Тұқым себу мөлшері


Жұмыс түрі:  Курстық жұмыс
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:   

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы:

Судан шөбі дақылының технологиясы

Мазмұны

1: 1
Кіріспе.: Кіріспе.
3: 3
1: 2
Кіріспе.: Судан шөбі (Sorghum sudanense (piper) starf) . .
3: 5
1: 2. 1
Кіріспе.: Халық шаруашылық маңызы, өсірілетін аудандары, өнімділігі… . . .
3: 5
1: 2. 2
Кіріспе.: Сыртқы ортаның факторларына қойылатын талаптар . . .
3: 5
1: 2. 3
Кіріспе.: Өсіру технологиясы және жинау. .
3: 5
1: 2. 3. 1
Кіріспе.: Судан шөбі жылу сүйгіш . . .
3: 6
1: 2. 3. 2
Кіріспе.: Тұқым себу мөлшері. .
3: 6
1: 3
Кіріспе.: Зерттеулердің өткізу жағдайы және әдістемесі, бағдарламасы . . .
3: 7
1: 3. 1
Кіріспе.:

Зерттеулердің өткізу әдістемесі және тәжірибелердің үлгісі

Далалық жем-шөп өндірісі. Құрғақ дала аймағы . . .

3: 7
1: 3. 2
Кіріспе.: Құрғақ дала аймағында тәжірибе алқаптарының топырағы……….
3: 7
1: 4
Кіріспе.: Зерттелу жылдарындағы метереологиялық жағдайлар.
3: 9
1: 5
Кіріспе.: Зерттелудің жағдайы. .
3: 12
1: 5. 1
Кіріспе.: Солтүстік-шығыс Қазақстанның құрғақ дала аймағындағы судан шөбінің зерттелуі
3: 12
1: 5. 2
Кіріспе.: Судан шөбінің себілетін күнінен ерте себілуі және өсіп жетілуі мен өнімділігі. .
3: 13
1: 5. 3
Кіріспе.: Судан шөбінің өсіп жетілу мерзімі . . .
3: 17
1: 6
Кіріспе.: Судан шөбінің экономикалық тиімділігі.
3: 19
1: 7
Кіріспе.: Қорытынды және ұсыныстар
3: 20
1: 8
Кіріспе.: Қолданылған әдебиеттер . .
3: 21
1: 9
Кіріспе.: Технологиялық карта.
3: 22

1 Кіріспе

Тақырыптың көкейтестілігі . Павлодар облысының аграрлық аумағында соңғы жылдарда, еліміздің басқа аумақтарындағыдай нақты өзгерістер өтті. Нарықтық қатынастар жаңа құрылған ауылшаруашылығы кәсіпорындарының өндірістік мамандандырылуына елеулі өзгерістер енгізді және жаңаша жыртылған жерді қолдану мәселесін қойды. Осылайша, егер 1954 - 1995 жылдар аралығынды егістік жер негізгі алаңы, дала жіне құрғақ аймақтарда астықты сүрі жер ауыспалы егіс жүйесіндегі жаздық бидайға берілсе, енді оның 90 аса егісі дала аймағына көзделіп отыр. Бұл үдерістердің қорытындысында егістіктің алаңы 1990 жылдағы 3, 46 млн. га, 2000 жылы 745 млн. га қысқартылды. Босатылған жыртылған жер алаңы 2, 7 млн. га асты. Олардың негізгі қысқартылуы құрғақ дала аймағында өтті, ал регион аумағының шамамен 70 иеленеді. Осыған байланысты, 90 жылдардың ортасына қарай, тікелей мәселе қойылды, яғни нарықтық экономикаға сай жыртылған және артық босатылған жерлерді оңтайлы әдістерді қолдана отырып әзірлеу.

Біз өткізген кешенді зерттеулер анықтады, нарықтық экономика жағдайында құрғақ дала аймағында судан шөбі дақылдары егісі құрайды. Осыған байланысты, өндіріске өсімдіктің түрлі ассортименті және осыған сәйкес жаңа дақылдар жинағына ұрық ауыстырғыш ауыспалы егіс ұсынылды. Жаңа жағдайда ауспалы егіске енетін сүрі жерлер түрлері туралы мәселе маңызды болды. Бұл мәселелер республиканың солтүстік-шығысы үшін мұнда жеңіл механикалық құрамымен жоғары эрозиялық қаупі бар топырақ кең тараған. Бұл топырақтардың агрегаттық құрамы таза сүрі жерлерде қарастырылған механикалық 4-5 есе жер өңдеуінде оңай бұзылады. Будан шығатын қорытынды бос емес сүрі жерлердің түрлерін зерттеудің мақсаттылығы әсіресе астық-бұршақбас және басқа дақылдармен. Сонымен қатар, сүрі жерді алып отырған дақылдардың агротехникалық аса жетілдірілген әдістерін әзірлеу де маңызды болып табылады.

Өсімдік шаруашылығы диверсификациясы мәселелерін зерттеуі (1995-2000 ж. ж. ) құрғақшылыққа төзімді азықтық судан шөбі дақылдарын егіп өсірудің жоғары тиімділігін анықтады. Қазіргі уақытта аумақтағы астықбұршақтұқымдас дақылдар егілмейді десе де болады. Судан шөбін өсіру көптеген қазіргі дала ауыспалы егісіндегі бар қиын мәселелерді шешуге мүмкіндік береді. Осылайша, ауыспалы егіске тарының жармалық дақылдарын, қарақұмықты және майлы дәнді күнбағысты енгізсе келесі жылы егістіктерде елеулі көлемде олардың қодрендері пайда болады. Сондықтан егіс үшін олардан кейін жер үстіндегі массасы пайда болған тары, күнбағыс, қарақұмық өсімдіктерімен аралас азықтық және сидералдық мақсат үшін қолданатын дақыл қажет. Бұл мәселелер ауыспалы егіс құрамына судан шөбін енгізгенде шешілуі мүмкін. Бұдан басқа аймақтағы мағызды мал шаруашылығы саласының дамуы шаруашылық етудің жаңа жағдайында оны азықпен қамтамасыз ету жүйесінің жоқтығынан тоқтап тұр. Судан шөбін егіп өсіру азық базасының елеулі нығаюына, дайындалушы азықтардың қоректілігінің елеулі түрде жақсаруына мүмкіндік береді.

Осыған байланысты, өсімдіктердің жазғы жауындарға дейін сембілмей және ылғалды пайдалану максималды мөлшері жазғы жаңбырларға келуіне сәйкес дәнді дақылдардың себу мерзімін таңдау қажет.

Судан шөбінің бекітілген қолайлы себу кезеңі жауын-шашынды жыл бойы болуымен тәуелді емес. Маусымдағы түскен жауын-шашыннан дәнділер өнімі себу мерзімінен тәуелді емес, 20-25 мамырдағы өткізілген себу шілдедегі жауын-шашыннан жоғары өнім береді., 27-30 мамырдағы себуден шілде-тамыздағы жауын максимуммен жақсы өнім алынады.

ПАШҒЗИ өткізген зерттеулер судан шөбі үшін қолайлыы мерзім 25-30 мамырға дейін болды.

Сондықтан, көктемде асығыс жасамай, себу мерзімінің қолайлы жағдай түсуін тосып, онда өсімдіктер толығымен жауын шашынды пайдалануын ескеру керек.

Егіншіліктің жоғары мәдениетті шаруашылықтарының тәжірибесі мен ғылымында, әр нақтылы аймақ жағдайына бейімделген жаңалықтарды енгізу, жақсы сұрыпталған тары сорттар қосымша капиталды шығындарсыз әр гектардан қосымша 2, 5-3, 0 центер дән алуды қамтамасыз етеді.

Зерттеу әдістері : қырлық, зертханалық-қырлық.

Жұмыс мақсаты - ғылыми негіздемен азықтық ауыспалы егісті әзірлеу, бос емес сүрі жерлерде олардың тиімділігін анықтау, сүрі жерді иеленген судан шөбін егіп өсірудің оңтайлы әдістерін анықтау.

2 Судан шөбі (sorghum sudanense (piper) stapf)

2. 1 Халық шаруашылық маңызы, өсірілетін ауданы, өнімділігі

Судан шөбінің көк балауса мен пішені малдарға жұғымды қоректік

заттарға бай. Оның көк шөбінде 12, 3 % протеин және 2, 4 % май бар, ал пішендегі осы көрсеткіштер 12, 5 және 2, 8 % тең. Судан шөбінің 100 кг көк жемінде 17, пішенінде -52, сүрлемінде - 228 мал азықтық өлшем болады.

Міне, осы қасиеттеріне қарай судан шөбі бір жылдық астық тұқымдастарына жататын мал азығындық дақылдардың ішіедегі құндысы. Оны пішен, сүрлем және көк балауса алу үшін өсіреді. Сонымен қатар, ол таптырмайтын мал жайылымдық шөп, өйткені малдар таптап кеткеннен кейін тез қалпына келіп, бір айдың шамасында қайтадан жайылым ретінде пайдалануға жарайды.

Қазақстанда судан шөбі Атырау мен Қызылорда облыстарынан басқа жердің бәрінде өсіріледі.

Судан шөбінің ерекшелігі - ол жоғары өнімді өсімдік. Оның әр гектар егістігінен 100-120 центнерге дейін пішен, 250-350 центнер көк шөп, 8-14 центнерге дейін тұқым алуға болады. Республикада 1991 жыл судан шөбінің он сырты аудандастырылып өсіріледі. Олар мыналар: Бродская-2, Джурунская-1, Изумрудная, Кинельская-100 Одеская-25, Пензенская рання, ташебинская, Тугай және Широколистная-2.

2. 2 Сыртқы ортаның факторларына қойылатын талаптар

Судан шөбі-жылылық сүйетін дақыл. Оның дәні тұқым сіңірілген тереңдіктегі топырақ қыртысы 7-9 ºС қызған кезде өніп-өсе бастайды. Көктеп шығуы үшін қолайлы температура 20-30 ºС. Егер температура 3-4ºС болса, онда судан шөбінің жас өскіні зақымданып, тіпті өліп қалуы мүмкін, сондықтан оны әбден қызбаған топыраққа себуге болмайды. Бір жылдық мал азығындық дақылдардың ішінде судан шөбі құрғақшылыққа ең төзімді өсімдік. Әйткенмен суармалы жерлерде өнімді жақсы береді. Осы қасиеттерінің арқасында судан шөбін жауын-шашыны кем құрғақшылық және суармалы аймақтарда өсіруге болады. судан шөбі қара, қызыл-қоңыр, сұр топырақтарда, су жайылымысында жақсы өсіп, мол өнім береді. Тым сілтілі, сортаң, батпақтанған және тығыз топырақтар судан шөбін өсіруге жарамайды.

2. 3 Өсіру технологиясы және жинау

Көктеп шыққаннан кейінгі алғашқы кезеңде судан шөбі тым баяу өседі. Мысалы, бірінші бес жапырағы пайда болу үшін 20-40 күн уақыт керек. Егер судан шөбін жақсы алғы дақылдардан кейін орналастырмаса, оны арам шөптер басып кетіп, оның өсіп-дамуына кедергі жасайды. Ауыспалы егістерде судан шөбінің ең жақсы алғы дақылдары болып күздіктер, бұршақты және отамалы дақылдар есептеледі.

Өнімділігі мол болғандықтан судан шөбі топырақтан қоректік заттарды көп шөлдерде пайдаланады. Сондықтан оның егісін тыңайту керек. Органикалық, фосфор және калий минералдық тыңайтқыштарын күзде сүдігер жыртумен бірге, ал азот минералдық тыңайтқыштарын көктемде егін себер алдында және үстеп қоректендіру ретінде берген тиімді.

Әп гектарға берілетін көңнің мөлшері 20 тонна, әсер етуші заттар бойынша азот 45-50 кг, фосфор мен калий 30-45 кг.

Судан шөбі дәнді дақылдардан кейін себілетін болса, егін жинап болысымен сыдыра жыртқыштармен 6-8 см тереңдікте өңдейді, содан кейін жерді 20-22 см тереңдікте сүдігерге жыртады. Ерте көктемде топырақ дегдісімен танапта тісті тырмалармен ылғал жабылады. Арам шөптер көгеріп шыққаннан кейін оларды жою үшін танапты культивациялайды. Топырақты екінші рет культивациялауды егін себердің алдында жүргізеді.

Себілген тұқым қара күйе ауруына ұшырамау үшін оның әр тоннасын 1-2 кг 1, 8-2, 3 % боялған гранозанмен дәрілейді.

2. 3. 1 Судан шөбі жылу сүйгіш өсімдік болғандықтан оны топырақ тұқым сіңіру тереңдігінде 10-12 ºС қызғанда себеді. Бұдан ерте сепсе, тұқым бөртіп топыраққа жатып қалады да әр түрлі ауруға шалдығады.

2. 3. 2 Тұқым себу мөлшері әртүрлі аймақтың топырақ-климат ерекшеліктеріне, судан шөбінің қандай мақсатқа арналып егілгеніне байланысты. Пішен және көк балауса алу үшін тәлімі жерде өсірген кезде судан шөбін әр гектарға 15-20 кг, ал суармалы жерлерде - 30 кг мөлшерінде тұқым себеді.

Судан шөбін кәдімгі жай қатарлы немесе кең қатарлы әдістермен 3-4 см терңдікке себеді. Топырақ беті құрғап кетсе, себу тереңдігін 1-2 см ұлғайтуға тура келеді. Құрғақшылық аймақтарда егінді сеуіп болысымен топырақты катоктармен нығыздайды. Егер топырақ қабыршығын пайда болса жеңіл тырмалармен жояды.

Судан шөбі кең қатарлы (қатар аралығы 45 немесе 60 см) әдіспен себілсе, онда шөпті әрбір шапқаннан кейін қатар аралықтардағы топырақтар культивациялау арқылы қопсытылады.

Суармалы жерде өсірген кезде судан шөбін бірінші рет түптену кезінде, ал кейіннен шөпті әрбір шауып алғаннан кейін суарады. Судан шөбін пішенге арнап ол масақтана бастаған кезде, ал көк жемге - өсімдік түтіктенген мезгілде жинайды.

Тұқым алу үшін бас сабағының шашақ басы пісіп, дәндері қатайғанда комбаймен жинайды.

3 Зерттеулердің өткізу жағдайы және әдістемесі, бағдарламасы

3. 1 Зерттеулердің өткізу әдістемесі және тәжірибелердің үлгісі

Далалық жем-шөп өндірісі. Құрғақ дала аймағы

Судан шөбі

1 тәжірибе. Судан шөбінің егу мерзімін зерттеу.

  1. Май айының 3-ші он күндігінде судан шөбін егу (бақылау)
  2. Май айының 2-ші он күндігінде себу мерзімі, егілетін мерзімінен ерте егу сынағы.

2 тәжірибе- Жаздық бидайдың алғы дақылындай судан шөбін зерттеу.

  1. Бидай(бақылау)
  2. Таза сүрі
  3. Нут(екпелі сүрі жер)
  4. Бұршақ (екпелі сүрі жер)

Тәжірибеде орналастыру варианттары үнемі, үш рет қайталанады. Мөлдек аумағы 200 м 2 .

Құрғақ дала аймағында тәжірибе алқаптарының топырағы- каштанды, құмдауыт, дала аймағында - оңтүстіктік карбонаттық қара топырақ

3. 2 Құрғақ дала аймағында тәжірибе алқаптарының топырағы

Павлодар облысының табиғи аудандандырылуына сәйкес институттың Красноармейка аумағындағы даланың құрғақшылық аймағында, қоңыр-каштанды топырақ аймақшасында орналасқан.

Топырақтың механикалық құрамы бойынша орташа сазбалшық алынған. Тереңірек механикалық құрамы біртіндеп жеңілдегені байқалады.

Жоғарғы гумустық қабатында гумус құрамының салыстырмасы көп емес-3, 0%. Тереңдеген сайын оның құрамы біртіндеп азайып 75-85 см тереңдікте 0, 68% құрайды.

Топырақтағы фосфордың қозғалғыш түрлері төмен, калии орташа қамтамасыз етілген. Бұл топырақтың жоғарғы қабатының сіңіргіш орны 100 топыраққа 36 мг/экв құрайды. Негізгі ауысу арасында натрий көрнекті орын алады, жоғарғы қабат құрамында 4, 1%.

Топырақ арасының жоғарғы қабатына қозғалыс бейтараптанған (рН 60, 95-7, 35), төменгі қабатында -сілті (рН8, 15-8, 7) топырақтың барлық бетінде тұздың суда еруі 0, 021-0, 117% ауытқиды. Топырақ қабаты 0, 40 см. қопсыған (1, 11-1, 17г/см 3 ; меншікті салмағы 2, 57-2, 63г/см 3 ), жоғары су ұстағыш қабілетті (ең аз ылғалдылығы-НВ 23, 90-34, 57%) . Топырақтың 0-40 см қабатында ылғал қоры 151-154, 8мм. құрайды НВ сәйкес, ал 0-100см қабатында 360, 0-394, 3 мм (1 кесте)

1 кесте - Топырақтың физикалық- су құрамы

Топы-рақ қабаты: Топы-рақ қабаты
Салма-ғы г/см3: Салма-ғы г/см 3
Меншік-ті салмағыг/см3:

Меншік-ті салмағы

г/см 3

Барлық топырақ қуыс-лығы: Барлық топырақ қуыс-лығы
Максималдыгигроскопиясы %:

Максималды

гигроскопиясы %

Солу ылғал-дылығы: Солу ылғал-дылығы
Топы-рақ қабаты:

0-10

10-20

20-30

30-40

40-50

50-60

60-70

70-80

80-90

90-100

0-40

0-100

Салма-ғы г/см3:

1. 06

1. 13

1. 20

1. 27

1. 34

1. 42

1. 51

1. 59

1. 62

1. 67

1. 17

1. 38

Меншік-ті салмағыг/см3:

2. 62

2. 62

2. 63

2. 64

2. 64

2. 66

2. 67

2. 70

2. 72

2. 73

2. 63

2. 66

Барлық топырақ қуыс-лығы:

59. 5

56. 9

54. 4

51. 9

49. 2

46. 6

43. 3

41. 1

40. 4

38. 8

55. 7

48. 2

Максималдыгигроскопиясы %:

10. 2

9. 1

8. 4

7. 7

7. 6

7. 0

6. 6

6. 8

7. 4

7. 0

8. 9

7. 8

Солу ылғал-дылығы:

12. 3

10. 8

10. 2

8. 6

8. 6

8. 8

7. 2

7. 8

8. 9

9. 6

10. 5

9. 3

2 кесте - Ылғалдың өнімділік қоры

Топырақ қабаты, см.: Топырақ қабаты, см.
Топырақ ылғалы: Топырақ ылғалы
Топырақ қабаты, см.: 0-10
Топырақ ылғалы: 10-20
20-30
30-40
40-50
50-60
60-70
70-80
80-90
90-100

0-40

в ср.

0-100

в ср.

Топырақ қабаты, см.:
Топырақ ылғалы: пайыз
Топырақ қабаты, см.: Солу ылғалдылығына сәйкес ылғал қоры
Топырақ ылғалы: 12, 3
10, 8
10, 2
80, 6
80, 6
80, 8
70, 3
70, 8
80, 9
90, 6
10. 5
90, 3
Топырақ қабаты, см.: Ең аз ылғал ұстауыш
Топырақ ылғалы: 39, 1
34, 2
29, 4
28, 9
26, 0
24, 7
23, 1
22, 3
20, 5
20, 4
32, 9
26, 9
Топырақ қабаты, см.: Өнімді ылғал
Топырақ ылғалы: 26, 8
24, 4
19, 2
20, 3
17, 4
15, 9
15, 9
14, 5
11, 6
11, 5
22, 4
17, 6
Топырақ қабаты, см.: 70% аз ылгалдан
Топырақ ылғалы: 27, 4
24, 0
20, 6
20, 2
18, 2
17, 3
16, 2
15, 6
14, 4
14, 3
23, 0
18, 8
Топырақ қабаты, см.:
Топырақ ылғалы: миллиметр
Топырақ қабаты, см.: Солу ылғалдылығына сәйкес ылғал қоры
Топырақ ылғалы: 13, 0
12, 2
12, 2
10, 9
11, 5
12, 5
10, 9
12, 4
14, 4
16, 0
48, 3
126, 0
Топырақ қабаты, см.: Ең аз ылғал ұстауыш
Топырақ ылғалы: 41, 4
38, 7
35, 3
36, 7
34, 8
35, 1
34, 9
35, 5
33, 2
34, 1
152, 1
359, 7
Топырақ қабаты, см.: Өнімді ылғал
Топырақ ылғалы: 28, 4
26, 5
23, 1
25, 8
23, 3
22, 6
24, 0
23, 1
18, 8
18, 1
103, 8
233, 7
Топырақ қабаты, см.: 70% аз ылгалдан
Топырақ ылғалы: 29, 0
27, 1
24, 7
25, 7
24, 4
24, 6
24, 4
24, 9
23, 2
23, 9
106, 5
251, 9

Жауын-шашыннан кейін ылғал түсуі мерзімі топырақ құрамының физикалық-суын анықтауда зор мағнасы бар. 2-ші кестеде ең аз ылғал ұстауыш көлемі, салмағы бойынша максималды гигроскопиялық көрсеткіштер келтірілген.

4 Зерттелу жылдарындағы метереологиялық жағдайлар

2001 жылдың көктемгі кезеңі құрғақшылық ретінде сипатталады. Мамырда ауаның орташа тәулік температурасы орташы көпжылдықпен салыстырғанды 4 0 С жоғары болды. 9, 6 мм жауын түсіп, ол мөлшерден 2, 5 есе кем (3-кесте), бірақта біржылдық дақылдар даму фазасы өткенде осы кезең қолайлы болды. Маусымдық құрғақтар болған жоқ, өйткені 51, 8 мм жауын түсіп, ол нормадан 2 есе жоғары болды. Шілдеде көп жылдық мөлшерден 9 мм кем жауын түсті. Бірақ олардың бөлінуі маусымның соңындағы 25, 1 мм мөлшердегі түскен жауынмен сәйкес келіп қолайлы болды. Солай, шілденің онкүндігінде егістіктер ылғалды жоғары қажет еткен жағдайда 29, 9 мм жауын түсіп, ауаның орта тәулік температурасы 3 0 С төмен болды. Осы жағдайлар судан шөбінің құрғақ массасының өнімін құрғақ дала жағдайында құрау үшін мүмкіншілік жасады.

2002 жылдың көктемгі кезеңі 2001 жылға қарағанда аз ғана ылғалда болды, мамырда 17, 6 мм жауын түсті. Ол мөлшерден 7, 6 мм кем. Маусым және шілде айларында жағдай 2001 жылға қарағанда біршама ылғалды болды, өйткені маусымда 16, 6 мм, ал шілде 6, 3 мм алдыңғы жылдарға қарағанда жауын-шашын көп болды. Осыған байланысты судан шөбінің құрғақ салмақ өнімділігі 2001 жылға қарағанда артық болды. 2002 жылы өсіп-өну кезең құрғақ дала жағдайы үшін қолайлы болып сипатталады.

2003 жылдың көктемгі кезеңін орташа ылғалды деп сипаттаймыз, сәуірде мөлшерден екі есе кем жауын түсті, ал мамырда мөлшерден 1, 6 есе артық жауын болды. Негізгі өсіп-өну кезеңдерде маусым мен шілде құрғақ болып, маусым бойы 26 мм мөлшерде 5, 6 мм жауын түсті, қуаңшылық жағдай шілденің үшінші онкүндігіне дейін созылды. Бірінші өнімді жауындар шілденің соңғы онкүндігінің басында түсті. Осыған байланысты 2003 жылы тарының өнімі жоғары болған жоқ.

2004 жылдың көктемгі кезеңінде метереологиялық жағдай сәуірден бастап мамырдың үшінші онкүндігіне дейін қолайсыз боды, Сәуірде 31, 7 мм жауын топырақтың қатқан жағдайында түсті. Солай, қазан- наурыз кезеңінде 65 мм жауын түсті, ол орташа көпжылдық мөлшерден 19 мм кем. Орташа тәулік температурасы сәуірде 5 0 құрап, яғни қатты жел фонында тиімсіз болды (4- кесте) . Сондықтан түскен жауындар қарқынды булануға мәжбүр болды. Мамырдың бірінші және екінші онкүндіктерінде жауын болмады, осыған қосымша, топырақтағы ылғалдың сақталуына мамырдың екінші онкүндігіндегі ыстық ауа - райы теріс ықпалын жасады. Мамырдың екінші онкүндігінде ауаның орташа тәуліктік температурасы көпжылдық мөлшерден 9, 4 0 жоғары болды. Мамырдың үшінші онкүндігінде ауаның температурасы мөлшерден 2, 3 0 артық болды. Бірақ та осы кезеңде айлық жауын мөлшері түсті-28, 4 мм. Соңғысы біржылдық дақылдардың шығынына позитивті әсер етіп сонымен қатар арам шөп өсімдіктерінің көп мөлшерде дамуына ықпал жасады. Маусымда орташа көпжылдық мөлшердегі 26 мм орнына 29 мм жауын түсті. Мұнда олардың бөлінуі

3 кесте - Зерттеу жылдарындағы ылғал мөлшері, мм

Айлар: Айлар
Онкүндік: Онкүндік
2000-2001: 2000-2001
2001-2002: 2001-2002
2002-2003: 2002-2003
2003-2004: 2003-2004
2004-2005: 2004-2005
Орташа көп жылдық: Орташа көп жылдық
Айлар: Қыркүйек
Онкүндік:

I

II

III

2000-2001:

0, 5

11, 5

16, 8

2001-2002:

1, 6

47, 8

2, 0

2002-2003:

11, 3

0, 0

1, 1

2003-2004:

0, 0

31, 3

10, 6

2004-2005:

15, 7

1, 0

18, 0

Орташа көп жылдық:

5, 0

6, 0

7, 0

Айлар: Ылғал жиынт-ы
Онкүндік:
2000-2001: 28, 8
2001-2002: 51, 4
2002-2003: 12, 4
2003-2004: 41, 9
2004-2005: 34, 7
Орташа көп жылдық: 18, 0
Айлар: Қазан
Онкүндік:

I

II

III

2000-2001:

5, 6

0, 2

15, 1

2001-2002:

30, 7

16, 5

19, 7

2002-2003:

0, 8

13, 0

0, 0

2003-2004:

0, 0

0, 0

13, 5

2004-2005:

3, 8

2, 7

2, 1

Орташа көп жылдық:

8, 0

7, 0

8, 0

Айлар: Ылғал жиынт-ы
Онкүндік:
2000-2001: 20, 9
2001-2002: 66, 9
2002-2003: 13, 8
2003-2004: 13, 5
2004-2005: 8, 6
Орташа көп жылдық: 23, 0
Айлар: Қараша -наурыз
Онкүндік: I-III
2000-2001: 23, 4
2001-2002: 56, 4
2002-2003: 61, 9
2003-2004: 51, 5
2004-2005: 59, 1
Орташа көп жылдық: 61, 0
Айлар: Сәуір
Онкүндік:

I

II

III

2000-2001:

6, 6

4, 8

14, 6

2001-2002:

3, 4

26, 2

6, 4

2002-2003:

3, 4

0, 0

4, 2

2003-2004:

9, 4

16, 0

6, 3

2004-2005:

0, 2

4, 7

0, 0

Орташа көп жылдық:

4, 0

5, 0

6, 0

Айлар: Ылғал жиынт-ы
Онкүндік:
2000-2001: 26, 0
2001-2002: 36, 0
2002-2003: 7, 6
2003-2004: 31, 7
2004-2005: 4, 9
Орташа көп жылдық: 15, 0
Айлар: Мамыр
Онкүндік:

I

II

III

2000-2001:

0, 6

9, 0

0, 0

2001-2002:

1, 7

9, 0

6, 9

2002-2003:

17, 0

1, 0

26, 0

2003-2004:

0, 0

0, 0

28, 4

2004-2005:

0, 0

0, 4

4, 0

Орташа көп жылдық:

6, 0

10, 0

9, 0

Айлар: Ылғал жиынт-ы
Онкүндік:
2000-2001: 9, 6
2001-2002: 17, 6
2002-2003: 40, 0
2003-2004: 28, 4
2004-2005: 4, 4
Орташа көп жылдық: 25, 2
Айлар: Маусым
Онкүндік:

I

II

III

2000-2001:

9, 4

17, 3

25, 1

2001-2002:

8, 7

21, 9

37, 8

2002-2003:

2, 1

0, 0

3, 5

2003-2004:

13, 0

0, 0

16, 0

2004-2005:

0, 0

13, 0

56, 0

Орташа көп жылдық:

7, 0

9, 0

10, 0

Айлар: Ылғал жиынт-ы
Онкүндік:
2000-2001: 51, 8
2001-2002: 68, 4
2002-2003: 5, 6
2003-2004: 29, 0
2004-2005: 69, 0
Орташа көп жылдық: 26, 0
Айлар: Шілде
Онкүндік:

I

II

III

2000-2001:

6, 3

29, 9

0, 8

2001-2002:

6, 5

23, 2

13, 6

2002-2003:

0, 0

6, 0

31, 0

2003-2004:

27, 9

0, 0

6, 2

2004-2005:

3, 0

11, 5

31, 0

Орташа көп жылдық:

11, 0

14, 0

21, 0

Айлар: Ылғал жиынт-ы
Онкүндік:
2000-2001: 37, 0
2001-2002: 43, 3
2002-2003: 37, 0
2003-2004: 34, 1
2004-2005: 45, 5
Орташа көп жылдық: 46, 0
Айлар: Тамыз
Онкүндік:

I

II

III

2000-2001:

3, 0

6, 0

7, 5

2001-2002:

0, 6

0, 0

13, 7

2002-2003:

15, 0

26, 0

0, 0

2003-2004:

9, 3

0, 0

6, 7

2004-2005:
Орташа көп жылдық:

11, 0

11, 0

11, 0

Айлар: Ылғал жиынт-ы
Онкүндік:
2000-2001: 16, 5
2001-2002: 14, 3
2002-2003: 41, 0
2003-2004: 16, 0
2004-2005:
Орташа көп жылдық: 33, 0
Айлар: Жыл ішінде
Онкүндік:
2000-2001: 214, 0
2001-2002: 354, 3
2002-2003: 219, 3
2003-2004:
2004-2005:
Орташа көп жылдық: 247, 0

4-кесте - Зерттеу жылдарындағы ауа райының ортатәуліктік өлшемі

Айлар: Айлар
Онкүндік: Онкүндік
2000-2001: 2000-2001
2001-2002: 2001-2002
2002-2003: 2002-2003
2003-2004: 2003-2004
2004-2005: 2004-2005
Орташа көп жылдық: Орташа көп жылдық
Айлар: Қыркүйек
Онкүндік:

I

II

III

2000-2001:

17, 7

13, 6

5, 5

2001-2002:

16, 4

8, 9

11, 1

2002-2003:

16, 1

14, 6

14, 3

2003-2004:

22, 4

13, 4

7, 6

2004-2005:

15, 8

15, 1

7, 9

Орташа көп жылдық:

14, 5

12, 7

10, 0

Айлар: орта тәу. t 0
Онкүндік:
2000-2001: 12, 3
2001-2002: 12, 1
2002-2003: 15, 0
2003-2004: 14, 5
2004-2005: 12, 9
Орташа көп жылдық: 12, 4
Айлар: Қазан
Онкүндік:

I

II

III

2000-2001:

1, 5

3, 0

-1, 1

2001-2002:

7, 9

3, 2

-0, 5

2002-2003:

6, 9

0, 7

3, 6

2003-2004:

5, 8

4, 6

2, 9

2004-2005:

11, 6

5, 9

2, 8

Орташа көп жылдық:

6, 4

3, 8

1, 2

Айлар: орта тәу. t 0
Онкүндік:
2000-2001: 1, 1
2001-2002: 3, 6
2002-2003: 3, 7
2003-2004: 4, 4
2004-2005: 6, 8
Орташа көп жылдық: 3, 8
Айлар: Қараша -наурыз
Онкүндік: I-III
2000-2001: -12, 1
2001-2002: -5, 4
2002-2003: -12, 6
2003-2004: -11, 1
2004-2005: -10, 9
Орташа көп жылдық: -12, 6
Айлар: Сәуір
Онкүндік:

I

II

III

2000-2001:

1, 1

10, 4

8, 3

2001-2002:

-0, 2

4, 2

9, 7

2002-2003:

2, 3

0, 7

12, 5

2003-2004:

3, 8

6, 1

5, 2

2004-2005:

-1, 3

8, 9

14, 7

Орташа көп жылдық:

0, 6

6, 0

8, 5

Айлар: орта тәу. t 0
Онкүндік:
2000-2001: 6, 6
2001-2002: 4, 6
2002-2003: 5, 0
2003-2004: 5, 0
2004-2005: 7, 4
Орташа көп жылдық: 5, 0
Айлар: Мамыр
Онкүндік:

I

II

III

2000-2001:

18, 0

15, 8

20, 7

2001-2002:

11, 8

14, 5

17, 0

2002-2003:

13, 7

19, 9

17, 5

2003-2004:

11, 5

23, 6

18, 2

2004-2005:

13, 3

16, 3

15, 1

Орташа көп жылдық:

11, 3

14, 2

15, 9

Айлар: орта тәу. t 0
Онкүндік:
2000-2001: 18, 2
2001-2002: 14, 4
2002-2003: 17, 0
2003-2004: 17, 0
2004-2005: 14, 9
Орташа көп жылдық: 13, 8
Айлар: Маусым
Онкүндік:

I

II

III

2000-2001:

18, 2

20, 1

20, 4

2001-2002:

17, 2

18, 4

20, 8

2002-2003:

20, 9

22, 0

22, 4

2003-2004:

19, 6

24, 5

19, 9

2004-2005:

21, 5

22, 0

33, 2

Орташа көп жылдық:

18, 0

20, 5

21, 5

Айлар: орта тәу. t 0
Онкүндік:
2000-2001: 19, 6
2001-2002: 18, 8
2002-2003: 21, 8
2003-2004: 21, 3
2004-2005: 25, 6
Орташа көп жылдық: 20, 0
Айлар: Шілде
Онкүндік:

I

II

III

2000-2001:

18, 3

19, 7

20, 1

2001-2002:

19, 5

21, 1

19, 6

2002-2003:

25, 1

19, 5

20, 9

2003-2004:

19, 0

22, 5

22, 8

2004-2005:

32, 6

25, 2

29, 7

Орташа көп жылдық:

22, 3

22, 7

21, 3

Айлар: орта тәу. t 0
Онкүндік:
2000-2001: 19, 4
2001-2002: 20, 1
2002-2003: 21, 8
2003-2004: 21, 4
2004-2005: 29, 2
Орташа көп жылдық: 21, 1
Айлар: Тамыз
Онкүндік:

I

II

III

2000-2001:
2001-2002:

23, 4

21, 9

16, 1

2002-2003:

21, 3

20, 2

21, 3

2003-2004:

17, 9

22, 6

16, 2

2004-2005:
Орташа көп жылдық:

20, 0

19, 3

16, 4

Айлар: орта тәу. t 0
Онкүндік:
2000-2001:
2001-2002: 20, 5
2002-2003: 20, 9
2003-2004: 18, 9
2004-2005:
Орташа көп жылдық: 18, 6
Айлар: Жыл ішінде
Онкүндік:
2000-2001:
2001-2002:
2002-2003:
2003-2004:
2004-2005:
Орташа көп жылдық: 274, 5

қолайлы болды, бірінші онкүндікте себу-шығу кезеңінде 13 мм жауын түсті және үшінші онкүндікте 16 мм, ол айлық мөлшерінің онкүндігінен 6 мм жоғары. Шілдеде 25 мм жауын түсті, ол айлық мөлшерінің 54, 3 %.

1-ші онкүндікте түскен ылғал 20 мм маусымның аяғында түскен 16 мм ылғалмен сәйкес қуаңдала жағдайларындағы судан шөбі және арпа басқа да дақылдар өнімнің құрғақ салмағының жетілуіне ықпалын тигізді. Осы аралықта 2-ші онкүндік шілде-тамыздың аяғы (52 тәулік) 22, 4 мм ылғал түсті, ол көпжылдық мөлшерден 3 есе кем. Бұл жағдайлар жасыл жүгері және күнбағыс өнімдерінің қалыптасуына ықпалын тигізді.

  1. Зерттелудің жағдайыСолтүстік-шығыс Қазақстанның құрғақ дала аймағындағы

судан шөбінің зерттелуі

Сондықтан, 2001-2005 жылдардағы өткізілген зерттеулердің нәтижелері, аймақ жағдайында судан шөбінің дақылдардның тиімдігі болып, таза сүріден басқа екпе сүрі жерлер саналады (судан шөбі) .

2002 ылғалды жылы жинаудан соң судан шөбінің сабанын топыраққа еңгізуді зерттеу аса жоғары дұрыс іс екенін көрсетті (5 кесте) . Мұнда сабанның тиімділігі топыраққа оларды сыдыра жыртқышпен еңгізу арқылы артты.

5 кесте - Судан шөбінің өніміне судан шөбінің сабанын топыраққа

еңгізу әдісінің ықпалы

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Майкененің өсіп-дамуына себу тәсілі мен мөлшерінің әсері
Шаруашылықта тұқым қорын есептеу жайлы
Дәнді дақылдың халық шаруашылығындағы маңызы
Қазақстанның оңтүстік – шығысында тәлімі арпа өсірудің ғылыми негіздері
Қарақұмық қарақұмықтар тұқымдастығына жататын біржылдық өсімдіктер
Тұқым және оны егістікке пайдалану
Майкененің халық шаруашылығындағы маңызы, таралуы, өнімі
Рапс - өскелең, құрамында ақуызы көп қырыққабат тұқымдастарына жататын өсімдік
Астық тұқымдастар және тұқым себу мөлшерін анықтау
Өсу реттеуіштерінің түйежоңышқаның танаптық өнгіштігіне әсері
Пәндер



Реферат Курстық жұмыс Диплом Материал Диссертация Практика Презентация Сабақ жоспары Мақал-мәтелдер 1‑10 бет 11‑20 бет 21‑30 бет 31‑60 бет 61+ бет Негізгі Бет саны Қосымша Іздеу Ештеңе табылмады :( Соңғы қаралған жұмыстар Қаралған жұмыстар табылмады Тапсырыс Антиплагиат Қаралған жұмыстар kz