Ақпаратты шығару перифериялық құрылғылары
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2
1 Тарау. Перифириялық құрылғыларды тағайындау және олардың топтары..4
2 Тарау. Ақпаратты енгізу және шығару перифериялық құрылғылары ... ... 5
2.1 Сыртқы
жинақтаушылар ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..5
2.2 Флэш-
карталар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .6
2.3
Модемдер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
3 Тарау. Ақпаратты шығару перифериялық
құрылғылары ... ... ... ... ... ... ... .9
3.1
Мониторлар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
3.2
Принтерлер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
3.3 Плоттерлер (графопостроители) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 13
3.4 Проекциялық
техникалар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 14
3.5
Аудиожүйе ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
4 Тарау. Ақпаратты енгізу перифериялық
құрылғылары ... ... ... ... ... ... ... ...17
4.1
Пернетақта ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .17
4.2
Сканер ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
4.3 Графикалық
планшет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 21
5 Тарау. Қосалқы перифериялық
құрылғылар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... .22
5.1
Манипуляторлар ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...22
5.2 Web-
камералар ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .24
5.3 Перифериялық құрылғылар практика
жүзінде ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..29
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Мұның барлығы машинаны санауға және көпдәрежелі сандарды көбейтуге
үйрету идеясынан басталған болатын. Осыдан 1500 жыл бұрын Леонардо да Винчи
13 дәрежелі жинақтаушы құрлымның нобайын әзірледі.
Бұл көрсетілген мәселелрді шешуге бірінші талпыныстар болатын. Бірінші
жұмыс істейтін машинаны 1642 жылы француз физигі және математигі Блез
Паскаль құрастырды.
250 жыл өткеннен кейін кең қолданылатын агрегат – арифмометр пайда
болды, бұл құрал 4 арефметикалық әсер орындайтын.Тиісті техниканың
жасауымен және жетілдіруге өз өмірлерін арнаған атақты ғалымдар, және де
белгісіз ойлап тапқыштар, инженерлер жұмыс істеген болатын. Дәл осылай,
мысалы, 1822 ж ағылшын математигі Чарльз Бэббидж машинаның нобайын жасап,
және оны 30 жылға жуық құрастырып, оның атын алғашқыда тасымалдаушы,
кейіннен аналитикалық деп атады.Именно в аналитическую машину были
заложены принципы, ставшие фундаментальными для вычислительной техники:
Операцияның автоматты орындалуы - қажеттілік, операциялар тоқтаусыз
бірінің соңынан бірі еріп отыруы үшін саңылауларсыз, адамның тікелей
кірісуі талап.
Ендіретін жұмыс жүрістегі бағдарлама бойынша жұмыс бағдарламаның
операциялардың автоматты орындауы үшін атқарушы құрылымға жүргізілуі керек
жылдамдықпен операциялардың жылдамдығымен мөлшерлес.Бэббидж алдын ала жазып
алған бағдарламамен –перфокарталар қолдануды ұсынды.
Мәлеметті сақтау үшін арнайы құрылғылар қажеттілігі – жад блогі, оны
Бэббидж қойма деп атаған.
Мына барлық идеялар есептеуiш құрылымдардың механикалық негiзi артынан
iске асырудың мүмкiн еместiктерiне кезiктi.
Ен алғашқы автоматты есептеуіш құрылғылар ХХ ғасырдың ортасында пайда
болды.Бұл электромеханикалқ реле мен механикалық конструкциняың қолдануынан
іске асты. Релелiк машиналардың жұмыстары үстiнде 1944 жылы Говард Айкеннің
басшылығымен IBM фирмасында Марк-1 машинасын iске қосып,Бэббидждың идеясын
тұңғыш рет жүзеге асырды.
Ресейде 50 жылдардың басында Н.И Бессонывтын басқаруымен ен қуатты
релейлік машиналардың бірі РВМ-1 шығарылған болатын. Бұл машина секундына
20 көбейту орындай алатын.
Ал ең алғашқы қолданыстағы ЭЕМ Д.Моучилли және П.Эккерта басқаруымен
шығарылған ENIAC болды. ENIAC 18 мың электронды лампадан және көптеген
электромеханикалық элементтерден тұратын.
Бұл және басқа бiрiншi ЭЕМ ең маңызды сапасы болмады - бағдарлама
машиналардың жадтарында сақталмай,сыртқы жалғастырғыш құрылымдар көмегiмен
жиналатын. EDSAC-бiрiншi сақталатын программасы бар ЭЕМ 1949 жылдағы
Ұлыбританияда құрастырылды.Ең алғашқы отандық ЭЕМ – МЭСМ 1951 жылы Л.А.
Лебедевтін басқаруымен пайда болды. Озінің уақытында әлемдегі ең мықты 60
жылдардың ортасында дүниеге келген БЭСМ-6 болатын,және бұл құрылғы ұзақ
жылдар бойы КСРО-ға ғылыми техникалық зерттеулерінде және қорғанысында
негіз болған.
Есептеуіш техниканың дамуымен жаңадан ЭЕМ да шыға бастады.Олар алдыңғы
түрлерінен әлдеқайда күшті және өлшем жағынан да ыңғайлы болып келетін.Олар
қазіргі таңда ПК- персоналды компьютер деп аталады. ПК негізгі
конструкциясымен қатар перефериялық құрылғылар да дамыды және осы
құрылғылар туралы төменде айта кетеміз.
Тарау 1. Перифириялық құрылғыларды тағайындау және олардың топтары
ПҚ негізгі міндеттері өңдеу үшін арналған программалар мен мәліметтердің
қоршаған ортадан ДК ға жетуінмен; тәжірибелердің берілуімен қамтамасыз
етеді; ДК жұмыс тәжірибелерінің адам түсінігіне жарамды, әлде басқа ЭЕМ-ға
жіберілу түрінде, немесе басқа да қажетті форма түрлерінде берілуін
қамтамасыз етеді. Перифериялық құрылғылар аз емес дәрежедегі ДК-дың
мүмкіндіктерін қолдануды анықтайды.
Перифериялық құрылғыларды функционалдық тағайындауы бойынша бірнеше
топтарға бөлуге болады.
1. Енгізу-шығару құрылғысы – ақпаратты ДКға енгізу үшін қолданылады,
операторға қажетті форматта шығару немесе басқа ДКмен ақпарат алмасу
үшін қажет.Перифериялық құрылғылардың осындай түріне сыртқы
жинағыштарды (ленталық, магнитооптикалық), модемдерді жатқызуға
болады.
2. Шығару құрылғысы - операторға қажетті форматта ақпаратты шығару үшін
қолданылады.Перифериялық құрылғылардың бұл түріне жататындар: принтер,
монитор(дисплей), аудиожүйе.
3. Енгізу құрылғысы – енгізу құрылғысы болып табылатын құрылылар,
компьютерге мәліметтерді солар арқылы енгізуге болады.Олардың басты
арналуы – машинаға әсерін іске асыру.Перифериялық құрылғылардың мұндай
түріне: клаваиатура (ДКның базалық конфигурациясына кіреді, сканер,
графикалық планшет және т.б).
4. Қосымша перифериялық құрылғы – тышқан манипуляторы сияқты, ДКдің
операционды системасының графикалық интерфейсін ыңғайлы басқаруды
қамтамасыз ететін және ақпаратты енгізу мен шығару функциялары;WEB-
камералар, видео және аудио мәліметтерді Internet жүйесінде, немесе
басқа ДКлер арасында.Соңғысы,шындық, енгізу құрылғыларына да жатқызуға
болады, фотоны сақтау мүмкіндігінің, видео және аудио мәліметтерді
магниттік және магниттоптикалық тасығыштарда.
Тізілген топтардың әрқайсылары арнайы функцияларды істейді, өзінің
шамасына қарай.
Тарау 2. Ақпаратты енгізу-шығару перифериялық құрылғылары
Енгізу-шығару перифериялық құрылғары міндеттеріне байланысты әр түрлі
болады.
2.1. Сыртқы жинақтаулар.
• Магнитті жинақтаулар – стримерлер. Жеткілікті үлкен көлемі мен жоғарғы
дәрежелі сенімділіктің арқасында кәсіпорындарда, сонымен қатар ірі
бірлестіктерде резервтік мәліметтерді көшіру құрылғылары ретінде
қолданылады.
(стример)
Магнитті жинақтаушыға тек резервті көшірмелер ғана сақталмайды, сонымен
қатар мәліметтер жинақтаушының бейнесі құрылады. Осының арқасынла
пайдаланушы белгілі жағдайды қалпына келтіре алады немесе сол бейнені
мәліметтің эталонды банкі ретінде, мысалы, мәліметтер өзгертілген
жағдайда қолдана алады.
Магнитті жинақтаушыларға жазу принципі жинақтаушының магниттік
қабатының жеке бөліктеріндегі магниттенгендіктің өзгеруіне негізделген.
Жазу магнит өрісін тудыратын магнитті бас көмегімен іске асады. Ақпаратты
оқу кезінде магниттенгендік бөліктер жазбаға сәйкес екілік кодқа
айналатын магнитті баста орналасатын әлсіз токтарды тудырады.
• Магиттік оптикалық дискілер жинақтауыш – CD-ROM, CD-R, CD-RW, DVD-R, DVD-
RW дискі енгізгілері - ақпаратты магниттік оптикалық дискілерде сақтайтын
мәлімет жинақтауыш. Стримерлерге қарағанда мәліметтер сыйымдылығы
анағұрлым кіші болады (CD-R, CD-RW 700 мб-қа дейін, DVD-R, DVD-RW 4.7 Гб-
қа дейін).
CD-R сияқты магниттік оптикалық жинақтауыштардағы ақпараттар тереңдетулер
мен пиктердің алмасуымен көрсетіледі. Бұл құрылыс механикалық жолды өндіріс
кезінде пайда болады. Ақпарат жіңішке жолдар бойында жазылады. Ақпаратты
оқу тереңдетулер мен пиктерден әр түрлі шағылысатын лазер сәулелерімен
сканерлеу жолымен жүзеге асады.
Қайта жазбалы дисктерде магниттік оптикалық принцип қолданылады.
Магниттік оптикалық принцип физикалық қасиеттеріне негізделген: лазер
сәулелерін шағылыстыру коэффициенті түрлі магниттенгендік ерекше түрде
жазылған магниттік жабынды дискі бөліктерімен ажыратылған.
Осындай жинақтаушылардың жазба жылдамдығы дискіенгізгінің және дискінің
сипаттамасына байланысты болады. Қазіргі кезде CD-RRW – ға арналған 48х
және 24х, DVD – RRW – ға арналған 16х және 8х жылдамдықтардағы
дискіенгізгілер кездеседі.
2.2. Флэш карталар
Компьютерлердің көлемді мәліметтерді өңдеулерден кейін мәліметтерді
қайда және қалай сақтау, көшіру деген мәселелер пайда болды. Шешімдер
қағаз перфократтан магнитті дискілерге дейін табылды. Әр техгологияның
өзіндік артықшылықтары мен кемшіліктері бар.
Дербес компьютер өзінің қымбат ойыншық ретіндегі мәртебесін
жоғалтқаннан кейін, пайдаланушылар компьютерлердің қолдануы қолайсыз
екені туралы айта бастады. Қазіргі күнгі талқыламалы жағдай – ауысымды
жадылар. Пайдаланушылар ауысымды жадыға бірнеше талаптарын қояды:
• Энергиядан тәуелсіз – батарея қажет емес, демек батареяның бәсеңдеуінен
ақпаратты жоғалту жағдайлары болмайды.
• Сенімділік – найзағайдың немесе жерге құлаудың әсерінен ақпаратты сақтап
қалу.
• Шағын – өзіңмен бірге оңай алып жүру.
• Өмірлік – әр кезден кейін жаңа жадты сатып алу қажет емес.
• Универсалды – басқа көптеген құрылғылармен үйлеседі.
Toshiba компаниясы он бес жыл бұрын флэш жадтар деп аталған эннергияны
қажет етпейтін жартылай өткізгіш жадты ойлап тапқан. Қуат көзінен
ажыратылғаннан кейін ақпаратты сақтайтын микросхемалар (BIOS) көптен бері
белгілі болған. Бірақ осындай жадтармен байланысты қолайсыздықтар көп
болған: жазба үшін арнайы программатор құрылғылар қажет еді; ақпаратты
өшіру үшін кристаллға ультра күлгін сәулелендіруін қолдану керек болған.
Флэш жадтар арнайы программатор құрылғыларынсыз ақпаратты оңай жазу және
өшіруді қамтамасыз етеді.
Флэш жадтар түрлі құрылғылардың ішіне орналастыртырлыған, осының
негізінде түрлі ақпараттарды тасымалдауға арналған флэш карталар
шығарылды.
2.3. Модемдер
Қазіргі кезде модемнің 2 түрі бар: аналогты және сандық (технология
xDSL).
(аналогты модем) (сандық
модем)
Аналогты модемдер өзінің арзандылығымен әйгілі. Олар интернетке шығу
үшін қолданылады, сонымен қатар кей кезде басқа дербес компьютерлермен
байланысу үшін қажет. Ал сандық модемдер әлдеқайда қымбат және жоғары
жылдамдықты интернет желісемен немесе үлкен қашыктықтағы локалды
желілермен байланысу үшін қолданылады ( xDSL модемдері 5-7 км
арақашықтықта 5мбс жылдамдығымен ақпараттарды жіберуге және алуға
мүмкіндік береді).
Модемдердің ДК-мен бірнеше қосылу типтері бар: COM, USB және желілік
карталар арқылы (арнайы сандық модердерге). COM порты арқылы қосылатын
модемдер қосымша қуат көзін талап етеді; ал USB порты арқылы қосылатын
модемдер ондай қуат көзін қажет етпейді. xDSL – модемдерде қосымша қуат
көзін талап етеді.
Тарау 3.Ақпаратты шығару перифериялық құрылғылары.
Шығару перифериялық құрылғысы ақпаратты операторға қажетті форматта
шығару үшін қолданылған.Олардың ішінде міндетті (ДК базалық
конфигурациясына кіретін) және міндетті емес құрылғылар.
3.1 Мониторлар
Монитор ақпаратты шығару үшін қажетті құрылғы болып табылады.Монитор
(немесе дисплей) экранға алфавитті-сандық немесе графикалық ақпаратты
шығаруға, қолданушының ыңғайлы оқылуына немесе бақылау жасауына мүмкіндік
береді.Осыған байланысты, екі жұмыс тәртібі бар: текстік және
графикалық.Тексттік режимде экран жол және баған түрінде
ұсынылған.Графикалық форматта экран параметрлері көлденең нүктелер және
тігінен орналасқан нүктелер түрінде бейнеленген.Горизонтальды және
вертикальды сызыктар саны шектелген ұзындықтар деп аталады.Ол жогарылаған
сайын,одан да көп ақпаратты экрандағы бірлік көлемінде көрсетуге болады.
• Сандық мониторлар.Ең қарапайым – монохромды монитор тек ақ-қара
бейнелерді көрсетеді.Сандық RGB-мониторлар (Red-Green-Blue) монохромды
және турлі-түсті режимді қамтиды.(16 түс)
• Аналогты монитор.Аналогтық сигналдың берілуі әр түрлі деңгейдегі қуатпен
жасалады.Бұл бояуды әр түрлі деңгейдегі тереңдікте форматтауға мүмкіндік
береді.
• Мультижиілікті монитор.Видеокарта синхронизацияның сигналын жасайды.Олар
көлденең жиілікті жолдар және кадрлардың қайталануының вертикальды
жиілігіне қатысты.Бұл мағынаны монитор танып және келесі сәйкесінше
режимге өтуге міндетті.
ЭЛТ-монитор
Мүмкіндігінше күйге келтіруді былай көрсетуге болады: біржиілікті
монитор,тек бір жиілікті сигнады қабылдайтын; көпжиілікті, бірнеше жиілікті
қабылдайтын; мультижиілікті;ерікті шамаға келтірілетін жиілікті
синхронсигналдардың кейбір диапазонында.
• Жидкокристалды дисплей(LCD).Олардың пайда болуына себеп болған
габариттардың төмендеуі және жылжымалы компьютерлердің салмағы.
Негізгі жетіспеушілік – бейнелерді тез өзгерте алмау немесе тышқанның
курсорының тез жылжуы және т.б.Бұндай крандар қосымша жарықтандыруды немесе
сыртқы жарықты қажет етеді.Бұл экрандардың артықшылығы – зиянды әсерлер
спектрінің салмақты қысқартылуында.
(Жидкокристалды дисплей)
• Газоплазмалы мониторлар.Шектеусіз LCD-экран.Олардың
жетіспеушілігі – электро энергияны көп қолдану.
Ерекше сенсорлық экрандар тобын бөліп көрсетуге болады, себебі олар
экранға тек мәліметтерді ғана шығарып қоймай, оларды енгізеді де,
енгізу\шығару құрылғылар класына түседі.Ол жаңа технология сондықтан көп
таралмаған.Бұндай экрандар компьютермен ең қарапайым және ең қысқа байланыс
жолымен қамтамасыз етеді: тек сізге керекті мәліметтерді көрсетсеңіз
болғаны.Енгізу құрылғысы түгелімен мониторға интеграцияланған.Ақпаратты
анықтама жүйесінде қоданылады.
(Газоплазмалы монитор)
ДК қолданушылары жұмыс істеп тұрған экран алдында алдында көптеген сағат
уақыттарын өткізеді.Осыған орай өндіруші фирмалар дисплейді жабдықтауға
үлкен көңіл бөле бастады.Әр түрлі зиянды әрекеттердің, қолданушының
денсаулығына кері әсер тежейтін арнайы құрылғылар орнатуда.Қазіргі уақытта
төменгі деңгейлі сәулелендіру мониторлары кең таралған(LR-мониторы,Low
Radiation).Басқа да әдістер қолданылады,дисплеймен жұмыс істеу ыңғайлылығын
арттыру.
3.2 Принтерлер
Принтер бұл кең таралған, ақпаратты қағазға басып шығаратын құрылғы,оның
аты ағылшынның етістігі to print-басып шығару.Принтер ДК базалық
конфигурациясына кірмейді.Принтердің түрлері:
• Типтік принтер электрлі теретін машина іспеттес жұмыс
жасайды.Артықшылығы: символдардың анық бейнеленуі,типтік
дисктерді ауыстырғанда шрифттің ауысу
мүмкіндігі.Жетіспеушілігі:басып шығарудағы даусы, басып шығару
жылдамдығының төмен болуы(30-40зн\сек),графикалық бейнені басып
шығару мүмкіндігі жоқ.
• Матрицалық принтер-бұл ең арзан құрылғылар,басып шығару сапасы
қанағаттанарлықтай.Сберкассаларда қолданады, өндірістік
жағдайда, рулодық баспа керек жерде,кітаптағы баспа және басқа
да тығыз материалды тасымалдаушыларда қолданылады.Артықшылығы:
жақсы сапа, егер көркем лента болса. Жетіспеушілігі: басып
шығарудың төмен жылдамдықты болуы, ерекше графикалық бейненің,шу
деңгейі.Матрицалық принтерлер ішінде де тез жұмыс жасайтын
құрылғылар бар(shattle-принтері).
(Матрицалық принтер)
• Струйный принтерлер жоғары сапалы басылымды қамтамасыз етеді.Олар
әсіресе түрлі-түсті графикалық бейнелерді басып шығаруда
қолданады.Түрлі сияларды қолдану салыстырмалы қымбат емес, жақсы
сапалы бейне алуға мүмкіндік береді.Түрлі-түсті модельіCMYB(Cyan-
Magenta-Yellow-Black) негізгі түстер атымен, бояу тақтайша
құрайтындар.(политра)
Струйный принтерлар салыстырмалы түрде аз шулайды.Басып шығару жылдамдығы
оның сапасына байланысты.Айтарлықтай тиімді рекламалық проект жасарда,
күнтізбелерде, құттықтау хаттары.Принтердің бұл түрі матрицалық және
лазерлік принтерлерінің аралық жинақтауын қамтиды.
(Струйный принтер)
• Лазерлік принтерлер – одан да жоғары сапалы баспаға шығару
қабілеті,фотосуретке жақын.Олар айтарлықтай қымбат, бірақ баспа
жылдамдығы 4-5 есе жоғары, матрицалық және струйный принтерларға
қарағанда. Лазерлік принтерлердің жетіспеушілігі олардың қағазға деген
қатты сұранысы – ол айтарлықтай тығыз және іркілдек болмауы керек,
пластикалық қаптамамен басып шығару болмайды және т.б.
Кітап және брошюра жасағанда лазерлік принтерлер ерекше тиімді, іс
қағаздар және материалдар, жоғары сапаны қажет ететіндер.Олар жоғары
жылдамдықпен графиктер мен суреттерді басып шығаруға мүмкіндік береді.Сонғы
жылдары, лазерлік принтерлер құны төмендеп кетті, сондықтан оларды
қарапайым қолданушылардан көп кездестіруге болады.
Лазерлік принтерлердің екі түрі бар: локальды және желілі.Желілі
принтеларға ID адрес арқылы қосылуға болады.Сонғы кездерде магазиндардан
лазерлік принтерлер ішінде түрлі түстісін кездестіресің.Түрлі түсті
лазерлік принтерлер офистіктердің ішінде кездеседі.
(Лазерлік принтер)
• Жарықтыдиодты принтерлер – лазерліге балама.Құрастырушы OKI фирмасы.
Термиялық принтерлер.Фотосурет іспетті бейне алуға қолданады.Ерекше
қағазды қажет етеді.Бұндай принтерлер іскерлік графикаға керек.
Micro Dry принтері.Бұл принтерлер фотонатуралды түстер береді.Бұл жаңа
бәсекелестік бағыт.Лазерлі принтерге қарағанда едәуір арзан.Құрастырушы
Citizen фирмасы.Кез келген қағаз бен картонда басып шығарады.Принтер төмен
деңгейлі шумен жұмыс жасайды.
3.3 Плоттерлер
Бұл құрылғылар белгілі облыста ғана қолданады : сызу, схема,
графиктер,диаграммалар және т.б.Автоматты проекттер жасаумен бірігіп
плоттерлер кең қолданылым тапты,онда жұмыс қорытындысының бір бөлігі
конструкторлық немесе технологиялық документация болып
табылады.Архитектуралық проекттер жасауда да бұларға тең келетіні жоқ.
Плоттердің сызу өрісінің форматы А0-A4, бірақ рулонмен жұмыс істейтін
құрылғыларда сызба ұзындығы шексіз болады.Плоттерлер планшетті және
барабанды болып бөледі.
• Планшетті плоттерлер, негізінен форматы A2-A3, бетті белгілеп және
сызбаны жазушы түйін арқылы бейнелейді, екі координата арқылы
жылжитын.Олар барабандымен салыстырғанда дәлме дәл баспа және суреттер
мен бейнелерді басып шығарады.
• Рулонды (барабанды) плоттер – жалғыз дамытушы плоттер түрі болып
табылады,айналмалы қағаз беруші мен жазушы түйінмен, тек бір
координатада жылжитын осындай бөлімдерден тұрады.(басқа координатамен
қағаз жылжиды)
Кесетін плоттерлер кең таралған, сызбаны пленкаға шығару үшін, жазатын
түйіннің орынына оларда кескіш.
Компьютер мен плоттер арасында байланыс былай жүреді : ретті(COM),
параллельді (LPT) немесе SCSI-интерфейс.
3.4 Проекционды техника
Мультимедиа-проекторлары біздің өмірімізге ХХ ғасырда тұрақты кірді,
онсыз да қазір адамзаттың кейбір әрекеттерін елестету мүмкін
емес.Мультимедиа проектор ақпаратты үлкен экранда шығарады, әр түрлі сигнал
көздерінен қабылдап : компьютер, видеомагнитафон, видеокамера, фотокамера,
DVD, ойындық приставкалар.Қазіргі заманғы проектор - фотографиялық
диапозитивтар үлкен пердедегi көрсетуге мүмкiндiк беретiн
слайдпроекторыларды қоятын проекциялық жабдықтың эволюциясының шынжырындағы
өте мүлтiксiз буыны. Оларға ауысымға оверхед проекторы келдi - үлкен
өлшемдердiң жарық түсiрiлетiн материалдарымен проекторлар, проекциялайтын
суреттер.Қазіргі проекторлар мүмкіндіктері алдыңғыларымен салыстырғанда
шексіз.
(Мультимедиялық проектор)
Мультимедиялық проектордағы сурет – бірнеше негізгі әдіспен
қалыптасады: сұйықкристалды панельмен (LCD) және микроайналы чиптар DMD(DLP-
технология) арқылы. LCD - шамнан жарық проектор сұйық кристалл панель
арқылы өтедi, кәдiмгi қабыршақ ретiнде, бiрақ цифрларға электрондық схема
көмегiмен сурет жасалады. Жарық панел және объектив арқылы өтедi, және сан
рет зорайтылған сурет нәтижеде пердеде проекцияланады. DLP проекторларда -
шамнан жарық проектор айналардың электрониканы басқарылулардың жиынынан
шағылысады және сонымен бiрге объектив арқылы экранға түседі. Мультимедиалы
проектордың негiзгi мiнездемесі - оның жарықтығы немесе жарық ағыны.
Қуаттырақ жарық ағыны болған сайын суреттiң үлкен өлшемi сол жарықтықтың
тап қалған күйiнделерi және экранның материалының сапасын алуға болады.
Соңғы кезде LCD панельді Wide XGA стандартты, рұқсаты 1366*768 болатын
мультимедиа-проекторы пайда бола бастады, негізінде видеобейнелерді көруге
арналған.Олардың пайда болуы, әдеттегі жақтарының қатынасы 4:3болатын экран
орнына, 16:9 болатын экрандардың кең таралуымен байланысты.
Мультимедиа-проектор – қазіргі заманғы және жоғары технологиялы
құрылғы.Көптеген шығарылып жатқан модельдердің сенімділігі жоғары,
қолданушыға сервистік орталыққа жүгінудің керегі болмайды. Проектордың
жалғыз ауысатын бөлігі ол-шам.Көптеген проекторларда жоғары жарықты доғалы
шамдар және спектрдің қыздыру шамдарымен салыстырғанда тегісірек. Олардың
орташа қызметінің уақыты – сағат жұмыс.Кейде шамның экономды жұмыс істеу
функциясын қолданған пайдалы, екі есе ресурстарды ұзартады.
3.5 Аудиожүйе
Дербес компьютерларда алуан түрлі дыбысты сигналдардың пайда болуының
схемасы қолданылады – қарапайымнан күрделісіне дейін.
Дыбыстық проблемалар дербес компьютерлер үшін толықтай шешілген
сияқты еді. Аудиоконтроллермен жабдықталмаған аналық тақташаларды сирек
кездестіресін.Егер де, аудиоплата сұрағы жабық деп есептесек те,
акустикалық жүйе тақырыбы қалады.
Бұлай болып қалу себебі, көптеген қолданушылар видеофильм көріп және
дыбысты ойындар ойнаумен шектелмейді.Нағыз тыңдармандар сапалы
стереодыбысты қалайды, терең баспен.Олар үшін үйдегі студияның міндетті
элементі болып сапалы стереоакустика жатады, егер қалған бөліктерінің
барлығы дыбыстық платасы бар компьютерге жүктелсе.
Бүгінгі күнде магазиндерде аудиожүйелер өте көп, екі активті
колонкадан тұратын және 2.1 жүйесімен орындалған. Осындай жүйелерді халықта
пищалкалар деп атайды, өйткені дауыс қаттылығының төменгі деңгейінде де,
сапалы дыбысты қамтамасыз ете алмайды. Жақында ғана компьютердің дыбыстық
жүйелерінің идеалы 5.1 (5сателлиттер және 1 буфер) жүйесі болды, бірақ
соңғы кезде акустикалық система жасап шығарушылар өз жүйелерінің
мүмкіндіктерін кеңейтуде.Ол 6.1 жүйесінің, ал кешірек 8.1 жүйесінің пайда
болуына алып келді.
(Акустикалық жүйе 5.1)
4 тарау.Ақпаратты енгізудың перифириялық құрылғылары
Енгізу құрылғылары дегеніміз бұл құрылғылар көмегімен компьютерге ақпаратты
енгізу жүргізіледі. Оның негізгі міндеті – Персоналды копьютерге әсер етуді
іске асыру.
Енгізу құрылғыларының шығарылуының көптүрлігі өмірге көптеген
технологияларды әкелді: сезімталдан бастап дыбыс сезгішке дейін.
4.1 Пернетақта
Көптеген компьтерлік жүйелердің негізгі енгізу құрылғысы пернетақта болып
табылады.
Адам дауысын тану жүйесі адам тілін сенімді қабылдамайынша, пернетақтаның
бастапқы орналасуының өзгеруі екіталай.
Осы уақытқа дейін стандартты пернетақта 101102 баспалары қолданылып келді,
алайда персоналды компьютерлердің дамуына сәйкес өндірушілер ақпаратты
енгізудің негізгі құрылғысын да дамытуға тырысты.
Бұл бүгінгі күні неғұрлым кең тараған мультимедиялы пернетақталарды
құрастыруға алып келді.
Қосымша баспаларға ... жалғасы
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2
1 Тарау. Перифириялық құрылғыларды тағайындау және олардың топтары..4
2 Тарау. Ақпаратты енгізу және шығару перифериялық құрылғылары ... ... 5
2.1 Сыртқы
жинақтаушылар ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..5
2.2 Флэш-
карталар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .6
2.3
Модемдер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
3 Тарау. Ақпаратты шығару перифериялық
құрылғылары ... ... ... ... ... ... ... .9
3.1
Мониторлар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
3.2
Принтерлер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
3.3 Плоттерлер (графопостроители) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 13
3.4 Проекциялық
техникалар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 14
3.5
Аудиожүйе ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
4 Тарау. Ақпаратты енгізу перифериялық
құрылғылары ... ... ... ... ... ... ... ...17
4.1
Пернетақта ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .17
4.2
Сканер ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
4.3 Графикалық
планшет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 21
5 Тарау. Қосалқы перифериялық
құрылғылар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... .22
5.1
Манипуляторлар ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...22
5.2 Web-
камералар ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .24
5.3 Перифериялық құрылғылар практика
жүзінде ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..29
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Мұның барлығы машинаны санауға және көпдәрежелі сандарды көбейтуге
үйрету идеясынан басталған болатын. Осыдан 1500 жыл бұрын Леонардо да Винчи
13 дәрежелі жинақтаушы құрлымның нобайын әзірледі.
Бұл көрсетілген мәселелрді шешуге бірінші талпыныстар болатын. Бірінші
жұмыс істейтін машинаны 1642 жылы француз физигі және математигі Блез
Паскаль құрастырды.
250 жыл өткеннен кейін кең қолданылатын агрегат – арифмометр пайда
болды, бұл құрал 4 арефметикалық әсер орындайтын.Тиісті техниканың
жасауымен және жетілдіруге өз өмірлерін арнаған атақты ғалымдар, және де
белгісіз ойлап тапқыштар, инженерлер жұмыс істеген болатын. Дәл осылай,
мысалы, 1822 ж ағылшын математигі Чарльз Бэббидж машинаның нобайын жасап,
және оны 30 жылға жуық құрастырып, оның атын алғашқыда тасымалдаушы,
кейіннен аналитикалық деп атады.Именно в аналитическую машину были
заложены принципы, ставшие фундаментальными для вычислительной техники:
Операцияның автоматты орындалуы - қажеттілік, операциялар тоқтаусыз
бірінің соңынан бірі еріп отыруы үшін саңылауларсыз, адамның тікелей
кірісуі талап.
Ендіретін жұмыс жүрістегі бағдарлама бойынша жұмыс бағдарламаның
операциялардың автоматты орындауы үшін атқарушы құрылымға жүргізілуі керек
жылдамдықпен операциялардың жылдамдығымен мөлшерлес.Бэббидж алдын ала жазып
алған бағдарламамен –перфокарталар қолдануды ұсынды.
Мәлеметті сақтау үшін арнайы құрылғылар қажеттілігі – жад блогі, оны
Бэббидж қойма деп атаған.
Мына барлық идеялар есептеуiш құрылымдардың механикалық негiзi артынан
iске асырудың мүмкiн еместiктерiне кезiктi.
Ен алғашқы автоматты есептеуіш құрылғылар ХХ ғасырдың ортасында пайда
болды.Бұл электромеханикалқ реле мен механикалық конструкциняың қолдануынан
іске асты. Релелiк машиналардың жұмыстары үстiнде 1944 жылы Говард Айкеннің
басшылығымен IBM фирмасында Марк-1 машинасын iске қосып,Бэббидждың идеясын
тұңғыш рет жүзеге асырды.
Ресейде 50 жылдардың басында Н.И Бессонывтын басқаруымен ен қуатты
релейлік машиналардың бірі РВМ-1 шығарылған болатын. Бұл машина секундына
20 көбейту орындай алатын.
Ал ең алғашқы қолданыстағы ЭЕМ Д.Моучилли және П.Эккерта басқаруымен
шығарылған ENIAC болды. ENIAC 18 мың электронды лампадан және көптеген
электромеханикалық элементтерден тұратын.
Бұл және басқа бiрiншi ЭЕМ ең маңызды сапасы болмады - бағдарлама
машиналардың жадтарында сақталмай,сыртқы жалғастырғыш құрылымдар көмегiмен
жиналатын. EDSAC-бiрiншi сақталатын программасы бар ЭЕМ 1949 жылдағы
Ұлыбританияда құрастырылды.Ең алғашқы отандық ЭЕМ – МЭСМ 1951 жылы Л.А.
Лебедевтін басқаруымен пайда болды. Озінің уақытында әлемдегі ең мықты 60
жылдардың ортасында дүниеге келген БЭСМ-6 болатын,және бұл құрылғы ұзақ
жылдар бойы КСРО-ға ғылыми техникалық зерттеулерінде және қорғанысында
негіз болған.
Есептеуіш техниканың дамуымен жаңадан ЭЕМ да шыға бастады.Олар алдыңғы
түрлерінен әлдеқайда күшті және өлшем жағынан да ыңғайлы болып келетін.Олар
қазіргі таңда ПК- персоналды компьютер деп аталады. ПК негізгі
конструкциясымен қатар перефериялық құрылғылар да дамыды және осы
құрылғылар туралы төменде айта кетеміз.
Тарау 1. Перифириялық құрылғыларды тағайындау және олардың топтары
ПҚ негізгі міндеттері өңдеу үшін арналған программалар мен мәліметтердің
қоршаған ортадан ДК ға жетуінмен; тәжірибелердің берілуімен қамтамасыз
етеді; ДК жұмыс тәжірибелерінің адам түсінігіне жарамды, әлде басқа ЭЕМ-ға
жіберілу түрінде, немесе басқа да қажетті форма түрлерінде берілуін
қамтамасыз етеді. Перифериялық құрылғылар аз емес дәрежедегі ДК-дың
мүмкіндіктерін қолдануды анықтайды.
Перифериялық құрылғыларды функционалдық тағайындауы бойынша бірнеше
топтарға бөлуге болады.
1. Енгізу-шығару құрылғысы – ақпаратты ДКға енгізу үшін қолданылады,
операторға қажетті форматта шығару немесе басқа ДКмен ақпарат алмасу
үшін қажет.Перифериялық құрылғылардың осындай түріне сыртқы
жинағыштарды (ленталық, магнитооптикалық), модемдерді жатқызуға
болады.
2. Шығару құрылғысы - операторға қажетті форматта ақпаратты шығару үшін
қолданылады.Перифериялық құрылғылардың бұл түріне жататындар: принтер,
монитор(дисплей), аудиожүйе.
3. Енгізу құрылғысы – енгізу құрылғысы болып табылатын құрылылар,
компьютерге мәліметтерді солар арқылы енгізуге болады.Олардың басты
арналуы – машинаға әсерін іске асыру.Перифериялық құрылғылардың мұндай
түріне: клаваиатура (ДКның базалық конфигурациясына кіреді, сканер,
графикалық планшет және т.б).
4. Қосымша перифериялық құрылғы – тышқан манипуляторы сияқты, ДКдің
операционды системасының графикалық интерфейсін ыңғайлы басқаруды
қамтамасыз ететін және ақпаратты енгізу мен шығару функциялары;WEB-
камералар, видео және аудио мәліметтерді Internet жүйесінде, немесе
басқа ДКлер арасында.Соңғысы,шындық, енгізу құрылғыларына да жатқызуға
болады, фотоны сақтау мүмкіндігінің, видео және аудио мәліметтерді
магниттік және магниттоптикалық тасығыштарда.
Тізілген топтардың әрқайсылары арнайы функцияларды істейді, өзінің
шамасына қарай.
Тарау 2. Ақпаратты енгізу-шығару перифериялық құрылғылары
Енгізу-шығару перифериялық құрылғары міндеттеріне байланысты әр түрлі
болады.
2.1. Сыртқы жинақтаулар.
• Магнитті жинақтаулар – стримерлер. Жеткілікті үлкен көлемі мен жоғарғы
дәрежелі сенімділіктің арқасында кәсіпорындарда, сонымен қатар ірі
бірлестіктерде резервтік мәліметтерді көшіру құрылғылары ретінде
қолданылады.
(стример)
Магнитті жинақтаушыға тек резервті көшірмелер ғана сақталмайды, сонымен
қатар мәліметтер жинақтаушының бейнесі құрылады. Осының арқасынла
пайдаланушы белгілі жағдайды қалпына келтіре алады немесе сол бейнені
мәліметтің эталонды банкі ретінде, мысалы, мәліметтер өзгертілген
жағдайда қолдана алады.
Магнитті жинақтаушыларға жазу принципі жинақтаушының магниттік
қабатының жеке бөліктеріндегі магниттенгендіктің өзгеруіне негізделген.
Жазу магнит өрісін тудыратын магнитті бас көмегімен іске асады. Ақпаратты
оқу кезінде магниттенгендік бөліктер жазбаға сәйкес екілік кодқа
айналатын магнитті баста орналасатын әлсіз токтарды тудырады.
• Магиттік оптикалық дискілер жинақтауыш – CD-ROM, CD-R, CD-RW, DVD-R, DVD-
RW дискі енгізгілері - ақпаратты магниттік оптикалық дискілерде сақтайтын
мәлімет жинақтауыш. Стримерлерге қарағанда мәліметтер сыйымдылығы
анағұрлым кіші болады (CD-R, CD-RW 700 мб-қа дейін, DVD-R, DVD-RW 4.7 Гб-
қа дейін).
CD-R сияқты магниттік оптикалық жинақтауыштардағы ақпараттар тереңдетулер
мен пиктердің алмасуымен көрсетіледі. Бұл құрылыс механикалық жолды өндіріс
кезінде пайда болады. Ақпарат жіңішке жолдар бойында жазылады. Ақпаратты
оқу тереңдетулер мен пиктерден әр түрлі шағылысатын лазер сәулелерімен
сканерлеу жолымен жүзеге асады.
Қайта жазбалы дисктерде магниттік оптикалық принцип қолданылады.
Магниттік оптикалық принцип физикалық қасиеттеріне негізделген: лазер
сәулелерін шағылыстыру коэффициенті түрлі магниттенгендік ерекше түрде
жазылған магниттік жабынды дискі бөліктерімен ажыратылған.
Осындай жинақтаушылардың жазба жылдамдығы дискіенгізгінің және дискінің
сипаттамасына байланысты болады. Қазіргі кезде CD-RRW – ға арналған 48х
және 24х, DVD – RRW – ға арналған 16х және 8х жылдамдықтардағы
дискіенгізгілер кездеседі.
2.2. Флэш карталар
Компьютерлердің көлемді мәліметтерді өңдеулерден кейін мәліметтерді
қайда және қалай сақтау, көшіру деген мәселелер пайда болды. Шешімдер
қағаз перфократтан магнитті дискілерге дейін табылды. Әр техгологияның
өзіндік артықшылықтары мен кемшіліктері бар.
Дербес компьютер өзінің қымбат ойыншық ретіндегі мәртебесін
жоғалтқаннан кейін, пайдаланушылар компьютерлердің қолдануы қолайсыз
екені туралы айта бастады. Қазіргі күнгі талқыламалы жағдай – ауысымды
жадылар. Пайдаланушылар ауысымды жадыға бірнеше талаптарын қояды:
• Энергиядан тәуелсіз – батарея қажет емес, демек батареяның бәсеңдеуінен
ақпаратты жоғалту жағдайлары болмайды.
• Сенімділік – найзағайдың немесе жерге құлаудың әсерінен ақпаратты сақтап
қалу.
• Шағын – өзіңмен бірге оңай алып жүру.
• Өмірлік – әр кезден кейін жаңа жадты сатып алу қажет емес.
• Универсалды – басқа көптеген құрылғылармен үйлеседі.
Toshiba компаниясы он бес жыл бұрын флэш жадтар деп аталған эннергияны
қажет етпейтін жартылай өткізгіш жадты ойлап тапқан. Қуат көзінен
ажыратылғаннан кейін ақпаратты сақтайтын микросхемалар (BIOS) көптен бері
белгілі болған. Бірақ осындай жадтармен байланысты қолайсыздықтар көп
болған: жазба үшін арнайы программатор құрылғылар қажет еді; ақпаратты
өшіру үшін кристаллға ультра күлгін сәулелендіруін қолдану керек болған.
Флэш жадтар арнайы программатор құрылғыларынсыз ақпаратты оңай жазу және
өшіруді қамтамасыз етеді.
Флэш жадтар түрлі құрылғылардың ішіне орналастыртырлыған, осының
негізінде түрлі ақпараттарды тасымалдауға арналған флэш карталар
шығарылды.
2.3. Модемдер
Қазіргі кезде модемнің 2 түрі бар: аналогты және сандық (технология
xDSL).
(аналогты модем) (сандық
модем)
Аналогты модемдер өзінің арзандылығымен әйгілі. Олар интернетке шығу
үшін қолданылады, сонымен қатар кей кезде басқа дербес компьютерлермен
байланысу үшін қажет. Ал сандық модемдер әлдеқайда қымбат және жоғары
жылдамдықты интернет желісемен немесе үлкен қашыктықтағы локалды
желілермен байланысу үшін қолданылады ( xDSL модемдері 5-7 км
арақашықтықта 5мбс жылдамдығымен ақпараттарды жіберуге және алуға
мүмкіндік береді).
Модемдердің ДК-мен бірнеше қосылу типтері бар: COM, USB және желілік
карталар арқылы (арнайы сандық модердерге). COM порты арқылы қосылатын
модемдер қосымша қуат көзін талап етеді; ал USB порты арқылы қосылатын
модемдер ондай қуат көзін қажет етпейді. xDSL – модемдерде қосымша қуат
көзін талап етеді.
Тарау 3.Ақпаратты шығару перифериялық құрылғылары.
Шығару перифериялық құрылғысы ақпаратты операторға қажетті форматта
шығару үшін қолданылған.Олардың ішінде міндетті (ДК базалық
конфигурациясына кіретін) және міндетті емес құрылғылар.
3.1 Мониторлар
Монитор ақпаратты шығару үшін қажетті құрылғы болып табылады.Монитор
(немесе дисплей) экранға алфавитті-сандық немесе графикалық ақпаратты
шығаруға, қолданушының ыңғайлы оқылуына немесе бақылау жасауына мүмкіндік
береді.Осыған байланысты, екі жұмыс тәртібі бар: текстік және
графикалық.Тексттік режимде экран жол және баған түрінде
ұсынылған.Графикалық форматта экран параметрлері көлденең нүктелер және
тігінен орналасқан нүктелер түрінде бейнеленген.Горизонтальды және
вертикальды сызыктар саны шектелген ұзындықтар деп аталады.Ол жогарылаған
сайын,одан да көп ақпаратты экрандағы бірлік көлемінде көрсетуге болады.
• Сандық мониторлар.Ең қарапайым – монохромды монитор тек ақ-қара
бейнелерді көрсетеді.Сандық RGB-мониторлар (Red-Green-Blue) монохромды
және турлі-түсті режимді қамтиды.(16 түс)
• Аналогты монитор.Аналогтық сигналдың берілуі әр түрлі деңгейдегі қуатпен
жасалады.Бұл бояуды әр түрлі деңгейдегі тереңдікте форматтауға мүмкіндік
береді.
• Мультижиілікті монитор.Видеокарта синхронизацияның сигналын жасайды.Олар
көлденең жиілікті жолдар және кадрлардың қайталануының вертикальды
жиілігіне қатысты.Бұл мағынаны монитор танып және келесі сәйкесінше
режимге өтуге міндетті.
ЭЛТ-монитор
Мүмкіндігінше күйге келтіруді былай көрсетуге болады: біржиілікті
монитор,тек бір жиілікті сигнады қабылдайтын; көпжиілікті, бірнеше жиілікті
қабылдайтын; мультижиілікті;ерікті шамаға келтірілетін жиілікті
синхронсигналдардың кейбір диапазонында.
• Жидкокристалды дисплей(LCD).Олардың пайда болуына себеп болған
габариттардың төмендеуі және жылжымалы компьютерлердің салмағы.
Негізгі жетіспеушілік – бейнелерді тез өзгерте алмау немесе тышқанның
курсорының тез жылжуы және т.б.Бұндай крандар қосымша жарықтандыруды немесе
сыртқы жарықты қажет етеді.Бұл экрандардың артықшылығы – зиянды әсерлер
спектрінің салмақты қысқартылуында.
(Жидкокристалды дисплей)
• Газоплазмалы мониторлар.Шектеусіз LCD-экран.Олардың
жетіспеушілігі – электро энергияны көп қолдану.
Ерекше сенсорлық экрандар тобын бөліп көрсетуге болады, себебі олар
экранға тек мәліметтерді ғана шығарып қоймай, оларды енгізеді де,
енгізу\шығару құрылғылар класына түседі.Ол жаңа технология сондықтан көп
таралмаған.Бұндай экрандар компьютермен ең қарапайым және ең қысқа байланыс
жолымен қамтамасыз етеді: тек сізге керекті мәліметтерді көрсетсеңіз
болғаны.Енгізу құрылғысы түгелімен мониторға интеграцияланған.Ақпаратты
анықтама жүйесінде қоданылады.
(Газоплазмалы монитор)
ДК қолданушылары жұмыс істеп тұрған экран алдында алдында көптеген сағат
уақыттарын өткізеді.Осыған орай өндіруші фирмалар дисплейді жабдықтауға
үлкен көңіл бөле бастады.Әр түрлі зиянды әрекеттердің, қолданушының
денсаулығына кері әсер тежейтін арнайы құрылғылар орнатуда.Қазіргі уақытта
төменгі деңгейлі сәулелендіру мониторлары кең таралған(LR-мониторы,Low
Radiation).Басқа да әдістер қолданылады,дисплеймен жұмыс істеу ыңғайлылығын
арттыру.
3.2 Принтерлер
Принтер бұл кең таралған, ақпаратты қағазға басып шығаратын құрылғы,оның
аты ағылшынның етістігі to print-басып шығару.Принтер ДК базалық
конфигурациясына кірмейді.Принтердің түрлері:
• Типтік принтер электрлі теретін машина іспеттес жұмыс
жасайды.Артықшылығы: символдардың анық бейнеленуі,типтік
дисктерді ауыстырғанда шрифттің ауысу
мүмкіндігі.Жетіспеушілігі:басып шығарудағы даусы, басып шығару
жылдамдығының төмен болуы(30-40зн\сек),графикалық бейнені басып
шығару мүмкіндігі жоқ.
• Матрицалық принтер-бұл ең арзан құрылғылар,басып шығару сапасы
қанағаттанарлықтай.Сберкассаларда қолданады, өндірістік
жағдайда, рулодық баспа керек жерде,кітаптағы баспа және басқа
да тығыз материалды тасымалдаушыларда қолданылады.Артықшылығы:
жақсы сапа, егер көркем лента болса. Жетіспеушілігі: басып
шығарудың төмен жылдамдықты болуы, ерекше графикалық бейненің,шу
деңгейі.Матрицалық принтерлер ішінде де тез жұмыс жасайтын
құрылғылар бар(shattle-принтері).
(Матрицалық принтер)
• Струйный принтерлер жоғары сапалы басылымды қамтамасыз етеді.Олар
әсіресе түрлі-түсті графикалық бейнелерді басып шығаруда
қолданады.Түрлі сияларды қолдану салыстырмалы қымбат емес, жақсы
сапалы бейне алуға мүмкіндік береді.Түрлі-түсті модельіCMYB(Cyan-
Magenta-Yellow-Black) негізгі түстер атымен, бояу тақтайша
құрайтындар.(политра)
Струйный принтерлар салыстырмалы түрде аз шулайды.Басып шығару жылдамдығы
оның сапасына байланысты.Айтарлықтай тиімді рекламалық проект жасарда,
күнтізбелерде, құттықтау хаттары.Принтердің бұл түрі матрицалық және
лазерлік принтерлерінің аралық жинақтауын қамтиды.
(Струйный принтер)
• Лазерлік принтерлер – одан да жоғары сапалы баспаға шығару
қабілеті,фотосуретке жақын.Олар айтарлықтай қымбат, бірақ баспа
жылдамдығы 4-5 есе жоғары, матрицалық және струйный принтерларға
қарағанда. Лазерлік принтерлердің жетіспеушілігі олардың қағазға деген
қатты сұранысы – ол айтарлықтай тығыз және іркілдек болмауы керек,
пластикалық қаптамамен басып шығару болмайды және т.б.
Кітап және брошюра жасағанда лазерлік принтерлер ерекше тиімді, іс
қағаздар және материалдар, жоғары сапаны қажет ететіндер.Олар жоғары
жылдамдықпен графиктер мен суреттерді басып шығаруға мүмкіндік береді.Сонғы
жылдары, лазерлік принтерлер құны төмендеп кетті, сондықтан оларды
қарапайым қолданушылардан көп кездестіруге болады.
Лазерлік принтерлердің екі түрі бар: локальды және желілі.Желілі
принтеларға ID адрес арқылы қосылуға болады.Сонғы кездерде магазиндардан
лазерлік принтерлер ішінде түрлі түстісін кездестіресің.Түрлі түсті
лазерлік принтерлер офистіктердің ішінде кездеседі.
(Лазерлік принтер)
• Жарықтыдиодты принтерлер – лазерліге балама.Құрастырушы OKI фирмасы.
Термиялық принтерлер.Фотосурет іспетті бейне алуға қолданады.Ерекше
қағазды қажет етеді.Бұндай принтерлер іскерлік графикаға керек.
Micro Dry принтері.Бұл принтерлер фотонатуралды түстер береді.Бұл жаңа
бәсекелестік бағыт.Лазерлі принтерге қарағанда едәуір арзан.Құрастырушы
Citizen фирмасы.Кез келген қағаз бен картонда басып шығарады.Принтер төмен
деңгейлі шумен жұмыс жасайды.
3.3 Плоттерлер
Бұл құрылғылар белгілі облыста ғана қолданады : сызу, схема,
графиктер,диаграммалар және т.б.Автоматты проекттер жасаумен бірігіп
плоттерлер кең қолданылым тапты,онда жұмыс қорытындысының бір бөлігі
конструкторлық немесе технологиялық документация болып
табылады.Архитектуралық проекттер жасауда да бұларға тең келетіні жоқ.
Плоттердің сызу өрісінің форматы А0-A4, бірақ рулонмен жұмыс істейтін
құрылғыларда сызба ұзындығы шексіз болады.Плоттерлер планшетті және
барабанды болып бөледі.
• Планшетті плоттерлер, негізінен форматы A2-A3, бетті белгілеп және
сызбаны жазушы түйін арқылы бейнелейді, екі координата арқылы
жылжитын.Олар барабандымен салыстырғанда дәлме дәл баспа және суреттер
мен бейнелерді басып шығарады.
• Рулонды (барабанды) плоттер – жалғыз дамытушы плоттер түрі болып
табылады,айналмалы қағаз беруші мен жазушы түйінмен, тек бір
координатада жылжитын осындай бөлімдерден тұрады.(басқа координатамен
қағаз жылжиды)
Кесетін плоттерлер кең таралған, сызбаны пленкаға шығару үшін, жазатын
түйіннің орынына оларда кескіш.
Компьютер мен плоттер арасында байланыс былай жүреді : ретті(COM),
параллельді (LPT) немесе SCSI-интерфейс.
3.4 Проекционды техника
Мультимедиа-проекторлары біздің өмірімізге ХХ ғасырда тұрақты кірді,
онсыз да қазір адамзаттың кейбір әрекеттерін елестету мүмкін
емес.Мультимедиа проектор ақпаратты үлкен экранда шығарады, әр түрлі сигнал
көздерінен қабылдап : компьютер, видеомагнитафон, видеокамера, фотокамера,
DVD, ойындық приставкалар.Қазіргі заманғы проектор - фотографиялық
диапозитивтар үлкен пердедегi көрсетуге мүмкiндiк беретiн
слайдпроекторыларды қоятын проекциялық жабдықтың эволюциясының шынжырындағы
өте мүлтiксiз буыны. Оларға ауысымға оверхед проекторы келдi - үлкен
өлшемдердiң жарық түсiрiлетiн материалдарымен проекторлар, проекциялайтын
суреттер.Қазіргі проекторлар мүмкіндіктері алдыңғыларымен салыстырғанда
шексіз.
(Мультимедиялық проектор)
Мультимедиялық проектордағы сурет – бірнеше негізгі әдіспен
қалыптасады: сұйықкристалды панельмен (LCD) және микроайналы чиптар DMD(DLP-
технология) арқылы. LCD - шамнан жарық проектор сұйық кристалл панель
арқылы өтедi, кәдiмгi қабыршақ ретiнде, бiрақ цифрларға электрондық схема
көмегiмен сурет жасалады. Жарық панел және объектив арқылы өтедi, және сан
рет зорайтылған сурет нәтижеде пердеде проекцияланады. DLP проекторларда -
шамнан жарық проектор айналардың электрониканы басқарылулардың жиынынан
шағылысады және сонымен бiрге объектив арқылы экранға түседі. Мультимедиалы
проектордың негiзгi мiнездемесі - оның жарықтығы немесе жарық ағыны.
Қуаттырақ жарық ағыны болған сайын суреттiң үлкен өлшемi сол жарықтықтың
тап қалған күйiнделерi және экранның материалының сапасын алуға болады.
Соңғы кезде LCD панельді Wide XGA стандартты, рұқсаты 1366*768 болатын
мультимедиа-проекторы пайда бола бастады, негізінде видеобейнелерді көруге
арналған.Олардың пайда болуы, әдеттегі жақтарының қатынасы 4:3болатын экран
орнына, 16:9 болатын экрандардың кең таралуымен байланысты.
Мультимедиа-проектор – қазіргі заманғы және жоғары технологиялы
құрылғы.Көптеген шығарылып жатқан модельдердің сенімділігі жоғары,
қолданушыға сервистік орталыққа жүгінудің керегі болмайды. Проектордың
жалғыз ауысатын бөлігі ол-шам.Көптеген проекторларда жоғары жарықты доғалы
шамдар және спектрдің қыздыру шамдарымен салыстырғанда тегісірек. Олардың
орташа қызметінің уақыты – сағат жұмыс.Кейде шамның экономды жұмыс істеу
функциясын қолданған пайдалы, екі есе ресурстарды ұзартады.
3.5 Аудиожүйе
Дербес компьютерларда алуан түрлі дыбысты сигналдардың пайда болуының
схемасы қолданылады – қарапайымнан күрделісіне дейін.
Дыбыстық проблемалар дербес компьютерлер үшін толықтай шешілген
сияқты еді. Аудиоконтроллермен жабдықталмаған аналық тақташаларды сирек
кездестіресін.Егер де, аудиоплата сұрағы жабық деп есептесек те,
акустикалық жүйе тақырыбы қалады.
Бұлай болып қалу себебі, көптеген қолданушылар видеофильм көріп және
дыбысты ойындар ойнаумен шектелмейді.Нағыз тыңдармандар сапалы
стереодыбысты қалайды, терең баспен.Олар үшін үйдегі студияның міндетті
элементі болып сапалы стереоакустика жатады, егер қалған бөліктерінің
барлығы дыбыстық платасы бар компьютерге жүктелсе.
Бүгінгі күнде магазиндерде аудиожүйелер өте көп, екі активті
колонкадан тұратын және 2.1 жүйесімен орындалған. Осындай жүйелерді халықта
пищалкалар деп атайды, өйткені дауыс қаттылығының төменгі деңгейінде де,
сапалы дыбысты қамтамасыз ете алмайды. Жақында ғана компьютердің дыбыстық
жүйелерінің идеалы 5.1 (5сателлиттер және 1 буфер) жүйесі болды, бірақ
соңғы кезде акустикалық система жасап шығарушылар өз жүйелерінің
мүмкіндіктерін кеңейтуде.Ол 6.1 жүйесінің, ал кешірек 8.1 жүйесінің пайда
болуына алып келді.
(Акустикалық жүйе 5.1)
4 тарау.Ақпаратты енгізудың перифириялық құрылғылары
Енгізу құрылғылары дегеніміз бұл құрылғылар көмегімен компьютерге ақпаратты
енгізу жүргізіледі. Оның негізгі міндеті – Персоналды копьютерге әсер етуді
іске асыру.
Енгізу құрылғыларының шығарылуының көптүрлігі өмірге көптеген
технологияларды әкелді: сезімталдан бастап дыбыс сезгішке дейін.
4.1 Пернетақта
Көптеген компьтерлік жүйелердің негізгі енгізу құрылғысы пернетақта болып
табылады.
Адам дауысын тану жүйесі адам тілін сенімді қабылдамайынша, пернетақтаның
бастапқы орналасуының өзгеруі екіталай.
Осы уақытқа дейін стандартты пернетақта 101102 баспалары қолданылып келді,
алайда персоналды компьютерлердің дамуына сәйкес өндірушілер ақпаратты
енгізудің негізгі құрылғысын да дамытуға тырысты.
Бұл бүгінгі күні неғұрлым кең тараған мультимедиялы пернетақталарды
құрастыруға алып келді.
Қосымша баспаларға ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz