Бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушылары

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ:

КІРІСПЕ . . .

КІРІСПЕ . . .:

: 1

КІРІСПЕ . . .: ҚҰНДЫ ҚАҒАЗДАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ҚҰНЫН БАҒАЛАУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ МӘНІ МЕН МАЗМҰНЫ . . .

3: 4

: 1. 1

КІРІСПЕ . . .: Құнды қағаздар және олардың түрлері . . .

3: 4

: 1. 2

КІРІСПЕ . . .: Құнды қағаздар нарығына қатысушылар және олардың қызметі . . .

3: 9

КІРІСПЕ . . .:

: 2

КІРІСПЕ . . .: ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҚҰНДЫ ҚАҒАЗДАР НАРЫҒЫНЫҢ ИНФРАҚҰРЫЛЫМЫ ЖӘНЕ ОНЫ ТАЛДАУ . . .

3: 14

: 2. 1

КІРІСПЕ . . .: Құнды қағаздар нарығы және құнды қағаздар құнын бағалау тәртібі . . .

3: 14

: 2. 2

КІРІСПЕ . . .: Құнды қағаздар нарығының жай-күйін талдау.

3: 20

: 2. 3

КІРІСПЕ . . .: Құнды қағаздардың биржалық нарығының негізгі көрсеткіштерін талдау . . .

3: 25

КІРІСПЕ . . .:

КІРІСПЕ . . .: ҚОРЫТЫНДЫ . . .

3: 29

КІРІСПЕ . . .:

КІРІСПЕ . . .: ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . .

3: 31

КІРІСПЕ . . .:

КІРІСПЕ

Егер құнды қағаздарға инвестициялауды қарастыратын болсақ, бұнда ақша салудың кейбір тəсілдеріне қарағанда ақшаны жоғалту қаупі анағұрлым жоғары. Алайда, сəтті таңдау жасасаңыз табыс та айтарлықтай үлкен болады. Біз құнды қағаздарға инвестициялаудың жоғары тəуекелділігін айтқан кезде, бұны бұл қауіп тосын əрі басқаруға келмейді деп түсінбеу керек. Көптеген адамдар үшін ол іс жүзіндегіден əлдеқайда жоғары болып көрінуі мүмкін.

Курстық жұмыстың тақырыбы: «Құнды қағаздар құнын бағалау»

Курстық жұмыстың мақсаты: Құнды қағаздардың негізгі мәні олардың құнын бағалау үшін қолданылатын әдістерге түсініктеме бере отырып, олардың жүргізілу схемасын келтіріп, одан қайдан пайда табылатынын қарастырып талдау болып табылады.

Бұлай болу себебі бұл адамдар құнды қағаздар дегеніміз не, олардың қайсысына ақша салған дұрыс, ал қандай мəмілелерден тартыну керек екендігін білу үшін аз ғана уақыттарын қимайды. Құнды қағаздар, əсіресе акциялар, инвестициялаудың басқа формаларына қарағанда үлкен кіріс алып келеді əрі ақшаны жоғалтудан жəне құнсызданудан сақтайды. Əрине, егер салым ақылға салынып жасалған болса.

Банктерде, сақтандыру компанияларында, жинақтаушы зейнетақықорларында жұмыс істейтін қаржыгерлер бұны өте жақсы біледі жəне бұл білгендерін табыс табу мақсатында пайдаланады. Бұның олардың қолдарынан келетіндігін мойындау керек. Онда неге сіздер табыс табудың осы əдістерін пайдаланбайсыздар? Мүмкін, қарапайым адамдарға ақша қаржы ұйымдарына қарағанда аса қажет емес пе екен? Ойланып қарасаңыз, олай емес. Тіпті керісінше. Əншейін, ақшаны құнды қағаздарға салу үшін солай жасаудан қорықпау керек жəне оны қалай жасау керектігін білу қажет. Сондай-ақ, салымдардың диверсификациясы тиімді таңдау екендігін үнемі есте ұстау керек. Басқаша айтқанда, егер сіздің қолыңызда артық ақша қаражаты қалатын болса, оның белгілі бір бөлігін банкте сақтау керек, енді бір бөлігін өзіңізді жəне мүлігіңізді əртүрлі тосын жағдайлардан сақтандыруға жұмсау керек.

Курстық жұмыстың міндеті: ол құнды қағаздардың жалпы экономикалық мазмұнын толық түсінідіре отырып, оның жүргізілу жағдайы мен соған орай жасалған 2007 жыл мен 2009 жыл аралығы талдау болып табылады.

Курстық жұмыстың құрылымы кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан, қолданылатын әдебиеттер және қосымшалардан тұрады.

Бірінші бөлімде құнды қағаздардың теориялық негізіне, олардың түрлері мен қатысушыларына толық түсінік беріп өттім.

Екінші бөлімде соңы үш жылдың деректері негізінде талдау жүргіздім.

Қорытындыда жалпы осы құнды қағазадрдың құнын бағалай отырып жалпы жағдайына баға беру арқылы оның келешектегі дамуы мен жетілдіру жолдары жайлы баяндадым.

1 ҚҰНДЫ ҚАҒАЗДАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ҚҰНЫН БАҒАЛАУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ МӘНІ МЕН МАЗМҰНЫ

1. 1 Құнды қағаздар және олардың түрлері

Қаржы нарығының айрықша бөлігі, ол - құнды қағаздар нарығы. Ал қаржылық инвестициямен осы құнды қағаздар нарығы тікелей байланысты. Бүгінгі күні елімізде көптеген акционерлік коғамдар, сақтандыру компаниялары, инвестициялық және мемлекеттік емес зейнетақы қорлары, сонымен катар басқа да кәсіпорындар мен ұйымдар тіркелген. Осы жоғарыда аталған кәсіпорындар мен ұйымдардың барлығы да еліміздегі құнды қағаздар нарығының потенциалды қатысушылары қатарына жатқызылады. Олардың кейбіреулері эмитент, яғни айналымға құнды қағаздар шығарушылар болып табылса, ал екіншілері инвестор ретінде қызмет атқарады. Кәсіпорындар мен ұйымдарға жаңа технология енгізу, өндірісті жаңғырту (модернизациялау), қайта құру (реконструкциялау) әрқашанда ірі капитал салымын керек етеді. Ал бұндай жұмысты атқару үшін өндірушілерде әр уақытта капитал бола бермейді. Сондықтан да кәсіпорындар мен ұйымдар қарыз капиталы нарығына несиелер мен заемдарының қаражаттарын, айналымға акциялары мен облигацияларын шығарса, онда елімізде бағалы қағаздар нарығы пайда болады.

Құнды қағаз (бағалы қағаз) - бұл капиталдың ерекше формасы. Ол жеке ресурстарға мүліктік құқықты куәландыратын құжат. Мұнда жеке ресурстарға меншік, жер, тауар, ақша және т. б. танылады. Қ. Р. Азаматтық Кодексіне сәйкес, құнды қағаз (бағалы қағаз) - бұл мүліктік құқықты куәландыратын, белгілі бір бекітілген формалары мен реквизиттері бар құжат болып табылады. Олар келесідей ерекшеліктермен сипатталады: ақша қаражатқа айырбастау мүмкіндігі, сату-сатып алуға, эмитентке қайта сатуға, құқыты басқа тұлғаға беру мүмкіндігіне ие. Олар есеп айырысу кезінде қолдануға, кепіл ретінде пайдалануға болады.

Іс жүзінде акция, облигация және басқа да құнды (бағалы) кағаздарын шығару арқылы капиталды тартуды көздейтін заңды тұлғалар эмитент деп аталады және сонымен қатар олар құнды (бағалы) қағаздарды иемденушілердің (сатып алушылардың) алдында белгілі бір жағдайда борышты (міңдетті) болып табылады.

Эмитенттің кім болғанына байланысты құнды (бағалы) қағаздар төмендегідей үш түрге бөлінеді:

- мемлекеттік;

- муниципалдық;

- корпоративтік.

Мемлекеттік құнды қағаздар - құнды (бағалы) қағаздардың бұл түрі Қазақстан Республикасының заң актілеріне сәйкес мемлекеттің сыртқы және ішкі қарыздарын қайтару мақсатында шығарылады. Сонымен қатар Құнды (бағалы) қағаздың бұл түрі Қазақстан Республикасы Ұлттық банк мекемесімен эмитенттелінетін құнды (бағалы) қағаз болып табылады. Үкімет өз атынан құнды (бағалы) қағаздардың бұл түрін шығара отырып, Республикалық бюджеттің тапшылығын қысқарту және инфляцияны болдырмау жағын карастырады. Осыған сәйкес Ұлттық банк мекемесі айналымдагы ақша қаражаттарының қозғалысын реттеуді көздейді. Мемлекеттік құнды (бағалы) қағаздардың мынадай түрлері бар:

- Ұлттық жинақ, облигациялары.

- Мемлекеттік қысқа мерзімді қазынашылық міндеттеме (МЕККАМ) .

- Мемекеттік орта мерзімді қазынашылық міндеттеме (МЕОКАМ) .

Муниципалдық құнды қағаздар - құнды (бағалы) қағаздардың мұндай түрі жергілікті бюджетпен эмиссияланатын жергілікті атқарушы органдар шешімімен шығарылады. Құнды (бағалы) қағаздардың бұл түрін шығарудағы басты мақсат - кұрылыс, яғни ауруханалар салу үшін, бала бақшалар мен мектептер, тұрғын үйлер, жолдардың жағдайларын жақсарту және тағы да басқадай аймақтың әлеуметтік мәселелерді шешу болып табылады.

Корпоративтік кұнды қағаздар - кәсіпорындар мен ұйымдардың заң күшіне сүйене отырып өзінің жарғылық капиталын қалыптастыруға немесе шаруашылық қызметін жүзеге асыру үшін шығаратын кұнды (бағалы) қағаздарын корпоративтік құнды (бағалы) қағаздар деп атайды. Құнды (бағалы) қағаздардың бұл түрін көп жағдайларда акционерлік коғамдар шығарып және олар эмитент ретінде тіркеледі.

Құнды (бағалы) қағаздарды жалпы мынадай екі топқа бөлуге болады:

а) ақшалай құнды (бағалы) қағаздар;

ә) капиталды құнды (бағалы) қағаздар.

Ақшалай құнды (бағалы) қағаздар - ақшаны қарызға алғандығын білдіреді. Құнды (бағалы) қағаздардың бұл түріне вексельдерді, депозиттік және жинақ сертификаттарын жатқызуға болады. Жалпы ақшалай кұнды қағаздардан табыс бір рет қана алынады. Іс жүзінде ақшалай құнды қағаздар қыска мерзімді болып келеді, яғни бір жылға дейінгі уакыт аралығында қолданылады.

Капиталды құнды қағаздар - кәсіпорындар мен ұйымдардың қорын (капиталын) құруға немесе оны ұлғайтуға байланысты шығарылады. Акция мен облигация осы аталған құнды қағаз түріне жатқызылады. Өздерінен алынатын табысқа байланысты құнды қағаздар мынадай екі топқа бөлінеді:

- қарыздық құнды (бағалы) қағаздар;

- инвестициялық құнды (бағалы) қағаздар.

Қарыздық құнды қағаздар - құнды қағаздың бұл түрі бойынша эмитент көрсетілген уақыт барысында белгіленген пайыз көлемінде (процентімен) тиісті қарыздарын өтеуге (төлеуге) міндетті. Қарыздық құнды (бағалы) қағаздарға облигацияның барлық түрлері, вексельдер, тағы да басқа бағалы қағаздар жатқызылады.

Инвестициялық құнды қағаздар - құңды қағаздың бұл түрі иемденушіге активтің бір бөлігін иемденуге құқық береді. Құнды қағаздардың бұл түріне акцияны жатқызуға болады.

Құнды қағаздар шығарылу мақсатына байланысты мынадай екі түрге бөлінеді:

- қорлы құнды (бағалы) қағаздар,

- саудалық құнды (бағалы) қағаздар.

Қорлы құнды қағаздар - бұндай құнды қағаздар қор биржаларында айланысқа түседі және көп мөлшерде эмиссияланады. Құнды қағаздардың бұл түріне акциялар және облигациялар жатқызылады.

Саудалық құнды қағаздар - құнды қағаздың бұл түрі белгілі бір коммерциялық бағытпен сауда операциялары кезінде есеп айырысуға арналған.

Нарықтағы айналымдағы ерекшеліктеріне байланысты құнды қағаздар мынадай болып екіге бөлінеді:

- нарықтық құнды (бағалы) қағаздар;

- нарықтық емес құнды (бағалы) қағаздар.

Нарықтық құнды қағаздар - бұндай құнды қағаздар байланыста еркін сатылып немесе сатып отырылады.

Нарықтық емес құнды қағаздар - бұл аталған құнды қағаздар қолдан-қолға еркін жүре бермейді, яғни олар екінші айналымға түспейді.

Атқаратын қызметіне және рөліне байланысты құнды қағаздар мынадай үш топқа бөлінеді:

- негізгі (акция, облигация),

- көмекші (чектер, вексельдер, депозиттік сертификаттар),

-туынды (варранттар, опциондар, фьючерстер, бондар, тағы да басқалары)

Акция дегеніміз кәсіпорындар мен ұйымдардың қандайда бір акционерлік қоғамды дамыту үшін қаржы салғандығын куәландыратын және иесіне акционерлік қоғамның пайдасының бір бөлігін дивидендт түрінде (табыс ретінде) алуға құқық беретін құнды қағаз болып табылады. Акциялар айналым мерзімі белгіленбей-ақ шығарыла береді. Кәсіпорындар мен ұйымдарды басқаруға қатысу құқығына сәйкес акциялар мынадай түрлерге бөлінеді:

- жәй акциялар;

- артықшылығы бар акциялар

Жәй ациялар акционерлік қоғамды басқаруға құқық береді. Бір жәй акция ұйымның акционерлер жиналысында осы кәсіпорынға қатысты мәселелерді шешу барысында бір дауысқа ие бола алады. Жәй акциялар үшін дивидендт төлеу акционерлік қоғамның таза пайдасынан резервтер жасалғаннан (толтырылғаннан) кейін және артықшылығы бар акциялар бойынша дивиденттер төленгеннен кейін ғана жүргізіледі.

Артықшылығы бар акциялар - басқаруға қатысу құқығын бермейді, әйтседе олар иесіне тұрақты белгіленген мөлшерде дивидендтер алу құқығын береді, яғни оларға белгілі бір мөлшерде табыс әкеліп тұрады. Сонымен қатар артықшылығы бар акциялар ұйымның таза табысын акционерлер арасында бөлу кезінде немесе қоғамның жойылуы кезінде жәй акциялар мен салыстырылғанда артықшылыққа ие болып табылады.

Акцияның бір акционерден екінші акционерге берілу ережелеріне сәйкес оларды атаулы акциялар және ұсынбалы акциялар деп аталатын екі түрге бөледі.

Атаулы акциялар деп - иелері міндетті түрде кәсіпорындар мен ұйымдардың тізілімінде (реестрінде) тіркелуге тиісті акцияларды айтады. Бұл ереже бойынша акционерлер кітабында акционердің сатып алған акцияларының алынған уақыты мен саны көрсетіліп және басқа да тиісті жазулар мен мәліметтер жазылады. Атаулы акциялардың иесі бұл бағалы қағазды сатып алған кезде акцияны шығарушы кәсіпорындар мен ұйымдардан барлық сатып алған акциялары үшін олардың өз иесінің қолындаекендігін куәландыратын бір ғана сертификат алады. Акциялардың бұндай түрін сату барысында сертификаттың теріс жағында екі тараптың да қолдары қойылған (сатушы мен сатып алушы) табыстау туралы келісімшарт жасалуы қажет. Содан кейін бұл сертификат акционерлер тізіміне тиісті өзгертулер енгізу үшін кәсіпорынға беріледі. Осыдан кейін барып акцияның жаңа иелері өзінің сатып алған құнды қағазына жаңа сертификат алады.

Ұсынбалы акциялар иелерінің аты-жөні, яғни олар туралы деректер мен мәліметтер акцияны шығарушы кәсіпорыңдар мен ұйымдарда тіркелмейді. Кәсіпорындар мен ұйымдар әдетте ондай акциялар иелерінің кім екендігін де біле бермейді. Акциялардың бұл түріне, яғни ұсынбалы түріне иелік ету тек қана кәсіпорындар мен ұйымдардың акционерлері бар деп айтуға заңды түрде негіз бола алады. Ұсынбалы акцияларды сатып алу немесе оларды қайта сату операциясы құнды қағаздың бұл түрінің бір меншік иесінен екінші бір меншік иесіне тікелей ауысуы болып табылады.

Облигация дегеніміз оның иесінің ақша салғандығын куәландыратын және оған көрсетілген мерзім ішінде осы құнды қағаздың атаулы (номиналды) құнына белгіленген пайызды (процентті) төлей отырып, өтеу міндеттемесін мақұлдайтын құнды қағаз болып табылады. Облигациялар белгілі бір мерзімге шығарылады. Жалпы облигацияларда акциялар сияқты кәсіпорын үшін инвестицияның маңызды көзі болып табылады.

Яғни, облигациялар - кәсіпорындар мен ұйымдардың қарыз міндеттемелерін растайтын құжат. Ол корпорацияның активтеріне қарсы жұмсалады. Облигацияларды мерзімдік, қарыздық міндеттемелер ретінде өтеу кепілдігі эмитент тарапынан берілген жалпы кепілдік болып табылады. Жалпы кепілдік эмитенттің банкрот болып өз міндеттемелерін орындамаған жағдайда облигация ұстаушының сол кәсіпорындар мен ұйымдардың, яғни облигацияны шығарған ұйымның мүліктерінің белгілі бір бөлігін алуға құқылы екендігін көрсетеді. Алайда бұл жоғарыда айтылып өткен акциялар мен облигациялар деп аталатын құнды қағаздардың бір-бірінен едәуір айырмашылықтары бар және ондай айырмашылықтары мыналар:

- Облигациялардың иесі кәсіпорындар мен ұйымдардың кредиторы болып табылады. Бұл облигацияны ұстаушының кәсіпорын немесе ұйымды қаржыландырғандығын куәландырады. Ал акционер болса кәсіпорындар мен ұйымдар иелерінің бірі болып табылады.

- Облигациялардың иесі бұл құнды қағаз бойынша белгіленген уақыттан кейін міндетті түрде пайыз (процент) түрінде табыс алып отырады. Бұл пайыздың (процент) мөлшері алдын ала белгіленіп, яғни мөлшерленіп қойылған, сондай-ақ облигациядан алынатын табыс қандай да бір белгіленген мерзім ішінде ғана жүргізіледі. Ал акционер болса есепті жылдың соңында ғана, яғни ұйымның кірісінің көлеміне байланысты дивидент алып отырады.

- Кез келген несие берушілер (кредиторлар) сияқты облигация иесінің де кәсіпорындар мен ұйымдарда ешқандай дауыстық қүқығы жоқ. Олар акционерлер жиналысына қатыса алмайды және кәсіпорындар мен ұйымдарды басқаруға да ешқандай қатысы жоқ болып табылады. Ал акционерлер болса бүл кәсіпорындағы немесе ұйымдағы өзінің мүліктік мүдделеріне қатысты барлық мәселелерді шешу кезінде дауыс құқығына ие бола алады.

Депозиттік сертификаттар дегеніміз - ірі атаулы құнға (номиналға) ие болатын мерзімдік сертификаттар. Депозиттік сертификаттар (жалпылай алғанда) құнды қағаз болғанымен оларды бір адамнан екінші адамға беруге болады. Депозиттік сертификаттар клиентке банк мекемесінің берген борыштық сенімхатының рөлін атқарады. Бұл сертификатта банкке белгілі-бір мерзімге салынған салымдарының түрі көрсетіледі. Сертификаттардың өзі атаулы және ұсынбалы болып екі түрге бөлінеді.

Сонымен депозиттік сертификат дегеніміз салымшының немесе оның мұрагерінің белгіленген мерзімнің соңында депозит сомасы бойынша пайыз (процент) түрінде табыс алу құқығын куәландыратын ақшалай салым туралы эмитент банкінің берген жазбаша куәлігі болып табылады.

Бағалы қағаздар нарығының функциясын шартты түрде екі топқа бөлуге болады: жалпы нарықтық және өзіндік ерекшелігі бар функция. Функцияның бірінші тобына мыналарды жатқызуға болады:

коммерциялық - осы нарықтағы операциялардан пайда табу функциясы;

мақсатты - нарықтық бағаны қалыптастыратын процесті, олардың ұдайы қозғалысын және т. б. қамтамасыз етеді.
ақпараттық - яғни, нарық өз қатысушыларына сауда нысандары мен оның қатысушылары туралы нарықтық ақпараттарды жеткізеді;
реттеуші - ондағы нарық сауда және оған қатысудың ережесін, қатысушылардың арасындағы дау-таласты шешудің тәртібін жасайтын болса, артықшылықтарды, бақылау органын немесе басқару органын және т. б. белгілейді.

Өзіндік ерекшелігі бар бағалы қағаздар нарығының функциясына мыналарды жатқызуға болады:

қайта бөліну;
баға және қаржы тәуекелдіктерін сақтандыратын функция. Қайта бөліну функциясы қосалқы үш функцияға бөлінеді:
нарық қызметінің салаларына ақша қаражаттарын қайта бөлу;
ең алдымен халықтың жинақтарын өнімсіз формадан өнімді формаға ауыстыру;
инфляциялық емес негізде, яғни айналысқа қосымша ақша қаражаттарын шығармай, мемлекеттік бюджет тапшылығын қаржыландыру.

Ал баға және қаржы тәуекелдерін сақтандырушы функцияға немесе хеджирлеуге келетін болсақ, ол туынды бағалы қағаздар фьючерстік және опциондық келісімшарттар пайда болғаннан кейін қолданысқа ене бастады.

1. 2 Құнды қағаздар нарығына қатысушылар және олардың қызметі

Бағалы қағаздар нарығы сауда-саттық және өсімқорлық операциялардың іс-тәжірибесімен байланысты пайда болды. Олар алғашқы бағалы қағаздар - вексельдер мен коносаменттердің пайда болуына себепкер болды. Ал олар одан әрі мемлекеттің эмиссиялық қызметі мен акционерлік қоғамдардың пайда болуымен байланысты дамыды. Капиталдың бағалы қағаздарға кең ауқымды инвестициялануы XIX ғасырдың ортасында басталды. Бұл уақыт аралағында бағалы қағаздардың нарығы айтарлықтай дамыған болатын. Оның қатысушы топтары да анықталып үлгерді. Оның алғашқы қатысушылары - банк иелері мен жеке трейдерлер ретінде алға шыққан жеке тұлғалар, содан кейінгісі заңды тұлғалар. Бүгінгі таңда бір мезгілде эмитент және трейдер болып табылатын бағалы қағаздар нарығының қатысушыларын бірнеше негізгі топқа бөлуге болады.

1. Жоғары имиджі бар мемлекет, муниципалиттер, аса ірі ұлттық және халықаралық компаниялар. Олардың бағалы қағаздарды шығаруы және оны жүзеге асыруы көп қиындық тудырмайды: оларды әрдайым үлкен мөлшерде қабылдай беруге болады. Бұл мемлекеттік және муниципалдық бағалы қағаздар жоғары табысты әрдайым қамтамасыз ете бермейді, алайда олардың сенімділік деңгейі жоғары. Сол себепті де халықтың кейбір бөлігі (зейнеткерлер, жалғыз бастылар, асыраушысынан айырылған немесе қамқоршысы жоқ отбасылар және т. б. ) қатерге бастарын тікпей-ақ, өз қаражаттарын осындай қағаздарға салуды жөн көреді.

2. Қаржылық институттар бағалы қағаздармен операцияларды жүзеге асырады (коммерциялық және инвестициялық банктер, сақтаңдыру қоғамдары, зейнетақы қорлары және т. б. ) . Олардың көбісі әр түрлі инвесторлардың (заңды және жеке тұлғалардың) қаражатын біріктіреді және олардың қаражатын табыс түсіретін бағалы қағаздарға салудың мүмкіндіктерін іздестіреді. Олар акцияның бақылау пакеттерін иеленуге ұмтылады немесе тәуекелдіктен қашып, өз капиталдарын экономиканың әр түрлі салаларына орналастырады.

3. Жеке инвесторлар - жеке тұлғалар, оның ішінде венчурлік бизнестегі шағын кәсіпорындардың иелері.

4. Бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушылары. Олардың қажетті ақпараттармен қамтамасыз етілуі олардың бағалы қағаздармен операцияларды жүргізуін оңайлатады. Бір немесе бірнеше қызмет түрлерімен айналысу құқығына тиісті лицензия алуы үшін қаржы нарығының кәсіби қатысушыларына бірқатар талаптар қойылады:

заңды тұлғалар штатына тиісті қызметпен айналысу құқығына біліктілік куәлігі бар мамандар қажет болған жағдайда қойылатын біліктілік талабы. Бұл талап қалыптасқан әлемдік іс-тәжірибеден алынып отыр. Нарықтық экономикасы дамыған барлық елдерде арнайы білімі бар тұлғалар ғана қаржы нарығында клиенттермен жұмыс істеуге жіберіледі;
бағалы қағаздар нарығының кез келген кәсіби қатысушысы заңға сәйкес ұйымдастырушылық-құқықтық формада акционерлік қоғамға тіркелуі тиіс - бұл оның ұйымдастырушылық-құқықтық формасына қойылатын талап;
қаржылық талап - бұл кәсіби қатысушының өзіндік капиталының жеткілікті болу деңгейі. Таза өзіндік капитал - бұл кәсіпорынның міндеттемелерінен тыс активтері. Жарғылық капитал - заңды тұлғаның құрылтайшыларды немесе акционерлерді қатыстыру арқылы істі ұйымдастыру үшін салым ақша ретінде тартатын қаражаты. Өкілетті органдар жарғылық капиталдың емес, өзіндік капиталдың жеткілікті болу деңгейін белгілейді.

Кәсіби қатысушыға өз қаражатын сеніп тапсырған инвестор өз активінің барлық қауіптен сақталатынына сенімді болады. Инвесторды кәсіби қатысушының мәселелері толғандырмайды. Сондықтан да соңғысының өзіндік капиталы инвестормен есеп айырысуына жеткілікті болуы қажет, содан кейін ғана өз уәдесінде тұрмаған контрагенттермен, банктермен және т. б. байланысты туындаған проблемаларын өзі шешеді.

Бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушыларына мыналар жатады:

1. Сауда алаңы: