып жүрдім.
Жамбылдың Шәкірт балаларға, Атаның әлдиі, Сәлем саған комсомол,
Ленинградтық өренім, Балама хат, Жеңіс жырын жырлаңдар, Жаңа жыл
сәлемі, Жүз жасаған жүректен, Өнердің өсуі, Балаларға, Жастық
жыры, Бесік жыры тағы басқа да көптеген өлеңдері балалар әдебиетінен
өшпес орын алды.
Шәкірт балаларға деген өлеңінде:
Сендерді қоссам жырыма,
Саңқылдап үнім сайраған.
Қаздаңдап кәрі саусағым,
Шекте бойлап ойнаған.
Мектептен сендер келгенше,
Тағы да бір жыл ойланам.
Келген соң, айтып бермесем,
Балалар, кінә қой маған!-
Деп ақын ата балалар алдында өзіне үлкен міндеттер жүктейді. Ақын ата
өзінің әсерлі өлеңдерімен балалар тәрбиесіне айрықша мән беріп, бейнелі
сөздерін жыр етіп төгеді. Ер жеткен сайын балалық шақтағы жақсы қасиеттерді
шыңдай түсуге, өз Отанының мақтанышы, азаматы болуға баулиды. Өзін ұялы
бәйтерекке, биік шынарға балаумен қатар, жасыл жапырақтай жамырасқан
бөбектердің де биік шынардай болуына талпынтады. ... бала тек адамның жеке
басының тікелей тигізетін әсері арқылы ғана тәрбиеленеді.
Өзінің жеке басының мінез-құлқы және ақын-жазушылар шығармасының
жоғарғы идеялы, ықпалды болып келуі балаларға күшті әсер ете алады.
Балаларғадеген өлеңінде – Жамбыл жас шәкірттер арасында бірер жетідей
бодмай қалса, қуанышым, тірегім, жас ботамдеп аңсаған сағынышты көңілін
білдіре, оларды өзіне жақын тартып, қуантып, мәз-мейрам етіп, бар
ықыласымен жыр төгеді.
Балалар, аманбысың, шырақтарым,
Майысып көлге біткен құрақтарым.
Жүрмесем есендесіп тұра алмаймын,
Ішінен асы кетсе бір аптаның,-
Деп, бірден тасқындата, балаларды өзіне еліктіріп, қызықтыра сөз маржанын
тізеді. Ақын ата бұл өлеңінде адам баласының ертеден арман еткен тілегі,
болашақтан күткен үміті, балаға деген барлық махаббат, олардың бақыт
бақшасы – даңқты Коммунистік партияның басшылығы арқасында ғана біздің Ұлы
Отанымызда іске асқанын жыр етеді. Барлық ұлт, барлық халық балаларын
әкелік аясына алып, оларға бақыт бақшасын орнатқан Коммунистік партияны жыр
етеді. Оларға жасалып отырған қамқорлық, құрмет барлығын түсіндіреді.
Білемін өмірлерің тұрған жайнап,
Күндіз, түн жастық үшін жарық сайлап.
Ай, жұлдыз, күннің көзі, жел менен су,
Бәрі де сендердікі әлемге айғақ.
Балалардың көңілін тасқындатып, қанатына су бүркіп аспандатып отырады.
Жасалып жатқан барлық игілік, абрлық іс соларға, тек солар үшін үшін ғана
екенін естеріне салады. өйткені жастар біздің болашағымыз, олар өміріміздің
жалғасы екенін мақтанышпен жыр етеді. Жамбыл өлеңінің жалпы идеясы – баланы
семьялық жеке ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
КҮЛӘШ АХМЕТОВА ӘЛЕМІ ЖӘНЕ ПОЭЗИЯ
Жыраулар поэзиясы арқылы оқушыларды патриотизмге тәрбиелеу
Қазақ балалар лирикасы (1970-1990 жж. )
Мектепте Жамбыл Жабаев өлеңдерін оқыту жолдары
Кенен Әзірбаевтың әдеби шығармашылығы
Балалар поэзиясының әдеби-көркемдік және тағылымдық-тәрбиелік мақсаттарды ұштастырушы сипаттарын теориялық негіздеу
Т.Молдағалиевтің балаларға арналған өлеңдерінің көркемдік ерекшелігі және оны орта мектепте оқыту
ХІХ ғасырдың бірінші жартысындағы әдебиет
Көш атты өлеңінде
М.Мақатаев поэзиясындағы отаншылдық рухы
Пәндер