Синтетикалық шайырлар негізіндегі материалдар

2. Гидродоғарғыш материалдар.

Сұйық әсерінде болатын өткізбейтін материалдар, көбінесе дұрыс бағаланбайды, осыған орай ағу пайда болады. Олар конструкцияның жөнді пайдалануын бұзады және олардың ертерек бұзылуына себеп болады.

Гидродоғарғыштың ұзақмерзімділігі және беріктігі көп деңгейде өздеріне өткізбеушілік, ұзақмерзімділік, конструкциялардың біркелкі емес жауын - шашынға төзімділік қасиетіне деген ұсынылатын талаптарға сәйкес болады. Кейбір жағдайларда гидродоғарғыштық материалдар агрессивтік ортаға коррозия жағынан берік және айтарлықтай жылуғада берік болулары тиіс.

Пластмасса қолданылатын гидродоғарғыш боялатын немесе желімделетін болулары тиіс. Көпшілік жағдайда боялатын гидродоғарғыштар капилярлық сорылымнан немесе аз мөлшердегі гидротехникалық қысымнан қорғау үшін қолданылады.

Гидродоғарғыштың бір түрі болып үй төбесі материалдары саналады. Қорғаныш -доғарғыштық материалдардың бұл түрлері әдеттегі доғарғышпен салыстырғанда ерекше жағдайда болады. Үй төбесіне күн радиациясы әсер етеді, ол төмен температураның, жылудың, оттегінің және т. б. әсерінде болады. Тәжірибенің көрсетуінше жерасты гидродоғарғышқа айтарлықтай жарайтын кейбір материалдар (резиналық - битумдық топтар және т. б. ) төбе жабу үшін жарамсыз болатындығын айқындайды.

Кейбір жағдайларда өткізбейтін материалдарды қолданудың шектелуін мойындаған жөн (тығыз бетон), ал көптеген конструкциялар битумдық материалдардан жасалатын арнаулы доғарғыш жасауды талап етеді (қарамайлар, битумдар), олар көбінесе резеңке қалдықтарымен (резеңке - битумдық қоспалар) модфикацияланған синтетикалық шайырлармен жақсартылып отырады (ГМП, МТН және т. б. )

Отандық конструкцияларда гидродоғарғыш жоғарғы сапалы синтетикалық шайырлар негізінде іске асырылады (полиэтилен, полиизобутилен және т. б. )

2. 1. Тығыз бетондар және ерітінділер.

Цементтен жасалатын өткізбейтін бетонды немесе ерітінді алу - күрделі процесс, дегенменде теория бойынша бұл проблема өте оңай шешіледі.

Бетонның қуыстылығы ерітінді жасаудағы ауаның енуімен, сонымен қатар беріктену және қатаю процессінде қуыстардың пайда болуымен шартталады. Бетонның фильтрациялануының коэффициенті, 8 мм/ тәулікке дейін жетеді, ал ерітінділердікі - 0, 4 мм/тәулікке дейін. Цементтен жасалған бетонның тығыздылығы тиісті түрде құрамын С/Ц төмендету арқылы таңдап алу арқылы және төменгі экзотермикалық цементтерді және кейбір қоспаларды қолдану арқылы көтеріледі.

Шет елдерде су өткізбейтін бетонды 2, 5 % (цемент салмағынан) хлоропрендік латексті ендіру арқылы алады. Латексті тұрақтандыру (стабилизациялау) үшін сабын қолданылады ( латекс салмағынан 1% ) . Біздің эксперимент жасаушыларымыздың зерттеушілерімен су өткізбейтін бетонды алу үшін ең жақсы қоспа болып кремний - органикалық сұйық ГКЖ - 94 болатындығы белгіленген, ол эмульсия ретінде қатыратын суға цемент салмағынан 0, 10 - 0, 20% мөлшерінде ендіріледі. Осыған ұқсас ГКЖ - 10 немесе ГКЖ - 11 маркілі сұйықтықтарды пайдалануда бір шамадағы төмен нәтиже алынады. Аталып өткен қоспаларды ендіру, сонымен қатар бетонның сұйыққа төзімділігі мен ұзақ мерзімділігін көтереді.

Бетонға су себуді, оның бетін пленка пайда қылатын құраммен жабу өте мәнді болады, мысалы битум эмульсиясы, этиноль лакпен немесе СКС - 65 латекстік бояумен.

Пластификаторлар, яғни цемент синтетикалық шайырмен аумастырылған ерітінділер әр уақытта өткізбейтін болады және айтарлықтай химиялық тұрақты болады.

Пластификаторлардың құнды сапасына байланысты (коррозияға деген жоғарғы төзімділік ) агрессивтік орталықты бөлмелерде оларды едендерді жабуға, ыдыстарды қорғауға және т. б. қолданады.

Аталып өткен ерітінділер фурфуролацетондық, полиэфирлік және эпокситтік шайырлар негізінде ұсынылады.

Файзол фурфур - ацетондық мономер (ФА шайыры) - бағасы 0, 40 - 0, 90 руб 1 кг және бензол - сульфат - тотығы қатайтқыш негізінде алынады.

Файзолдың құрамы (салмағына қатысты % ) :

Ерітінді Мастика

ФА шайыры . . . 15 - 25 25 -50

БСК қатайтқышы

(10 % ацетон қосылған) . . . 5 - 8 5 - 10

Толықтырғыш - ұнтақталған

кварцит (немесе басқада қышқылға

төзімді материалдар) . . . 30 - 40 50 - 70

Құм . . . 40 - 50 -

Файзолдың негізгі қасиеттері:

Қысудағы беріктігінің шегі кг/см ² . . . 1000 дейін

Созылмалық модулі, кг/см ² . . . 250 000

Жылулық кеңейту коэффициенті . . . 16*10 ^-6

Құрғақ бетонға, керамикаға адгезиясы . . . жақсы

Суға төзімділігі . . . шектелген, дегенменде

көмірқышқыл толтырушыларда

(графит) - қанағаттандырарлықтай

Жылуға төзімділігі . . . 200 ⁰ С дейін

Қалыңдығы 10 мм су өткізбеушілігі . . . толық

Химиялық тұрақтылығы . . . жоғары, өзгерімді ылғалды

ауыспалы қыздыруда,

тотықтырушы қышқылдардан

(азоттық, хромдық және т. б. ) бұзыла бастайды.

Органикалық еріткіштер (ацетоннан басқалары) агрессивтік емес, ал мұнай өнімдері тіпте беріктікті жоғарылатады.

Улылығын төмендету үшін ФА мономерін 120 ⁰ температураға дейін қыздыруға болады. Едендерді файзолдан құруда бетонды, дайындықты битумдық лакпен немесе битумдық грунтовкамен жабады. Файзолды бетоннан жасалған немесе қыштан жасалған тік бетке жағуда адгезияны көтеру үшін оларды алдымен ФА мономері қоспасымен және қатайттырушымен грунттау қажет, ал болаттан жасалған беттерді - винилиденхлоридтік ХС - 100 грунтпен жабу қажет.

Полиэфирлік пластертінді полиэфирлік шайырда (мысалы, ПН - 1 қабаттық пластмасс) инициатор қосу арқылы - гипериза (3%) және жылдамдатқыш - кобальт нефтенатының стиролдағы (8%) 10% ерітіндісі дайындалады.

Пластерітінділердің негізгі қасиеттері:

Көлемдік салмағы, кг/м ³ . . . 2300

Қысқандағы беріктік шегі, кг/м ³ . . . 1200

Майысудағы беріктік шегі, кг/м ³ . . . 400

Соғылудағы өзінділік жабысқақтығы кг*см/см ² . . . 18

Үйкеліп - қажалуы . . . өте төмен

Беріктігі (Бриннель бойынша), кг/мм ² . . . 225

Созылымдық модулі, кг/см ² . . . 325 000

Адгезия (бетонмен, металмен) . . . өте жақсы

Аязға төзімділігі . . . жоғары емес

Суға төзімділігі . . . шектелген

(егер толықтырғыштар күйе немесе графит болса) . . . қанағаттанарлық

Полиэфирлік пластерітінді қышқылдарға (тотықтыратын қышқылдардың мықты концентрациясынан басқа) хлоридтарға, сульфаттарға, спирттерге шыдамды болады. Мұнай өнімдерінің әсері (әсіресе майлардың)

пластерітінділердің беріктігін тіпте біршама көтереді. Сілтілердің орта және жоғарғы концентрациядағы ерітінділері полиэфирлік құрамдарды бұзады. Кейде ерітіндінің орнына кейде мастикалар қолданылады, олардың құрамында шайырдың 100 салмақтық бөлшегіне ПН - 1, ұнтақталған кварцтік құм немесе цемент 100 - 200 салмақтық бөлшекте алынады.

Судың тұрақты түрдегі әсерінде полиэфирлік пластерітіндінің беріктігі әуелі айтарлықтай төмендейді, ал оның жылжымалығы 5 рет өседі. Толтырушы ретінде графитті пайдалану айтарлықтай суға төзімді полиэфирлік пластерітінділерді алуға мүмкіндік береді.

Эпоксидтік пластерітінділер эпоксидтік шайырдан, суық түрде қатайтылатын қатайтушыдан (полиаминдер) және толықтырушылардан тұрады.

Ұсынылатын құрам 1 : 2 : 3, 7 (эпоксидтік шайыр, толтырғыш, құм) . Қатайтушы ретінде гексаметилендиаминнің кубтық қалдығы шайыр салмағының 25% қолдануға болады.

Пластерітіндінің көлемдік салмағы 1800 - 2000 кг/м ³ , қысудағы беріктік шегі 800 кг/см ² кем емес эпоксидтік пластерітінді жоғарғы химиялық беріктікпен, бетонмен жақсы бірігумен, үйкеліп - қажалуға жоғарғы қарсылығымен (тұрақтылығымен) және суға беріктігімен сипатталады. Эпоксидтік пластерітінділері тотықтыратын қышқылдардың және плавиттік қышқылдардың әсерімен бұзылады. Бұл пластерітінді едендерді жабу үшін су өткермеушілік және химиялық беріктілік қажет болған жағдайларда ұсынылады.

Жұмыс көлемінің көп болуында 1:10 құрамды пайдалануға болады (эпоксидтік шайыр, толтырушы қоспасы және құм) ; бұндай құрамда су сіңдірмейді. Толықтырушы ретінде күйені немесе графитті қолдану беріктікті тіпте төмендетпейді, дегенменде - электр тоғын өткізушілікті айтарлықтай көтереді: пластмассалар, диэлектрик бола отырып статистикалық электр қуатын жинақтайтыны белгілі, оларда А және Б өнеркәсібтік санаттарда қолдануға болмайды.

Кейбір жағдайларда келесі құрамдағы мастикалар қолданылады (салмақтық бөлшектер) :

ЭД - 6 эпоксидтік шайыр . . . 100

Дибутилфталат пластификаттары . . . 15

Полиэтиленполиамин қатайтқыш . . . 10

Еріткіш ацетон . . . 25

Маршалит (толықтырушы) . . . 100 - 150

Бұл жағдайда мастиканың жалпы қалыңдығы 1, 5 мм екі қабатта жағылады. Эпоксидтік шайырлардың бағасы 1кг 2, 64 - 7, 62 руб. шегінде болады. Беттерді мастикамен жабудағы материалдардың бағасы 1м ² - 5 руб. - ге жуық болады.