Жергілікті мемлекеттік басқару органдары

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАРЫ:

КІРІСПЕ . . . 6-9

І. ЖЕРГІЛІКТІ МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУДЫҢ МӘНІ МЕН ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ . . . 10

1. 1 Жергілікті мемлекеттік және өзін-өзі басқару: мәні мен маңызы . . . 10-13

1. 2 Жергілікті мемлекеттік басқару органдары . . . 14-

2 ҚР ЖЕРГІЛІКТІ МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ ОРГАНДАРЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ, ОЛАРДЫҢ НЕГІЗГІ ҚЫЗМЕТТЕРІ МЕН МӘСЕЛЕЛЕРІ . . . 17

2. 1 Қызылорда облысының маслихатының жергілікті басқару құрылымы мен қызметтерін бағалау . . . 21

2. 2 ҚР жергілікті басқару органдарының қызметін . . дамытудағы негізгі мәселелер . . .

2. 3 Жергiлiктi мемлекеттiк басқару органдары тиiмдi жұмыс iстеуi үшiн жағдай жасау шаралары . . . 26

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 29

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . 3

КІРІСПЕ

Қай елде болмасын басқарудың екі деңгейі бар. Ол мемлекеттік басқару және жергілікті басқару болып бөлінеді. Азаматтық қоғамның қалыптасуы мен демократияның жетілуі билік құзіретін кеңейтумен тікелей байланысты. Сондықтан мемлекеттік басқаруға азаматтардың қатысуын кеңейту және мемлекеттік органдардың халық алдындағы жауапкершілігін арттыру бүгінгі күннің маңызды мәселесі. Қазақстанның қазіргі кездегі дамуы мемлекеттік билікті орталықсыздандыруды, яғни орталықтан жергілікті деңгейді қолдауды қажет етеді. “Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару туралы” Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 23 қаңтардағы Заңының қабылдануымен әрбір билік деңгейі үшін мемлекеттік функцияларды жүзеге асыру, сондай-ақ оларды ретке келтіру жөніндегі өкілеттіктер мен жауапкершіліктерді бекіту мәселелері реттелді. Тұтастай алғанда, мемлекеттік басқару жүйесінің базалық негіздерін жасау аяқталды.

Қабылданған Заңға сәйкес жергілікті мемлекеттік басқару - заңнамалық актілерінде белгіленген құзырет шегінде жергілікті өкілетті (мәслихаттар) және атқарушы органдар (әкімдіктер) тиісті аумақта мемлекеттік саясатты жүргізеді және тиісті аумақтағы істің жай-күйіне жауапты болып табылады. Әкiм - Қазақстан Республикасының Президентi мен Үкiметiнiң жергiлiктi атқарушы органды (ол құрылған жағдайда) басқаратын және тиiстi аумақта мемлекеттiк саясаттың жүргiзiлуiн, Қазақстан Республикасы орталық мемлекеттiк органдардың барлық аумақтық бөлiмшелерiнiң үйлесiмдi қызмет iстеуiн, тиiстi бюджеттен қаржыландырылатын атқарушы органдарға басшылықты қамтамасыз ететiн, Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес мемлекеттiк басқару өкiлеттiгi берiлген, тиiстi аумақтың әлеуметтiк-экономикалық дамуының жай-күйiне жауапты өкiлi;

Мәслихаттар мен әкiмияттар өз қызметiнде:

1) жалпы мемлекеттiк сыртқы және iшкi саясатқа, қаржы және инвестициялық саясатқа сәйкес келмейтiн шешiмдердiң қабылдануына жол бермеуге;
2) ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз етуде Қазақстан Республикасының мүдделерiн сақтауға;

3) қызметтiң қоғамдық маңызы бар салаларында белгiленген жалпы мемлекеттiк стандарттарды ұстануға;

4) азаматтардың құқықтары мен заңды мүдделерiнiң сақталуын қамтамасыз етуге мiндеттi.

Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстан халқына Жолдауында нақтылаған аудандық мәслихаттардың өкілеттігін күшейту мәселесі де еліміздегі демократияның кең қанат жаюына талпыныс екені аян. Президент Қазақстан халқына Жолдауында: “ . . . Біз мәслихаттарды күшейтіп, оларға қосымша өкілеттіктер беретін боламыз . . . Уақыт өте келе аудандық мәслихаттар жергілікті өзін-өзі басқаруды қалыптастырудың негізіне айнала алады”, деген болатын.

Еліміз өтпелі кезеңде биліктің атқарушы тармағын күшейте отырып, өзін-өзі басқару органдарының сатылық қалыптасуын анықтады. Енді бүгін, экономика мен мемлекеттігімізді нығайтып, аяғымыздан нық тұрған кезде жергілікті өкілетті органдарды күшейту туралы сөз бастауымыздың дұрыс таңдау, дұрыс жол екендігіне ешкімнің күмәні бола қоймас.

Сондықтан өзін-өзі басқаруға біз қоғамда сұраныс пен шынайы қабылдау болып, ол пісіп-жетілген кезде ғана табиғи жолмен келуіміз керек. Асығыстық өзін-өзі басқарудың мәнін жоғалтуға немесе мемлекеттің бүлінуіне әкеліп соғады. Мемлекет басшысы мәслихаттарды жергілікті өзін-өзі басқаруды қалыптастырудың негізі деп атады, өйткені, жергілікті өкілетті органдар мен жергілікті бірлестіктер органдарының түпкі табиғи бастауы ұқсас - олардың екеуін де жергілікті жерде халық өзі сайлайды және өзінің әкімшілік-аумақтық бірлігінің проблемаларын өздері шешуге шақырады.

Барлық елдерде жергілікті өзін-өзі басқару әкімшілік-аумақтық бірліктің төменгі буынынан, яғни ауылдық буыннан басталған. Дегенмен, жергілікті өкілетті органдар өзін-өзі басқару органы сияқты биліктің өздерінен жоғары тармағына тікелей байланбаған. Аудандық мәслихаттар мен жергілікті өзін-өзі басқарудың ауылдық органдарының тікелей қатысы заңда нақты көрініс табуы керек. Бұл жерде басты мәселе оның бюджетінде, қаржылай негізінде болып отыр. Бүгінде жергілікті бюджеттерді мәслихаттар бекітеді. Онда мәслихаттар туралы заңға да түзетулер енгізілуі тиіс еді. Бюджетаралық қатынастар проблемасының үлкен бір бөлігі - бюджет қаржысын мақсатты пайдалануды, басымдықтарды, мемлекеттік сұраныстарды бақылау шешімін табар еді.

Курстық жұмыстың негізгі мақсаты - еліміздегі жергілікті басқару деңгейіе зерттеу, сонымен қатар жергілікті халықтың демократиялық жағдайын қарастыратын шараларды ұйымдастырушы билік органдарының қызметін жетілдіру шараларын жан-жақты қарастыру болып табылады.

Тақырып өзектілігі зерттеу барысында статистикалық мәліметтер мен нақты аналитикалық шолулармен ашылады. Курстық жұмысүлкен екі тараудан тұрады. Бірінші бөлімде жергілікті мемлекеттік және өзін өзі басқарудың теориялық негіздемелері және шетелдердегі жергілікті басқару модельдері салыстырмалы түрде баяндалған.

Екінші бөлімде Қызылорда облысының маслихаты тәжірибесіне сүйене отырып, жергілікті басқару деңгейі, жергілікті бюджет шығындары және ауданның әлеуметтік экономикалық жағдайы жан-жақты көрсетілген. Осы бөлімнің өзектілігі ретінде қазіргі жергілікті басқару органдарын дамытудағы кедергі болып отырған мәселелер мен олардың мүмкін шешілу жолдары алынған.

1. ЖЕРГІЛІКТІ МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУДЫҢ МӘНІ МЕН ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Жергілікті мемлекеттік және өзін-өзі басқару: мәні мен маңызы

Жергілікті өзін-өзі басқару теориясы демократиялы мемлекет жағдайында жеке адам мен мемлекет, жергілікті және орталық билік органдарының өзара қарым-қатынасы туралы талқылау барысында ХІХ ғасырдың бірінші жартысында пайда болды. Оның дамуына үлкен үлес қосқан шетелдік оқымыстылардың ішінен Токвиль, Гнейст, Штейн, Лабанд есімдері ерекше аталып өтілсе, Ресей оқымыстылары Васильчиков А. И., Безобразов А. П., Коркунов К. М., Чичерин Б, Свешников М. И., Градовский А. Д., Михайлов Г. С., Лазаревский Н. И. және тағы басқалар ерекше атап өтуге тұрарлық. Ғалымдар басқарудың осы жүйесіне қатысты көптеген зерттеу жұмыстарын жүргізді. Мысалы, оны Н. И. Лазаревский еркін қауымды басқару, жергілікті басқару, өзін-өзі басқаратын заңды тұлға деп бірнеше топқа бөледі. Еркін қауым теориясын ХІХ басында неміс оқымыстылары енгізген. Оның мақсаты қауым ісіне мемлекеттің араласуын шектеудің қажеттігін дәлелдеу болды. Олардың пайымдауынша, қауым мемлекеттен бұрын пайда болды, ал мемлекет қауымдардың экономикалық және саяси мүдделері үшін бірігу нәтижесінде құрылды. Кейін бұл шаруашылық теориясымен ауыстырылды. Оның басты өкілдері Р. Моль, А. Васильчиков. олар өзін-өзі басқарудың шаруашылық және қоғамдық теориясы деп аталған теорияның мәнін жергілікті өзін-өзі басқару жергілікті шаруашылықты меңгеруді білдіреді деп түсіндіреді. Осы теорияны жақтаушылар өзін-өзі басқару жүйесін жергілікті шаруашылық істерін басқаруды білдіреді деп тұжырым жасаған. Ал кейіннен Лоренц Штейн мен Рудольф Гнейст жасаған өзін-өзі басқарудың мемлекеттік теориясында оның басқару органы мен өкілеттіктері толығымен мемлекет реттеп отырады деген тұжырым жасаған.

Жергілікті билікті заң екі институт функциясымен қамтамасыз етті, олар: мәслихат және әкім. Нәтижесінде облыс және аудан әкімшіліктеріне өкілеттіктерінің бөлінісі қандай екендігі анық емес. Болмаса, барлығында бірдей өкілеттілік пе? Осы және көптеген мәселелерге жауап беру мақсатында бүгінгі күні мемлекеттің алдына қойып отырған мәселелер көлемі ауқымды. Олардың қатарында, ең алдымен жергілікті өзін-өзі басқару заңын қабылдау үшін орталық пен жергілікті жерлердің арасындағы өкілеттіктердің нақты ажыратылуы, бюджетаралық қатынастардың реттелуі, жергілікті бюджеттердің табыс көздерінің бекітілуі, жергілікті жерлерде өндіргіш күштердің сол жердің ресурстарын есепке ала отырып орналастырылуы сияқты басты мәселелер шешімін нақты табуы тиіс. Сондықтан жергілікті деңгейде осы екі орган арасындағы функциялар мен өкілеттіктерді бөлуді және қай деңгей қандай мәселелер бойынша жауапты болатындығын анықтап алу абзал.

Қазақстан Республикасындағы қазіргі заманғы демократиялық жаңарулар жүйесіндегі жаңа экономикалық қатынастарға өту кезеңінде жергілікті өзін - өзі басқару реформасы маңызды роль атқарады.

Жергілікті өзін-өзі басқару - " . . . шешім қабылдауды неғұрлым адамдарға жақындату, олардың сөзсіз жүзеге асуына мүмкіндік береді, өйткені барлық үдерісте оны орындағанға дейін олар өздері қатысады".

Еуропалық Хартияға сәйкес, жергілікті өзін-өзі басқару мемлекеттік істердің мардымды бөлігін регламенттеу және де оны басқару құқығы мен нақты қабілеті деп түсініледі.

Жергілікті өзін-өзі басқару Еуропалық Хартиясының негізінде субсидиарлық принципі жатыр. Оның басты мәні: төменгі (жергілікті) деңгейлерде шешуге болатын мәселелерді биліктің жоғарғы деңгейлеріне жеткізбей-ақ шешу. Қазіргі кездегі әлем елдерінде жергілікті өзін өзі басқару органының екі түрі бар; тиісті әкімшілік-аумақтық, бірліктік тұрғындарымен сайланатын және аса маңызды мәселелер бойынша шешім қабылдайтын жергілікті өкілді орган, екіншісі - әдетте оперативтік басқаруды жүргізетін атқару органы. Дегенмен, оған кейбір жалпымемлекеттік функцияларды да жүктеуі мүмкін.

Жергілікті өзін - өзі басқару органдары өздерінің билік (компотенция) шегінде шешім қабылдайды, ол шешімді сол территорияда тұратын азаматтар орындауға міндетті.

Қазақстан Республикасының жергілікті және өзін - өзі басқару мемлекеттік басқарудың обьектісі бола отырып, өзін - өзі басқару функциясын кеңейте отырып, мемлекеттік билікті қалаларда, аудандарда, ауылдарда жүргізу құқығына ие болды. Облыстағы барлық әлеуметтік - экономикалық процестерді тиімді басқару үшін оның экономикалық - географиялық жағдайын, оның шекарасын, табиғат жағдайы мен ресурстарын барлық демографиялық прцесстерін басқаруы тиіс.

Жергілікті өзін - өзі басқарудың құрылымдарына - азаматтардың тұрақты тұратын аумақтық құрылымдарда жеке өздері тұрғындар тобы жинақы тұратын және де тарихи, ұлттық және басқа да жергілікті мүдделерін ескере отырып, жергілікті деңгейдегі мәселелерге байланысты шешімдерін қабылдауға шақырылған, билікті жүзеге асыратын ұйымдастырылған нысан.

Жергілікті өзін - өзі басқаруды тұрғын халық тікелей сайлау жолымен, сондай -ақ халық топтары жинақы тұратын аумақты қамтитын селолық және қалалық жергілікті қауымдастықтардағы сайланбалы және басқа жергілікті өзін - өзі басқару органдары арқылы жүзеге асырады.

Жергілікті өзін - өзі басқару органдарын ұйымдастыру мен олардың қызмет тәртібін заңмен белгіленген шекте азаматтардың өздері белгілейді.

Жергілікті өзін - өзі басқару органдарының дербестігіне олардың заңмен белгіленген өкілеттігі шегінде кепілдік беріледі.

Облыстық жергілікті өзін-өзі басқаруды жүзеге асыру нысандарына: тікелей сайлаулар, азаматтардың жалпы жиналыстары, азаматтардың конференциялары жатады.

Жергілікті өзін - өзі басқарудың функцияларына: облыс территориясындағы жергілікті істерді шешуге тұрғындардың қатысуын қастамасыз ету, коммуналдық меншікті және қаржылық құралдарды басқару, облыстағы аумақтардың дамуын қамтамасыз етуді, облыс тұрғындарына әлеуметтік - мәдени, коммуналды - тұрмыстық және басқа да қызметтер көрсету, облыс территориясында қоғамдық тәртіпті қорғау, заңдылықты қамтамасыз ету, жергілікті өзін-өзі басқарудың мүдделері мен құқықтарын қорғауды жүзеге асырады.

Қазақстан Республикасы Конституциясына сәйкес әрбір жергілікті өзін - өзі басқару органдары өздерінің жарғысын қабылдайды. Жарғыны өз бетімен дайындайды. Жарғы қабылдағаннан кейін жария етіліп күшіне енеді.

Жарғыда мына төменгідей ережелер көрсетіледі:

жергілікті өзін - өзі басқару органының аты, құрамы, территориясының шекарасы, таңбасы;
жергілікті өзін - өзі басқаруорганына қатысты мәселелер;
халықтың жергілікті маңызы бар мәселелерді шешуге тікелей қатысу формалары, тәртібі және кепілдігі;
жергілікті өзін - өзі басқару құрылымы, оны құру тәртібі, жергілікті өзін - өзі басқару органының және лауазымды тұлғалардың өкілеттігі, олардың өкілеттігінің мерзімі;
жергілікті өзін - өзі басқару органының нормативтік құқықтық актілерінің түрлері, қабылдау тәртібі және күшіне енуі;
муниципалды қызметті ұйымдастыру шарты мен тәртібі;
жергілікті өзін - өзі басқару өзін - өзі басқаруды жүзеге асырудың экономикалық және қаржылық негізі;
жергілікті өзін - өзі басқаруды ұйымдастыру мәселелері;

Қызылорда қаласы 60-шы жылдан бастап дамыған өнеркәсібі

бар ірі облыс орталығы. Қаланың өнеркәсіп спецификасы тарихи қалыптасқан. Қызылода қаласы ауыл шаруашылығы аудандарының орталығы болды.

60 жылдан бастап қаланың өнеркәсібі демографиялық факторды есепке ала отырып дами бастады. Республикаға қажетті маңызы бар өнімдер өндіретді.

Облыста ірі қалаларға - Қызылода, Байқоңыр қалаласы жатады. Облыста 7 аудандық құрылым: Арал, Қазалы, Қармақшы, Жалағаш, Сырдария, Шиелі, Жаңақарған тұрады.

Жергілікті мемлекеттік басқару органдары

Көптеген мемлекеттердегі мемлекеттік және муниципалдық құрылымды тәжірибесі ЖӨӨБ органдарының экономикалық негізінің нақты көздерінің қалыптасқанын көрсетеді. Қазақстандағы осы көздер қалыптасу үстінде және ол заңдарда, басқа да нормативтік құқықтық актілерде жан-жақты таразыланып бекітілуін қажет етеді.

ЖӨӨБ-дың экономикалық негізі мына түрде қалыптасады.

а) ЖӨӨБ-ратын қауымның меншігі;

б) Мемлекеттік меншіктің ЖӨӨБ органдары басқаруына берілген мүлігі;

в) қолданыстағы заңға сәйкес жергілікті қауымның қажеттілігін қанағаттандыру мүмкіндігі бар басқада меншік түрлері;

г) жергілікті қаржылар.

ӨӨБ-дың экономикалық негізін тану тек берілген негіздегі құрылымдық компоненттерін білу ғана емес, сондай-ақ заңдық аспектілерін де білу өте маңызды. Қолданыстағы заң негізінде бірқатар түсініктер қолданылады: меншік, мүлік, мүліктік құқық.

Муниципалды бірлестіктерді алып қарайтын болсақ мемлекеттік меншікті муниципалды органдарға беру тәртібімен анықталған коммуналдық заңды тұлға болып бекітілетін, жергілікті қазына мен мүліктен тұратын тікелей коммуналдық меншікке қатысты болады. Мысалы: қазіргі таңдағы қолданыстағы мемлекеттік объектіні алған шағын кәсіпкерліктің субъектілеріне беру тәртібі қабылданған.

Коммуналдық меншік жергілікті (коммуналдық) тұлғаларға оперативті басқару мен шаруашылықты жүргізу құқығы бекітіледі. Егер жергілікті кәсіпорындар коммуналдық меншікті иелену, қолдану және басқаруды алса, онда олар нақты меншік иесі болады. Бұл құқықтық фактіні анықтауды мынадай себептер қажет етеді: муниципалды бірлестікке қызмет көрсету үшін тек кәсіпорындар ғана емес, сонымен қатар жер, табиғи ресурс, муниципалды қаржы-несиелік мекемелер, жергілікті тарихи және мәдени ескерткіштер, яғни жергілікті мүлік қорын құрайтын барлығын да жатқызу керек.

Коммуналдық меншік жалпы-халықтық немесе қоғамдық меншіктің құрамдас бір бөлігі ретінде аймақтық ұдайы өндіріс жүйесінде, сонымен бірге жалпы макроэкономикалық құрылым деңгейінде де әрекет етеді. Дегенмен коммуналдық меншіктің басты ерекшелігі, оның жергілікті шаруашылықта жұмыс істеуінің экономикалық негізі, коммуналдық құрылым деңгейіндегі ұдайы өндірістік қатынастардың объектісі ретінде болуы. Осы тұрғыдан алғанда коммуналдық меншік белгілі бір әкімшілік аумақтық құрылым деңгейіндегі объектілерді бірлесе иемдену, пайдалану және иелік етуге байланысты, бір жағынан, жергілікті құрылымның экономикалық субъектілерінің арасындағы, екінші жағынан, сол субъектілердің мемлекеттік деңгейіндегі субъектілермен қатынасын сипаттайды.

Осы мақсатқа орай коммуналдық меншікке байланыста экономикалық қатынастарды ұдайы өндіріс циклының кезеңдерінде көрсетуді қажет етеді. Ұдайы өндіріс процесіндегі өндіру кезеңінің маңызын жоққа шығармай отырып, сонымен бірге коммуналдық меншік үшін тұтыну кезеңінің ерекшелігін атап өту керек. Себебі коммуналдық меншіктің шын мәніндегі объектісі түпкі игіліктер болып табылады, ал оларды өндіру коммуналдық меншіктен басқа меншіктің басқа нышандарында жүзеге асырылуы әбден мүмкін.

Өндіру кезеңіндегі меншік қатынасы өндіріс құрал-жабтықтарымен жұмысшы-қызметшілерді белгілі бір қоғамдық нышанда (иемдену сипаты) қосумен сипатталады. Егер өндіріс құрал-жабдықтары коммуналдық меншікте болатын болса, ондай иемдену жергілікті басқару органдарының араласуымен жүзеге асырылады. Ол органдар коммуналдық кәсіпорындар жетекшілері арқылы дерективті түрде ондай иемденудің көлемін, мерзімін және нышандарын анықтайды. Ал өндіріс құрал-жабдықтары меншіктің жеке, аралас, акционерлік нышандарында болатын болса, онда жергілікті жер тұрғындарының мүддесін қорғайтын әлеуметтік институттар дербес тұтынуға қабілеті жоқ, бірақ бірлесе тұтынылатын арнаулы игіліктерге тапсырыс бере отырып өндіріс құрал-жабдықтарын иемденіге олардың жұмысының нәтижесіне ақы төлеу арқылы жанама түрде әсер етеді.

Осыған байланысты, дәлірек айтсақ, өндірілетін игіліктердің ерекшелігіне қарай өндіріс құрал-жабдықтарын иемденудің негізінде еңбектің ерекше сипаты жатыр. Бұндай еңбектің шығыны, дербес сұраныммен реттелмейді, олар өндіріс процесінде тікелей қоғамдық немесе қоғамдық-қажетті еңбек сипатында болады. Одан басқа, өндіріс құрал-жабдықтарын иемдену мемлекеттің атқарушы және өкілетті органдар арқылы жүзеге асырылатын болғандықтан, айырбас кезеңіне дейін тікелей өндіріс процесінде еңбекті қоғамдақ есепке алу орын алады. Қоғамдық меншіктің негізгі объектілері болып табылатын монополиялардың өндіріс құрал-жабдықтарының буындық құрылымы кеңістікте еңбектің шығынының көрінуіне мүмкіндік бермейді, бұл оларды тікелей өндіріс кезеңінде бақылауды қиындатады. Сондықтан осы игіліктің түпкі тұтыну кезеңіне аударады.

Коммуналдық меншіктің арнаулы өндіріс құрал-жабдығы, маңызды объектісі жер б. т. Жерге коммуналдық меншік коммуналдық құрылымдарды жоспарлы орналастыруға мүмкіндік береді. Жер ресурсын меншіктің әртүрлі нышанында иемдену оны басқа субъектілермен иемденуді шектейді, ал ол жер өзінің иемдену және өндіру шарты деп есептейтін қоғамдық игіліктерді иемденуге кедергі жасайды. Нәтижесінде коммуналдық құрылымдардың қажеттіліктері тоық қанағаттандырылмайды. Шектеулі ресурс ретіндегі жердің құндылығы және қоғамдық аралас игіліктерді өндірудегі ролі қазіргі таңда, әсіресе жерге жеке меншік енгізілуі жағдайында артып отырғанын ескеру қажет. Сондықтан коммуналдық меншіктің барлық объектілері мен субъектілері орналасатын коммуналдық жерлерді негізгі және барынша болашағы бар меншік объектісі деп қарауға болады.

Қазақстандағы 5175 мемлекеттік меншік объектілерінің 90, 4% коммуналдық меншікке тиесілі, ал ол объектілердің 85-90% қызмет көсетуді өндіру ролін атқарады.

Қызмет көрсету саласы материалдық және материалдық емес салаларын қамтитын болғандықтан, олардың қызметі материалдық және таза қызмет көрсету болып бөлінеді. Материалдық қызмет көрсетудің нәтижесі тұтыну құны, оны тұтынушыға жеткізу коммуналдық меншік объектісінің экономикалық өткізілуін сипаттайды. Саяси-экономикалық тұрғыдан материалдық игіліктерді иемдену қатынасы өндірістің нәтижесін иемдену бойынша қатынастардың құрамдас бөлігі б. т.

Коммуналдық қызметке барынша тән жергілікті басқару, білім беру, денсаулық сақтау, мәдениет және тағы да сол сияқты салалар таза қызмет көрсету өрісіне жатады. Әрине бұл салалардың игілігі зат нышанында көрінбейді, бірақ олар сондай игіліктерді өндіруде қолданылатын материалдық құрал-жабдықтардан мықты тәуелді болады. Таза қызмет көрсетуді өндіру қоғамның жеке тұтынуының құрамдас бөлігі болғандақтан, оларды өндіретін құрал-жабдықтар қоғам үшін ерекше сипаттағы тұтыну заты б. т. Таза қызмет көрсетуді өндірудің тағы бір ерекшелігі - бұл салада еңбек құн жасалмайды және қажетті материалдық шығындардың құнын еңбектің нәтижесіне аудармайды. Бұл жерде тұтыну құны тиімді іс-әрекет ретінде тірі еңбектің өзі түрінде көрінеді (айталық, оқытушының лекциясы, дәрігердің консултациясы т. с. с. ) . Нарықтық экономика жағдайында материалдық емес өндірістің игіліктері ақшалай бағаланатын және ондай бағаланудың ерекшелігін ескеру маңызды. “Егер нарықта материалдық өнімдердің тұтыну құны және құны болатын болса, ал қызмет түріндегі тұтыну заттарының құны және айырбас құны болады”.

Коммуналдық меншіктің қызмет көрсету объектілерін теориялық тұрғыдан негіздеу мынандай қорытынды жасауды қажет етеді.

1-ден, бұл объектілер коммуналдық құрылым субъектілерінің мүддесін өткізетін салалар екендігін басшылыққа алу қажет.

2-ден, әлеуметтік-қоғамдық маңызы зор материалдық және материалдық емес қызмет көрсету салалары нарықтық қатынастар ортасында әрекет ететінін тұрақты назарда ұстаған жөн. Дәлірек айтсақ қызмет көрсету ақшалай бағаланатын болғандықтан, олардың тарифтері халықтың төлем қабілеті бар сұранымына сәйкес болуын қадағалап реттеп отыру орынды.

3-ден, ең бастысы мұндай объектілердің экономикалық және құқықтық статустарын барынша нақты айқындау қажет, онсыз олар өздерінің әлеуметтік-қағамдық ролін тиімді атқара алмайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.