Жөндеу жұмыстардың міндеттері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3-6
I.АВТОМОБИЛЬ ЖӘНЕ ОНЫ ПАЙДАЛАНУ, ЖӨНДЕУ
1.1 Автомобильдің электрлік
жабдықтары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .7
1.2 Ток
көздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .7-8
II.ТЕХНИКАЛЫҚ ДИАГНОСТИКА ЖАСАУ ЖӘНЕ ТЕХНИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУ
2.1 Техникалық қызмет (ТҚ) жұмыстарының
арналымы ... ... ... ... ... ... ..9 -10
2.2 Автомобильдерге техникалық қызмет көрсетуде қойылатын

талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
2.3 Күрделі және ағымды
жөндеу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..1 2-
13
4. Маусымдық техникалық қызмет
көрсету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13-14
III. МОТОР (ДВИГАТЕЛЬ)
3.1 Моторды
майлау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... .15-19
3.2 Қоректендіру жүйесінің негізгі
ақаулары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20-24
3.3 Электр жабдықтарын пайдалану
ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... .25
3.4 Электр жабдықтарының жүйесін күту және оның ақаулары ... ... ... 26-27
Қолданылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28
-29

Кіріспе

Автомобиль көлiгi елiмiздің тасымал кешенiнде маңызды орын алады.
Миллиондаған мекеме, ұйым, фирма, фермер-кооператив, ұжымдар халық
шаруашылығында маңызды қызмет етiп, еліміздің халқына тынымсыз еңбек iстеп
келедi.
Жыл сайын автомобиль көлiгi apқылы халық шаруашылығында 80% -дан астам
жүк тасылатың болса, тасымалдың 75% -даң астамы жолаушылар үлесiне тиеді.
Сонымен қaтap автомобиль келiгi тасымал кешенi жұмсайтын қop шығынының
неrізгi тұтынушысы болады: мұнай өніміндегі жанармайдың 66%-ын, еңбек
қорының 70% -ын және барлық қаржы салымының жартысына жұығың
Тасымалдың тиiмдiлiгiн арттыру үшiн алдыңғы қатарлы техника мен
технологияны жасау және өңдіріске енгiзудi шапшаңдату, қызметкерлердiң
еңбек жағдайы мен тұрмысын жақсарту, олардың мамандығын жәтілдiру, қозғалыс
құpaмын және басқа техникалық жабдықтарды алмастыру жылдамдығын арттыру,
материалды-техникалық және жәңдеу базасын қалыптастыру, тиеу-тусiру және
жөңдеу жұмыстарын кешенді механикаландыру мен автоматтандыру деңғейiн
арттыру шараларынжұргiзу керек. Сонымен қaтap қозғалыстың қаyiпсiздiгiн
арттыру, тасымалдың қоршaған opтaғa тигiзетiн зиянды әсерін азайту қажет.
Өндірісті дамыту, еңбек өнiмділiгін арттыру, қopдың барлық түpін үнемдеу–
бұл мәселелер тікелей автомобиль тасымалына және оның жүйелiктерi -
автомобильдердi техникалық пайдалануға (АТП) катысты автомобиль паркiнiң
жұмыс қабiлетiн камтамасыз етедi. Оның дамуы мен жәтiлдiрiлуi автомобиль
көлiгiнiң даму өpiciмен айкындалады және елiмiздiң тасымал кешенiндегi
орнымен; еңбек материалдық, жанармай күаттылығы және баска да қорларды
тасымалдау, техникалық қызмет (TҚ), жөңдеу және автомобильдердi сақтау
кезiндегi үнемдеудiң кажәттiлiгiмен; тасымал үдерiсiнiң қозғалыс құрамымен;
тұрғындарды қорғау, жүргiзушi және қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ету
кажәттiлiгiмен де айқындалады.
Автомобиль көлiгiнiң алдында тұрған бiрден-бiр маңызды мәселе,
автомобильдiң пайдадану сенiмдiлiгiн арттыру болып табылады. Бұл мәселенi
шешу бiр жағынан, автомобиль өндiрушiлердiң анағұрлым сенiмдi автомобиль
шығаруымен қамтамасыз eтілce, екiншi жағынан - автомобидьдi техникалық
пайдалану әдiстерiнжәтiлдiру болады. Бұл козғалыс құрамын калыпты жағдайда
ұстап тұру үшiн қажеттi өндipicтік база құруды, ТҚ пен жөңдеудiң алдыңғы
қатарлы және қор үнемдеу технологиялық үдерiсiн тиiмдi механикаландыру
жабдықтарын, өндipic проңестерiң жұргiзушiнiң мамандығын жоғарылатуды,
құрылысты дамытуды және жол сапасын жақсартуды талап етедi,
Тасымал құралының сенiмдiлiгiне койылатын талаптар жылдамдығы және
қозғалыс жиiлiгi, қуаты, жұк көтергiштiгi және автомобильдің сыйымдылығы
артқанда,сонымен бiрге автомобиль тасымалының қызмет көрсету мекемeci және
тасымалдың басқа түрлерiмен технологиялық және ұйымдастырушылық
байланыстары күшейгенде арта түceдi.
Елiмiзде автомобиль паркiн ұйымдастыру мен ұстап тұру оларға ТҚ пен
жөңдеуге байланысты үлкен шығынды кажәт eтeдi. Мысалы, автомобильдердi
техникалык жарамды күйде ұстап тұру үшiн жыл сайын жәке тұтынушылардағы
жәңiл автокөлiктерге 15000-нан 20000 тг, жүк автомобильдерiне 150000 тг-
ден 180000 тг және автобустарға 200000 тг-ден 300000 тг пайдалану жағдайына
байланысты шығын жұмсалады.
Автомобиль көлiгi eneyip бөлшектер, материалдар санын жұмсайды, Тк. және
жөндеубарысында технологиялык жабдыктардыи; ер турлерiн, кондыргылар мен
жабдыктарды пайдалануды кажәт етедi.
Үлкен жұккетергiштi автомобильдердi жасаудың еңбек сыйымдылығы 120-150
норма-сағ. тең болса, қызмет керсету және жөңдеу, пайдалану жиiлiгiне
байланысты жылына 400-900 норма-сағ. еңбек сыйымдылыгын кажәт eтeдi. Бұл
жағдай 2-5 жұк автокөлiгiне немесе 1-2 автобуска жылына бiр жөңдеушiнi
ұстап отыруды қажетсiнедi. Жұк автокөлiгiнiң барлық пайдалану мерзiмiнде
жұмсалатын шығын құрамы төмендегi жұык қатынаспен анықталады: техникалық
пайдалану, техникалық қызмет пен мерзiмдiк жөңдеу (МЖ) - жалпышығынньң 91 %
-ын құрайды, жобалау және жасау 2%, толык автомобильдi, агрегаттарды және
бөлшектердi калпына Keлтіpy 7% -ды күрайды.
Автомобильдер санының тұрақты көбеюi адам баласына зиянды жану
қалдыктарымен, газ қоспаларымен және бөлшек қалдықтарымен қоршаған ортаны
ластайды. Автомобилъ көлiгiнiң үлесiне залалды калдыктарды сыртқы ауаға
шығарудың 40%-ы тиесiлi.
Карбюраторлы қозгалтқыштарда автомобилъдi қopeктeндipy жүйесінiң
ақаулығынан жану қалдыгындағы зиянды коспалар 2-7 есе жоғарылайды екеңБуган
қоса ақаулы eскi автокөлiктердегi дыбыс мелшерiнiң шамасы 15-20% -га жоғары
болады. Акырында, ақаулы автомобильдер 5-8% жол апатының себепшiсi болып
табылады,
Автомобильдердiң өнiмдiлiгiн, ыңғайлылығын, қолайлы болуын, тиiмдiлiгiп
арттыру көбiне косымша агрегаттар, механизмдер, компьютерлiк жүйелер орнату
немесе оларды күрделiлендiрумен байланысты, мұныңозi техникалык кызмет
керсету және жөңдеу барысында еңбек және материалдык шығындарды көбейтугe
алып келедi.
Автомобиль көлiгi ipi жанармай қoрын тұтынушылардын қатарына жатады, оны
үнемдi пайдалану қоректендiружүйесінiң, электр жабдығының және басқа
механизмдермен автомобиль агрегатының сапалы жұмыс icтeyiнe, сондай-ақ
жүргiзушiнiң мaмандығына да байланысты. Автомобиль тасымалындағы күрделi
мәселелердiң бiрi, атап айтқанда техникалық пайдалану барысында жанармайдьң
басқа тypiн, яғни табиғи сығымдалған газды (метан) және мұнай сығымдалған
газын (пропан-бутан) пайдалану болыт табылады. Автомобиль паркiнiңөсуі оның
құрамының eскеруімен қатар жұредi, пайдаланубарысында көп жүрген
автомобильдердi жарамды ұстап тұру қосымша қаржынықажет етедi. Сонымен,
егер автомобиль-таксидiң жүрiсi 10-150 мың км аралығындағы жұмсалатын
бөлшек шығынын 100% деп алатын болсақ, онда 50 мың км, ол 12 %, 150-200 мың
км жүрiсiнде - 166%, 200-250 мың км жүрiciнде 456%, 250-300 мың км - 608%
және 300-350 мың км - 686% құрайды.
Автомобильдердi техникалық пайдалануға оң ықпалын тигiзетiн шаралар
қатарында келесiлердi атауга болады: жол құрылысын өpicтeтy,
автомобильдердiн құрылымын жeтiлдiру және олардың ТҚ пен жөңдеу сапасын
арттыру, АТМ кеңейту, iрiлендiру, жөңдеушiнiң мамандығын көтeру, дұрыс
ұйымдастыру және мекеменi механикаландыру шаруашылық есепке кешу мен
аренда, жөңдеу мен қызмет керсету маманының өнiмдiлiгiн арттыру.
Автомобильдiң мумкiндiк қасиеттерiн және жұмыс қабiлетiн қамтамасыз ету
автомобильдi жасау кезiнде бөлгiленген (пайдалану сенiмдiлiгi).
Автомобильдi ұстап тұру шығындарын азайту, ТҚ және жөңдеу, осыларға сәйкес
тұрып қалу уақытын азайту, тасымал өнiмдiлiгiнiң артуымен қатар оның
өзiндiк құнын қысқартуды қамтамасыз ету, яғни үнемдiлiгiн арттыру мен
зкологиялығын қамтамасыз ету - автомобиль тасымалында
қозғалыс құрамының негiзгi техникалық пайдаланумiндеттерi болып табылады.
Автомобильдiң техникалық жағдайын басқару мәселесiн шешу үшінайтарлықтай
ықпалда болатын қозғалыс құрамына ТҚ және жөндеуде жоспарлы алдын алу
жүйесi, оларды техникалық ақаусыз жағдайда ұстауы бойынша peтін тертiптеу
мен басқа да нормативтерi (тертiптiлiк) жатады.
Автомобильдерге техникалық қызмет керсету және жөндеу технологиялық
үдерiстерi мен өндiрiстi ұйымдастыру автомобильдiң техникалық жағдайын
басқару меселесiн шешудiң басты бөлiмi болып аталады, оның құрамына
инжәнерлiк-механикалық қызметтiң оңтайлы құрылымы, инжәнерлiк шешiмдi
қабылдау әдicтepi, технологиялық амалдар, жөндеу бөлiмi мен жұмыс орны
жабдықтары және жұмысты ғылыми ұйымдастыру (ЖFҰ) енедi.
Материалдық-техникалық жабдықтау мен ғылыми негiзде қалыптастыру, оның
құрамына кiретiндер тасымалдау (қабылдау), сақтау, тарату, пайдалану және
жөндеу материалдарын, қосалкы бөлшектердi, агрегаттарды қалыпты жұмсау және
оларды үнемдi жұмсаушаралары - бұлар автомобиль паркiн ұстауда шығын
көздерiн азайтуды қамтамасыз етедi.
Сондай-ақ автомобильдердi ерекше жағдайларда техникалық пайдалануды
тиiмдi ұйымдастыру басты мiндеттерге жатады: олар төменгі температура
жағдайында жұмыс iстеуде және сақтауда, таулы жәрлерде және өндiрiстiк-
техникалық орнынан бөлек жәрде пайдалану (өнім жинауға, жана аймақты
игеруге және т.б.).
Автомобильдердi техникалық пайдалану, сондай-ақ өндiрiстiк-техникалық
орынды жобалау, техникалық қайта жабдықтау мен қайта қалыптастыру әдiстерiн
қарастырады: АТМ және орталықтандырылған өндiрiс орны, автоғараж және
техникалық қызмет көрсету станңиялары, бұлар автомобиль паркiн ұстау
бойынша жоғарыда аталған талаптардың орындалуын қамтамасыз етеді.
Fылыми-техникалық өркендеу жәтiстiктерiн пайдалану негiзiнде ТҚ және
жөндеу жұмыстарын жүргiзу, қор үнемдеудi тығыз байланыстыра жүргiзу адам
факторының рөлiн арттырады, яғни инженерлiк-техникалық қызметте жүрген
мамандарды мамандыққа және саяси әлеуметтiк жағдайларына дайындау және онын
iшiнде алдымен инженер-механиктер мен өндiрiс басшысын даярлауға жол ашады.
Сонымен, автомобильдердi техникалық пайдалану ғылым ретiнде автомобиль
паркiнiң техникалық қалыптасуын неғұрлым тиiмдi басқарудьң әдiстерi мен
жолдарын анықтайды.Мұнынмақсаты автомобиль құрылымының техникалық
мүмкiндiктерiн толық жұзеге асыруда және пайдалану сенiмдiлiгiнiн бөлгiлi
деңғейiн қамтамасыз етуде реттiлiк пен тасымал қауiпсiздiгiн қамтамасыз
ету, материалдық және еңбек шығының оңтайландыру, қозғалыс құрамының
техникалық жағдайыньң қызмет көрсетушілерге, қоршаған ортага зиянды әcepiн
барынша төмендету болып табылады.
Автомобильдердi техникалық пайдалану практикалық қызмет аймығы peтінe,
бұл - автомобиль паркiн ақаусыз ұстап тұруды қамтамасыз ететiн техникальқ
әлеуметтiк, экономикалық және ұйымдастыру шараларының кешенi, еңбектi
тиiмдi пайдалану және материалдық қор мен қызметкердiң қалыпты еңбегi жәнс
турмыс жағдайын қамтамасыз eтyi. Автомобильдсрдi тиiмдi техникалық
пайдадануды инжәнерлiк-техникалық қызметкерлер қамтамасыз етедi.
Hақты автомобильдiнмаркiлерi мен модельдерiнетехникальқ қызмет көрсетудің
әр тypiнін: жұу, тазалау, бақылау, диагностика жасау, реттеу, майлау, май
құю, бекiту және автомобильдердiн барлық құрама бөлiктерiн бөлшектеу-
жинақтаужұмыстарыиын операциялар тiзiмi мен майлау кecтeci немесе картасы
болуы тиiс. Тiзiмге отын мен технологиялық сұйықты құю кiрмейдi. Нақты
маркiлi автомобильдерге техникалық қызмет керсету операңияларының тiзiмi
олардын қиыстырмалық ерекшелiктерiн, қуятын және майлайтын майды, сондай-ақ
мемлскст стандартты ұсынысынын, негiзiндежасалган операңиялардьң типтiк
тiзiмiнде автомобильдерге техникалық қызмет керсету турлерi мен
көрсетiлетiн техникалық қызмсттiн мазмұнын ескере отырып жасалады.
Курстық жұмыстың мақсаты: Автомобильді және оның электро техниканы жөңдеу
туралы мағлұмат алу. Білімді терендету.
Курстық жұмыстың міндеттері: Автомобильдердің жалпы құрылысы және электро
жүйесі туралы, электро жүйесінің аспаптары және жуу, тазалау, диагностика
жасау жөнінде толық түсіндіру

I.АВТОМОБИЛЬ ЖӘНЕ ОНЫ ПАЙДАЛАНУ, ЖӨНДЕУ

1.1.Автомобильдiң электрлiк жабдықтары
Электрлiк жабдықтардық жұмысы мен негiзгi сызбасы. Автомобильдiң қалыпты
жұмыс iстеуі үшiн кейбiр қызметтер электр қуатын пайдаланып атқарылады.
Карбюраторлы қозғалтқышта цилиндрдегi жанармайды тұтандыру. Қозғалтқышты
iскe қосу автомобиль алдын жарықтандыру және iшкi салонды, құралдарды.
тетiктердi iскe қосу және қосымша ақпараттық жұмыс тeтiктepiн iскe қосу
үшiн электр жүйесi қажет болады. Барлық электр аппаратурасы мен құралдар.
жүйе. тетiктердi iскe қосу үшiн де ток көзi қажет болады.
Барлық электр құралдары мен аппараттар. ток көзiн қоса есептегенде
автомобильдiң электр жүйесін құрайды. Қызметiне қарай автомобильдiң барлық
электрлiк жабдықтарын eкі түрге бөлуге болады: электр ток кезi-барлықэлектр
желiсi мен жүйе аппараттарын ток кезiмен қамтамасыз ету және ток кезiн
тұтынушы.
Қозғалтқышты iскe қосу - қозғалтқышты iскe қосу барысында иiндi бiлiктi
айналдырып және поршеньдi шектiк нүктелерiнен қозғау үшін цилиндрдегi
жанғыш қоспаны сығып, оған оттықтан ұшқұш берiп. алғашқы оталдыру жұмысын
атқару.
Жарықтандыру және бөлгi беру - жолды жарықтандыру, салонды жарықтандыру.
өлшем көрсеткiшiн көрсету,бұрылу, кейбiр әрекеттерден хабар беру.Бақылау-
өлшеу құралдарын iскe қосу және де қосымша аппараттарды iскe қосу.
Тәртiп бойынша барлық құралдарды ток кезiмен қоректендiру үшiн турақты
ток көзi - 12 және 24 В кернеулi ток пайдаланылады және барлық тұтынушы
құралдар. жүйе осыған есептелiнедi. Сонымен бiрге бiр желiлi ток кезi,
екiншi желi болып автомобильдiң темiрден тұратын тетіктepi пайдаланылады.
Қазiргi күн де ток кезiнiң тepic полюсi осы темір қораппен бөлшектерiне
жалғанады.
Ток көздері
Автомобильде eкi түрдегi ток көзi пайдаланылады:
Электр құуатына айналдырады. Генераторбарлық тұтынушыларды қозғалтқыш
жұмыс iстеп тұрган кезде ток көзiмен қамтамасыз етедi. Мысалға, "Нива"
автомобилiнде айналмалы ток көздерi Г-221 генераторы орналасқаңОл статордан
(қозғалмайтын орамада, онда айналмалы ток индукцияланадық және қозғалыстағы
магнит өpiciн туғызушы ротордан турады. Генератор роторы eкi шариктi
подшипникке отырғызылады. Ал генератор шкивi арқылы қозгалтқыш иiндi
бiлiгiндегi шкивтен бөлдiк берiлiспен жетек алып айналады.
Генератор ток түзеткiш (выпрямитель) блоктан тұрады, ол1 айналмалы токты
тұрақты тоққа айналдырады.Аккумулятор батареясы химиялық энергияны электр
энергиясына айналдырады. Аккумулятор тұтынушыларды қозғалтқыш жұмыс iстемей
турғанда ток көзiмен қоректендiредi. Автомобильдерде мысалға БСТ-55П
аккүумулятор батареясы қойылады. Батарея келесi сипаттамада болады:
қорғасынды-қышқылды, стартерлiк. 12 Вкернеулi. сыйымдылыгы 55 Асаг.
Тараmу бiлiгi. Тарату бiлiгiнiңжәтегiн көбiне тicтi нeмece шынжырлы
берiлiс түрiнде жасайды. Ticтi берілiсте тарату бiлiгiнiң алдыңғы басына
дөңғелек орнатады. Ал иiндi бiлiк шестернясымен (тістi жәтегiмен)
байланыстырылып бекiтiледi. Дыбыс азайту мақсатында тicтepiн қисық етiп әр
турлi материалдардан жасайды. Жинау кезiнде тiстi дөңғелектер бөлгiлерi
бойыншабайланыстыра бекiтiледi. Шынжырлы берiлiс тicтi берiлiске қараганда
дыбысты аз шығарады. Шынжырлы жәтек тарату бiлiгi жоғарыда орналасқанда
тиiмдi болады. ВА3-21011 автомобилiнде тарату бiлiгi қозғалтқышқақпағына
арнайы қорапқа орнатылады. Бiлiктiн алдыңғы жағына жәтектегi жұлдызша
қондырылыпол eкi қатарлы шынжыр арқылы иiндi бiлiк жұлдызшасынан жетек
алады.

II.ТЕХНИКАЛЫҚ ДИАГНОСТИКА ЖАСАУ ЖӘНЕ ТЕХНИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУ

2.1 Техникалық қызмет (ТҚ) жұмыстарының арналымы
Көлік қозғалысының қауiпсiздiгiн қамтамасыз етуге бағытталған жалпы
бақылау (кecтeнi қараңыз); автомобильдiң қалыпты сыртқы қалпын сақтay;
автомобильге жанармай құю, жанармай және салқындату суйығын құю, ал
қозғалыс құрамыньң кейбiр түріндe кузовың: санитарлық өңдеуден өткiзу
күнделiктi техникальқ қызметтiң мiндетi болып табылады. ТҚ қозғалыс
құрамының жұмысынан соң және жолға шығар алдында орындалады. Автомобильдiң
техникалық жағдайын жолға шықпас бұрын және ауысым кезiнде жүргiзушiнiң өзi
бақылайды.
ТҚ-1 және ТҚ-2 міндеттері
ТҚ-1 және ТҚ-2 міндеттері- автомобильдiң механизмдерi мен агрегаттарыньң
техникальқ қалпының жұмыс барысында өзгеруiн азайту, ақауларды анықтау мен
алдын алу шаралары, тиiмдi жұмысын, қозғалыс қауiпсiздiгiн, қоршаған ортаны
қорғауды өз yaқытындa бақылау, майлау, бекiту, реттеу және басқа жұмыстарды
aтқapy жолымен қамтамасыз ету. Диагностикалық жұмыс (диагностикалау
үдepici) автомобильдерге ТҚ және жөндеу технологияльқ элементi болып
табылады және сейкес жұмыстарды орындаганда оның техникалық жағдайынан
хабар бередi.
Қызметi мен мерзiмдiлiгiне, диагностикалық жұмыстардың тiзбегi мен орнына
байланысты eкire бөлiнедi: (Д-1) жалпы және (Д-2) бөлшектi тереңдетiлген
диагностикалау. ТҚ автомобильдердiң агрегаттары мен буындарьн, жүйелерiнiң
қауiпсiз жұмыс аткаруын, тiзбектегi процестердi бақылағанда, калпына
келтiргенде бөлгiленген мерзiм аралығында қамтамасыз етiлуi тиiс.
Мезгілдік қызмеmmің (МҚ) міндеті жылына2 рет жұргiзiлетiн, қозғалыс
құрамын пайдаланудьң жыл мезгiлi ауысымына дайындау болып табылады.
МҚ еңбек сыйымдылығы көрсеткiшi (нормативi) өте суық және өте құрғақ
ыстық климатты аудандар үшінTҚ-2 еңбек сыйымдылығының 50%-на сәйкес; ал
суық және өте құрғақ ыстық климатты аймақ үшін30%-ды,
ал басқа аймақтарда 20% - ды құрайды. Басқа жағдайларда МҚ жұмыстарын TҚ-2
жұмыстарымен қосып, еңбек сыйымдылығының шамамен 20% -ға арттырады, l-
кестедеқозғалыс құралдарына техникалық қызмет және ағымды жөндеу еңбек
сыйымдылығы көрсеткiшi келтiрiлген.

1-Kecme
Қозғалыс құрамына техникалық қызмет және ағымдағы жөңдеу еңбек
сыйымдылығы нopмamuвi
(Ережәден алынған)

2.2 Автомобильдерге техникалық қызмет көрсетуде қойылатын талаптар

Техникалық қызмет көрсету және автомобильдер мен мотоциклдерді жөндеу
бойынша қызметтерге көлік құралдарына техникалық қызмет көрсету және
жөндеу: механикалық, электротехникалық жөндеу жұмыстары, отынды электронды
бүркү жүйелерін жөндеу, жүйелі тексеру және ағымдағы жөндеу, шанақты, көлік
құралдарына арналған қосалқы бөлшектерді жөндеу, жұу, жылтырату және т.б.,
тоңазыту және бояу, алдыңғы шынылар мен терезелерді жөндеу, отырғыштарды
жөндеу; шиналар мен камераларды жөндеу, орнату немесе ауыстыру, тотығуға
қарсы өңдеу; қосалқы бөлшектер мен өндірістік үдерістің бөлігі болып
табылмайтын құрал-жабдықтарды орнату кіреді.
Автомобильдерге техникалық қызмет көрсеткенде, өндipic құралдарына
технологиялық процестердi ұйымдастырганда қойылатын санитарлық ережелермен
гигиена талаптарын, сондай-ақ мемлекеттік стандарт талаптарын дұрыс орындау
керек.
Автомобильдер мен тiркемелерге маусымдықтехникалық қызмет көрсету кезінде
байқалған сынықтарды жөндеу керек. Автомобильдерді пайдалануға бермес бұрын
тексеруге бағытталған техникалық қызмет көрсету бөлімшелерінде жұргізіп
байқайды.
Автомобильдер мен тiркемелергеТҚ-l жәнеТҚ-2 техникалық қызмет керсету
ауыспалы агрегаттардьң көмегімен жұмыс орнында жасалады, отын және жағар-
май құю операңияларын жұргiзгенде автомобильдiң негiзгi бөлiмдерiне шаң,
топырақ және ықпал туспеуi керек. Жұмыстан кейін автомобильдiң
Kapтepiненалынған майларды, гидравликалық жүйенiңсұйықтарын техникалық
қызмет көрсету кезінде алынған басқада мұнай өнімдерін арнайы ыдысқа
жинап,есебін жүргізеді. Жұмыстан шыққан мұнай өнімдерін жәрге төгуге
болмайды. Күрделі немесе ағымдағы жөндеу алдында жіберіліп, оны жұмысқа
пайдалануға немесе жөндеуге қойылатыны анықталады.

2.3 Күрделі және ағымды жөндеу

Жөндеу жұмыстардың міндеттері. Жөндеу сипатына және міндетіне сәйкес
күрделі және ағымдағы болып бөлінеді.
Күрделі жөндеу. Агрегаттарды Күрделі жөндеуоны толық бөлшектеу, ақауын
анықтау, қалпына келтiру немесе бөлшектерiн ауыстыру, peтіменқайта жинау,
реттеу және сынау жұмыстарын қарастырады. Агрегаттың негiзгi және негiзгi
бөлшектерi оны толық шешiп қалпына келтiрудi қажет еткенде, сондай-ақ
агрегаттың жұмыс қабiлетi ағымдағы жөндеумен қалпына келтiругеболмайтын
жағдайда күрделi жөндеуге жiберiледi.
Негiзгi бөлшектер агрегаттыңжұмыс істеуқабiлетiн орындауын қамтамасыз
етедi және оның пайдалану сенiмдiлiгiн анықтайды. Сондықтан негiзгi
бөлшектерiн күрделi жөндеумен қалпына келтiргенде оның сапалық деңғейiн
қамтамасыз ету немесе жаңа жасалымныңсапалылығына жақындату қажет.
Күрделi жөндеумен сондай-ақ, жаңа жасалымның деңғейiн немесе соган
жуыққалпына келтiрудi қaмтaмасыз eтeдi: саңылауларды жәнебекiтулердi,
бөлшеқтердiң өзара орналасуын (жазықтықта, осыбойында, т.с.с.), жұмыс
беттерiнiңмикрожәне макрогеометриясын, металдың құрылымы мен Қаттылыгын,
жасалымды Құpayшы бөлiктерiнiң пошымы мен сыртқыкөріністерін. Күрделi
жөндеу басым Қөпшiлiгiнде арнайыландырылған автожөндеу меқемелерiнде
жүргiзiледi. Қозғалыс құpaмынжәне агрегаттарды күрделi жөндеуге
жiберудиагностикалық жабдықтарды қолдана отырып, оның техникалық жағдайын
талдау қорытындысымен жәнежүрген жолын, сонымен бiрге ТҚ-пен жөндеу
шығындарын ескеріп жүргiзiледi.
Жеңiл автомобильдер мен автобустар күрделi жөңдеуге кузовына күрделi
жөндеу қажет болғанда жiберiледi. Жүк автомобильдерi - рамасына,
кабинасына, сондай-aқ кемiнде негiзгi үш агрегатына Күрделі
жөндеуқажетболған жағдайда жiберiледi. Негiзгi агрегаттарга жататындар:
қозгалтқыш, берiлiс корабы, тарату корабы, жетекшi бөлдiк (алдыңғы,
ортаңғы, артқы бөлдiктер), алдыңғы бөлдiк және рульдiк механизм.
Күрделi жөндеудiң бiрден-бiр өpic алуы, жүк автомобильдерiндегi
толықбөлшектi агрегаттарды күрделi жөндеуден еткен агрегаттармен ауыстырып
жөндеу, яғни агрегаттық әдiспен жөндеу болып табылады, кейде ағымдағы
жөндеу кезiнде де айналымдағықоймадан алынған, күрделi жөндеуден келген
агрегаттардыауыстырып жөндейдi. Айналымдағықор шығарылған, күрделi
жөнделген немесе ағымдағыжөндеуден еткен агрегат, бөлшектермен толықтырылып
отырады. Кейде АТ мекемесіне айналым қорына орталықтандырылган қоймадан да
жаңа немесе күрделi жөндеуден еткен агрегат, бөлшектер келiп толықтырылады.
Күрделi жөндеу үшін агрегатты және автомобильдi бiрiншi және кейiнгi
күрделi жөндеулер белгiленедi.
Ағымдағыжөндеу пайда болған ақауларды жөндеу, қалпына келтiру, сондай-
ақ автомобильдер мен агрегаттарда қалыптасқан ереже бойынша күрделi
жөндеугедейiнгi жүрiсiн қамтамасыз ету үшінқызмет жасайды.
Ағымдағыжөндеудiн жұмыс сипаттамасына бөлшектеу, жинау, слесарьлық
пiсiру, ақауын аныктау, сырлау, бөлшектерiн және агрегаттарын ауыстырулар
жатады. Агрегатты АЖ кезiнде шектiк жағдайга жеткен, негiзгiден басқа
бөлшектердi ауыстыруға болады. Автомобильде АЖ кезiнде кейбiр бөлшектердi,
механизмдердi, агрегаттарды ауыстыруға болады. АЖ жөндеуден шыққан
бөлшектiң немесе агрегаттың кезектi ТҚ-2-ге дейiн ақаусыз жұмыс icтey
қабiлетiн қамтамасыз eтyi қажет. Қолданыстағыжүйеережесiмен АЖ үшінуақыт
мөлшерiн бөлгiлеу меншiктi еңбек сыйымдылығымен алынады, яғни еңбек
сыйымдылыгын автомобильдiңжүрiсiне шаққанда (aдaм.сағ.1000 км).
ТҚжәне жөндеу жөнiндегi ережеде және сейкес практика АЖ жұмыстарының
уақыт мөлшерiн бөлгiлеудiңқажеттiлiгiн көpceтеді (алдын алу жөндеулерi),
мысалға,қозғалыс үлкен шығынга ұшырататын болған жағдайда агрегат
механизмiнiңістен шығуының алдын алу. Мұндай АЖ процесiнiң кейбiр аз
бөлiгiн ТҚжұмыстарымен бiрiктiруге болады. Басқа жұмыстар өз
алдынаавтомобильдi, кузовын және кабинасын техникалық жарамды қалыпта ұстау
мақсатында автомобильдiңжұмыс мерзiмi аралығында жұргiзiледi.

2.4 Маусымдық техникалыққызмет көрсету
Автомобильдікүзгі-қысқы кезеңде пайдалану
кезiндегi маусымдық техникаяыққызмет көрсету
(ТҚК)

Күзгі-қысқы кезеңде пайдалану кезiнде көрсетілген маусымдық
техникалыққызметте салқындатқышжүйесiне суықта қатпайтын (Төменгі
температурада) сұйықтық құяды. Дара жылытқышты жұмысқа қосып, жылу ұстайтын
қаппен жабады. Майлау кестесіне сейкес қыста қыстық, ал жазда жаздық май
сортына ауыстырады, қозғалтқыштың майлау жүйесiндегi радиатордыажыратады.
Реле-реттегiштiң реттеуi маусымдықбұрмасын "3" (Қыc) қалпына қояды. Қыста
40 'C-қa дейiн суық болатын, ауа райы қатаң континентальды аудандарда
аккумулятордағыэлектролит тығыздыгын қысқы нормаға жеткізедi. Қозғалтқыштың
от алуын жәңiлдететiн құралдардың жұмысқа жарамдылығын тексереді. Байқалған
ақауларды жөндейдi.

Көктемгі-жазғы кезенде пайдалану кезінде техникалық қызмет
көрсету(ТҚК)
Көктемгi-жазғы жағдайда ауысым алдында автомобильдiң жылу ұстайтын қаптарын
алып тастайды. Қозғалтқышты майлау жұйесiнiң радиаторын жұмысқа қосады.
Салқындатқыш жұйесiнен дара жылытқышты ажыратады. Реле-реттегiштiң
реттеуiш винтiн "Л" (жаз) қалпына қояды. Ауа райы қатаң континентальдi
аудандарда аккумулятор батареяларындағы электролит тығыздығын жазғы нормаға
жеткiзедi. Қажет болса, қозғалтқыштың салқындатқыш жүйесiн де тұнбадан
тазартады.

Автомобильдердi ерекше жағдайда пайдаланғанда
техникалық қызмет көрсету
Шөлейт және құмдық топырақты жерлерде қозғалтқышқа отын мен майды
жабық әдiспен құяды. Әрбiр маусым сайын автотрактордың ауа тазартңышының
түбiндегi майды ауыстырады, ауа тазартқыштың орталық түтіктерін тексерiп,
қажет болса әрбiр TҚ-1 техникалық қызмет керсетуде ауыстырып отырады.
Автомобиль үш ауысым жұмыс атқарған сайын аккумуляторды тазартылған сумен
толтырады.
Ауа райы суьқ (температура – 300 С0 темен) кезде арнайы мекемелер
ұсынып отырған дизельдiк-арктикалық отын мен майдьщ арнайы сортын
қолданады. Ауысым соңында басқа отын толтырады да, пневматикалық жүйесiнiц
ауа баллондарындағы конденсатты төгедi. Қозғалтқыштың салқындатқыш жүйесіне
ауауның төменгі температурасында қатпайтын сұйық құяды.
Автомобиль тастақ жолсыз жерлерде жұмыс icтегенде ауысым сайьн жүру
жүйесiнiң және қорғаныш құрылғыларының қаншалақты зақымдалғанын, сондай-ақ
қозғалтқыш картеріндегі төгу тығынының, алдынғы және артқыбелдіктің,
жақтаудағы редукторлардың, жетекшi доңғалақтың берiктiгiн тексереді.
Табылған ақауларды жөндейді.
Саздақ жерлерде ауысым сайын майлау және салқын-дату жүйелерiнiң
сыртқы бетiн ластан тазартып, тексередi.
Орманда жұмыс iстегенде автомобильдi ағаштың кесiлген, шабылған ұсақ
белшектерiнен тазартады.
Су кедергiлерiнен немесе саздаң аймақтардан өткен соң қуат берiлiсi
мен жүру жүйелерiнiң агрегаттарында судың қаншалықты екенін тексередi, ал
тұнбада су болса, майды ауыстыру керек.

III. МОТОР (ДВИГАТЕЛЬ)
3.1Моторды майлау
Үйкелуші беттердің арасына жіберілетін майдың атқаратын қызметі және
диагностика жасау
Май қолданғанда үйкеліс күшін азайту, демек үйкелуші бөлшектердің
тозуы мен қызып кетуін барынша кеміту мақсаты көзделеді. Мұнымен қоса,
үйкеліс азайса, қозғалтқыштың механикалық әсер коэффициенті ұлғаяды.
Майлағанда өзара жанаса қозғалатын беттердiң арасына май қабаты
жiберiледi, сөйтiп, беттердiң арасындағы тiкелей үйкелiстiң орнына май
қабатының өзiнiң iшкi кедергiсiн жеңу ғана қалады.
Тежiребелер, үйкелiс кушi үйкелушi беттердiң арасындағы май қабатының
қалындығына кepi пропорционалды eкeнін көpceттi. Май қабатының
қалындығынұлғайтса, үйкелiс пен май температурасына кететін
шығын азаяды.
Үйкелушi беттердiң арасына жiберiлетiн май, үйкелicтi
азайтумен қатар аз да болса, үйкелушi бөлшектердi салқындату үшiн
қолданылады. Бұл салқындату майдың айналып ағып отыруының арқасыңда жүзеге
асады. Жағар-май үйкелушi беттердi үйкелген кезде мүжiлiп түceтiн
металл бөлшектерден тазартып тұрады және үлкен температура мен қысымның
әсерiнен күйген майдан пайда болатын күйе бөлшектерiнен тазартып тұрады.
Майдың, сонымен қатар, цилиндрдiң саңылаусыз жабылуын қамтамасыз eтeтін
фактор ретiндегi рөлiн атапкетуiмiз керек, өйткенi май қабатыньң тұтқырлығы
жеткiлiктi болса, газдарды өткiзбеуге поршень сақиналарына жағдай туғызады.
Майлау жүйесiке диагкостика жасау
Құралдардың қурылысы мен жұмыс iстеy принципi жөнiнде қыскаша мелiмет.
Магистралдағы май қысымын ұштығы бар иiлгiш май түтiкше мен монометрден
туратын КИ-4940 құралымен тексередi. өлшеу құралын жағармай магистралiне
жалғайды (18-сурет).

18-сурет. КИ.4940 құралы:
1 - монометр. 2 - май түтігi. 3 - тцтiкұштығы

1.қозғалткышты Қалыпты жылулық күйiне дейiн кыз-дырып, сонан сон
мaгнстральдағы май кысымын тeкcepeдi.
2. Центрифуға роторыныңайналу жиiлiгiн, аспалы тiлше мен корпустан тұратын
КИ-1308В вибротахо-метрдiң көмегімен аныктайды. Вибротахометр корпусы ротор
ociнe бұрап кигiзiледi. Айналу жиiлiгiн өлшер алдында қозғалтқышты
оталдырып, жағармай темпе-ратурасын 75-85 'С-қа дейiн қыздыралды. Тiлшенi
барынша ұзартып, сонан соң корпустң Қозғалмалы бөлiгiн бұрай отырып,
тiлшенiң жоғары шектi тербелiсiне қол жеткiзедi. Осы кезде бағыттама
көрсетедi (айн.мин.) (19-сурет).

19-сурет. КИ-1308В Вибротахометрі:
1 - жылжымалы диск: 2 - тiлше. 3 – тұрық
3. Центрифуға роторындағы шөгiндiлер шамасын КИ-9912 құралымен анықтайды.
Ол үшін ценрифуға Қақпағын ашып, өлшеу Құралынң корпусынан ақырындап ұрап
шығару арқылы роторды еркiн жүрiс шегiне аздап көтередi. Ротордыңсалмақ
кушi қысқыш арқылы мембранаға берiлiп, оның деформациялану шамасы
индикаторда көрiнедi (20'сурет).

20-сурет. КИ-9912 өлшеу құралы: 1 - индикатор; 2 - тұрқ; 3 – төлке
Жағармай сапасын анықтау. Жағармай сапасын вис-козиметр немесе сын тамшы
әдісiмен анықтауға болады. Дегенмен май сапасы жөнiндегi толык мәлiметтердi
зертханалық тексерулер нәтижесiнде алуға болады.
Майдың тyci мен мөлдiрлiгiне Қарап сапасын анықтау, тек қоспасы жоқ майлар
үшін ғана Қолданылады. Қоспасы бар май түсінің күңгірт тартуы, оның сапалык
төмендеуiнiң елеулi белгiсi болып табылмайды.
Жағармай сапасын aнықтау үшін Қозғалтқышты +80 'С-тан артық температураға
дейiн қыздырады. Қозгалтқыш катерінен сүңгіні суырып алып, ақ сүзгiш қағаз
бетiне бiрнеше тамшы май тамызады. Орта шенi (ядросы) кара қоныр, ал
жиегiнде ашығырақ тycтi дақтар пайда болады. Майда ерiмейтiн бөлшектер
ядрода шөгiп қалады. Ядроның түci (ерiмейтiн бөлшектердiң мөлшерiне
байланысты) ашық сұр, ашық қонырдан караға дейiн әр турлi тycті болуы
мүмкін. Сондай-ақ, тотығу өнiмдерi де май дақтарының жиегiн сары тустен
қара қошқылға дейiн езгертедi. Майлы дақтың түсіне қарап, оның тазалығын,
тотығу дәрежесiн және жуғыштык Қасиетiн жорамалдайды. Егер ядро қapa қошқыл
немесе қapa (май дағының жиегi қoңыp немесе қapa қошқыл) тycTi болса, онда
жағармайды ауыстыру керек.
Жағармайдың жуғыштық қасиетiн бағалау үшін май дағының әр тycTi
сақиналардың орташа диаметрлерiн aнықтау керек. Май құpaMындa жуғыш
қоспалардың мөлшерiн сипаттайтын коэффициенттi мына формұламен анықтайды:

K=Dd1

мұндағы: D - май дағының сыртқы диаметрi, мм;
d1 – сыртқы сақинаның ішкі диаметрi, мм.
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.