Каспий құбыр желісі Консорциумы мұнай құбыры
Мазмұны
Кіріспе 4
І Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы арасындағы
дипломатиялық қатынас эволюциясы және даму тенденциясы 5
ІІ Мемлекетаралық қатынастардың құқықтық негіздерін қалыптастыру 13
2.1 Мемлекетаралық экономикалық және саяси іздестіру 13
ІІІ Қазақстан мен Ресей қарым-қатынасы - екі әріптес арасындағы үлгілі
ынтымақтастықтың өнегесі
16 3.1 Екі жақты қатынастағы Байқоңыр ғарыш кешенін
пайдалану мәселесі 19
3.2 Қазақстан мен Ресейдің Каспий теңізі мәселесіндегі саясаты
20
Қорытынды 21
Пайдаланылған әдебиеттер 32
Кіріспе
Менің бұл курстық жұмыстың тақырыбы Қазақстан-Ресей қарым-қатынасы,
ондағы проблемалардың экономикалық,географиялық және геосаяси аспектілері.
Бұл жұмыс үш бөлімнен тұрады.
І бөлімде Қазақстан мен Ресей арасындағы көз-қарастарының кезеңдерге
бөлінуі және хронологиясы жайлы айтылып өтеді, ал ІІ бөлімде екі елдің
экономикасын дамытудағы келісімдері мен жоспарлары. ІІІ бөлімге келетін
болсақ, Ресей мен Қазақстан елдерінің достығымен экологиялық проблемаларды
шешу және Байқоңыр ғарыш кешенін пайдалануына тоқталып оттім.
Тәуелсіздікті алған кезден бастап-ақ Қазақстанның жоғарғы басшылығы
Ресеймен тату көршілік қатынастарды орнату қажеттігі туралы қорытындыға
келді. Әңгіме шын мәнінде жаңа тарихи жағдайларда екі мемлекет арасындағы
өзара қарым-қатынастың үлгісін жасау туралы еді. Басқаша сөзбен айтсақ,
Қазақстанның сыртқы саяси стратегиясында Ресеймен ынтымақтастыққа бірінші
дәрежелі назар аударылады. Қазақстанның пікірі бойынша, екі мемлекеттің әл-
ауқаты көп жағдайда халықтар арасында қалыптасқан байланыстардың
сақталуына, экономикалық, ғылыми-техникалық және гуманитарлық
ынтымақтастықтың оң әлеуметінің нығайтылуына, қазіргі бар қарым-қатынасты
кең ауқымды ынтымақтастыққа, үдемелі мемлекет аралық кооперацияға
айналдыруға байланысты.
Қазақстан мен Ресейдің ынтымақтастығына жол ашатын көптеген факторлар бар.
Бұл ортақ тарих, 7 мың км-ге ұзақтыққа созылатын ортақ шекара, ортақ тіл
және ұқсас діл. Сондықтан тату көршілік пен тең құқықты ынтымақтастықтан
басқа қандай да бір өзге саясат екі мемлекеттің түбірлі мүдделеріне қайшы
келеді.
Оның үстіне екі елдің өзара іс-қимылының терең қатпарлы факторлары Астана
мен Мәскеудің көптеген көкейтесті халықаралық проблемаларға көзқарастарының
жақындығын айқындайды. Мұның өзі ғаламдық және аймақтық қауіпсіздікті
қамтамасыз етуге бағытталған сыртқы саяси өзара іс-қимылға, бастамаларды
екі жақты қолдауға жәрдемдеседі. Халықаралық сахнадағы ынтымақтастық өзара
қарым-қатынастың сапалы жаңа деңгейіне – стратегиялық әріптестік деңгейіне
көтерілуге мүмкіндік береді, бұл дегеніміз екі мемлекет басшыларының
тұрақты байланыстарын қоса алғанда, барлық деңгейлердегі жан-жақты
байланыстарды білдіреді.
І. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ МЕН РЕСЕЙ ФЕДЕРАЦИЯСЫ АРАСЫНДАҒЫ ДИПЛОМАТИЯЛЫҚ
ҚАТЫНАС ЭВОЛЮЦИЯСЫ ЖӘНЕ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯСЫ
Қазақстан Республика мен Ресей Федерациясы арасындағы дипломатиялық
қатынас эволюциясы және даму тенденциясы отандық және шетелдік тарихнамада
Қазақстан-Ресей қарым-қатынастарын кезеңдерге бөлу мәселесіне қатысты
бірнеше көзқарастар бар. Біздің көзқарасымызша төмендегідей кезеңдерге
бөліп көрсету орынды секілді:
1. Мемлекетаралық қатынастардың құқықтық негіздерін қалыптастыру (1991 ж.
тамыз – 1992 ж. мамыр);
2. Саяси экономикалық және әскери салаларда екі жақты ынтымақтастықтың
негізгі бағыттары мен нысандарын белгілеу (1992 ж. мамыр – 1994 ж. соңы);
3. ТМД шеңберіндегі интеграциялық процестер арнасында екі жақты
ынтымақтастықты кеңейту және тереңдету (1995 ж. бастап осы уақытқа дейін).
Бірінші кезеңде тараптардың күш-жігері шарттық-құқықтық құжатты әзірлеуге
бағытталды. Мұндай құжат екі жаңа мемлекеттер арасындағы өзара қарым-
қатынастардың негізгі принциптерін айқындайды. Президенттер Н. Назарбаев
пен Б. Ельцин 1992 ж. 25 мамырда Қазақстан Республикасы мен Ресей
Федерациясы арасындағы Достық, ынтымақтастық және өзара көмек туралы шартқа
қол қойды. Бұл құжатта КСРО ыдырағаннан кейін болған іргелік өзгерістер
және екі мемлекеттің қарым-қатынасы сапалы жаңа геосаяси деңгейге
көтерілгені көрініс тапты. Шарт екі жақты ынтымақтастықтың берік құқықтық
негізін қалап, Қазақстан мен Ресейдің ресми мемлекетаралық өзара қарым-
қатынасының жаңа бетін ашты.
Шартта Қазақстан мен Ресей тарихи қалыптасқан байланыстарды негізге ала
отырып, өздерінің қарым-қатынастарын Одақтас мемлекеттер ретінде құратыны
айтылады. Екі жақты қатынастар мемлекеттк егемендікті, аумақтық тұтастықты
және қазіргі шекаралардың мызғымастығын өзара құрмет тұтуды, дауларды
бейбіт жолмен шешуді және қысым жасаудың экономикалық және өзге де
тәсілдеріне жол бермеуді, тең құқылықты және бір-бірінің ішкі істеріне
араласпауды, адам құқығын сақтауды, сондай-ақ негізгі бостандықтарды,
міндеттемелерін адал ниетпен орындауды қоса алғанда, күш қолданбау және күш
қолдану қауіпін туғызудан бас тарту принциптеріне негізделеді.
1994 жылғы наурыздағы жоғары деңгейдегі Қазақстан-Ресей кездесуі
мемелекетаралық қатынастардың серпінді дамуына қатысты берік шарттық базаны
құруға әкелді. Шын мәнінде мемлекеттер басшыларының келіссөздері
экономикалық, әскери-саяси, ғылыми-техникалық және мәдени-гуманитарлық
салалардағы тығыз интеграцияның жаңа кезеңін ашты. Бұдан бөлінбейтін
еуразиялық кеңістікте ғасырлар бойы тұрып жатқан екі ел халықтарының достық
пен өзара тиімді іс-қимылдың әлеуетін сақтауға және еселеуге деген ұмтылысы
көрінді.
1995 жылы Қазақстан-Ресей қарым-қатынасы жемісті түрде дамуын
жалғастырды. Жыл ішінде Қазақстан мен Ресейдің Президенттерінің екі
кездесуі өтті. Жоғарғы деңгейдегі келіссөздер барысында проблемалардың кең
ауқымы қаралды және саяси, ғылыми-техникалық және мәдени-гуманитарлық
салалардағы тығыз интеграцияның жаңа кезеңін ашты. Бұдан бөлінбейтін
еуразиялық кеңістікте ғасырлар бойы тұрып жатқан ел халықтарының достық пен
өзара тиімді іс-қимылдың әлеуетін сақтауға және еселеуге деген ұмтылысы
көрінді.
1995 жылы Қазақстан-Ресей қарым-қатынасы жемісті түрде дамуын
жалғастырды. Жыл ішінде Қазақстан мен Ресей Президенттерінің екі кездесуі
өтті. Жоғары деңгейдегі келіссөздер барысында проблемалардың кең ауқымы
қаралды және саяси сондай-ақ экономикалық сипаттағы маңызды құжаттарға қол
қойылды.
Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы арасындағы ынтымақтастық туралы
1991 жылы Ресей Федерациясы Қазақстан Республикасының мемлекеттік егемендігін
таныды.
1992 жылы қазан айында Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы арасында
дипломатиялық қатынастар орнатылды.
1992 жылы – Қазақстан Республикасында Ресей Федерациясының Елшілігі ашылды.
1992 жылы – Ресей Федерациясында Қазақстан Республикасының Елшілігі ашылды.
Ресей Федерациясында Қазақстан Республикасының Санкт-Петербург қаласындағы Бас
Консулдығы және Астрахань мен Омбы қалаларында Консулдықтары жұмыс жасайды.
Қазақстан Республикасында Ресей Федерациясының Алматы қаласындағы Бас Консулдығы
және Орал қаласында Консулдығы жұмыс жасайды.
2009 жылдың 14 тамызынан бастап Ресей Федерациясындағы Қазақстан Республикасының
Төтенше және Өкілетті Елшісі – Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков.
2006 жылдың қараша айынан бастап Қазақстан Республикасындағы Ресей Федерациясының
Төтенше және Өкілетті Елшісі – Михаил Николаевич Бочарников.
Екі жақты ынтымақтастықтың маңызды аспектісі сауда-экономикалық байланыстар болып
табылады.
Ресей Қазақстанның ең ірі сауда әріптесі болып табылады. Екі жақты сауда
айналымының үлесі Қазақстан Республикасының бүкіл сыртқы сауда көлемінің 10
пайыздан астамын құрайды.
2010 жылы 10 желтоқсанда Мәскеу қаласындағы ҰҚШҰ және ТМД саммиті барысында екі
елдің мемлекет басшыларымен қол қойылған Қазақстан Республикасы Президенті және
Ресей Федерациясы Президенті Бірлескен мәлімдемесімен 2011-2012 жылдарға арналған
Бірлескен іс-қимыл жоспары бекітілді.
Қазақстан мен Ресей Ресейдің магистральді құбыр желісін пайдалану арқылы
қазақстандық көмірсутекті шикізатты тасымалдау мәселелерінде өзара ықпалдасуда,
мұнай-газ өндіруші өндірісті бірлесіп жаңартуда.
Қазіргі таңда, қазақстандық мұнайды экспорттаудың негізгі іске қосылған
маршруттарының бірі болып Атырау – Самара, Каспий Құбыр желісі Консорциумы (КТК),
Атасу – Алашанькоу мұнай құбырлары және Ақтау порты есептеледі.
Атырау – Самара мұнай құбыры қазақстандық мұнайдың Трансмұнай құбыр желісі
жүйесі бойынша Одесса, Приморск, Новороссийск порттарына және Дружба құбыр желісі
жүйесімен Солтүстік-Батыс, Орталық және Шығыс Еуропа нарықтарына тасымалданатын
ірі экспорттық бағыттардың бірі болып табылады.
2009 жылы Атырау – Самара құбыр желісі жүйесімен мұнай тасымалының көлемі 17,5
млн. тонна мұнайды құрады. Бұл көрсеткіш
2008 жылы тасымалданған мұнаймен салыстырғанда 4% артық.
Атырау – Самара учаскесі бойынша Өзен – Атырау – Самара магистралды мұнай
құбырынан 2010 жылы 11 ай көлемінде 14 млн. 021 мың тонна мұнай өндірілді.
Қазақстан Республикасы аймағында орналасқан ТОН-2 мұнай құбыры учаскесімен ресей
мұнайының тасымалы 2010 жылдың қорытындысы бойынша 5 млн. 625 мың тоннаны құрап,
2009 жылдың қаңтар-желтоқсан айларымен салыстырғанда 267 мың. тоннаны немесе 5 %
құрады (іс жүзінде 2009 жылдың 12 айында 5 млн. 358 мың тонна мұнай).
Қазақстан мұнайын экспорттауда басым бағыттардың бірі – 2001 жылы іске қосылған
Каспий құбыр желісі Консорциумы мұнай құбыры.
Мұнай құбыры іске қосылғаннан бастап (2001 ж.), 239 млн. тонна тасымалданды, оның
ішінде қазақстандық мұнай 201 млн. тоннаны құрады. 2009 жылы экспортқа 35 млн.
тонна мұнай артылып, 2008 жылмен салыстырғанда 9,9% өсім көрсетті. Оның ішінде
қазақстандық мұнай 28 млн. тоннаны құрап, 2008 жылдың сол кезеңімен
теңестіргенде 6% көп болды.
2010 жылдың 9 айы бойынша Каспий құбыр желісі Консорциумы (КТК) жүйесімен мұнай
тасымалдау көлемі 27 млн. тонна болып, оның ішінде қазақстандық мұнай 22 млн.
тоннаны құрады.
Қазақстан-Ресей жылу энергетикасы кешеніндегі ынтымақтастықты одан әрі
тереңдетудің маңызды элементі Каспий құбыр желісі консорциумын 2015 жылға дейін
жылына 33-тен 67 млн. тоннаға дейін ұлғайтудың принциптері туралы Меморандумға
қол қою болды. Оның ішінде, қазақстандық мұнайды жылына – 52,5 млн. тоннаға
арттыру.
Каспий құбыр желісі консорциумының құбыр желісі жүйесінің механикалық күшін екі
еседен аса кеңейту бойынша жобаны инвестициялау жөніндегі толық шешімге 2010 жылы
15 желтоқсанда қол қойылды. Құрылыс жұмыстары 2011 жылы көктемде басталады.
Қазақстан мен Ресей екі жақты ауқымда Каспий теңізінің қайраңын бөлу туралы
мәселені шешті. Жер қойнауын қолдану мақсатында Каспий теңізінің түбінде біздің
елдерді бөліп тұратын түрлендірілген орта сызық жүргізілгендігі, сонымен қатар
Құрманғазы, Центральная және Хвалынское кен орындарының құрылымдарын жасау
бойынша бірлескен жұмыстарды ұйымдастыру белгіленді.
2010 жылы 7 қыркүйекте Өскемен қаласында Қазақстан Республикасы Үкіметі мен Ресей
Федерациясы Үкіметі арасында Имашевское трансшекаралық газконденсат кен орнын
геологиялық зерттеу және барлауды бірлесе жүргізу жөнінде келісімге қол қойылды.
Каспий теңізінің ресейлік секторында орналасқан Хвалынское және Центральная кен
орындарының өнімін бөлу бойынша келісімге қол қоюды ұйымдастыру бағытындағы
қызметтер жалғасуда. Бұл жобалардың жүзеге асуы тараптардың ЖЭК саласындағы өзара
іс-әрекеттерін нығайтуға, аймақтың әлеуметтік-экономикалық жағдайын жақсартуға,
сонымен қатар, шетел нарықтарына көмірсутек экспорты көлемін арттыруға жағдай
жасайды.
Қазақстан газын өндірудің және оны іске асырудың артуына байланысты, газды Ресейде
өңдеу бойынша өзара іс-қимыл және оны экспортқа шығару үшін ресей көлік
инфрақұрылымын пайдалану белсенділігі арттырылды. Одан басқа, екі жақты
қатынастардың маңызды құрамдарының бірі өзбек және түрікмен табиғи газын Ресейге,
одан әрі Украина мен Еуропаға тасымалдау болып табылады.
2007 жылы желтоқсанда Қазақстан, Ресей және Түрікменстан Үкіметтері арасында
Каспий маңы газ желісі құрылысындағы ынтымақтастық туралы келісімге қол қойылды.
Ол бойынша Тараптар түрікмен және қазақстан табиғи газын Қазақстан Республикасы,
Ресей Федерациясы мен Түрікменстан аумақтары арқылы тасымалдау үшін қолданыстағы
Окарем – Бейнеу және Орталық Азия – Орталық газ желісін қайта құруды есепке
ала отырып, Белек (Түрікменстан) компрессорлық бекетінен бастап Александров
Гай (Ресей) газ өлшейтін бекетіне дейін Каспий маңы газ желісі құрылысын іске
асыруды қамтамасыз етеді.
Электр энергиясының ортақ нарығын құру жөнінде Қазақстан мен Ресейдің Бірлескен
іс-қимыл жоспары негізінде әрекет ететін элекетроэнергетика саласында екі жақты
ынтымақтастықты дамыту маңызды орынға ие.
Ортақ энергетикалық жүйе жұмысын, құрылыс және Екібастұз ГРЭС-2 үшінші блогының
қызметке қосылуын, екі мемлекеттің электр жүйелерімен электр энергиясын тасымалдау
бойынша қызмет көрсетуді қатар қамтамасыз ету жөніндегі үкіметаралық келісімдер
ойдағыдай жүзеге асуда.
Қазақстан және Ресей энергожүйелерінің қатарлас қызметін әрі қарай жетілдіру
мақсатында электр энергиясын сатып алу-сату мәмілесі жөнінде оператор қызметін
атқаратын Бірлескен кәсіпорын құру мәселесі талқылануда.
Атом энергиясын бейбіт мақсатта пайдалану саласы бойынша ынтымақтастық белсенді
дамуда. Оның ішінде, бірлескен қазақстан-ресейлік үш кәсіпорынмен уран өндірісін
арттыру мәселесі, азаматтық ядролық энергетика саласында бірлескен компания құру,
Қазақстанда ВБЭР-300 реакторы бар АЭС құрылысы жөніндегі Келісім жобасын жасау
бар. Осы бағыттағы қызметті жеделдету мақсатында 2010 жылдың ортасында Атом
энергиясын бейбіт мақсатта пайдалану саласында ынтымақтастықты тереңдету бойынша
бірлескен жұмыс тобы құрылды, сонымен қатар, осы салада екі жақты ынтымақтастықтың
Кешенді бағдарламасын өзекті ету жөнінде шешім қабылданды.
МАГАТЭ-ның бақылауымен Ресей аумағында басқа елдердің қатысуы үшін уран байытуды
қоса алғанда, ядролық отын циклі қызметін көрсету жөніндегі Халықаралық орталық
құрылып, ашылды.
2010 жылы 5 шілдеде “Росатом” атом энергиясы жөніндегі Мемлекеттік корпорация және
АҚ “ҰАК “Қазатомпром” арасында Бірлескен мәлімдемеге және Атом энергиясын бейбіт
мақсатта қолдану саласында ынтымақтастық және интеграция жөнінде меморандумға қол
қойылды.
Ғарыш саласындағы ынтымақтастық қарқынды түрде дамуда. Байқоңыр
кешенін бірігіп пайдалану саласында Қазақстан мен Ресей маңызды жұмыстар атқарды.
Қазіргі заманға лайық Бәйтерек зымыран-ғарыштық кешенін жасауда жоспарлы
жұмыстар жүргізілуде.
2008 жылғы мамыр айында Спутниктік навигацияның ғаламдық жүйесінің (ГЛОНАСС)
жобасы бойынша өзара бірлескен жұмыс туралы және де ғарыштық кеңістікті бейбіт
мақсатта зерттеу саласында үкіметаралық келісімдерге қол қойылды.
Күткендегідей, бұл Қазақстанның жаңа ғылымды көп қажетсінетін өндірістің дамуында
қуатты түрткі болатындығына және екі елге өздерінің ғылыми-техникалық және
интеллектуалдық күш-қуатын толық іске асыруға мүмкіндік береді.
“Байқоңыр” кешенін бірлесе пайдаланудың нормативті-құқықтық базасын жетілдіру
бойынша жұмыс жалғасуда. 2009 жылы Ресей Федерациясы Үкіметі мен Қазақстан
Республикасы Үкіметі арасында “Байқоңыр” кешеніне келіп-кету және “Байқоңыр” ғарыш
айлағы қызметкерлеріне, Байқоңыр қаласының, Төретам, Ақай ауылды мекендері
тұрғындарына медициналық қызмет көрсету жөніндегі келісімдерге, сонымен қатар
Байқоңыр қаласының мәртебесі жөніндегі Келісімге өзгерістер енгізу бойынша
хаттамаға қол қойылды (банк жүйесіне байланысты). Қазіргі таңда ғарыш саласында
өзара әрекеттесу жөнінде екі жақты құжаттардың 14 жобасы келісілу кезеңінде.
Автожол және коммуникация жолдары құрылысы саласында Қазақстан және Ресей
арасындағы ынтымақтастық дамуда.
Қазақстан және Ресей аумағы арқылы Батыс Еуропаны Батыс Қытаймен жалғайтын жоба
бойынша сарапшылар жұмыс жүргізуде. Санкт-Петербург – Мәскеу – Қазан – Орынбор –
Ақтөбе – Қызылорда – Шымкент – Алматы – Хоргос – Ляньюньгань кемежайы жол жүру
бағыты салынуының маңыздылығы біздің елдерді әлемдік жүк тасымалдау жүйесіне
біріктіруге және транзиттік операциялардан түсетін табысты өсіруге мүмкіндік
береді.
Трансазиаттық теміржол магистралінің Солтүстік дәлізі өзегі болып табылатын
Еуроазиаялық транзиттік дәлізді дамыту бойынша шаралар қабылдануда.
Екі мемлекет аумағымен жүк тасымалына қолайлы тарифтік жағдай жасау бойынша
жұмыстар атқарылуда.
2010 жылы 7 қыркүйекте Кедендік одақтың транзиттік әлеуетін тиімді іске асыру
саласында Қазақстан және Ресей темір жолдарының өзара ынтымақтастығы меморандумына
қол қойылды.
Су көлігі саласы бойынша ынтымақтастықтың үлкен болашағы бар. Оның ішінде,
Қазақстанның Каспий және Азов-Қара теңіз бассейндерін жалғайтын су көлігі
құрылысына қатысу мүмкіндігі қарастырылуда.
2011 жылдың бірінші тоқсанында Каспий теңізі мен Азов-Қара теңіз бассейндері
су-көліктік байланысы құрылысының нұсқаларының салыстырмалы бағасын жасауды
аяқтап, тараптар Үкіметтеріне шешім қабылдау үшін ақпарат жіберу жоспарлануда.
Қазақстанның Атырау және Маңғыстау облыстарының тұтынушыларына
Астрахан-Маңғышылақ су құбыры арқылы Еділ өзенінің суын беру жүзеге асуда.
2010 жылдың қорытындысы бойынша су беру көлемі 21 млн.361 мың текше метр
болды және 2009 жылғы осы кезеңмен салыстырғанда 2 млн. 435 мың текше метрге
немесе 13% ұлғайды.
Ақтау – Астрахань, Ақтау – Махачкала паромды желісі ашылды.
Әскери және әскери-техникалық сала бойынша ынтымақтастықтың негізі 1994 жылғы 28
наурыздағы Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы арасындағы әскери
ынтымақтастық туралы келісім және
1994 жылғы 28 наурыздағы Қазақстан Республикасы Үкіметі мен Ресей Федерациясы
Үкіметі арасындағы әскери-техникалық ынтымақтастық туралы келісім болып табылады.
2009 жылы 11 қыркүйекте Орынбор қаласында Қазақстан Республикасы мен Ресей
Федерациясының Қарулы күштері мүддесіне сай әскери-техникалық саладағы
ынтымақтастықта біріккен жұмыстар бағдарламасын іске асыру туралы үкіметаралық
келісімге қол қойылды, сонымен қатар 2008-2012 жылдарға арналған Қазақстан
Республикасы мен Ресей Федерациясының қарулы күштері мүддесіне сай әскери
мақсаттағы өнімдерді жеткізіп тұруда Үкіметаралық Бағдарламаны дайындау бойынша
жұмыстар жүргізілуде.
2010 жылы 8 желтоқсанда Мәскеу қаласында Қорғаныс мекемелерінің басшылары
Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы қорғаныс министрліктерінің 2011 жылға
арналған ынтымақтастық Жоспарына қол қойды.
Қазіргі таңда, Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы арасында әскери және
әскери-техникалық ынтымақтастықтың түрлі аспектісі бойынша 60 аса құжатқа қол
қойылған.
Құрылған нормативті-құқықтық база жедел әскери дайындықтың бірлескен іс-шараларын
ғана өткізіп қоймай, сонымен қатар Қазақстан Республикасының әскери қызметкерлерін
Ресей әскери-оқу орындарында оқыту және қару, қарулы техникаларды алу, жөндеу,
жаңартуды жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
Аталған салада Ресей Федерациясымен әскери ынтымақтастықтың сараптамасы 1996
жылдан бастап қазіргі кезге дейін Ресей Федерациясының әскери академияларында,
университеттерінде, әскери училищелері мен институттарында, академиялық және
офицерлік курстарда, офицерлік адъюнктарда (докторантураларда), Бауман атындағы
ММТУ-де Қазақстан Республикасының 3600 әскери қызметкері оқуларын бітіргендігін
көрсетеді.
Қазіргі таңда, Ресей Федерациясының 42 әскери оқу орнында және оқу орталықтарында
1000 қазақстандық әскери қызметкер толық оқу бағдарламасы мен қысқа мерзімді
курстарда дайындық өтуде.
Қазақстандық әскери қызметкерлер Ресейде жеңілдік жағдайларында оқиды. Қазақстан
тарапы өзіне тыңдаушылар мен курсанттарды қамтамасыздандыруды алады, ал Ресей
тарапы олардың оқуын өз қаражаттары есебінен төлейді.
Қазақстан-Ресей қатынастарында шекара маңы ынтымақтастығы маңызды орын алады. Әр
жыл сайын ҚР және РФ Мемлекеттер басшылары қатысуымен Шекара маңы өңірлері
жетекшілерінің форумы өткізіледі. Онда екі жақты ынтымақтастықтың неғұрлым өзекті
мәселелері, сондай-ақ табиғатты пайдалануда бірыңғай стандарттарды қолдану,
өзендерді, су қоймаларын және басқа да табиғат ресурстарын бірлесе пайдалану
туралы талқыланады.
2008 жылы 22 қыркүйекте өткен шекара маңы өңірлері жетекшілерінің бесінші Форумы
ерекше орын алады. Белгілі болғандай, оны мемлекет басшылары Өңіраралық
ынтымақтастық форумы етіп кейпін өзгерту туралы шешім қабылдады. Мемлекет
басшылары қатысуымен болатын Қазақстан мен Ресейдің кезекті VII Өңіраралық
ынтымақтастық форумы 2010 жылы
6-7 қыркүйекте Өскемен қаласында өтті. Форумның негізгі тақырыбы "Тұрақты даму
және жоғары технологиялар саласындағы ынтымақтастық” ретінде анықталды.
Форум шеңберінде 3 үкіметаралық келісімдерге қол қойылды: өңіраралық және шекара
маңы ынтымақтастығы; “Имашевское” трансшекаралық газ конденсат кен орнын
геологиялық зерттеу және барлауды бірлесе жүргізу; трансшекаралық су нысандарын
бірлесе пайдалану және қорғау жөнінде.
Форумның өткізілуі Қазақстан және Ресей кәсіпорындары арасында тығыз іскерлік
байланысты дамытуға, әлемдік қорларды сақтайтын және табиғатты қорғайтын
технологияларды қолдануды ескере отырып, өнеркәсіпте және ауылшаруашылықта
экологиялық саясатты құруға, экономикалық өсуді қамтамасыз етуге, экономиканың
бәсекеге қабілеттілігіне, халықтың әлеуметтік әл-ауқатының артуына мүмкіндік
жасады.
Кезекті VIII Форум Астрахан қаласында 2011 жылдың күзінде өтеді.
Сонымен бірге, Қазақстан мен Ресей арасында 1999 жылдан бастап Үкіметаралық
комиссия жұмыс жасайды, оның шеңберінде екі жақты ынтымақтастықтың мәселелері
шешіледі. ҮАК кезекті 14-отырысы 2010 жылы 25-26 қарашада Мәскеу қаласында өтті.
Қорларды тиімді пайдалану және екі мемлекеттің трансшекаралық су нысандарын қорғау
мәселелері бойынша өзара әрекеттерді нығайту бағытында шаралар атқарылуда. Орал
өзенінің экожүйесін сақтау, Ресей Федерациясы аумағынан Қазақстан Республикасы
аумағына су ресурстарын жеткізу мәселесі, сонымен қатар Ертіс өзенін тиімді
бірлесе пайдалану және қорғау бойынша Үкіметаралық комиссия және Мемлекетаралық
қор құру бағытында жұмыс атқарылуда. Осы бағыттағы қызметті жетілдіру мақсатында
2010 жылы қыркүйекте Ресей Федерациясының Үкіметі мен Қазақстан Республикасының
Үкіметі арасындағы трансшекаралық су нысандарын қорғау және бірлесе пайдалану
жөнінде келісімге қол қойылды.
Мәдени-гуманитарлық саладағы байланыс одан әрі дамуда. 2010 жылы желтоқсанда Тверь
облысының Ржев қаласында 100 және 101 қарулы-атқыш бригада әскерлеріне арналған
ескерткіш ашылды және “Жеңіс поездын” ұйымдастыру орын алды. Сонымен қатар,
Бауыржан Момышұлы атындағы № 229 және Алия Молдағұлова атындағы № 891 орта
мектептерін жаңа оқу-техникалық жабдықтармен қамтамасыз ету аяқталды. Мәскеу
метрополитенінің Люблинско-Дмитровский линиясының бір бекетін “Қазақстандық” ... жалғасы
Кіріспе 4
І Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы арасындағы
дипломатиялық қатынас эволюциясы және даму тенденциясы 5
ІІ Мемлекетаралық қатынастардың құқықтық негіздерін қалыптастыру 13
2.1 Мемлекетаралық экономикалық және саяси іздестіру 13
ІІІ Қазақстан мен Ресей қарым-қатынасы - екі әріптес арасындағы үлгілі
ынтымақтастықтың өнегесі
16 3.1 Екі жақты қатынастағы Байқоңыр ғарыш кешенін
пайдалану мәселесі 19
3.2 Қазақстан мен Ресейдің Каспий теңізі мәселесіндегі саясаты
20
Қорытынды 21
Пайдаланылған әдебиеттер 32
Кіріспе
Менің бұл курстық жұмыстың тақырыбы Қазақстан-Ресей қарым-қатынасы,
ондағы проблемалардың экономикалық,географиялық және геосаяси аспектілері.
Бұл жұмыс үш бөлімнен тұрады.
І бөлімде Қазақстан мен Ресей арасындағы көз-қарастарының кезеңдерге
бөлінуі және хронологиясы жайлы айтылып өтеді, ал ІІ бөлімде екі елдің
экономикасын дамытудағы келісімдері мен жоспарлары. ІІІ бөлімге келетін
болсақ, Ресей мен Қазақстан елдерінің достығымен экологиялық проблемаларды
шешу және Байқоңыр ғарыш кешенін пайдалануына тоқталып оттім.
Тәуелсіздікті алған кезден бастап-ақ Қазақстанның жоғарғы басшылығы
Ресеймен тату көршілік қатынастарды орнату қажеттігі туралы қорытындыға
келді. Әңгіме шын мәнінде жаңа тарихи жағдайларда екі мемлекет арасындағы
өзара қарым-қатынастың үлгісін жасау туралы еді. Басқаша сөзбен айтсақ,
Қазақстанның сыртқы саяси стратегиясында Ресеймен ынтымақтастыққа бірінші
дәрежелі назар аударылады. Қазақстанның пікірі бойынша, екі мемлекеттің әл-
ауқаты көп жағдайда халықтар арасында қалыптасқан байланыстардың
сақталуына, экономикалық, ғылыми-техникалық және гуманитарлық
ынтымақтастықтың оң әлеуметінің нығайтылуына, қазіргі бар қарым-қатынасты
кең ауқымды ынтымақтастыққа, үдемелі мемлекет аралық кооперацияға
айналдыруға байланысты.
Қазақстан мен Ресейдің ынтымақтастығына жол ашатын көптеген факторлар бар.
Бұл ортақ тарих, 7 мың км-ге ұзақтыққа созылатын ортақ шекара, ортақ тіл
және ұқсас діл. Сондықтан тату көршілік пен тең құқықты ынтымақтастықтан
басқа қандай да бір өзге саясат екі мемлекеттің түбірлі мүдделеріне қайшы
келеді.
Оның үстіне екі елдің өзара іс-қимылының терең қатпарлы факторлары Астана
мен Мәскеудің көптеген көкейтесті халықаралық проблемаларға көзқарастарының
жақындығын айқындайды. Мұның өзі ғаламдық және аймақтық қауіпсіздікті
қамтамасыз етуге бағытталған сыртқы саяси өзара іс-қимылға, бастамаларды
екі жақты қолдауға жәрдемдеседі. Халықаралық сахнадағы ынтымақтастық өзара
қарым-қатынастың сапалы жаңа деңгейіне – стратегиялық әріптестік деңгейіне
көтерілуге мүмкіндік береді, бұл дегеніміз екі мемлекет басшыларының
тұрақты байланыстарын қоса алғанда, барлық деңгейлердегі жан-жақты
байланыстарды білдіреді.
І. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ МЕН РЕСЕЙ ФЕДЕРАЦИЯСЫ АРАСЫНДАҒЫ ДИПЛОМАТИЯЛЫҚ
ҚАТЫНАС ЭВОЛЮЦИЯСЫ ЖӘНЕ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯСЫ
Қазақстан Республика мен Ресей Федерациясы арасындағы дипломатиялық
қатынас эволюциясы және даму тенденциясы отандық және шетелдік тарихнамада
Қазақстан-Ресей қарым-қатынастарын кезеңдерге бөлу мәселесіне қатысты
бірнеше көзқарастар бар. Біздің көзқарасымызша төмендегідей кезеңдерге
бөліп көрсету орынды секілді:
1. Мемлекетаралық қатынастардың құқықтық негіздерін қалыптастыру (1991 ж.
тамыз – 1992 ж. мамыр);
2. Саяси экономикалық және әскери салаларда екі жақты ынтымақтастықтың
негізгі бағыттары мен нысандарын белгілеу (1992 ж. мамыр – 1994 ж. соңы);
3. ТМД шеңберіндегі интеграциялық процестер арнасында екі жақты
ынтымақтастықты кеңейту және тереңдету (1995 ж. бастап осы уақытқа дейін).
Бірінші кезеңде тараптардың күш-жігері шарттық-құқықтық құжатты әзірлеуге
бағытталды. Мұндай құжат екі жаңа мемлекеттер арасындағы өзара қарым-
қатынастардың негізгі принциптерін айқындайды. Президенттер Н. Назарбаев
пен Б. Ельцин 1992 ж. 25 мамырда Қазақстан Республикасы мен Ресей
Федерациясы арасындағы Достық, ынтымақтастық және өзара көмек туралы шартқа
қол қойды. Бұл құжатта КСРО ыдырағаннан кейін болған іргелік өзгерістер
және екі мемлекеттің қарым-қатынасы сапалы жаңа геосаяси деңгейге
көтерілгені көрініс тапты. Шарт екі жақты ынтымақтастықтың берік құқықтық
негізін қалап, Қазақстан мен Ресейдің ресми мемлекетаралық өзара қарым-
қатынасының жаңа бетін ашты.
Шартта Қазақстан мен Ресей тарихи қалыптасқан байланыстарды негізге ала
отырып, өздерінің қарым-қатынастарын Одақтас мемлекеттер ретінде құратыны
айтылады. Екі жақты қатынастар мемлекеттк егемендікті, аумақтық тұтастықты
және қазіргі шекаралардың мызғымастығын өзара құрмет тұтуды, дауларды
бейбіт жолмен шешуді және қысым жасаудың экономикалық және өзге де
тәсілдеріне жол бермеуді, тең құқылықты және бір-бірінің ішкі істеріне
араласпауды, адам құқығын сақтауды, сондай-ақ негізгі бостандықтарды,
міндеттемелерін адал ниетпен орындауды қоса алғанда, күш қолданбау және күш
қолдану қауіпін туғызудан бас тарту принциптеріне негізделеді.
1994 жылғы наурыздағы жоғары деңгейдегі Қазақстан-Ресей кездесуі
мемелекетаралық қатынастардың серпінді дамуына қатысты берік шарттық базаны
құруға әкелді. Шын мәнінде мемлекеттер басшыларының келіссөздері
экономикалық, әскери-саяси, ғылыми-техникалық және мәдени-гуманитарлық
салалардағы тығыз интеграцияның жаңа кезеңін ашты. Бұдан бөлінбейтін
еуразиялық кеңістікте ғасырлар бойы тұрып жатқан екі ел халықтарының достық
пен өзара тиімді іс-қимылдың әлеуетін сақтауға және еселеуге деген ұмтылысы
көрінді.
1995 жылы Қазақстан-Ресей қарым-қатынасы жемісті түрде дамуын
жалғастырды. Жыл ішінде Қазақстан мен Ресейдің Президенттерінің екі
кездесуі өтті. Жоғарғы деңгейдегі келіссөздер барысында проблемалардың кең
ауқымы қаралды және саяси, ғылыми-техникалық және мәдени-гуманитарлық
салалардағы тығыз интеграцияның жаңа кезеңін ашты. Бұдан бөлінбейтін
еуразиялық кеңістікте ғасырлар бойы тұрып жатқан ел халықтарының достық пен
өзара тиімді іс-қимылдың әлеуетін сақтауға және еселеуге деген ұмтылысы
көрінді.
1995 жылы Қазақстан-Ресей қарым-қатынасы жемісті түрде дамуын
жалғастырды. Жыл ішінде Қазақстан мен Ресей Президенттерінің екі кездесуі
өтті. Жоғары деңгейдегі келіссөздер барысында проблемалардың кең ауқымы
қаралды және саяси сондай-ақ экономикалық сипаттағы маңызды құжаттарға қол
қойылды.
Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы арасындағы ынтымақтастық туралы
1991 жылы Ресей Федерациясы Қазақстан Республикасының мемлекеттік егемендігін
таныды.
1992 жылы қазан айында Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы арасында
дипломатиялық қатынастар орнатылды.
1992 жылы – Қазақстан Республикасында Ресей Федерациясының Елшілігі ашылды.
1992 жылы – Ресей Федерациясында Қазақстан Республикасының Елшілігі ашылды.
Ресей Федерациясында Қазақстан Республикасының Санкт-Петербург қаласындағы Бас
Консулдығы және Астрахань мен Омбы қалаларында Консулдықтары жұмыс жасайды.
Қазақстан Республикасында Ресей Федерациясының Алматы қаласындағы Бас Консулдығы
және Орал қаласында Консулдығы жұмыс жасайды.
2009 жылдың 14 тамызынан бастап Ресей Федерациясындағы Қазақстан Республикасының
Төтенше және Өкілетті Елшісі – Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков.
2006 жылдың қараша айынан бастап Қазақстан Республикасындағы Ресей Федерациясының
Төтенше және Өкілетті Елшісі – Михаил Николаевич Бочарников.
Екі жақты ынтымақтастықтың маңызды аспектісі сауда-экономикалық байланыстар болып
табылады.
Ресей Қазақстанның ең ірі сауда әріптесі болып табылады. Екі жақты сауда
айналымының үлесі Қазақстан Республикасының бүкіл сыртқы сауда көлемінің 10
пайыздан астамын құрайды.
2010 жылы 10 желтоқсанда Мәскеу қаласындағы ҰҚШҰ және ТМД саммиті барысында екі
елдің мемлекет басшыларымен қол қойылған Қазақстан Республикасы Президенті және
Ресей Федерациясы Президенті Бірлескен мәлімдемесімен 2011-2012 жылдарға арналған
Бірлескен іс-қимыл жоспары бекітілді.
Қазақстан мен Ресей Ресейдің магистральді құбыр желісін пайдалану арқылы
қазақстандық көмірсутекті шикізатты тасымалдау мәселелерінде өзара ықпалдасуда,
мұнай-газ өндіруші өндірісті бірлесіп жаңартуда.
Қазіргі таңда, қазақстандық мұнайды экспорттаудың негізгі іске қосылған
маршруттарының бірі болып Атырау – Самара, Каспий Құбыр желісі Консорциумы (КТК),
Атасу – Алашанькоу мұнай құбырлары және Ақтау порты есептеледі.
Атырау – Самара мұнай құбыры қазақстандық мұнайдың Трансмұнай құбыр желісі
жүйесі бойынша Одесса, Приморск, Новороссийск порттарына және Дружба құбыр желісі
жүйесімен Солтүстік-Батыс, Орталық және Шығыс Еуропа нарықтарына тасымалданатын
ірі экспорттық бағыттардың бірі болып табылады.
2009 жылы Атырау – Самара құбыр желісі жүйесімен мұнай тасымалының көлемі 17,5
млн. тонна мұнайды құрады. Бұл көрсеткіш
2008 жылы тасымалданған мұнаймен салыстырғанда 4% артық.
Атырау – Самара учаскесі бойынша Өзен – Атырау – Самара магистралды мұнай
құбырынан 2010 жылы 11 ай көлемінде 14 млн. 021 мың тонна мұнай өндірілді.
Қазақстан Республикасы аймағында орналасқан ТОН-2 мұнай құбыры учаскесімен ресей
мұнайының тасымалы 2010 жылдың қорытындысы бойынша 5 млн. 625 мың тоннаны құрап,
2009 жылдың қаңтар-желтоқсан айларымен салыстырғанда 267 мың. тоннаны немесе 5 %
құрады (іс жүзінде 2009 жылдың 12 айында 5 млн. 358 мың тонна мұнай).
Қазақстан мұнайын экспорттауда басым бағыттардың бірі – 2001 жылы іске қосылған
Каспий құбыр желісі Консорциумы мұнай құбыры.
Мұнай құбыры іске қосылғаннан бастап (2001 ж.), 239 млн. тонна тасымалданды, оның
ішінде қазақстандық мұнай 201 млн. тоннаны құрады. 2009 жылы экспортқа 35 млн.
тонна мұнай артылып, 2008 жылмен салыстырғанда 9,9% өсім көрсетті. Оның ішінде
қазақстандық мұнай 28 млн. тоннаны құрап, 2008 жылдың сол кезеңімен
теңестіргенде 6% көп болды.
2010 жылдың 9 айы бойынша Каспий құбыр желісі Консорциумы (КТК) жүйесімен мұнай
тасымалдау көлемі 27 млн. тонна болып, оның ішінде қазақстандық мұнай 22 млн.
тоннаны құрады.
Қазақстан-Ресей жылу энергетикасы кешеніндегі ынтымақтастықты одан әрі
тереңдетудің маңызды элементі Каспий құбыр желісі консорциумын 2015 жылға дейін
жылына 33-тен 67 млн. тоннаға дейін ұлғайтудың принциптері туралы Меморандумға
қол қою болды. Оның ішінде, қазақстандық мұнайды жылына – 52,5 млн. тоннаға
арттыру.
Каспий құбыр желісі консорциумының құбыр желісі жүйесінің механикалық күшін екі
еседен аса кеңейту бойынша жобаны инвестициялау жөніндегі толық шешімге 2010 жылы
15 желтоқсанда қол қойылды. Құрылыс жұмыстары 2011 жылы көктемде басталады.
Қазақстан мен Ресей екі жақты ауқымда Каспий теңізінің қайраңын бөлу туралы
мәселені шешті. Жер қойнауын қолдану мақсатында Каспий теңізінің түбінде біздің
елдерді бөліп тұратын түрлендірілген орта сызық жүргізілгендігі, сонымен қатар
Құрманғазы, Центральная және Хвалынское кен орындарының құрылымдарын жасау
бойынша бірлескен жұмыстарды ұйымдастыру белгіленді.
2010 жылы 7 қыркүйекте Өскемен қаласында Қазақстан Республикасы Үкіметі мен Ресей
Федерациясы Үкіметі арасында Имашевское трансшекаралық газконденсат кен орнын
геологиялық зерттеу және барлауды бірлесе жүргізу жөнінде келісімге қол қойылды.
Каспий теңізінің ресейлік секторында орналасқан Хвалынское және Центральная кен
орындарының өнімін бөлу бойынша келісімге қол қоюды ұйымдастыру бағытындағы
қызметтер жалғасуда. Бұл жобалардың жүзеге асуы тараптардың ЖЭК саласындағы өзара
іс-әрекеттерін нығайтуға, аймақтың әлеуметтік-экономикалық жағдайын жақсартуға,
сонымен қатар, шетел нарықтарына көмірсутек экспорты көлемін арттыруға жағдай
жасайды.
Қазақстан газын өндірудің және оны іске асырудың артуына байланысты, газды Ресейде
өңдеу бойынша өзара іс-қимыл және оны экспортқа шығару үшін ресей көлік
инфрақұрылымын пайдалану белсенділігі арттырылды. Одан басқа, екі жақты
қатынастардың маңызды құрамдарының бірі өзбек және түрікмен табиғи газын Ресейге,
одан әрі Украина мен Еуропаға тасымалдау болып табылады.
2007 жылы желтоқсанда Қазақстан, Ресей және Түрікменстан Үкіметтері арасында
Каспий маңы газ желісі құрылысындағы ынтымақтастық туралы келісімге қол қойылды.
Ол бойынша Тараптар түрікмен және қазақстан табиғи газын Қазақстан Республикасы,
Ресей Федерациясы мен Түрікменстан аумақтары арқылы тасымалдау үшін қолданыстағы
Окарем – Бейнеу және Орталық Азия – Орталық газ желісін қайта құруды есепке
ала отырып, Белек (Түрікменстан) компрессорлық бекетінен бастап Александров
Гай (Ресей) газ өлшейтін бекетіне дейін Каспий маңы газ желісі құрылысын іске
асыруды қамтамасыз етеді.
Электр энергиясының ортақ нарығын құру жөнінде Қазақстан мен Ресейдің Бірлескен
іс-қимыл жоспары негізінде әрекет ететін элекетроэнергетика саласында екі жақты
ынтымақтастықты дамыту маңызды орынға ие.
Ортақ энергетикалық жүйе жұмысын, құрылыс және Екібастұз ГРЭС-2 үшінші блогының
қызметке қосылуын, екі мемлекеттің электр жүйелерімен электр энергиясын тасымалдау
бойынша қызмет көрсетуді қатар қамтамасыз ету жөніндегі үкіметаралық келісімдер
ойдағыдай жүзеге асуда.
Қазақстан және Ресей энергожүйелерінің қатарлас қызметін әрі қарай жетілдіру
мақсатында электр энергиясын сатып алу-сату мәмілесі жөнінде оператор қызметін
атқаратын Бірлескен кәсіпорын құру мәселесі талқылануда.
Атом энергиясын бейбіт мақсатта пайдалану саласы бойынша ынтымақтастық белсенді
дамуда. Оның ішінде, бірлескен қазақстан-ресейлік үш кәсіпорынмен уран өндірісін
арттыру мәселесі, азаматтық ядролық энергетика саласында бірлескен компания құру,
Қазақстанда ВБЭР-300 реакторы бар АЭС құрылысы жөніндегі Келісім жобасын жасау
бар. Осы бағыттағы қызметті жеделдету мақсатында 2010 жылдың ортасында Атом
энергиясын бейбіт мақсатта пайдалану саласында ынтымақтастықты тереңдету бойынша
бірлескен жұмыс тобы құрылды, сонымен қатар, осы салада екі жақты ынтымақтастықтың
Кешенді бағдарламасын өзекті ету жөнінде шешім қабылданды.
МАГАТЭ-ның бақылауымен Ресей аумағында басқа елдердің қатысуы үшін уран байытуды
қоса алғанда, ядролық отын циклі қызметін көрсету жөніндегі Халықаралық орталық
құрылып, ашылды.
2010 жылы 5 шілдеде “Росатом” атом энергиясы жөніндегі Мемлекеттік корпорация және
АҚ “ҰАК “Қазатомпром” арасында Бірлескен мәлімдемеге және Атом энергиясын бейбіт
мақсатта қолдану саласында ынтымақтастық және интеграция жөнінде меморандумға қол
қойылды.
Ғарыш саласындағы ынтымақтастық қарқынды түрде дамуда. Байқоңыр
кешенін бірігіп пайдалану саласында Қазақстан мен Ресей маңызды жұмыстар атқарды.
Қазіргі заманға лайық Бәйтерек зымыран-ғарыштық кешенін жасауда жоспарлы
жұмыстар жүргізілуде.
2008 жылғы мамыр айында Спутниктік навигацияның ғаламдық жүйесінің (ГЛОНАСС)
жобасы бойынша өзара бірлескен жұмыс туралы және де ғарыштық кеңістікті бейбіт
мақсатта зерттеу саласында үкіметаралық келісімдерге қол қойылды.
Күткендегідей, бұл Қазақстанның жаңа ғылымды көп қажетсінетін өндірістің дамуында
қуатты түрткі болатындығына және екі елге өздерінің ғылыми-техникалық және
интеллектуалдық күш-қуатын толық іске асыруға мүмкіндік береді.
“Байқоңыр” кешенін бірлесе пайдаланудың нормативті-құқықтық базасын жетілдіру
бойынша жұмыс жалғасуда. 2009 жылы Ресей Федерациясы Үкіметі мен Қазақстан
Республикасы Үкіметі арасында “Байқоңыр” кешеніне келіп-кету және “Байқоңыр” ғарыш
айлағы қызметкерлеріне, Байқоңыр қаласының, Төретам, Ақай ауылды мекендері
тұрғындарына медициналық қызмет көрсету жөніндегі келісімдерге, сонымен қатар
Байқоңыр қаласының мәртебесі жөніндегі Келісімге өзгерістер енгізу бойынша
хаттамаға қол қойылды (банк жүйесіне байланысты). Қазіргі таңда ғарыш саласында
өзара әрекеттесу жөнінде екі жақты құжаттардың 14 жобасы келісілу кезеңінде.
Автожол және коммуникация жолдары құрылысы саласында Қазақстан және Ресей
арасындағы ынтымақтастық дамуда.
Қазақстан және Ресей аумағы арқылы Батыс Еуропаны Батыс Қытаймен жалғайтын жоба
бойынша сарапшылар жұмыс жүргізуде. Санкт-Петербург – Мәскеу – Қазан – Орынбор –
Ақтөбе – Қызылорда – Шымкент – Алматы – Хоргос – Ляньюньгань кемежайы жол жүру
бағыты салынуының маңыздылығы біздің елдерді әлемдік жүк тасымалдау жүйесіне
біріктіруге және транзиттік операциялардан түсетін табысты өсіруге мүмкіндік
береді.
Трансазиаттық теміржол магистралінің Солтүстік дәлізі өзегі болып табылатын
Еуроазиаялық транзиттік дәлізді дамыту бойынша шаралар қабылдануда.
Екі мемлекет аумағымен жүк тасымалына қолайлы тарифтік жағдай жасау бойынша
жұмыстар атқарылуда.
2010 жылы 7 қыркүйекте Кедендік одақтың транзиттік әлеуетін тиімді іске асыру
саласында Қазақстан және Ресей темір жолдарының өзара ынтымақтастығы меморандумына
қол қойылды.
Су көлігі саласы бойынша ынтымақтастықтың үлкен болашағы бар. Оның ішінде,
Қазақстанның Каспий және Азов-Қара теңіз бассейндерін жалғайтын су көлігі
құрылысына қатысу мүмкіндігі қарастырылуда.
2011 жылдың бірінші тоқсанында Каспий теңізі мен Азов-Қара теңіз бассейндері
су-көліктік байланысы құрылысының нұсқаларының салыстырмалы бағасын жасауды
аяқтап, тараптар Үкіметтеріне шешім қабылдау үшін ақпарат жіберу жоспарлануда.
Қазақстанның Атырау және Маңғыстау облыстарының тұтынушыларына
Астрахан-Маңғышылақ су құбыры арқылы Еділ өзенінің суын беру жүзеге асуда.
2010 жылдың қорытындысы бойынша су беру көлемі 21 млн.361 мың текше метр
болды және 2009 жылғы осы кезеңмен салыстырғанда 2 млн. 435 мың текше метрге
немесе 13% ұлғайды.
Ақтау – Астрахань, Ақтау – Махачкала паромды желісі ашылды.
Әскери және әскери-техникалық сала бойынша ынтымақтастықтың негізі 1994 жылғы 28
наурыздағы Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы арасындағы әскери
ынтымақтастық туралы келісім және
1994 жылғы 28 наурыздағы Қазақстан Республикасы Үкіметі мен Ресей Федерациясы
Үкіметі арасындағы әскери-техникалық ынтымақтастық туралы келісім болып табылады.
2009 жылы 11 қыркүйекте Орынбор қаласында Қазақстан Республикасы мен Ресей
Федерациясының Қарулы күштері мүддесіне сай әскери-техникалық саладағы
ынтымақтастықта біріккен жұмыстар бағдарламасын іске асыру туралы үкіметаралық
келісімге қол қойылды, сонымен қатар 2008-2012 жылдарға арналған Қазақстан
Республикасы мен Ресей Федерациясының қарулы күштері мүддесіне сай әскери
мақсаттағы өнімдерді жеткізіп тұруда Үкіметаралық Бағдарламаны дайындау бойынша
жұмыстар жүргізілуде.
2010 жылы 8 желтоқсанда Мәскеу қаласында Қорғаныс мекемелерінің басшылары
Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы қорғаныс министрліктерінің 2011 жылға
арналған ынтымақтастық Жоспарына қол қойды.
Қазіргі таңда, Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы арасында әскери және
әскери-техникалық ынтымақтастықтың түрлі аспектісі бойынша 60 аса құжатқа қол
қойылған.
Құрылған нормативті-құқықтық база жедел әскери дайындықтың бірлескен іс-шараларын
ғана өткізіп қоймай, сонымен қатар Қазақстан Республикасының әскери қызметкерлерін
Ресей әскери-оқу орындарында оқыту және қару, қарулы техникаларды алу, жөндеу,
жаңартуды жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
Аталған салада Ресей Федерациясымен әскери ынтымақтастықтың сараптамасы 1996
жылдан бастап қазіргі кезге дейін Ресей Федерациясының әскери академияларында,
университеттерінде, әскери училищелері мен институттарында, академиялық және
офицерлік курстарда, офицерлік адъюнктарда (докторантураларда), Бауман атындағы
ММТУ-де Қазақстан Республикасының 3600 әскери қызметкері оқуларын бітіргендігін
көрсетеді.
Қазіргі таңда, Ресей Федерациясының 42 әскери оқу орнында және оқу орталықтарында
1000 қазақстандық әскери қызметкер толық оқу бағдарламасы мен қысқа мерзімді
курстарда дайындық өтуде.
Қазақстандық әскери қызметкерлер Ресейде жеңілдік жағдайларында оқиды. Қазақстан
тарапы өзіне тыңдаушылар мен курсанттарды қамтамасыздандыруды алады, ал Ресей
тарапы олардың оқуын өз қаражаттары есебінен төлейді.
Қазақстан-Ресей қатынастарында шекара маңы ынтымақтастығы маңызды орын алады. Әр
жыл сайын ҚР және РФ Мемлекеттер басшылары қатысуымен Шекара маңы өңірлері
жетекшілерінің форумы өткізіледі. Онда екі жақты ынтымақтастықтың неғұрлым өзекті
мәселелері, сондай-ақ табиғатты пайдалануда бірыңғай стандарттарды қолдану,
өзендерді, су қоймаларын және басқа да табиғат ресурстарын бірлесе пайдалану
туралы талқыланады.
2008 жылы 22 қыркүйекте өткен шекара маңы өңірлері жетекшілерінің бесінші Форумы
ерекше орын алады. Белгілі болғандай, оны мемлекет басшылары Өңіраралық
ынтымақтастық форумы етіп кейпін өзгерту туралы шешім қабылдады. Мемлекет
басшылары қатысуымен болатын Қазақстан мен Ресейдің кезекті VII Өңіраралық
ынтымақтастық форумы 2010 жылы
6-7 қыркүйекте Өскемен қаласында өтті. Форумның негізгі тақырыбы "Тұрақты даму
және жоғары технологиялар саласындағы ынтымақтастық” ретінде анықталды.
Форум шеңберінде 3 үкіметаралық келісімдерге қол қойылды: өңіраралық және шекара
маңы ынтымақтастығы; “Имашевское” трансшекаралық газ конденсат кен орнын
геологиялық зерттеу және барлауды бірлесе жүргізу; трансшекаралық су нысандарын
бірлесе пайдалану және қорғау жөнінде.
Форумның өткізілуі Қазақстан және Ресей кәсіпорындары арасында тығыз іскерлік
байланысты дамытуға, әлемдік қорларды сақтайтын және табиғатты қорғайтын
технологияларды қолдануды ескере отырып, өнеркәсіпте және ауылшаруашылықта
экологиялық саясатты құруға, экономикалық өсуді қамтамасыз етуге, экономиканың
бәсекеге қабілеттілігіне, халықтың әлеуметтік әл-ауқатының артуына мүмкіндік
жасады.
Кезекті VIII Форум Астрахан қаласында 2011 жылдың күзінде өтеді.
Сонымен бірге, Қазақстан мен Ресей арасында 1999 жылдан бастап Үкіметаралық
комиссия жұмыс жасайды, оның шеңберінде екі жақты ынтымақтастықтың мәселелері
шешіледі. ҮАК кезекті 14-отырысы 2010 жылы 25-26 қарашада Мәскеу қаласында өтті.
Қорларды тиімді пайдалану және екі мемлекеттің трансшекаралық су нысандарын қорғау
мәселелері бойынша өзара әрекеттерді нығайту бағытында шаралар атқарылуда. Орал
өзенінің экожүйесін сақтау, Ресей Федерациясы аумағынан Қазақстан Республикасы
аумағына су ресурстарын жеткізу мәселесі, сонымен қатар Ертіс өзенін тиімді
бірлесе пайдалану және қорғау бойынша Үкіметаралық комиссия және Мемлекетаралық
қор құру бағытында жұмыс атқарылуда. Осы бағыттағы қызметті жетілдіру мақсатында
2010 жылы қыркүйекте Ресей Федерациясының Үкіметі мен Қазақстан Республикасының
Үкіметі арасындағы трансшекаралық су нысандарын қорғау және бірлесе пайдалану
жөнінде келісімге қол қойылды.
Мәдени-гуманитарлық саладағы байланыс одан әрі дамуда. 2010 жылы желтоқсанда Тверь
облысының Ржев қаласында 100 және 101 қарулы-атқыш бригада әскерлеріне арналған
ескерткіш ашылды және “Жеңіс поездын” ұйымдастыру орын алды. Сонымен қатар,
Бауыржан Момышұлы атындағы № 229 және Алия Молдағұлова атындағы № 891 орта
мектептерін жаңа оқу-техникалық жабдықтармен қамтамасыз ету аяқталды. Мәскеу
метрополитенінің Люблинско-Дмитровский линиясының бір бекетін “Қазақстандық” ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz