Жарнаманың тарату құралдары

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 35 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны:

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .3-5 І.Бөлім. Маркетингтегі жарнама
жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ..6-10
1.1. Жарнаманың мәні және оның
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... .6-10
1. 2. Жарнаманың компаниядағы атқаратын қызметтері...10-14
1. 3. Жарнаманың тарату
құралдары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ..14-18
ІІ. Бөлім. ҚазМұнайГаз компаниясы жарнама жүйесінің қазіргі
дамуы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ..1 9-29
2. 1. ҚазМұнайГаз компаниясының даму тарихы ... ... ... 19-29
2. 2. ҚазМұнайГаз компаниясының жарнама жүйесі ... .29-30
2. 3. ҚазМұнайГаз компаниясының жаңалықтары ... ... .30-33
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ...34-39
Ұсыныстар ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ..4 0
Пайдаланылған
әдебиетер ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...41

КІРІСПЕ
Маркетинг коммуникациясы кәсіпорынның өндіріс-өткізу жүйесінде
маңызды орын алады. Коммуникация дегеніміз - тауарлар, кызметтер туралы
хабарландыру. Тауарға деген тұтынушының сенімін күшейту үшін фирманың
қолданатын едістері: жарнама, арнайы сату, етімді ынталандыру және қоғаммен
байланыс. Коммуникация әлементтерін дұрыс қолдану арқылы нарықта тауарды
ұтымды жылжытуға болады.
1. Жарнама дегеніміз - белгілі тапсырыс берушінің атынан тауарды тартымды
көреетугежәне оны сатып алушыға таныстыру арқылы өткізуге бағытталған ақылы
қызмет. Жарнама Латын тілінен аударғанда жар салу rесlamare ұғымын
білдіреді.
Жарнаманың ерекшеліктері:
• қоғамдық сипатта болады;
• үгіттеуге қаражат қабілеті жеткілікті сатушы жарнама арқылы өзінің
хабарландыруын бірнеше рет қайталай алады;
• мәнерлік, тус, дыбыс, қаріп арқылы тауарды тартымды қылуға болады.
Жарнаманың атқаратын қызметтері (функциялары):
1) экономикалық - сұранысты қалыптастыру, өтімді ынталандыру,
тұтынушыларға тауарларды алғызуды тездету;
2) ақпараттық - тұтынушыларды өндірушілер туралы және олардың тауарлары
туралы ақпаратпен қамтамасыз ету;
3) коммуникациялық - маркетинг зерттеулері кезінде қолданылатын сауалнама,
тұтынушылар пікірлерін жинау, тауар өтімін ынталандыру арқылы жарнама нарық
пен тұтынушының байланысын қамтамасыз етеді;
4) бақылау - нарықтағы өнімдердің жылжуын бақылауға мүмкіндік береді;
5) сұранысты басқару - нақты тұтынушылар топтарына көзделген әсер ету
жолдарын табуға мүмкіндік береді.
Жоғарыда айтылған жарнаманың функциялары оның сипатын көрсетеді және
жеке түрлерін бөліп талдауды қажет етеді жеткізу әдістеріне қарай:
а) қатаң - қысқа мерзімді, агрессияшыл;
6) жайлы - тауар айналысында қолайлы жағдай тудырады;
жарнама берушілеріне қарай:
а) өндірушінің атынан жүргізілетін - коммерциялық әрекетке байланысты;

б) жеке адамдар атынан жүргізілетін - хабарландыру сипатында болады;
тұтынушыға әсер етуіне қарай:
а) оңтайлы - әлеуетті тұтынушының ақыл-ойына әсер етеді;
б) эмоциялы - тұтынушылардың сезіміне, эмоциясы-көсеретеді;
• мақсатты аудиторияның түріне қарай:
а) бизнессаласына арналған;
б) жеке тұтынушыға арналған;
• коммуникация стратегиясына қарай:
а) таңдамалы - нақты нарық сегментіне арналған жарнама;
б) жалпылама - жалпы нарыққа арналған;
• фирманың мақсатына қарай;
а) акпараттық - тұтынушыларды жаңа тауармен және жаңа фирмамен таныстырады;
,
б) ескерту - тұтынушылар есіне ,-тауар тұрады ақпаратты сақтауға арналған
және тауардың қай жерде сатып алуын еске түсіреді;
в) үгіттеуші- таңдамалы сұранысты қалыптастыруға;
г) көз жарнамасы - баспа және сырт жарнамасы;
б) акустикалық жарнама – радио жарнама;
в) иіс сезу қабілетіне әсер ететін жарнама - хош иісті буклет.
2. Маркетинг жүйесіндегі жарнама қызметі келесі сатылармен сипатталады:
1) жарнаманың мақсатын анықтау;
2) жарнамалық жарияла туралы шешім қабылдау;
3) жарнама тарату құралдардарын таңдау
4) жарнама қаржысы анықтау;
5) жарнама қызметінің тиімділігін белгілеу.
Жарнаманың мақсаттары 2 топқа бөлінеді:
Коммуникация процесі басқару процесінің маңызды, мәнді бөлігі болып
табылады. Маркетингте коммуникация процесі тұтынушыларға бағытталған, демек
ол барынша тиімді болуы үшін әбден ойластырылып, жүйелі сипатта болуы
керек. Коммуникациялық процесс тұтынушы секілді санаттың барлық
ерекшеліктерін, оның жас мөлшерін, білімін, қызығушылығын, нені ұнататынын
ескеруі керек. Сондай-ақ, бұқаралық ақпарат құралдарының тиімділігін,
басылымның көпшілікке жетуін, хабардың эфирге шығу уақытының қолайлылығын
және т.б. назарға алуға тиіс.
Тиімді маркетингтік коммуникация процесінің мынадай кезеңдері бар.
Бірінші, екі элемент - коммуникацияның негізгі қатысушылары, яғни жіберуші
мен алушы.
Содан кейінгі екеуі - коммуникацияның негізгі қарулары, яғни ақпарат тарату
құралдары.

1.Маркетингтегі жарнама жүйесі
1.1. Жарнама мәні және түрлері.
Жарнама дегеніміз белгілі тапсырыс берген демеушінің атынан тауарды
тартымды көрсетуге және оны сатып алушыға қарай жылжытуға
Жарнама
Мақсатты аудиторияның түріне қарайБизнес саласына арналған жарнама –
тауарды процесінде қолдану үшін
сатып алатын тұтынушыларға және
делдалдарға арналған жарнама.
Жеке тұтынушыларға арналған жарнама
Комминикация стратегиясына қарай Таңдамалы жарнама – нақты
нарықсегментіне арналған жарнама
Жалпылама жарнама – жалпы нарыққа
арналған жарнама
Компания мақсатына қарай Ақпараттық жарнама – тұтынушыларды
жаңа тауармен және жаңа фирмамен
таныстыратын жарнама
Ескерту жарнамасы – тұтынушылар
есіне тауар туралы ақпаратты
сақтауға арналған және тауарды қай
жерде сатып алуын еске түсіретін
жарнама
Кеңесші жарнамасы – таңдамалы
сұранысты қалыптастыруға арналған
жарнама
Жарнама затына қарай Тауар жарнамасы – тауарға сұранысты
қалыптастыратын және оған
ынталандыратын жарнама
Фирма жарнамасы – кәсіпорынның
жұмысын жағымды көрсетін жарнама
Тигізетін әсеріне қарай Тікелей жарнамасы – жеке тұлғаларға
арналған жарнама
Жанама жарнама – көпшілікке
арналған жарнама.
Әсер ету жолына қарай Көз жарнамасы (баспа және сырт
жарнамасы)
Акутикалық жарнама (радиожарнама)
Иіс сезу қабілетіне әсер ететін
жарнама (хош иіәсті буклет немесе
т.с.с. заттар арқылы)

Жарнама бұқаралық қатынастың қаржыландыру көзін нақты қөрсеткен ақылы
ақпаратты тарату құралдары арқылы жүзеге асырылатын жеке емес түрі болып
табылады.
Жарнаманың қолданылу аясы сан алуан. Оны ұйымның ұзақ мерзімді бет-
бейнесін қалыптастыруда (беделді жарнама) нақты белгілі тауарды ұзақ мерзім
ұстау үшін (белгіні жарналау), сату, қызмет көрсету немесе іс-әрекет жасау
туралы ақпаратты тарату үшін (рубрикалық жарнама), төмендетілген бағамен
сату туралы хабарландыру үшін (бәрін сатуды жарнамалау), нақты ойларды
қорғау үшін (түсінік – насихаттық жарнама) пайдаланылады.
Ұйымда жарнама жасауға әртүрлі қарайды. Шағын фирмаларда жарнамамен,
әдетте анда-санда жарнамалық агенттікпен жұмыс істейтін өнім өткізу
бөлімнің бір қызметкері шұғылданады.
Жарнамалық қызмет бағдарламасын әзірлеу процесінде маркетинг
қызметінің басшылығы бес принципті маңызы бар шешім қабылдауы тиіс.
Жарнама саласындағы негізгі шешімдер.

Жарнамалық бағдарламаны әзірлеу процесіндегі алғашқы қадам жарнама
міндеттерін қою болып табылады. Бұл міндеттер мақсатты нарықты таңдау
туралы, маркетингтік айқындамалау және маркетинг кешені туралы бұдан бұрын
қабылданған шешімдерден туындауы мүмкін. Маркетингтік айқындамалау
стратегиясы және маркетинг кешенін қалыптастыру тәсілі маркетингтің кешенді
бағдарламасы тұрғысынан алғанда, атап айтқанда, жарнаманың қолынан не
келетінін айқындайды.
Жарнаманың алдына бұқаралық қатынас және өнім өткізу саласында
көптеген нақты міндеттер қойылуы мүмкін. Оларды жарнаманың ақпарат тарату,
үгіттеу немесе еске алу мақсатында жасалуына байланысты жіктеуге болады.
Жарнаманың қисынды мақсаттары.
Жарнама түрі Жарнама міндеттері.
Ақпараттық Нарыққа жаңалық туралы немесе қолда бар тауардың
жаңаша қолданылуы туралы әңгімелеу + нарыққа бағаның
өзгергені туралы ақпарат беру (хабарлау) + тауар
әрекетінің принципін түсіндіру + көрсетілетін
қызметті суреттеу + тұтынушы қаупін сейілту немесе
теріс түсінігін түзету + фирманың бет-бейнесін
қалыптастыру.
Үгіттік Марканы жоғары бағалауды қалыптастыру + сізді маркаға
көшуге көтермелеу + тұтынушының тауар қасиеттерін
қабылдауын өзгерту + тұтынушыны сол затты сатып алуды
кейінге қалдырмауға сендіру + тұтынушыны
коммувояжерді қабылдау қажеттігіне сендіру
Еске салушы Тұтынушыларға тауар оларға жақын арада қажет болып
қалуы мүмкін екендігіне ескерту + тұтынушыға тауарды
қайдан сатып алуға болатынын ескерту. Маусымаралық
кезеңде тұтынушының тауарды есіне сақтауына қол
жеткізу + тауар туралы жоғары деңгейде хабардар
болуын қолдап отыру.

Ақпараттық жарнама негізінен тауарды нарыққа шығару процесінде алғашқы
сұранысты қалыптастыфру міндеті тұрған кезде талап етіледі.
Үгіттік жарнама өсу кезеңінде, яғни фирма алдында таңдаулы сұранысты
қалыптастыру міндеті тұрған кезде ерекше мәнгеғ ие болады. Үгіттеу
жарнамасының бір бөлігі осы тауар сыныбы шеңберінде бір немесе бірнеше
марканы нақты салыстыру есебінен бір ғана марканың артықшылығын дәлелдеуге
ұмтылу кезінде салыстыпмалы жарнама санатына ауысып кетеді.
Салыстырмалы жарнаманы дезодорант, тіс пастасы, машина доңғалағы және
автомобильдер сияқты тауарлар санатын жарнамалаған кезде қолданылады. Еске
салушы жарнама толысқан кезеңде тұтынушыны тауар туралы есіне алуға мәжбүр
ету үшін айрықша мәнді болып келеді. Журнал-газеттердегі қымбат
хабарландырулардың мақсаты – ақпарат беру, яғни сендіру емес, тауар туралы
адамдардың есіне салу. Қуаттау жарнамасы тұтынушыларды жасаған таңдауының
дұрыстығына сендіруге тырысады.

1. 2. Жарнаманың компаниядағы атқаратын қызметтері.
Сату көлемін ұлғайту және пайда табу үшін сапалы тауарлар мен
қызметтерді иелену жеткіліксіз, ол үшін тұтынушылардың осы тауарлардан
алатын пайдасын олардың санасына жеткізе білу керек. Бәсекенің күшеюі мен
нарықтың тауарлармен толығуына байланысты қазіргі кезде маркетингтік
коммуникацияның (МК) рөлі мен маңызы өсуде.
Маркетингтік коммуникация - тұтынушыларға ықпал ету мақсатында тауарлар
мен көрсетілетін қызметтерге сұранысты қалыптастыру мен ынталандыруға
бағытталған шаралар жүйесі. Экономикалық әдебиеттерде маркетингтік
коммуникация ұғымының тауарды жылжыту деген синонимі жиі кездеседі.
Маркетингтік коммуникацияның мынадай түрлері бар:
▪ жарнама;
▪ өткізуді ынталандыру;
▪ жеке ( дербес, персональные) сату;
▪ қоғаммен байланыс - (РR).
Кейбір авторлар коммуникация түрлеріне тікелей маркетингті, сонымен
қатар көрмелер мен жәрмеңкелерді жатқызады. Қазіргі жағдайда тікелей
маркетинг тауарларды тарату арнасы ретінде жеке мағынаға ие боп отыр.
Тауардың сырт пішіні, оның түрі, түсі, буып-түюі, орауы да
коммуникациялық қызмет атқаруы мүмкін.
Коммуникациялардың жеке және жеке емес арналары бар. Жеке коммуникация
арнасы (немесе дақпырт арнасы) – бұл адамдардың жүзбе-жүз, телефон және хат
алысу арқылы өзара қатынасуы. Мұндай арнадағы қатынастар кеңес берушілер,
достар, әріптестер, көршілер арқылы жүреді. Қымбат тауарларды сатып алу
кезінде осындай арнаның маңызы зор. Жеке емес коммуникация арнасына БАҚ
арқылы таратылатын хабарлар және арнайы шаралар ( баспасөз- конференциясы,
таныстыру рәсімі және т.б.) жатады. Осы екі кезеңдік коммуникация
процесінде лидердің пікірі маңызды рөл атқарады. Сондықтан жарнаманы
соларға бағыттау керек. Тиімді маркетингтік коммуникацияны құру үшін
мақсатты аудиторияны, сонымен қатар тұтынушылардың біліктілігі мен
тәжірибесін білу қажет. Мамандар қандай аудиторияны қызықтыру қажеттілігін
және ондағы тұтынушылардың реакциясын біліп отыруы керек. Тауарды нарықта
жылжытуға бөлінген қаражат анықталғаннан кейін фирма оны жылжыту
нысандарына қалай бөлу керектігін шешіп, кешенді бағдарлама жасауы тиіс.
Тұтыну тауарларын жылжытудың ең тиімді түрі – жарнама болып табылады.
Содан кейін өткізуді ынталандыру, дербес сату, паблик рилейшнз орын алады.
Ал өндіріс тауарлары үшін ең маңыздысы – дербес сату, содан соң өткізуді
ынталандыру, жарнама, паблик рилейшнз.
Жылжыту бағдарламасының стратегиясы компанияның алға қозғау
(Push strategy) және тұтынушыларды тарту стратегияларын таңдауымен
байланысты. Алға қозғау стратегиясы – тауарларды өткізу арналары мен түпкі
тұтынушыларға жеткізуге бағытталған. Тұтынушыларды үйіру стратегиясы түпкі
тұтынушыларды ақпаратпен қамтамасыз етуді, ынталандыру және үйіруді мақсат
етеді. Тұтынушылардың тауар туралы мағлұматы мен білімін арттыруда жарнама
мен паблик рилейшнз ең басты рөл атқарады. Ал олардың талғамдары мен
иланымдарына жеке сату мен өткізуді ынталандыру ықпалын көбірек тигізеді.
Тауарды нарыққа шығару кезеніңдегі жылжытудың ең тиімді құралдары - жарнама
мен PR, екі нысан да өсу кезінде маңыздылығын жоғалтпайды. ТӨЦ – тің
кемелденген кезінде өткізуді ынталандыруға көп мән беріліп, ал жарнама
тауар туралы ойды еске салатындай болуы керек. ТӨЦ – тің құлдырау кезінде
жарнамаға кететін шығындар төмендеп, фирма өнімді өткізу үшін тұтынушыларды
ынталандыру шараларына жүгінеді.
Соңғы жылдары коммуникацияның дамуында көптеген өзгерістер болып өтті.
Қазіргі таңда маркетологтар жаппай сатып алушыларға бейімделуін тоқтатып,
жеке сегменттер мен тұтынушылар топтарына бағытталған тар көлемді, бір
жақты маркетингтік бағдарламалар жасауда. Жаппай маркетингтен оның
мамандандырылған түріне ауысуы бұқаралық ақпарат құралдарындағы жаңа
буынның – Web – парақтар және Интернет сияқты компьютерлік қызмет
көрсетудің туындауына алып келді. Қазіргі тұтынушы компаниялар туралы мол
ақпаратпен қамтамасыз етілген. Әртүрлі арналардан келіп түсетін ақпараттар
бір-біріне қарама-қайшылық болмауы керек, өйткені ол тұтынушының көңілінде
күдік тудыруы мүмкін. Сондықтан маркетологтар өз арналарының қызметін
үйлестіре білуі қажет. Қазіргі таңда нитегралданған маркетингтік
коммуникация (ИМС) тұжырымдамасын қабылдаған компаниялар көбеюде. ИМС-
компания мен оның тауарлары туралы тұтынушылардың сенімді түсінігін
қалыптастыру мақсатында жүргізілетін коммуникация арналарының ( жарнама
өткізуді ынталандыру, дербес сату, PR) жұмысын жуйелі түрде үйлестіруге
бағытталған тұжырымдама. ИМС коммуникация құралдарын оңтайлы іріктеп алуға
және бірыңғай жылжыту стратегиясын жасауға мүмкіндік береді.
Кейбір елдердің заңдары бойынша сатушылар тұтынушыларды алалауға немесе
арнайы тұтынушылар деп бөлежара қарауға тыйым салынған. Жеңілдіктер барлық
делдалдар үшін бірыңғай болуы тиіс. Тауарды нарыққа жылжыту жүйесіндегі
маркетингтің классикалық тұжырымдамасында жарнаманы ең бірінші орынға
қояды. Ол болашақ сатып алушылардың санасы мен назарына тауарлар мен
қызметтер туралы маңызды фактілер мен мәліметтерді жеткізу үшін көркем
көрсетілген нысанда қысқа және нұсқа түрінде ұсынылады. Жарнаманың мәні
оның қоғамдағы алатын әлеуметтік, экономикалық, маркетингтік және
коммуникациялық рөліне байланысты.
Жарнаманың әлеуметтік рөлі оның адамдардың санасы, көзқарасы, пікірлері
мен мінез-құлқының қалыптасуында әсерін тигізеде. Сәннің (мода),
стильдің және дизайнның беталысын (тенденциясын) көрсету арқылы жарнама
адамның эстетикалық қажеттілігіне әсер етеді.
Жарнама сұраныс пен ұсыныс жасауға, бәсекенің пайда болуына, инвестиция
үйіруге, өткізу нарығының кеңеюімен, сайып келгенде, жалпы экономиканың
және оның әртүрлі саласының дамуына септігін тигізеді. Бұл жарнаманың
экономикалық рөлін ерекшелейді.
Жарнама тек өнім туралы ақпарат беріп қана қоймай,оның тұтынушы
санасында әлдебір бейне ретінде қалыптасуына әсер етеді.Осыдан жарнаманың
коммуникациялық рөлін байқауға болады.
Жарнама тауар сұранысының, өткізу көлемінің және фирма пайдасының
өсуіне әсер етеді. Бұл оның маркетингтік рөлін көрсетеді.
Бастапқыда жарнаманың даму орталығы Ұлыбритания болды, кейіннен
әлемдегі жарнама шығындарының жартысынан көбі АҚШ- қа ауысты.
Халықаралық жарнама ассоциациясының көптеген елде жүргізген
зерттеулері бойынша қазіргі қоғам экономикасы дамуындағы жарнаманың
маңыздылығын Батыс Еуропа респонденттерінің 75%-ы, Азия Тынық мұхит
аймағының 76%-ы, Балтық жағалауы мемлекеттерінің 71%-ы атап өтті. Осы
аталған мемлекеттер респонденттерінің 70%-ға жуығы жарнаманың тауарлар мен
қызметтер сапасын жақсартуға әсері бар екенін айтты[9,43-б] .
Жарнама экономика, мәдениет, өнердің бір бөлігі болып табылады.
Журналистика, кинематография, графика, көркем сурет тәсілдерін және түс,
көлем мен кеңістікті қолдануда композициялық шешімдерді пайдалана отырып,
жарнаманың әр түрлі өзіндік идеялары мен жанрларын жасайды. Жоғары кәсіптік
деңгейде орындалған жарнама адамның жақсы талғамын қалыптастырады, рухани
және сезім әлеміне әсерін тигізеді, адамның нанымы мен құндылықтарына ықпал
етеді. Жарнамалық үндеудің ең үздігі қолданбалы өнердің туындылары болып
табылады. Пішіні, идеясы, көркемдігі, сәтті сценарийі, стилі тұрғысынан
үйлесімді жарнама адамға ерекше психологиялық және эмоциялық жағынан әсер
етеді.
Жарнама - көптеген білім шеңберлерін қамтитын қоғамның күрделі
әлеуметтік-экономикалық құбылысы. Оны жасау үшін креаторлар, суретшілер,
дизайнерлер, редакторлар, мәтін жазушылар, психологтар, операторлар және
т.б. жұмыс істейді.
1. 3. Жарнаманың тарату құралдары.
Қазіргі кезде жарнама тарату құралдарының көптеген түрлері қалыптасқан
(2-кестеде солардың кейбір түрлері көрсетілген).

Жарнама түрлері және оны тарату құралдары 2-кесте
Жарнама Жарнаманы тарату құралдары
түрлері
1 2
Тікелей а) пошта хаттары, баспа материалдары
жарнама б) пошта арқылы видеокассеталар, видео-дисктер
Баспа а) анықтамалар, каталогтар
жарнамасы б) пресс-релиз, баспасөз хабарламасы
в) буклет
г) анықтама
Баспасоз а) газеталар
жарнамасы б) журналдар
Хабар а) радиожарнама
жарнамасы б) тележарнама
Сыртқы жарнамаа) үлкен габариттік плакат
б) газжарығы құрылымдар
в) роллер г) мультивизио плакаты д) электронды панносы
Экран а) кино және видеофильмдер
жарнамасы б) слайд-фильмдер
Транспорт а) транспорт сыртындағы жарнама
жарнамасы б) транспорт салонындағы плакаттгю және хабарландырулар
Сату а) витрина
орнын-дарындағб) тауар қорабы
ы жарнама в) зат таңбасы
г) назар аударуға арналған жазулар, таңбалар
("ай-стоппер")
Жарнаманың а) көрме және жәрмеңке
баска түрлері б) компьютер жарнамаеы
в) кәдесый
г) купон, лотерея

Баспасөздегі жарнама.
Бүгінде баспасөз бүкіл әлемде ұсынылатын қызмет түрлері бойынша басқа
жарнама тасушылармен қарқынды бәсекелесуде. Баспасөз арсеналында ірі
немесе шағын, ұлттық немесе жергілікті, талғампаз немесе талғампаз емес кез
келген жарнама беруші үшін қажетті ыңғайлы қызмет түрі болып табылады.
Әрбір қызмет түрі басылым аудиториясына маркетингтік мақсатқа,
стратегияға, жарнама берушінің қаражатына сай жауап беретін жарнамалық
ықпал етудің жолдары мен түрлі дәрежелерін білдіреді.
Газет пен журналда жарнама берушілер модульді және жолма-жол
хабарландыруларды жариялап, айдарлы, көп бетті, демеушілік, салымдық,
аймақтық, визуалды емес, электронды жарнама түрлерін пайдаланып, түпнұсқа-
макет және әртүрлі жарнамалық мәтіндерді дайындап, маркетингтік зерттеулер
өткізіп, поштамен таратуды жүзеге асыра алады.
Жарнама безендірілуіне байланысты мынадай болып бөлінеді: ақ-қара, көп
түсті, мәтіндік, фото иллюстрациялармен безендірілген, стандартты емес.
Қазіргі таңда газеттегі жарнаманың орналасу аумағына байланысты 70%-
модульді, 30% - айдарға топтастырылған.
Жарнама беруші газетке жарнама жариялау кезінде мынадай факторларды
ескеруі қажет:
- мақсатты аудиторияны анықтау;
- баспасөзді зерттеу;
- жарнама орналасатын орынның құнын білу;
- жарнаманың жарияланатын орнын белгілеу;
- жарнаманың түрін, түсін, көлемін т.б анықтау.
Радиодағы жарнама.
Хабар таратуды әуе толқынында жүзеге асыратын саланың бірі радио десек,
біз бүгін әңгімемізге арқау етіп, өз хабар тарату деңгейінің жоғарылығымен
аз уақыт ішінде бәсекелестерін басып озған "Астана" радиосына тоқталуды жөн
көрдік. Хабарларының жан-жақтылығымен көзге түсіп келе жатқан, тәулік бойы
үздіксіз жұмыс істейтін осы "Астана" студиясында жарнама жанры өзінше өріс
тапқан. Мұнда таратылар жарнамалар бірінші тарауда сөз етілген
радиожарнамалардың типіне негізделген, бірақ басқаша аталған. Оларды
теориямен салыстырар болсақ, "тікелей жарнама" түріне "Астана" радиосындағы
"музыкаға текст оқу" әдісі сәйкес келсе, "ақпаратты-музыкалық" роликке
"музыкалық қойылым" түрі сай келеді. Ал жергілікті радиодағы "өзіндік әсер-
ерекшеліктері бар күрделі ролик" өз негізіне радиожарнаманың барлық
түрлерінің сипаттарын жинаған. Жалпы, "Астана" радиосы 101,4 FM желісі
бойынша 24 сағат бойы тыңдарман қауымға қызмет етеді. Осындай таралу
мерзімінде әр сағаттың 15,45 минуты сайын жарнама үзбей беріліп тұрады. Әр
жарнаманың уақытына келер болсақ, ең ұзағы 1 минут, ал жалпы бірнеше
жарнамалар берілген уақыт 3 минуттан аспауы қажет. "Астана" радиосының
студиясында аталмыш іспенен айналыстын жарнамалық бөлім қызмет істейді.
Бөлімнің міндеті - жарнама берушілерді тарта білу, ол үшін үгіт-насихатты
жиі жүргізіп, эфирге шығып жүрген жарнамалар сапасын жақсарту, жарнама
қызметін реттеу болып табылады. Сонымен қатар, олар жарнамалық роликтерді
және жарнамалық мәтіндерді дайындау жұмыстарымен айналысады. Әрбір адам,
әрбір ұйым өз қызметі мен еңбегі үшін сол деңгейге сай бағаланып, ақысы
төленгенін бағалайды. "Астана" радиосының жарнама жасаушы қызметкерлері өз
өнімдерін әрқалай бағалайды. Мұндағы жарнама роликтерін әзірлеу бағасы
жарнаманың түріне байланысты мөлшерленеді. Мысалға, жарнаманың ең қарапайым
түрі - жай мәтінді оқудың 60 секунды 35 доллар, ал орташа күрделі ақпаратты
-музыкалық роликтің осындай уақыты 90 доллар тұрса, үшінші әдісі - күрделі
құралдарды пайдаланған роликтер 150 долларға жетеді. Жарнаманы эфирге беру
мерзімі басты рөл атқарады. Себебі, жарнама беруші тапсырыстың неғұрлым
ұзақ мерзімге жариялауды сұраса, бұл редакция қорына түсімнен басқа залал
келтірмейді. Мұндай шаралардың іске асуы үшін алдымен жарнамалық менеджер
тапсырыс берушілермен келісім-шартқа отырады. Егер жарнамаға төленер қаржы
мөлшері 1000 доллардан асса, редакция ұжымы 30 пайызға дейін жеңілдіктер
жасайды. Тиімді және тұрақты тұтынушыны жоғалтып алмауды көздеген осы
негіздес жеңілдіктер жасау барлық табыс көзін іздеушілерге тән.
Нарықтағы жарнама уақытын сату.
Біздің экономикалық өсуіміз телеарна, телестанциялардың табыстарын
үлкен нәтижеге жеткізді. Оның өзінде жергілікті телеарналар кабельдік және
спутниктік телеарналар арасындағы қатаң бәсекелестік жағдайда өмір сүреді.
Басқа салаларға қарағанда, телеарналар өз өндірісін әрдайым өсіре алмайды.
Телеарна басқа арнаның аудиториясын жаулап ала алады, бірақ өз тауарын
басқа нарыққа экспорттай алмайды. Сондықтан бүкіл табысты эфирлік
уақыттың бағасын көтеру арқылы табады.
Мысалы, 2005 жылы республиканың барлық телерадио арналары президенттік
сайлау кезінде көп табысқа кенелді. Эфирлік уақыт барлық кандидаттар
арасында тең бөлінгенімен, мұнда қаржы аспектісі үлкен рөл атқарды.
Бөлінген бюджеттен басқа, кандидат өз қалтасынан жарнаманы қаржыландырып
отырды. Осы кезде әр кандидаттың жарнамалық компаниясы ұйымдастырылып,
жарнамалық роликтерді экранға шығарып, бұл әрекеттер тек кандидат
пайдаланған телеарнаның пайдасына шешіліп отырды.

ІІ. Қазмұнайгаз компаниясының жарнама жүйесі.
2.1. Даму тарихы.
1991 жылдың соңында, республиканың мемлекеттік басқару жүйесінің
жалпы өзгерістерімен бірге, Қазақстанның энергетикалық секторы өзгерістерге
ұшырады. Сала Қазақстан Республикасының энергетика және электрлендіру
министрлігі мен ҚР геология мен жер қойнауын қорғау Мемлекеттік комитетіне
көшті.
1992 жылы Қазақстан, Ресей және Оман Каспий құбыр консорциумын құрды, оның
мақсаты Новоросийскідегі қара теңіз портына Теңіз кен орнынан мұнайды
тасымалдау сызығын салу және жабдықтау болды.

Сол жылы Қазақстан Республикасы мен Аджип (Италия) және Бритиш Газ
(Ұлыбритания) компаниялары арасында Қарашығанақ мұнай-газ конденсатты кен
орнын өңдеу туралы келісім шартқа қол қойылды.

1993 жылы 4 ақпанда ең алғаш Республикамызда мұнай-газ саласындағы
кәсіпорынмен бірлесе – Қазақстан-Түрік ҚазақТүрікМұнай кәсіпорны құрылды.

1993 жылы наурызда, Қазақстан секторындағы Каспий теңізіне барлау өткізу
қажеттілігімен, Қазақстан үкіметі қаулысымен ҚазақстанКаспийШельф
компаниясы іске қосылды.

1993 жылдың 6-сәуірінде ғасыр келісім шарты жасалынды. Қазақстан
Республикасы үкіметі мен Американың Шеврон компаниясының ұзақ мерзімді
(40 жыл) келісім шарт осылай атанды. 1993 жылдың 3-желтоқсанында Қазақстан
Каспий шельфінде геологиялық барлау жұмыстарын жасау үшін, осы жобада
оператор ретінде өздерін көрсететін жеті шетел компанияларынан (Аджип,
Бритиш Петролеум, Статойл, Бритиш Газ, Мобил, Тоталь, Шелл )
және Қазақстан-КаспийШельф құралған. Халықаралық консорциум жасау туралы
келісімге, мұнай саласы аймақтарына үш жыл қатарынан геологиялық зерттеулер
туралы келісімге де қол қойылды.

1993 жылы республикада Германия қаржысының үлесімен ең үлкен компания –
Қазақстан-Герман кәсіпорны ҚазГерМұнай құрылды.

1994 жылдың 13 маусымында Қазақстан Республикасы Президентінің қаулысы
бойынша , Қазақстан Республикасы Энергетика және жанармай ресурсы
министрлігінен, Қазақстан Республикасы Энергетика және көмір өнеркәсіп
министрлігіне және мұнай және газ өнеркәсіп министрлігіне болып бөлінді.
1994 жылы шілдеде Қазақстан Каспийдің қорларын өңдеу туралы әлемдік
деңгейде жоба ұсынды, ол жобада Каспий табиғи қорларын игеру және өндеу
туралы сұрақтар бойынша өздерінің принципиалдық көзқарастарын білдірді.
1994 жылдың аяғында ең маңызды шешімдер бойынша, Республика үкіметі,
Қазақстанда мұнай-газ кешені бағдарламасын қабылдады: 1. Өңдеу қуаттылығын
нығайту; 2. мұнай өніміндегі ішкі қажеттеліктерді толық қамтамысыз ету; 3.
Мұнай экспортын өсіру.
1995 жылдың наурызында Қарашығанақ атты өндіріс жерінде Қазақстан
Республикасы өзінің Қазақгаз және Аджип (Италия), Бритиш Газ
(Ұлыбритания) және Газпром (Ресей) арасындағы өндірісті бөлісу туралы
келісімшартқа қол қойды.

1995 жылы 28 шілдеде Қазақстан Республикасы Президентінің Мұнай туралы
заң күшіне ие қаулысы қабылданды. Бұл заңның ең негізгі мақсаты –
республикамызға мұнай - газ қорларын өңдеуіне, шетел инвесторларын тартуға
көмектесу. 1995 жылдың 4 қазанында Қазақстан Республикасы Үкіметінен газ
құбырының экономикалық техникасын негізге ала отырып, Ақсай-Қостанай-
Көкшетау-Ақмола атты ұзындығы 480 км және көлемі 4,7 млн.куб. құрылысын
бекітті.

1995 жылы Қазақстан Республикасы Үкіметімен Қазақстандағы көмірсутек
шығатын жерлерді және оның картасын бекітті.

1996 жылдың сәуірінде Қазақстан, Ресей, Оман және халықаралық мұнай
компаниялар консорциумының арасында, Тенгиз-Тихорецк-Новороссиск
сапарының желісі бойынша, өтімділік қабілеттілігі 67 млн.тонн. мұнай
құбырының құрылысы жайында келісімге қол қойылды. Бұл келісім бойынша Ресей
үлесі – 24% , Қазақстанның үлесі - 19%, Оман үлесі -7% құрады, ал қалған
бөлігін 8- мұнай компаниясының еншілігіне таратылды. 1996 жылдың 9
шілдесінде Каспий жағалауындағы мемлекеттер ынтымақтастық ұстанымдары
туралы келісімге қол қойылды. 1996 жылы тамызда ҚКШ халықаралық консорциум
Каспий шельфіндегі Қазақстанның мұнай шығаратын жерлеріне типографиялық
түсірілім жасалынып бітті. Аймақ потенциалы 26-дан 60 млрд баррельге
бағаланды.

1996 жылы Грузия жерімен өтетін, Баку-Батуми-Супса атты мұнай құбырының
құрылысына келісім жасалынды. Бұл жол арқылы Каспий мұнайының жартысын
Украинаға және одан әрі Еуропаға жеткізу мақсат етілді.

1997 жылдың 4-наурызында Қазақстан Республикасы мұнай-газ өндіру
Министрлігін қысқартып, Қазақстанның ең ірі Ұлттық мұнай-газ компаниясы
ҚазақОйл құрылды. Компания Қазақстан атынан барлық ірі мұнай-газ
кәсіпорын салалар жобаларына қатысу құқығына ие болды. 1997 жылдың 2-
сәуірінде мұнай тасымалдайтын ҚазТрансОйл Ұлттық компаниясы құрылды. 1997
жылы республикамызда мұнай -газ кәсіпорындарын жекешелендіруі басталды.
1997 жылы ең бірінші болып АҚ Ақтөбемұнайгаздың (60%) бақылау акция
пакеттері Қытай Ұлттық мұнай компаниясына (ҚҰМК) сатылды.

1997 жылдың 18 қарашасында Президент Нұрсұлтан Назарбаев Вашингтонда болған
уақытында Қарашығанақ мұнай-газ кен орын жеріндегі мұнай-газ өнімінің
бөлісуіне соңғы келісім шарт жасалды. Қазақстан Республикасының үлесі – 80%
құрады. Құрамға Интеграцияланған Қарашығанақ ұйымдары (ИҚҰ, Karachaganak
Petroleum Operating ), (Италяндық) Аджип (32,5%), Британдық Бритиш Газ
(32,5%), Америкадық Тексако (20 %), ресейлік ЛУКойл (15%) кірді.

1997 жылдың 18 қарашасында Каспийдің солтүстігіндегі өнімдерді, компания
Аджип, Бритиш Газ, Бритиш Петролеум, Статойл, Мобил, Шелл,
Тоталь, және ҚазақстанКаспийШельфі арасында бөлісу туралы келісімге қол
қойылды. Бұл СРП шарт бойынша келісімге қол қойылғаннан бастап барлау әдісі
6 жылды құрайды, егер қажет болған жағдайда СРП өз күшін жоймаған уақытына
дейін, тағы, екі жылға ұзартуға рұқсат етілген, мердігерлік учаскіні екі
жылдан он жылға дейін ұзартуға, өнімді өндіру – 20 жылға дейін ұзартуға
рұқсат етілген.

1998 жылдың қаңтарында Қарашығанақ кен орнының өнімін бөлісу туралы келісім
орындала басталды. 1998 жылдың 14 шілдесінде Қазақстанның Каспий
шельфіндегі ең бірінші мұнай ұңғымасын бұрғылауы басталды. Ұңғыма Кұлтұқ
өлген деген жерде, мұнайды, біріккен қазақстан-америка кәсіпорны Арман
бұрғылады. Ұңғыманы бұрғылау үшін, арнайы таяз жерден жасанды берма аралы
салынды. 1998 жылы Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың ұсынысымен шетел
инвесторлардың кеңесі болды, оған Қазақстанда жұмыс істейтін ең үлкен мұнай
компанияларының басшылары қатысты.
1999 жылдың мамыр айында ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.